Pravahi nu vilayati map

रसायनशास्त्र

रसायनशास्त्र

There are currently 13178 names in this directory

A

A ( अरगॉन ) (sumbol of argon)


A myeloma protein

A मज्जाअर्बुद प्रोटीन


a-aminobenzoic acid

ऍमिनोबेन्झॉइक आम्ल (पाबा) (abbr. PABA)


A-site-P-site model

A स्थान P स्थान प्रतिकृति


A.R.

A.R. (abbr. of analytical reagent)


A/G ratio

अग्लो गुणोत्तर (short for albumin/globulin ratio)


AAS

AAS  (abbr. of atomic absorption spectrophotometry)





Abbe refractometer

ऍबी अपवर्तनांकमापी


Abbot-Cox process

ऍबट-कॉक्स प्रक्रिया


abbreviated formula

संक्षिप्त सूत्र


abbreviation

१ संक्षेप (पु.) २ संक्षेपाक्षर (न.), संक्षिप्तरूप (न.)



aberration

विपथन (न.) deflection, विक्षेपण, deviation, विचलन, divergence, अपसरण, variation, १ चलन २ विचरण





ablation

अपक्षय (पु.), झीज (स्त्री.)


ablative

अपक्षयकारी, झिजणारे


abnormal haemoglobin

अपसामान्य हिमोग्लोबिन


ABO blood group system

एबीओ रक्तगट पद्धति



Abraham consistometer

अबाहम सांद्रतामापी




abrasion electrode

अपघर्षण इलेक्ट्रोड


abrasion index

अपघर्षणांक (पु.)


abrasion plane

अपघर्षण प्रतल


abrasion platform

अपघर्षण मंच


abrasion resistance

अपघर्षण रोध


abrasion resistant

अपघर्षण रोधी


abrasion test

अपघर्षण चाचणी


abrasive

अपघर्षी (पु.), अपघर्षक (न.) ( a substance used for the removal of matter by scratching and grinding)


abrasive forming

अपघर्षी रूपण


abrasive resistance

अपघर्षी रोध


abrasive sand

अपघर्षी वाळू


abrasiveness

अपघर्षकता (स्त्री.)


abridgement

संक्षेप (पु.), संक्षेप करणे (न.)


absolute

१ (free from mixture; simple; pure; free from imperfection) केवल २ (्determined in itself, not relational) निरपेक्ष ३ परम ४ पूर्ण ५ अचर ६ निर्विकल्प


absolute acceleration

निरपेक्ष त्वरण


absolute accuracy

निरपेक्ष अचूकता


absolute activity

निरपेक्ष सक्रियता


absolute age

१ केवल कालनिर्धारण २ निरपेक्ष कालनिर्धारण


absolute alcohol

केवल अल्कोहोल


absolute asymmetric synthesis

निर्विकल्प असममित संश्लेषण


absolute configuration

निरपेक्ष संरूपण


absolute dryness

निरपेक्ष शुष्कता


absolute error

निरपेक्ष त्रुटी


absolute humidity

निरपेक्ष आर्द्रता, केवल आर्द्रता


absolute potential

निरपेक्ष विभव


absolute pressure

निरपेक्ष दाब


absolute reaction rate

निरपेक्ष अभिक्रिया गति


absolute scale

निरपेक्ष मापनश्रेणी


absolute specificity

परम विशिष्टता


absolute temperature

निरपेक्ष तापमान


absolute uncertainity

निरपेक्ष अनिश्चितता


absolute zero

निरपेक्ष शून्य (of temperature)


absorb

१ अवशोषण करणे, २ शोषणे, शोषून घेणे


absorbability

१ अवशोषणीय २ शोषणीय


absorbance

१ अवशोषकता (स्त्री.) २ शोषकता (स्त्री.) ३ (as, index) अवशोषणांक (पु.)



absorbed

१ अवशोषित २ शोषित, शोषून घेतलेला


absorbed dose

अवशोषित मात्रा


absorbed dose rate

अवशोषित मात्रा प्रमाण


absorbed energy

अवशोषित उर्जा


absorbency

१ अवशोषकता (स्त्री.) २ शोषकता (स्त्री.)


absorbency

१ अवशोषकता (स्त्री.) २ शोषकता (स्त्री.)


absorbency index

अवशोषकता निर्देशांक


absorbent

१ अवशोषक (पु.) २ शोषक (पु.) adj १ अवशोषी, अवशोषणशील २ शोषणशील


absorbent cotton

अवशोषी कापूस


absorber

१ अवशोषक (पु.) २ शोषक (पु.)


absorbing barrier

अवशोषी अवरोध


absorbing capacity

अवशोषण क्षमता


absorbing column

अवशोषण स्तंभ (also absorption column)


absorbing Markov chain

अवशोषी मार्कोव्ह शृंखला


absorbing medium

अवशोषी माध्यम


absorbing power

अवशोषण सामर्थ्य



absorbing toipology

अवशोषी संस्थिति


absorbing wedge

अवशोषी कील, अवशोषी पाचर


absorptiometry

अवशोषणमिति (स्त्री.)


absorption

अवशोषण (न.) sorption


absorption allowence

अवशोषणाची ग्राह्य मर्यादा


absorption anomaly

अवशोषण असंगति


absorption apparatus

अवशोषण उपकरण


absorption band

अवशोषण पट्ट


absorption broadening

अवशोषण रूंदीकरण



absorption centre

अवशोषण केंद्र


absorption circuit

अवशोषण परिपथ


absorption coefficient

अवशोषण गुणांक (also coefficient of absorption)


absorption column

absorbing column


absorption constant

अवशोषण स्थिरांक


absorption control

अवशोषण नियंत्रण


absorption cross-section

अवशोषण परिक्षेत्र


absorption current

अवशोषण धारा


absorption edge

अवशोषण सीमा


absorption filter

अवशोषण निस्यंदक


absorption flame photometry

अवशोषण ज्योत अनुदीप्तिमिति


absorption indicator

अवशोषण दर्शक


absorption line

अवशोषण रेषा


absorption spectrometry

अवशोषण पंक्तिमिति


absorption spectroscopy

अवशोषण पंक्तिदर्शन


absorption spectrum

अवशोषण पंक्ति ( अवशोषण वर्णपंक्ति)


absorptivity

अवशोषकता (स्त्री.)


absortiometer

अवशोषणमापी (पु.)



abstraction

प्रत्याहरण (न.)


abtibody combining site

प्रतिद्रव्य संयोजनस्थान


abundance of elements

मूलद्रव्यांची विपुलता


accelerate

त्वरण करणे, त्वरण होणे



accelerator

१ त्वरक (पु.) २ (as, a device) त्वरणित्र (न.)


accelerator globuline

त्वरक ग्लोब्युलिन


accellory

उपसाधन (न.) apparatus, adj. उपसाधक


Accent

ऍक्सेंट (पु.) (also called aginomoto or monosodium glutamate)


acceptable daily intake

दैनिक स्वीकार्य अंतर्ग्रहणमात्रा (abbr. ADI)


acceptance angle

स्वीकृति कोन


acceptance slit

स्वीकृति रेखाछिद्र


acceptor

ग्राही (पु.) (a substance or particle capable or combining with another specified substance or particle)


acceptor site

ग्राही स्थान


accessory pigment

उपसाधक वर्णक


accidental error

आकस्मिक त्रुटी


AcCoA

AcCoA  (abbr. of acetyl coenzyme A)


accumulate

संचय करणे, संचय होणे





accumulator

संचयी (पु.), संचायक (पु.)


accuracy

अचूकता (स्त्री.), अचूकपणा (पु.)





acenaphthene

ऍसिनॅफ्थीन (न.)


acenaphthenequinine

ऍसिनॅफ्थीनक्विनाइन (न.)



acetanilide

ऍसिटॅनिलाइड (न.)



acetate anhydride

ऍसिटिक अनहायड्राइड


acetate dope

ऍसिटेट प्रलेप







acetate rayon

ऍसिटेट रेयॉन


acetate rayon dyes

ऍसिटेट रेयॉन रंजक (पु.अ.व.)



acetate thiokinase

ऍसिटेट थायोकायनेज



acetic acid

ऍसिटिक आम्ल (also called ethanoic acid)


acetification

ऍसिटिक किण्वन (न.) (also acetic fermentation)


acetoacetanilide

ऍसिटोऍसिटानिलाइड (न.)


acetoacetic acid

ऍसिटोऍसिटिक आम्ल


acetoacetic ester

ऍसिटोऍसिटिक एस्टर


acetobacter

ऍसिटोबॅक्टर (न.)


acetobacter suboxydans

ऍसिटोबॅक्टल सबऑक्सिडन्स



acetolysis

ऍसिटोअपघटन (न.)





acetone number test

ऍसिटोन अंक चाचणी


acetone-benzol process

ऍसिटोन-बेन्झॉल प्रक्रिया


acetone-butenol fermentation

ऍसिटोन ब्युटेनॉल किण्वन


acetone-extractable

ऍसिटोन निष्कर्षणीय ( ऍसिटोनने अर्क काढता येण्याजोगा )


acetoneic acid

ऍसिटोनिक आम्ल


acetonemia

ऍसिटोनरक्तता (स्त्री.)


acetonitrile

ऍसिटोनायट्राइल (न.)


acetonitrolic acid

ऍसिटोनायट्रोलिक आम्ल


acetonuria

ऍसिटोनमेह (पु.)


acetonyl acetone

ऍसिटोनिल ऍसिटोन


acetophenetide

ऍसिटोफेनिटाइड (न.)


acetophenetidin

ऍसिटोफेनेटिडिन (न.) (also acetophenetide)


acetophenone

ऍसिटोफिनोन (न.)


acetothienon

ऍसिटोथायनोन (न.)


acetoxylation

ऍसिटॉक्सीलन (न.)



acetyl A carboxylase

ऍसिटिल ए कार्बोक्सिलेज


acetyl cellulose

ऍसिटिल सेल्युलोज


acetyl chloride

ऍसिटिल क्लोराइड


acetyl coenzyme A

ऍसिटिल कोएन्झाइस ए (abbr. AcCoA)


acetyl derivative

ऍसिटिल साधित पदार्थ


acetyl number

ऍसिटिल मूल्यांक (also acetyl value)


acetyl peroxide

ऍसिटिल पेरॉक्साइड


acetyl salicylic acid

ऍसिटिलसॅलिसिलिक आम्ल


acetyl value

acetyl number


acetylacetonate

ऍसिटिलऍसिटोनेट (न.)


acetylate

ऍसिटिलीकरण करणे, ऍसिटिलन करणे


acetylating agent

ऍसिटिलनकारक (पु.)


acetylation

ऍसिटिलीकरण (न.), ऍसिटिलन (न.)


acetylation reaction

ऍसिटिलीकरण अभिक्रिया, ऍसिटिलन अभिक्रिया


acetylator

ऍसिटिलिन पात्र (न.), ऍसिटिलीकरण पात्र (न.)


acetylcholinesterase

ऍऍसिटिलकोलिनएस्टरेज (पु.)



acetylene air blowpipe

ऍसिटिलीन हवा फुंकनळी


acetylene dicarboxylic acid

ऍसिटिलीन डायकार्बोक्सिलिक आम्ल


acetylene flame

ऍसिटिलीन ज्योत


acetylene-allene-rearrangement

ऍसिटिलीनऍलीन पुनर्रचना (स्त्री.)


acetylenic bond

ऍसिटिलेनी बंध (also acetylenic linkage)



acetylium ion

ऍसिटिलिअम आयन


acetyltransferase

ऍसिटिलट्रान्सफरेज (पु.) (also called transacetylase)


Acheson process

ऍचेसन प्रक्रिया


Acheson-graphite

ऍचेसन ग्रॅफाइट (न.)


achlorhydria

जठर-आम्लहीनता (स्त्री.)


achondrite

ऍकॉन्ड्राइट (न.)


achromatic lens

अवर्णी भिंग


achromatic mounting

अवर्णी आरोपण


achromic point

अवर्णी स्थिति


achromobacter

ऍक्रोमोबॅक्टर (न.)


achromotrichia

केस पांढरे होणे (न.), केस शुभ्रण (न.), केश अवर्णकता (स्त्री.)


aci-nitro tautomerism

ऍसि-नायट्रो चलसमघटकता


acid

आम्ल (न.), ऍसिड (न.) Bronsted acid, बॉन्स्टेड आम्ल, hard acid, कठीण आम्ल, Lewis acid, लेविस आम्ल, mineral acid, खनिज आम्ल soft acid, मृदु आम्ल, strong acid, प्रबल आम्ल, weak acid, सौम्य आम्ल



acid anhydride

ऍसिड अनहायड्राइड



acid azo dyes

ऍसिड ऍझो रंजक (पु.अ.व.)



acid binding group

आम्ल बंधनकारी गट


acid blue-black

ऍसिड ब्लू-ब्लॅक


acid carbonate

ऍसिड कार्बोनेट


acid catalysed decarboxylation

आम्ल उत्प्रेरित विकार्बोक्सिलन


acid catalysis

आम्ल उत्प्रेरण


acid catalyst

आम्ल उत्प्रेरक


acid chloride

ऍसिड क्लोराइड


acid chrome dye

ऍसिड क्रोम रंजक ऍसिड क्रोम रंगद्रव्य


acid clay

१ आम्ल मृत्तिका २ अधिसिलिक माती


acid content

आम्लांश (पु.)



acid degree

आम्ल प्रमाण, आम्ल मात्रा


acid developer

आम्ल विकासक



acid dye

आम्ल रंजक, आम्ल रंगद्रव्य


acid earth

१ आम्ल मुद्रा २ अधिसिलिक माती


acid electric process

आम्ल विद्युत प्रक्रिया


acid embossing

आम्ल उमटरेखन




acid fastness

आम्ल पक्केपणा, आम्ल स्थायित्व


acid fixing bath

आम्ल स्थिरण मज्जनी


acid fixing solution

आम्ल स्थिरण द्रावण


acid flux

१ आम्ल विशोधी २ आम्ल अभिवाह




acid lining

आम्ल अस्तर (also acidic lining)


acid mordant dye

बंधक अवलंबी आम्लरंजक


acid number

आम्लांक (पु.) (also acid va;lue) (as, of an oil, etc.)



acid oxide

आम्लधर्मी ऑक्साइड



acid radical

आम्लधर्मी मूलक



acid strength

आम्ल सामर्थ्य, आम्ल शक्ति




acid tartarate

ऍसिड टार्ट्रेट



acid-alkali titration

आम्ल-अल्क अनुमापन


acid-base balance

आम्ल-आम्लारि समतोल


acid-base catalysis

आम्ल-आम्लारि उत्प्रेरण


acid-base concepts

आम्ल-आम्लारि संकल्पना


acid-base equillibrium

आम्ल-आम्लारि समतोल


acid-base function

आम्ल-आम्लारि दर्शक


acid-base titration

आम्ल-आम्लारि अनुमापन


acid-core solder

आम्ल-गाभी झाळण, आम्ल-गाभी डाख



acid-fast bacteria

आम्ल-स्थायी जीवाणू (पु.अ.व.)


acid-resistant lining

आम्लरोधी अस्तर



acidic compound

आम्लधर्मी संयुग



acidic oxide

आम्लधर्मी ऑक्साइड


acidic properties

आम्ल गुणधर्म (पु.अ.व.), आम्लधर्मी गुण (पु.अ.व.)


acidic salt

आम्लधर्मी क्षार


acidic solvent

आम्लधर्मी द्रावक


acidification

आम्लन (पु.अ.व.)




acidimetry

आम्लमिति (स्त्री.)


acidity

१ आम्लता (स्त्री.) २ (as, of a base) आम्लांक (पु.), प्रोटॉनग्रहणांक (पु.)


acidity function

आम्लता फल


acidolysis

आम्ल अपघटन (न.)


acidometer

आम्लमापी (पु.) (also acidimeter)


acidophil

आम्लरागी पेशी (स्त्री.)


acidphosphatase

ऍसिडफॉस्फेटेज (न.)


acidphosphate

ऍसिड फॉस्फेट







aciform of nitroalkanes

नायट्रोअल्केनचे ऍसिरूप


acinism

(किरण) क्रियाशीलता (स्त्री.)


Acker process

ऍकर प्रक्रिया



acoustic scattering

ध्वनि विकिरण


ACP

ACP  (abbr. of acyl-carrier protein)




acquired haemolytic anaemia

उपार्जित लोहितपेशी विघटनी पंआडुरोग


acquired imunity

उपार्जित प्रतिक्षमता


acquired property

उपार्जित गुणधर्म


Acree's reaction

ऍक्री अभिक्रिया





acridine dyes

ऍक्रिडीन रंजक (पु.अ.व.)


acridine orange

ऍक्रिडीन ऑरेंज


acrolein

ऍक्रोलीन (न.) (also called acrylaldehyde)


acrolein test

ऍक्रोलिन चाचणी


acryaldehyde

ऍक्रिल-अल्डिहाइड (न.) (also called acrolein)




acrylic acid

ऍक्रिलिक आम्ल


acrylic resin

ऍक्रिलिक राळ, ऍक्रिलिक रेझिन


acrylic series

ऍक्रिलिक श्रेणी



acrylonitrile

ऍक्रिलोनायट्राइल (न.)


act

क्रिया करणे, क्रिया होणे



actin filament

ऍक्टिनयुक्त स्नायुतंतु (also thin filament)


actinic

१ (किरण) क्रियाशील २ ऍक्टिनिक (having photochemical propertiese or effects)


actinic acid

ऍक्टिनिक आम्ल


actinic ray

क्रियाशील किरण



actinide element

ऍक्टिनाइड मूलद्रव्य


actinide series

ऍक्टिनाइड श्रेणी


actinism

( किरण ) क्रियाशीलता (स्त्री.)


actinium

ऍक्टिनिअम (Ac.) (न.) (Ac)


actinium series

ऍक्टिनिअम श्रेणी


actinology

किरणरासायनिकी (स्त्री.)


actinometer

करिणक्रियामापी (पु.), ऍक्टिनोमीटर (पु.)


actinomyces

ऍक्टिनोमायसिस (न.)


actinomycin

ऍक्टिनोमायसिन (न.) (antibiotic)


actinomycin D

ऍक्टिनोमायसिन डी


actinouranium

ऍक्टिनो-युरेनिअम (न.)


action

क्रिया (स्त्री.) chemical action, रासायनिक क्रिया, photochemical action, प्रकाशरासायनिक क्रिया, radiochemical action, रेडिओरासायनिक क्रिया


action spectrum

प्रारण प्रतिसाद पंक्ति, प्रारण प्रतिसाद स्पेक्ट्रम



activate

सक्रियित करणे, सक्रियित होणे



activated carbon

सक्रियित कार्बन


activated charcoal

सक्रियित लोणारी कोळसा


activated molecule

सक्रियित रेणु


activated state

सक्रियित अवस्था


activating enzyme

सक्रियकारी एन्झाइम



activation analysis

सक्रियण विश्लेषण


activation analysis

सक्रियण विश्लेषण


activation energy

energy of activation


activation potential

सक्रियण विभव


activation stage

सक्रियण स्थिति



activator constant

सक्रियक स्थिरांक




active hydrogen

सक्रिय हायड्रोजन


active hydrogen compound

क्रियाशील हायड्रोजन संयुग


active mass

सक्रिय वस्तुमान


active mass

सक्रिय वस्तुमान


active methylene compounds

क्रियाशील हायड्रोजन संयुग


active methylene group

क्रियाशील मेथिलीन गट, क्रियाशील मेथिलीन समूह


active principle

क्रियाशील तत्त्व


active site

क्रियाशील स्थान


activisation

सक्रियण (न.), सक्रिय करणे (न.)


activity

१ सक्रियता (स्त्री.), क्रियाशीलता (स्त्री.) २ क्रिया (स्त्री.) ३ कार्य (न.) ४ क्रियाशक्ति (स्त्री.)


activity coefficient

सक्रियता गुणांक, क्रियाशीलता गुणांक


activity concept

सक्रियता संकल्पना


actomyosin

ऍक्टोमायोसिन (न.)


actual count

प्रत्यक्ष मोजणी, प्रत्यक्ष गणना


acute test

१ (औषधाची) एकमात्री चाचणी २ अल्पकालिक चाचणी


acute toxicity

१ तीव्र अपायकारकता २ तीव्र विषाक्तता



acyclic compund

अवलयी संयुग


acyclic intermediates

अवलयी माध्यमिके (न.अ.व.)





acyl oxygen fission

ऍसिल ऑक्सिजन विखंडन


acyl-carrier protein

ऍसिलवाहक प्रोटीन (abbr. ACP)


acylation

ऍसिलीकरण (न.), ऍसिलन (न.)




acyloin condensation

ऍसिलॉइन संघनन


adair equation

ऍडेअरचे समीकरण


Adam's method

ऍडमची पद्धती


Adam's platinum-oxide catalyxt

ऍडमचे प्लॅटिनम-ऑक्साइड उत्प्रेरक




Adamkiewicz reaction

ऍडॅम्किविझ अभिक्रिया




adapter hypothesis

अनुकूलक पट्टिका



adaptive enzyme

अनुकूलक विकर


adatom

अधिशोषित अणु (पु.) (an adsorbed atom)


addendum

समावेशीकारक (पु.) (also addition agent)


addiction

१ अधीनता (स्त्री.) २ व्यसन (न.)


addiction-producing drug

व्यसनकारी औषधिद्रव्य


addison's desease

ऍडिसन विकार



addition compound

समावेशित संयुग


addition polymer

समावेशित बहुवारिक


addition polymerisation

समावेशी बहिवारिकन


addition reaction

समावेशी अभिक्रिया



additive compound

समावेशी संयुग


additive process

समावेशी प्रक्रिया


additive property

समावेशी गुणधर्म


additive reaction

समावेशी अभिक्रिया



adebyl-oxy-luciferin

ऍडेनिल-ऑक्सिल्युसेफेरिन (न.)



adenoma

ग्रंथिअर्बुद (पु.)



adenosine diphosphate

ऍडेनोसिन डायफॉस्फेट (abbr. ADP)


adenosine monophosphate

ऍडेनोसिन मोनोफॉस्फेट (abbr. AMP)


adenosine triphosphate

ऍडेनोसिन ट्रायफॉस्फेट (abbr. ATP)


adenosine triphosphotase

ऍडेनोसिन ट्रायफॉस्फेटेज (abbr. ATPase)


adenosine-3',5'-cyclic monophosphate

ऍडेनोसिन-३',५'-चक्रीय मोनोफॉस्फेट (also cyclic AMP)


adenosine-5'-monophosphate

ऍडेनोसिन-५'-मोनोफॉस्फेट (abbr. AMP)


adenosine-5'-phosphosulphate

ऍडेनोसिन-५'-फॉस्फोसल्फेट


adenosine-5'-triphosphate

ऍडेनोसिन-५'-ट्रायफॉस्फेट


adenovirus

ऍडेनोव्हायरस (पु.), ऍडेनोविषाणु (पु.)



adenyl cyclase

ऍडेनिल सायक्लेज


adenylic acid

ऍडेनिलिक आम्ल


adhere

चिकटून राहणे, चिकटणे, आसंजित होणे


adherence

आसंजन (न.), अनुषक्ति (स्त्री.), चिकटून राहणे (न.)



adhesion

आसंजन (न.), आसंग (पु.)


adhesion tension

आसंजनात्मक ताण


adhesional energy

आसंजी ऊर्जा


adhesive

आसंजी, आसंजनशील, चिकट n. आसंजक (पु.)


adhesive apparatus

आसंजनशील उपकरण


adhesive property

आसंजी गुणधर्म


ADI

ADI  (abbr. of acceptable daily intake)



adiabatic expansion

समोष्ण प्रसरण


adiabatic process

समोष्ण प्रक्रिया


adipaldehyde

ऍडिपाल्डेहाइड (न.)






adipinitrile

ऍडिपोनायट्राइल (न.)


adipose tissue

मेदयुक्त ऊति


adiposity

अतिस्थूलता (स्त्री.), मेदवृद्धि (स्त्री.) (also obesity)



adjective dye

बंधक अवलंबी रंजक (also mordant dye)



adjunct

उपांग (न.), adj. उपांगभूत



Adkins-Peterson process

ऍडकिन्स-पीटर्सन प्रक्रिया


admittance

संवहन (न.) conduction


admix

अधिमिश्रण करणे, अधिमिश्रित करणे



adoptive immunity

स्वीकृत प्रतिक्षमता


ADP

ADP  (abbr. of adenosine diphosphate)


adrenal cortex

अधिवृक्क बाह्यांग, ऍड्रेनल कॉर्टेक्स


adrenal cortical hormone

अधिवृक्क बाह्यांग संप्रेरक


adrenal gland

अधिवृक्क ग्रंथि


adrenal medulla

अधिवृक्क मध्यांग


adrenalectomy

अधिवृक्क उच्छेदन (न.)



adrenaline tolerance test

ऍड्रिनलिन सहनक्षमता चाचणी


adrenergic agents

ऍड्रेनर्जिके (न.अ.व.)


adrenergic blocking agent

ऍड्रिनलिनरोधीकारक


adrenocoritical steroid

अधिवृक्क बाह्यांग स्टेरॉइड


adrenocorticotrophin

ऍड्रिनोकॉर्टिकोट्रॉफीन (न.), अधिवृक्क बाह्यांगपोषी हार्मोन (पु.), अधिवृक्क बाह्यांगपोषी संप्रेरक (पु.) (also adrenocorticotropic hormone)


adrenosterone

अड्रेनोस्टेरॉन (न.)



adsorbate

अधिशोषित n. अधिशोषित द्रव्य (न.)


adsorbed water

अधिशोषित पाणी


adsorbent

अधिशोषक (पु.), अधिशोषी (पु.), adj. अधिशोषक-, अधिशोषी



adsorption

अधिशोषण (न.) sorption


adsorption apparatus

अधिशोषण उपकरण


adsorption chromatographic separation

अधिशोषण वर्णलेखी पृथक्करण


adsorption chromatography

अधिशोषण वर्णलेखन


adsorption coefficient

अधिशोषण गुणांक


adsorption complex

अधिशोषण जटिल


adsorption indicator

अधिशोषण दर्शक


adsorption isotherm

अधिशोषण समतापरेषा


adsorption phase

अधिशोषण प्रावस्था


adsorption theory

अधिशोषण सिद्धांत



adularescence

ऍडुलरी छटा (स्त्री.)


adulterate

१ अपमिश्रण करणे, भेसळ करणे २ दुषित करणे


adulteration

अपमिश्रण (न.), भेसळ (स्त्री.)





aerated water

वायुमिश्रित जल


aeration

१ वातन (न.) २ वायुमिश्रण (पु.)


aerator

वायुमिश्रित (न.), वायुमिश्रक (पु.)



aerify

१ वातन करणे २ वायुमिश्रण करणे ३ वातित करणे


Aero case process

एरो पृष्ठदृढन प्रक्रिया


aerobe

ऑक्सिजीव (पु.), वायुजीव (पु.)


aerobic glycolysis

ऑक्सीय शर्करालयन, वातापेक्षी शर्करालयन


aerobic respiration

ऑक्सिश्वसन (न.)






aetio

इशिओ- (also etio-) ( in comb.)


aetio-bilianic acid

इशिओ-बॅलिऍनिक आम्ल



affinity chromatography

आसक्ति आधारित वर्णलेखन


affinity constant

आसक्ति स्थिरांक


affinity curve

आसक्ति आलेख


affinity elution

आसक्ति आधारित निक्षालन


affinity labeling

१ आसक्ति आधारिति विलक्षीकरण २ आसक्ति आधारित चिन्हीकरण


affinity of dyes for fibre

तंतूची रंजकासक्ती


affinity ratio

आसक्ति गुणोत्तर


afilatoxin

ऍफ्लाटॉक्सिन (न.)


afirbrinogenemia

अफारयबिनोजेनरक्तता (स्त्री.)


after-baking

अनुभर्जन (न.), पश्चबेकिंग (न.)


after-contraction

पश्च संकोचन (न.)


after-cooler

अनुशीतक (पु.)


after-coppering

पश्चताम्रन (न.)


after-damp

अनिविस्फोटज वायु (पु.)


after-deposit

अनुनिक्षेप (पु.)


after-drainage

पश्चनिःसार (पु.)


after-effect

पश्च परिणाम (पु.), पश्चात परिणाम (पु.)


after-exposure

पश्च प्रभावन (न.)


after-fermentation

पश्च किण्वन (न.)


afterbleaching

अनुविरंजन (न.), पश्चविरंजन (न.)


afterblow

अनुधमन (न.), पश्चधमन (न.)


afterchrome dying

पश्चक्रोम रंगाई


afterchrome dying process

पश्चक्रोम रंजन प्रक्रिया


afterchroming

पश्चक्रोमन (न.), अनुक्रोमन (न.)


agammaglobulinemia

गॅमाग्लोब्युलिनहीनता (स्त्री.), गॅमाग्लोब्युलिनहीनरक्तता (स्त्री.), गॅमाग्लोब्युलिनिमिआ (पु.)



agar diffusion method

ऍगार विसरण पद्धति



agar gel electrophoresis

ऍगार जेल विद्युत भारितकणसंचलन


agar plate count

ऍगारबशीय गणनांक


agaricic acid

ऍगारिसिक आम्ल


agarinic acid

ऍगारिनिक आम्ल


agate

अगेट (न.), अकीक (न.)




age

१ आयु (न.), वय (न.), २ आयुर्मान (न.) ३ युग (न.) period v.t.i. १ कालप्रभावन होणे २ काल निश्चयन करणे, वयमापन करणे, वय ठरवणे ३ (to suffer with the passage of time a diminution of essential properties and forces) कालक्षरण होणे


age-hardened

काल-दृढीभूत, कालकठिणीभूत


age-hardening

कालदृढन (न.), कालकठिणीभवन (न.) adj. कालदृढनशील, कालकाठिण्यशील ( कालांतराने कठीण होणारा)


age-hardening alloy

कालदृढनशील संमीश्र, कालकाठिण्यशील संमिश्र ( कालांतराने कठीण होणारे संमिश्र )


age-register

कालक्षरणविरोधी (पु.)


agent

१ कारक (पु.), oxidising agent, ऑक्सिडीकारक, २ औषधीद्रव्य (न.), chemotherapeutic agent, रासायनिक औषधिद्रव्य, रासायनिक उपचारद्रव्य


agent-in-water method

जलस्थ-कारक पद्धति


agent-in0oil method

तैलस्थ-कारक पद्धति


Ager electron

ऑगर इलेक्ट्रॉन


aggiomerate

संपिडित n. संपिड (न.), v.t.i., समुच्चयन करणे, समुच्चयन होणे



aging

१ कालप्रभावन (न.) २ कालनिश्चयन (न.), वयमापन (न.) ३ क्षरण (न.), कालक्षरण (न.)


aging of precipitates

अवक्षेप कालप्रभावन


aging test

कालप्रभावन चाचणी


aginomoto

ऑजिनोमोटो (पु.) (also called Accent or monosodium glutamate)


agitate

१ क्षोभ करणे, क्षोभ होणे २ क्षोभवणे


agitation

१ क्षोभ (पु.), २ क्षोभण (न.)


aglucone

अग्लुकोन (न.), अग्लुकोज (पु.)



agnosterol

ऍग्नेस्टेरॉल (न.)



aguilas ore

ऍग्युलस धातुक, ऍग्युलस धातुपाषाण


AHF

AHF  (abbr. of antithemophilic factor)


AHG

AHG  1 (abbr. of antithemophilic globulin) AHG 2 (abbr. of antithuman globulin)


Ahifors screen

अल्फोर्स छाननी


AICAR

AICAR  (abbr. of 5-aminioimidazole-4-carboximide ribonucleotide)


AICF

AICF  (abbr. of autoimmune complement fixation)



air

हवा (स्त्री.), वात (पु.)


air condenser

वात संघनित्र




air hardenability test

वात दृढक्षमता चाचणी


air monitor

वात-बोधक (पु.), वात नियंत्रक (पु.)




air separation

वात-पृथक्करण (न.)


air wall chamber

वात भित्ति कक्ष


air-bag

वातपिशवी (स्त्री.)


air-bath

वात मज्जनी (स्त्री.)




air-hoist

१ वात उच्चालन यंत्र (न.) २ वात उच्चालन (न.)


airco process

एअरको प्रक्रिया








Alberger process

अल्बर्गर प्रक्रिया


Alberger salt process

अल्बर्गर लवण प्रक्रिया


Alberti furnace

अल्बर्टी भट्टी


albinism

१ धवलता (स्त्री.) २ वर्णकहीनता (स्त्री.)


albino

१ धवलरोगी (पु.) २ वर्णकहीन (पु.) adj. धवल




albumin/globulin ratio

अल्ब्युमिनग्लोब्युलिन गुणोत्तर (short A/G ratio)


albuminoid

अल्ब्युमिनॉइड (न.) adj. अल्ब्युमिनयुक्त


albuminoid crystalloid

अल्ब्युमिनॉइड स्फटिकाभ


albumunuria

अल्ब्युमिनमेह (पु.)


alchemist

किमयागार (पु.), रसवादी (पु.)



alchlor process

अल्क्लोर प्रक्रिया




alcohol dehydrogenase

अल्कोहोल डीहायड्रोजिनेज


alcoholate

अल्कोहोलेट (न.)


alcoholic extract

अल्कोहोल-निष्कर्ष (पु.)


alcoholic fermentation

अल्कोहोली किण्वन


alcoholometer

अल्कोहोलमापी (पु.)


alcoholometry

अल्कोहोलमिति (स्त्री.)


alcoholysis

अल्कोहोली अपघटन (स्त्री.)




aldehyde column

अल्डिहाइड स्तंभ ( उपकरण ) (apparatus)


aldehyde resin

अल्डिहाइड रेझिन, अल्डिहाइड राळ


aldehydic acid

अल्डिईइडी आम्ल


aldip process

अल्डिप प्रक्रिया




aldohexose

अल्डोहेक्सोज (न.)



aldol condensation

अल्डोल संघनन


aldol condensation reaction

अल्डोल संघनन अभिक्रिया




aldosterone

अल्डोस्टेरॉन (न.)


aldosteronium

अतिअल्डोस्टेरॉनता (स्त्री.)


Alexejeff's method

ऍलेक्झेजेफ पद्धति


Alfin catalyst

अल्फिन उत्प्रेरक


alicyclic

ऍलिवलयी carbocyclic


alicyclic hydrocarbon

ऍलिवलयी हायड्रोकार्बन


alignment

संरेखन (न.) arrangement  (also alinement)



alimentary canal

अन्नमार्ग (पु.), अन्ननलिका (स्त्री.)


alimentary glycosuria

अन्न शर्करामेह




aliphatic series

ऍलिफॅटिक श्रेणी


aliquot

(द्रवाचा) निश्चित भाग (पु.)


alite

अलाइट (न.), सिमेंट खंगर (पु.)


alitise

अलाइटीकरण करणे, अलाइटीभवन होणे



alkalescence

मिताल्कधर्मता (स्त्री.)




alkali cellulose

अल्क सेल्युलोज




alkali process

अल्क प्रक्रिया


alkali radical

अल्कधर्मी मूलक


alkalimetric titration

अल्कमितीय अनुमापन


alkalimetry

अल्कमिति (स्त्री.)


alkaline Bohr effect

अल्कधर्मी बोहर परिणाम


alkaline earth metal

अल्कमृदा धातु


alkaline elements

अल्कधर्मी मूलद्रव्ये (न.अ.व.)


alkaline fusion

सहाल्क वितळण


alkaline hydrolysis

अल्कयुक्त जलीय अपघटन


alkaline oxide

अल्कधर्मी ऑक्साइड



alkaline phosphotase

अल्कधर्मी फॉस्फेटेज


alkaline reaction

अल्कयुक्त अभिक्रिया


alkaline solution

अल्कधर्मी द्रावण, अल्कयुक्त द्रावण


alkalinity

अल्कधर्मिता (स्त्री.)


alkalisation

अल्कलीकरण (न.), अल्कलीभवन (न.)


alkalise

अल्कलीकरण करणे, अल्कलीभवन होणे


alkaloid

अल्कलॉइड (न.), अल्काभ (न.), adj. अल्काभ


alkalosis

१ अल्कमयता (स्त्री.) २ अल्कवृद्धि (स्त्री.)


alkane

अल्केन (न.) (also called alkyne)


alkanet

अल्कानेट (न.), रक्तमूळजन्य रंग (पु.) (अल्कनेट टिक्टोरिया या मुळीच्या साहाय्याने बनविलेला रंग)


alkanna tinctoria

अल्काना टिंक्टोरिया



alkanolamine

अल्कॅप्टोनमेह (पु.)



alkimido group

अल्किमिडो गट


alkimino function group

अल्किमिनो क्रियात्मक गट


Alkin's effect

अल्किन प्रभाव




alkoxy radical

अल्कॉक्सि मूलक



alkyd resin

अल्किड रेझन, अल्किड राळ



alkyl halide

अल्किल हॅलाइड




alkyl-oxygen-fission

अल्किल-ऑक्सि-विखंडन (न.)


alkylation

अल्किलीकरण (न.)



alkylphenyl

अल्किलफेनील (abbr. alphyl)


alkyne

अल्काइन (न.) (also called alkane)



alkynyl group

अल्किनिल गट, अल्किनिल समूह




allatum hormone

ऍलॅटम संप्रेरक, ऍलॅटम हार्मोन



allelic allotype

युग्मविकल्पी विविधता


allelomorph

युग्मविकल्पी (पु.), ऍलेलोमॉर्फ (पु.) (also allele)


allelotrope

ऍलेलोट्रॉप (न.)


allelotropism

ऍलेलोट्रॉपता (स्त्री.)


allemontite

ऍलेमॉन्टाइट (न.)


Allen correction

ऍलन संशुद्धि




allergen

ऍलर्जीकारी प्रोटीन, ऍलर्जीकारी प्रथिन


allergy

ऍलर्जी (स्त्री.), वावडे (न.)




Allihn condenser

ऍलिन संघननी


allochroite

ऍलोक्राइट (न.)


allochromy

अपवर्णता (स्त्री.)


allocinnamic acid

ऍलोसिनॅमिक आम्ल


alloclasite

ऍलोक्लासाइट (न.)


allocyanine

ऍलोसायानिन (न.)


alloisomerism

ऍलोसमसूत्रता (स्त्री.)



allomerism

समस्फटिकरूपता (स्त्री.)


allomorphism

अपस्फटिकरूपता (स्त्री.)



allopalladium

ऍलोफनामाइड (न.) (also called biuret)



alloplex interaction

ऍलोप्लेक्स अन्योन्यक्रिया



allosteric

ऍलोस्टेरी, ऍलोत्रिमितिविन्यासी


allosteric activation

ऍलोस्टेरी सक्रियण


allosteric effector

ऍलोस्टेरी प्रभावक, ऍलोत्रिमितिविन्यासी प्रभावक


allosteric enzyme

ऍलोस्टेरी एन्झाइस, ऍलोस्टेरी विकर, ऍलोत्रिमितिविन्यासी एन्झाइम, ऍलोत्रिमितिविन्यासी विकर


allosteric inhibition

ऍलोस्टेरी संदमन, ऍलोत्रिमितिविन्यासी अन्योन्यक्रिया


allosteric interaction

ऍलोस्टेरी अन्योन्यक्रिया, ऍलोत्रिमितिविन्यासी अन्योन्यक्रिया


allosteric protein

ऍलोस्टेरी प्रोटीन, ऍलोत्रिमितिविन्यासी प्रोटीन


allosteric site

नियामक केंद्र (also regulatory site)


allosteric transaction

ऍलोस्टेरी संक्रमण, ऍलोत्रिमितिविन्यासी संक्रमण



allotopy

अपधर्मता (स्त्री.)



allotriophagy

अपरूपता (स्त्री.) polymorphism  (also allotropism)


alloxazin

ऍलोक्झॅझिन (न.) (also called isoflavin)


alloxuric bodies

ऍलोक्झुरिक पदार्थ (पु.अ.व.)


alloy

१ धातुमिश्रण करणे २ संमिश्र तयार करणे, n. संमिश्र (न.), संमिश्र धातु (पु.)


alloy electrode

संमिश्रधातु इलेक्ट्रोड


alloying

१ धातुमिश्रण (न.) २ संमिश्र तयार करणे (न.)



allspice

परिपूर्ण मसाला (पु.)(पिमेन्टो फळाचे चूर्ण) (also pimenta or Jamaica pepper)





allylate

ऍलिलीकरण करणे, ऍलिलन करणे


allylation

ऍलिलीकरण (न.), ऍलिलन (न.)


allylation reaction

ऍलिलीकरण अभिक्रिया, ऍलिलन अभिक्रिया



allylic rearrangement

ऍलिल पुनर्रचना



almandine

अल्मन्डाइट (न.) (also called almandite)





Alnus

ऍल्नस (न.) Bot. (alnus bark contains tannic acid)


alochrysine

ऍलोक्रायसिन (न.)





alpha

आल्फा (पु.) (अल्फा किंवा A) (symbol alpha or A)


alpha amylase

आल्फा अमायलेज


alpha bond

आल्फा बंध (अल्फा-बंध) (alpha-bond)


alpha cellulose

आल्फा सेल्युलोज






alpha keratin

आल्फा केरॅटिन


alpha lactalbumin

आल्फा लॅक्टॉल्ब्युमिन


alpha lipoprotein

आल्फा मेदप्रथिन, आल्फा लिपोप्रोटीन



alpha osidation

आल्फा ऑक्सिडन, आल्फा ऑक्सिडीकरण


alpha particle

आल्फा कण ( आल्फा कण ) (alpha-particle)


alpha picoline

आल्फा पिकोलिन


alpha plateau

आल्फा पठार, आल्फा तल


alpha process

आल्फा प्रक्रिया


alpha radiation

आल्फा प्रारण


alpha separator

आल्फा विलगक


alpha threshold

आल्फा प्रभावसीमा


alpha-5-phosphoribosyl-1-pyrophosphate

अल्फा-५-फॉस्फोरिबोसिल-१-पायरोफॉस्फेट


alpha-alpha trehalose

आल्फा-आल्फा ट्रिहॅलोज (also called mushroom sugar)


alpha-fetoprotein

आल्फा-फेटोप्रोटीन (न.)


alpha-ketoglutarate pathway

अल्फा केटोग्लुटारेट मार्ग


alpha-rays

आल्फा किरण (पु.अ.व.) (आल्फा किरण) (alpha rays)




alphazurine

आल्फाझुरिन (न.)


alphyl

आल्फिल (abbr. of alkylphenyl)



ALS

ALS  (abbr, of antilymphocyte serum)





alstonine

अल्स्टोनाइन (न.)


alternating

१ एकांतर, एकांतरित २ प्रत्यावर्ती


alternating -current polarography

प्रत्यावर्तीधारा पोलॅरोग्राफी


alternating axis of symmetry

सममितीचा प्रत्यावर्ती अक्ष (also called rotation reflection axis)


alternating current

प्रत्यावर्ती धारा


alternating-current

प्रत्यावर्ती धारा


alternation

प्रत्यावर्तित्र (न.), ऑल्टरनेटर (पु.)



althes

ऍल्थीज (न.) (althea)




altitude

१ उच्चता (स्त्री.), उंची (स्त्री.) २ उन्नतांश (पु.)




alum

ऍलम (न.), तुरटी (स्त्री.)


alum precipitation

ऍलम अवक्षेपण, तुरटी अवक्षेपण


alumian

ऍल्युमिअन (न.) (a white, native, basic aluminium sulphate)


alumina

ऍल्युमिना (न.) (also called aluminum oxide)




aluminiferous

ऍल्युमिनिअममय


aluminite

ऍल्युमिनाइट (न.)


aluminium (AI)

ऍल्युमिनिअम (AI) (न.)


aluminium mordant dye

ऍल्युमिनिअम बंधक अवलंबी रंजक


aluminium triethyl

ऍल्युमिनिअम ट्रायएथिल


aluminoferric

ऍल्युमिनोफेरिक



aluminum oxide

ऍल्युमिनिअम ऑक्साइड (also called alumina)


alumite

ऍल्युमाइट (न.) (also called alunite)



alunite

ऍल्युनाइट (न.) (also called alumite) (neutral alum stone(



alveolar

१ गृहिका २ वायुकोश


alveolar air

वायुकोशातील हवा




Amadori rearrangement

ऍमाडोरी पुनर्रचना


amalgam electrode

पारदमिश्र इलेक्ट्रोड


amalgamate

पारदसंमिश्र करणे


amalgamation

पारदसंमिश्रण (न.)


amalgamator

पारदसंमिश्रक (न.)


amalgum

पारदसंमिश्र (न.), पारदमिश्र (न.)



amalinic acid

ऍमॅलिनिक आम्ल












amber mutant

ऍम्बर उत्परिवर्त


amber mutation

ऍम्बर उत्परिवर्तन


amber suppression

ऍम्बर दमन




ambient condition

पर्यावरणी स्थिति


ambiguity

संदिग्धता (स्त्री.)


ambiguous codon

संदिग्ध कोडॉन


ambivalent codon

उभयवृत्ति कोडॉन, ऍम्बिव्हॅलन्ट कोडॉन


ambivalent mutation

उभयवृत्ति उत्परिवर्तन


amblygonite

ऍम्ब्लिगोनाइट (न.)


amblystegite

ऍम्ब्लिस्टेगाइट (न.)


amboceptor

ऍम्बोसेप्टर (न.)





ambrettolic acid

ऍम्बेटोलिक आम्ल






ameboid

अमीबासदृश, अमीबाभ, अमीबॉइड (also ameboid)


ameboid

अमीबासदृश, अमीबाभ, अमीबॉइड (also ameboid)


amelairoside

ऍमेलएरोसाइड (न.)


American aloe

अमेरिकन ऍलोइ


americium (Am)

अमेरिशिअम (Am) (न.)


Ames moisture tester

ऍमिस आर्द्रता परीक्षित्र



amethopterin

ऍमेथोप्टेरिन (न.)


amethyst

ऍमेथिस्ट (न.), जंबुमणि (पु.)






amidation

अमायडीकरण (न.), अमायडन (न.)


amidation reaction

अमायडीकरण अभिक्रिया, अमायडन अभिक्रिया



amide group

ऍमाइड गट, ऍमाइड समूह





amidino group

ऍमिडिनो गट (also called guanyl)


amidinotransferase

ऍमिडिनोट्रान्सफरेज







amidopyrine

ऍमिडोपायरिन (न.)


amidoxime

ऍमिडोक्झाइम (न.)



amination

अमाइनन (न.), अमिनीकरण (न.), अमिनीभवन (न.)


amination reaction

अमिनीकरण अभिक्रिया



amine-oxide group

अमाइन-ऑक्साइड गट




amino acid accepting RNA

ऍमिनो आम्लग्राही RNA


amino acid activating enzyme

ऍमिनो आम्ल सक्रियकारी विकर


amino acid activation

ऍमिनो आम्ल सक्रियण


amino acid analyser

ऍमिनिओ आम्ल विश्लेषित्र


amino acid analysis

ऍमिनो आम्ल विश्लेषण


amino acid composition

ऍमिनो आम्ल संघटन


amino acid incorporation

ऍमिनो आम्ल समावेशन


amino acid oxidase

ऍमिनो आम्ल ऑक्सिडेज


amino acid replacement

ऍमिनो आम्ल प्रतिस्थापन


amino acid residue

ऍमिनो आम्ल अवशेष


amino acid sequence

ऍमिनो आम्ल क्रम


amino acid sequencer

ऍमिनो आम्ल क्रमक


amino acid side chain

ऍमिनो आम्ल पार्श्व शृंखला




aminoacidic pathway

ऍमिनोऍडिपिक उपमार्ग


aminoaciduria

ऍमिनो-आम्लमेह (पु.)


aminoacil-tRNA

ऍमिनोऍसिल-tRNA


aminoacil-tRNA site

ऍमिनोऍसिल-tRNA स्थान



aminobutyrate bypass

ऍमिनोब्युटिरेट उपमार्ग


aminoglycoside antibiotics

ऍमिनोग्लायकोसाइड प्रतिजैविके (न.अ.व.)



aminoketone

ऍमिनोकीटोन (न.)


aminopeptidase

ऍमिनोपेप्टिडेज (पु.)


aminophenol

ऍमिनोफेनॉल (न.)


aminopherase

ऍमिनोफिरेज (न.)


aminophylline

ऍमिनोफायलिन (न.)


aminopterin

ऍमिनोप्टेरिन (न.)


aminopurine

ऍमिनोप्युरिन (न.)





ammeter

ऍम्पिअरमापी (पु.), ऍमीटर (पु.), विद्युतधारामापी (पु.) (also amperemeter or amperometer)


ammide complex

ऍमाइन संकुल





ammonate

१ ऍमोनेट (न.), २ अमोनीकरण (न.), अमोनिअन (न.)



ammonia fixation

अमोनिआ स्थिरण


ammonia process

अमोनिआ प्रक्रिया



ammoniacal silver nitrate

अमोनिआयुक्त सिल्व्हर नायट्रेट



ammoniated iron

अमोनिआयुक्त आयर्न


ammonification

अमोनीकरण (न.)


ammonifying

अमोनियनकारी (पु.)




ammonium chloride

अमोनिअम क्लोराइड



ammonium molybdate

अमोनिअम मॉलिब्डेट


ammonium phosphomolybdate

अमोनिअम फॉस्फोमॉलिब्डेट


ammonium sulphate fractionation

अमोनिअम सल्फेट प्रभाजन


ammonolysis

अमोनिआ अपघटन (न.)


ammonotelic organism

अमोनिआ उत्सर्गी प्राणी




amobarbital

ऍमोबार्बिटल (न.)


amodiaquine

ऍमोडायक्विन (न.) (drug)


amoeba

अमीबा (पु.) (also ameba)


amorphism

अस्फटिकता (स्त्री.)



amorphous polymer

अस्फटिकी बहुवारिक


amorphous region

(तंतूमधील) अस्फटिकी भाग (of a fibre)


amorphous state

अस्फटिकी अवस्था, अनियत अवस्था



amount

१ राशि (स्त्री.), रास (स्त्री.), २ परिमाण (न.) (of a substance)



AMP

AMP  1 (abbr. of adenosine monophosphate) AMP 2 (abbr. of adenosine-5'-monophosphate)






amperometric method

धारामापीय पद्धति


amperometric titration

ऍम्पिअरमितीय अनुमापन


amperometry

ऍम्पिअरमिति (स्त्री.)



amphetamine

ऍम्फेटॅमाइन (न.)




amphibolic metabolic pathway

ऍम्फिबोलिक मेटॅबोलिक मार्ग


amphibolite

ऍम्फिबोलाइट (न.)


amphichromatic

ऍम्फिक्रोमॅटिक


amphiprogic

ऍम्फिप्रोटिक, प्रोटॉनदायीग्राही (able to lose or gain a proton)


ampholyte

उभयधर्मी विद्युत अपघटनी (स्त्री.)




amphoteric detergents

उभयधर्मी निर्मलक (पु.अ.व.)


amphoteric ion

उभयधर्मी आयन


amphoteric oxide

उभयधर्मी ऑक्साइड


amphoteric salt

उभयधर्मी क्षार


amphoteric solvent

उभयधर्मी द्रावक


amphotericin B

ऍम्फोटेरिसिन बी


amphotropine

ऍम्फोट्रॉपिन (न.)


ampicillin

ऍम्पिसिलिन (न.)


amplification

प्रवर्धन (न.)


amplification coefficient

प्रवर्धनांक (पु.) (also amplification factor)



amu

amu  (abbr. of atomic mass unit)


amyelination

अमायलिनन (न.)


amygdalic acid

ऍमिग्डॉलिक आम्ल



amygdophenin

ऍमिग्डोफेनिन (न.)


amyl

ऍमिल- (also called amylo-)






amylo-

अमायलो- (also called amyl)


amylobacter

अमायलोबॅक्टर (न.)


amylobarbital

अमायलोबार्बिटल (न.)


amylobarbitone

अमायलोबार्बिटोन (न.)


amylocellulose

अमायलोसेल्युलोज (न.)


amyloclastic

अमायलोअपघटनी, अमायलोअपघटन (also amylolytic)


amyloclastic method

अमायलोअपघटन पद्धति


amylodextrin

अमायलोडेक्स्ट्रिन (न.)


amyloform

अमायलोफॉर्म (न.)


amylogen

अमायलोजेन (न.), विद्राव्य स्टार्च (पु.)



amyloid

ऍमिलॉइड (न.) adj. ऍमिलआभ, ऍमिलाभ



amylolysis

अमायलोअपघटन (न.)



amylolytic enzyme

अमायलोअपघटनी विकर


amylolytic fermentation

अमायलोअपघटनी किण्वन


amylometric method

अमायलोमितीय पद्धति


amylopectin

अमायलोपेक्टिन (न.)


amyloplast

मंडलवक (न.), अमायलोलवक (न.), अमायलोप्लास्ट (न.)


amylopsase

अमायलोप्सेज (न.)



amylose synthetase

अमायलोज सिंथेटेज








Anacardiaceae

ऍनाकार्डिअसी (स्त्री.)


anacardic acid

ऍनाकार्डिक आम्ल



anacardium

ऍनाकार्डिअम (न.)


anaciastic

अपवर्तनशक्ति- (having refracting powers)


anacidity

अनाम्लता (स्त्री.)




anaerobic

वातनिरपेक्षी, विनॉक्सि-


anaerobic fermentation

वातनिरपेक्षी किण्वन


anaerobic glycolysis

वातनिरपेक्षी ग्लायकोलयन


anaerobic respiration

वातनिरपेक्षी श्वसन


anaerobiosis

वातनिरपेक्ष जीवन (न.), विनॉक्सि जीवन (न.), वातनिरपेक्षता (स्त्री.)


anaerobiotic

वातनिरपेक्ष जीवीय, वातनिरपेक्षजीविक


anaesthesia

१ बधिरावस्था (स्त्री.) २ वधिरीकरण (न.)


anaesthetic

१ बधिरकारी २ बधिर- n. बधिरकारी (औषध इ.)




anairobe

विनॉक्सि-जीव (पु.)


analbuminemia

अनाल्ब्युमिनेमिआ (पु.)








anallachrom

ऍनल्क्रोम (न.)


analog computor

सादृश्यदर्शी संगणक


analog potentiostat

सदृश विभवस्थापी


analogous

१ समधर्मी २ सदृश homologous, similar


analogous enzyme variants

समधर्मी विकर परिवर्त (पु.अ.व.)


analogous series

१ समधर्मी श्रेणी २ सदृश श्रेणी


analogue

समधर्मी (पु.) homologue, समश्रेणीय


analogy

१ सादृश्य (न.) २ समधर्मता (स्त्री.)


analoids

ऍनॅलॉइडे (न.अ.व.)




analyser crystal

विश्लेषक स्फटिक


analyser system

विश्लेषक संहति


analysis

विश्लेषण (न.) seperation bioanalysis, जैव विश्लेषण, colourimetric analysis, वर्णमितीय विश्लेषण, conformational analysis, समाविन्यासी विश्लेषण, coulometric analysis, कूलोममितीय विश्लेषण, electroanalysis, विद्युत विश्लेषण, gravimetric analysis, भारात्मक


analysis of covariance

सहप्रचरण विश्लेषण


analysis of variance

प्रचरण विश्लेषण



analystic

वैश्लेषिक, विश्लेषणात्मक (also analytical)


analyte

विश्लेषणीय (न.), विश्लेष्य (न.)


analytical balance

वैश्लेषिक तराजू, विश्लेषणात्मक तुला


analytical biochemistry

विश्लेषणात्मक जीवरसायनशास्त्र


analytical chemistry

विश्लेषणात्मक रसायनशास्त्र


analytical equation

विश्लेषणात्मक समीकरण


analytical method

विश्लेषणात्मक पद्धति


analytical operation

वैश्लेषिक क्रिया, विश्लेषणात्मक क्रिया


analytical procedure

वैश्लेषिक कार्यपद्धति, विश्लेषणात्मक कार्यपद्धति


analytical reaction

विश्लेषणात्मक अभिक्रिया


analytical reagent

विश्लेणात्मक अभिकारक (abbr. A.R.)


analytical separation

विश्लेषणात्मक विलगन


analytical test

विश्लेषणात्मक चाचणी


analytical ultracentrifuge

विश्लेषणात्मक पराअकेंद्रित्र


analytical weight

वैश्लेषिक वजन


anamolous dispersion

असंगत अपस्करण


anaphase

पश्चावस्था (स्त्री.)


anaphoresis

ऋणकण-संचलन (न.)


anaphylactic response

अपप्रतिरक्षी प्रतिसाद


anaphylactic shock

अपप्तरिरक्षाकारी आघात


anaphylatoxin

अपप्रतिरक्षा (स्त्री.)



anaplerotic reaction

चयापचयी कार्बनयोजी अभिक्रिया


anarcotine

ऍनार्कोटिन (न.)




anchored compound

निबंधित संयुग


anchoring group

निबंधन गट, निबंधन समूह


ancillary product

साह्यभूत उत्पाद


andalusite

ऍण्डॅल्युसाइट (न.)



Andersen's disease

ँडरसन विकार






andradite

ऍण्ड्राडाइट (न.)


androgen

१ ँड्रोजेन (न.) २ पुंजन (न.)



andromedotoxin

ँड्रोमेडोटॉक्झिन (न.)


andrometoxin

ँड्रोमेटॉक्झिन (न.)


androstane

ँड्रोस्टेन (न.)


androsterone

ँड्रोस्टिरोन (न.)



anemia

१ अरक्तता (स्त्री.) २ पांडुरोग (पु.) (also anaemia)


anemic

अरक्तजन्य (also anaemic)


anemometer

पवनवेगमापी (स्त्री.), पवनदाबमापी (स्त्री.)


aneroid barometer

निर्द्रव्य हवादाबमापी


anesthesin

ऍनेस्थेसिन (न.)


anesthesiophore

बधिरकारी गट (पु.)


anesthetic derug

बधिरकारी औषध


anesthetic valve

बधिरकारी झडप


aneurysm

१ (of artery) धमनी विस्फारण (न.), २ धमनी अर्बुद (पु.)


angico gum

ँजिको झाडाचा डिंक


angiology

वाहिनीशास्त्र (न.)


angioma

वाहिनी अर्बुद (पु.)


angioneurosin

नायट्रोस्लिसरिन (न.)


angiosperm

ँजिओस्पर्म (न.)


angiotensin

ँजिओटेंसिन (न.) (also angiotonin)


angiotensinogen

ँजिओटेंसिनोजेन (न.)




angle of incidence

आपतन कोन




Angstrom unit

ँगस्ट्रॉम एकक


angular compound

कोनीय संयुग


angular dispersion

कोनीय अपस्करण


angular methyl group

कोनीय मेथिल गट, कोनीय मेथिल समूह


angular momentum

कोनीय संवेग


angular momentum quantum number

कोनीय संवेग क्वांटम अंक


angular velocity

कोनीय वेग


anhidrotic

स्वेदहारी औषध (न.)


anhydride

अनहायड्राइड (न.)


anhydrobiosis

निर्जवजीविता (स्त्री.)










anilism

ऍनिलिन बाष्प-विषबाधा (स्त्री.)



animal charcoal

प्राणिज कोळसा



animal harmone

प्राणिज संप्रेरक


animal protein factor

प्राणीप्रथिनकारक (पु.) (also called vitamin B12 or cyanocobalamine)


animal starch

प्राणिज स्टार्च


animal toxin

पाणिज विषद्रव्य


animal virus

प्राणिज विषाणु


anion

ऍनायन (पु.), ऋणायन (न.)


anion exchanger

ऋणायन विनिमयक


anion respiration

ऋणायन श्वसन


anion-exchange resin

ऋणायन-विनिमय राळ


anion-sensitive membrane electrode

ऋणायन संवेदी पटल इलेक्ट्रोड


anionic detergent

ऋणायनी निर्मलक


anionic polymerisation

ऋणायनी बहुवारिकन


anionotrophy

ऋणायनचलसमघटकता (स्त्री.) ionotropy, आयनचलसमघटकता, prototropy, प्रोटॉन चलसमघटकता


anisaldehyde

ऍनिसाल्डिहाइड (न.)






anisotropic

विषमानुवर्ती, असमदिक, विषमदिक (also aelotropic)


anisotropic band

विषमानुवर्ती पट्टा


anisotropic crystal

विषमदैशिक स्फटिक, विषमदिक स्फटिक


anisotropic crystal

विषमदैशिक स्फटिक, विषमदिक स्फटिक


anisotropy

विषमानुवर्तिकता (स्त्री.) (also aeolotropy)


anneal

अनुशीतन करणे, सावकाश निववणे



annealing chamber

अनुशीतन कक्ष


annealing temperature

अनुशीतन तापमान


annihilation

१ नाशन प्रारण २ परिशून्यन प्रारण




annular

वलयाकार-, वलयाकृति-, कंकणाकृति-




anode depolariser

ऍनोड विधुवक


anode rays

ऍनोड किरण (पु.अ.व.)



anodic deposit

ऍनोडी निक्षेप


anodic electrodeposition

ऍनोडी विद्युत निक्षेपण


anodic polarogram

ऍनोडी पोलॅरोग्रॅम


anodic stripping analysis

ऍनोडी अपखंडनी विश्लेषण




anodynin

ऍनोडायनिन (न.) (also called antipyrine)




anomalous osmosis

असंगत परासरण


anomalous valency

असंगत संयुजा, अनियमित संयुजा


anomaly

असंगति (स्त्री.), असंगतता (स्त्री.)



anomeric carbon

ऍनोमरी कार्बन


anomeric effect

ऍनोमरी प्रभाव


anomite

ऍनोमाइट (न.) (विशिष्ट लिथिअमयुक्त खनिज)


anonaceine

ऍनोनॅसीन (न.) (एक प्रकारचे अल्कलॉइड)


anorthic

त्रिअक्षी (also triclinic)


anorthite

ऍनॉर्थाइट (न.), (त्रिअक्षी कॅल्शिअम ऍल्युमिनिअम सिलिकेट)


anorthosite

ऍनॉर्थोसाइट (न.) (अग्निजन्य फेल्स्पार)


anoxemia

रक्तातील ऑक्सिन्यूनता (स्त्री.), ऍनॉक्सिरक्तता (स्त्री.) (also anomaemia)


anoxia

ऍनॉक्सिता (स्त्री.), ऊतींमधील ऑक्सिन्यूनता (स्त्री.) (also hypoxia)


anoxybiontic

विनॉक्सिजीवीय


ant oil

मुंगी तेल (also called furfural)



antagonist

प्रतिरोधी (पु.)


antalkaline

प्रति अल्कधर्मी


antazoline hydrochloride

ऍन्टॅझोलाइन हायड्रोक्लोराइड



ante-pneumatic carbon

उपान्त्यपूर्व कार्बन



anthelmintic

ऍन्थेल्मिटिक (न.), कृमि निर्मूलक (न.)


anthocyanidin

ऍन्थोसायनिडिन (न.)


anthocyanin

ऍन्थोसायनिन (न.)


anthoxanthin

ऍन्थोक्झॅन्थिन (न.)



anthraconite

ँथाकोनाइट (न.)


anthradiquinone

ँथाडायक्विनोन (न.)


anthraflavine

ँथाफ्लेव्हिन (न.)


anthranilic acid

ँथानिलिक आम्ल


anthranthrene

ँथांथीन (न.)


anthrapurpurin

ँथापर्प्युरिन (न.)


anthraquinol

ँथाक्विनॉल (न.)


anthraquinone

ँथाक्विनोन (न.)


anthraquinone dyes

ँथाक्विनोन रंजक (पु.अ.व.)


anthraquinoneosadiazole dyes

ँथाक्विनोन-ऑक्झॅडायाझोल रंजक (पु.अ.व.)


anthrasol dyes

ँथासोल रंजक (पु.अ.व.)


anthrone reaction

ँथोन अभिक्रिया


anti

१ प्रति २ (as, in geometric isomerism) पार-


anti-black-tongue factor

जिव्हाकृष्णतारोधी जीवनसत्त्व (also called vitamin B5 or nicotinic acid or antipellagric vitamin)


anti-catalyst

प्रति-उत्प्रेरक (पु.)


anti-diazo compounds

पार-डायऍझो संयुगे (न.अ.व.)


anti-infective vitamin

संसर्गरोधी जीवनसत्त्व, संसर्गरोधी व्हिटॅमिन (also called antixerophthalmic factor or vitamin A)


anti-logarithm

प्रति लागरिथम (पु.)


anti-neutron

प्रतिन्यूट्रॉन (पु.)


anti-staling agent

शिळवण प्रतिबंधकारी


anti-stokes line

प्रति-स्टोक्स रेषा


anti-syn isomerism

पार-अपार समसूत्रता


antialdoxime

पार-अल्डोक्झाइम (न.)


antiallpecia vitamin

प्रति अल्पीसिआ जीवनसत्त्व


antianaphylactin

प्रति ऍनाफायलॅक्टिन (न.)


antiantibody

प्रतिप्रतिद्रव्य (न.)


antiantitode

प्रति उतारा (पु.)


antiarrythmic drugs

ह्रद्स्पंद नियामक औषधे (न.अ.व.)


antiarthritic

सांधेदुखीरोधी



antiauxin

प्रतिवृद्धिनियामक (न.), प्रति ऑक्झिन (न.)


antibacterial

जीवाणुरोधी n. जीवाणुरोधक (न.)


antiberiberi

बेरीबेरीविरोधी


antiberiberi factor

बेरीबेरीविरोधी जीवनसत्त्व (also called vitamin B1 or thiamine or antineutrric vitamin or oryzomin)


antibiennonrrhagic

परमारोधक (न.), पूयमेहरोधक (न.)


antibilious

पित्तशामक (न.)


antibiosis

प्रतिजीविता (स्त्री.)


antibiotic

प्रतिजैविक (न.)



antibody diversity

प्रतिद्रव्य विभिन्नता (also called antibody heterogeneity)


antibody fixation

प्रतिद्रव्य स्थिरण


antibody formation

प्रतिद्रव्य घडण


antibody heterogeneity

प्रतिद्रव्य बहुविधता (also called antibody diversity)


antibody response

प्रतिद्रव्य प्रतिसाद


antibody response

प्रतिद्रव्य प्रतिसाद


antibody specificity

प्रतिद्रव्य विशेषता


antibody titer

प्रतिद्रव्य अनुमाप


antibody valence

प्रतिद्रव्य संयुजा


antibody-binding fraction

प्रतिद्रव्य-बंधी अंश


antibody-excess zone

प्रतिद्रव्य-आधिक्य क्षेत्र


antibonding orbital

प्रतिबंधी कक्षिका


anticachetic

कुपोषणहारक (पु.)


anticancer compound

कर्करोगरोधी संयुग


anticarcinogenesis

कर्कजननरोध (पु.)


anticatalase

ँटिकॅटॅलेज (न.)




anticholinesterase

ँटिकोलिनएस्टरेज (न.)


anticlockwise

प्रतिघटि (also counter-clockwise)



anticoagulin

(कीटकांच्या लाळेतील) साकळणरोधी द्रव्य (न.)


anticodon

ँटिकोडॉन (न.) (also called codon-recognising site)


anticompetitive inhibitition

अस्पर्धात्मक संदमन


anticomplement

प्रतिपूरक (पु.)


anticomplement fluroscent antibody technique

प्रतिपूरक प्रतिदीप्त प्रतिद्रव्य तंत्र


anticonformation

प्रतिसमाविन्यास (पु.)


anticytotoxin

प्रतिपेशीविष (न.)


antidepressants

विषण्णतारोधके (न.अ.व.)


antidermatosis vitamin

त्वचारोगरोधी जीवनसत्त्व (also called vitamin B3 or pantothenic acid)


antideuretic

प्रतिमूत्रवर्धी, प्रतिमूत्रल-, मूत्रलरोधी n. प्रतिमूत्ररोधक (न.), मूत्रलरोधक (न.)


antideuretic harmone

प्रतिमूत्रवर्धी संप्रेरक



antidiuresis

प्रतिमूत्रवर्धन (न.), मूत्रलतारोध (पु.)


antidotal agent

उतारा (पु.) (also antidote)


antidotal therapy

उताऱ्याची उपचार पद्धती



antidysenteric

आमांशरोधी n. आमांशरोधक (न.)


antiemitic

प्रतिवमनकारी n. प्रतिवमनकारक (न.)


antienzyme

प्रतिविकर (पु.)


antifebrin

ँटिफेबिन (न.), ज्वरांतक (न.)


antiferromagnetic

प्रतिफेरोचुंबकीय


antiferromagnetism

प्रतिफेरोचुंबकत्व (न.)



antifoaming agent

फेननाशक (पु.)


antiform

ँटिरूप (न.), पाररूप (न.) synform




antifungals

कवकनाशके (न.अ.व.)


antigalactic

दुग्धस्त्रावरोधी


antigen

प्रतिजन (न.), प्रतिद्रव्यजनक (पु.), ँटिजेन (न.)


antigen binding capacity

प्रतिजन बंधक क्षमता


antigen tolerance

प्रतिजन सह्यता


antigen valence

प्रतिजनी संयुजा


antigen-antibody complex

प्रतिजन-प्रतिद्रव्य अभिक्रिया


antigen-antibody reaction

प्रतिजन-प्रतिद्रव्य अभिक्रिया


antigen-excess zone

प्रतिजन-आधिक्य क्षेत्र


antigenantibody latice

प्रतिजन-प्रतिद्रव्य जालक


antigenic competition

प्रतिजनी स्पर्धा


antigenic conversion

प्रतिजनी रूपांतर


antigenic deletion

प्रतिजनी विलोपन


antigenic determinant

प्रतिजनी निर्धारक


antigenicity

प्रतिजनत्व (न.)


antiglobulin

ँटिग्लोब्युलिन चाचणी


antihaemolytic

लोहितपेशीलयरोधी


antihaemophilic factor

जीवद्रव्य रक्तसाकळण घटक, थॉम्वोप्लास्टिन जनक (also plasma thromboplastic factor or thromboplastinogen)


antihemophilic factorr

हिमोफिलिआरोधी घटक (पु.) (abbr. AHF)


antihemophilic globulin

हिमोफिलिआरोधी ग्लोब्युलिन (abbr. AHG)


antihemorhegic factor

रक्तस्त्रावरोधी जीवनसत्त्व (also called vitamin K)


antihistamine

ँटिहिस्टॅमीन (न.)


antihistaminic

ँटिहिस्टॅमिनी


antihistaminics

हिस्टॅमीनरोधके (न.अ.व.)


antihormone

प्रतिसंप्रेरक (न.), प्रतिहार्मोन (न.)


antihuman globulin

मानवविरोधी ग्लोब्युलिन (abbr. AHG)


antihypo

ँटिहायपो (न.) (पोटॅशिअम परकार्बोनेट)


antiknock

अपस्फोटरोधी (पु.)


antilithic

मूतखडा विरघळवणारा (पु.), अश्मरीविलयी (पु.)


antiluetic

उपदंशरोधक (न.) (also antisyphilitic)


antiluetin

ँटिल्युएटिन (न.)


antilymphocyte serum

लसीकापेशीरोधी रक्तद्रव्य (न.) (abbr. ALS)


antilysin

लायसिनरोधी रक्तीय द्रव्य (न.)


antilyssic

जलभीरोधी, आलर्करोधक (न.)


antimalarial

मलेरिआरोधी n. मेलरिआरोधक (न.)



antimers

प्रतिविन्यासी (न.)


antimetabolite

जयापचयरोधी (पु.), प्रतिचयापचयी (पु.) (also metabolic antagonist)


antimicrobial spectrum

प्रतिसूक्ष्मजीवी पंक्ति, प्रतिसूक्ष्मजीवी स्पेक्ट्रम


antimonate

ँटिमोनेट (न.) (also antimoniate)



antimonial glass

ँटिमोनी काच




antimonious

ँटिमोनिअस, ँटिमोनस (also antimonous)






antimony (Sn)

ँटिमनी (Sb) (न.)


antimony halide

ँटिमनी हॅलाइड




antimutagen

उत्परिवर्तकरोधी (पु.)


antineoplastic

कर्करोगरोधी


antineoplastics

कर्करोगरोधके (न.अ.व.)



antineuritic vitamin

ँटिन्युरिटिक जीवनसत्त्व, ँटिन्युरिटिक व्हिटॅमिन, चेताविकाररोधी जीवनसत्त्व (also called vitamin B1 or thiamine or oryzamine or antiberiberi factor)


antinode

प्रतिनिस्पंद (पु.)


antioxidant

ऑक्सिडीकरणरोधी (पु.), ऑक्सिडनरोधी (पु.)


antiparallel chain

प्रतिसमांतर शृंखला


antiparallel spin

प्रतिसमांतर आभ्राम


antiparallel strand

प्रतिसमांतर वेलापट्टी


antiparasite

परजीवरोधी (पु.)


antiparticle

प्रतिकण (पु.)


antipellagric vitamin

पेलाग्रारोधी जीवनसत्त्व, पेलाग्रारोधी व्हिटॅमिन (also called vitamin B5 or nicotinic acid or anti-black-tongue factor)


antipepsin

पेप्सिनरोधी (पु.)


antipernicious anemia factor

तीव्र पांडुरोगरोधी जीवनसत्त्व


antiperosis vitamin

पेरोसिसरोधी जीवनसत्त्व, कुक्कुटपादविरोधी जीवनसत्त्व (also called vitamin Bp)


antipodagric

वातरक्तरोधी (पु.), गाऊटरोधी (पु.)


antipode

प्रतिविन्यासी (पु.)


antipolarity

प्रतिधुवता (स्त्री.)


antiproton

ँटिप्रोटॉन (पु.)



antipyretics

ज्वररोधके (न.अ.व.)


antipyrine

ँटिपायरिन (न.) (also called anodynin)


antipyrotic

दाहव्रणरोधी (पु.)


antirachitic vitamin

मुडदूसरोधी जीवनसत्त्व (also called vitamin D)



antirheumatin

ँटिङ्हुमॅटिन (न.)


antiscorbutic factor

स्कर्व्हीरोधी जीवनसत्त्व (also called vitamin C or asorbic acid)


antisepsin

ँटिसेप्सिन (न.)


antisepsis

पूतिरोध (पु.), प्रतिपूतिता (स्त्री.)


antiseptic

पूतिरोधी n.पूतिरोधक (न.)


antiseptin

ँटिसेप्टिन (न.)


antiseptol

ँटिसेप्टॉल (न.)


antiserum

प्रतिलस (स्त्री.), प्रतिसीरम (न.)


antispasmin

ँटिस्पॅस्मिन (न.)


antispasmodic

स्नायुआकुंचन नियामक n.स्नायुआकुंचन नियामक (न.)


antistat

ँटिस्टेट (न.) (also called antistatic agent)



antistatic agent

स्थितिक विद्युत रोधक (also called antistat)


antistatic fibre

स्थितिक विद्युत रोधी तंतु


antisterlity factor

वंध्यतारोधी जीवनसत्त्व (also called fertility vitamin or tocopherol or vitamin E)


antisudorific

अतिस्वेदरोधी


antisymmetrical wave-function

प्रतिसममित तरंगफल



antithrombin

थॉम्बिनरोधी (पु.)


antithyroid agent

अवटुरोधी (पु.)


antitoxin

जीवविषरोधक (पु.), जीवविषरोधी द्रव्य (न.)



antitumor antibiotic

अर्बुदरोधी प्रतिजैविक


antitumor antimetabolite

अर्बुदरोधी प्रतिचयापचयित


antitussin

खोकलारोधी (पु.)


antitymor antibiotic

अर्बुदरोधी प्रतिजैविक


antivenon

सर्पविषरोधी (पु.)


antiviral

विषाणुरोधी (पु.)


antiviral protein

विषाणुरोधी प्रोटीन (abbr. AVP)


antivitamin

जीवनसत्त्वरोधी (पु.)


antixerophthalmic factor

नेत्रशुष्कतारोधी जीवनसत्त्व (also called antiinfective vitamin or vitamin A)



antoiprothrombin

प्रोथॉम्बिनरोधी


anucleate

अकेंद्रकी (स्त्री.)



apatite

ऍपाटाइट (न.) (ore)





aperiodic polymer

अनावर्ती बहुवारिक


aperture

रंध (न.), छिद्र (न.)


aperture ratio

छिद्र गुणोत्तर


aperture width

छिद्र रूंदी


apex

शिरोबिंदु (पु.), शिखाग्र (न.)





aphrosiderite

ऍफोसिडेराइट (न.)


aphthitalite

ऍफ्थिटलाइट (न.)













aplasia

१ सदोष विकसन (न.) २ अविकसन (न.)



aplome

ऍप्लोम (न.) (garnet)


APNS

APNS (थोरिन) (also known as thorin) (1(o-Arsonophenylazo)-2-naphtol-3, 6-disulfonic acid)


apocamphoric acid

ऍपोकॅम्फोरिक आम्ल


apocholic acid

ऍपोकोलिक आम्ल



apocrenic acid

ऍपोक्रेनिक आम्ल


apocyanines

ऍपोसायनिने (न.अ.व.)


apoenzyme

प्रथिनविकरांग (न.), ऍपोएन्झाइम (न.)


apoferitin

ऍपोफेरिटिन (न.), फेरिटिन प्रोटीन घटक (पु.)


apomorphine

ऍपोमॉर्फीन (न.)



apophylite

ऍपोफायलाइट (न.)


apoprotein

ऍपोप्रोटीन (न.)


apoquinamine

ऍपोक्विनामाइन (न.)


apoquinine

अ२पोक्विनाइन (न.)



aposapronone

ऍपोसॅफानोन (न.)


apparatus

उपकरण (न.), उपकरण संच (पु.) accessory. उपसाधन, appliance, उपयंत्र, contrivance, यंत्रक, device, साधन, gadget, कळयंत्र, implement, अवजार, instrument, उपकरण, tool, हत्यार


apparent competitive inhibition

आभासी स्पर्धात्मक संदमन


apparent equillibrium constant

आभासी समतोल स्थिरांक


apparent equillibrium quotient

आभासी समतोल भाग


apparent expansion

आभासी प्रसरण


apparent mass

आभासी वस्तुमान


apparent power

आभासी शक्ति


apparent specific volume

आभासी विशिष्ट आकारमान


appatent mass

आभासी वस्तुमान


appatent power

आभासी शक्ति



appliance

उपयंत्र (न.) apparatus




applied chemistry

उपयोजित रसायनशास्त्र


applied-chemical technology

उपयोजित रासायनिक तंत्रशास्त्र


apply

१ उपयोजन करणे २ लागू करणे, लागू होणे



approximately

जवळजवळ, निकटतः


approximation

१ निकटन (न.) २ स्थूलमानन (न.)



aprotic solvent

ऍप्रॉटिक द्रावक


APS

APS  (abbr. of adenosine-5'-phospho-sulfate)


apurinic acid

ऍप्युरिनिक आम्ल



apyrimidinic acid

ऍपायरिमिडिनिक आम्ल



aqua-fortis

तीव्र नायट्रिक आम्ल (न.)






aqueous extract

जलीय निष्कर्ष


aqueous humour

नेत्रोद (न.)


aqueous solution

जलीय द्रावण



aquo complex ions

जल-संकुल आयन (पु.अ.व.)


aquo-system

जलीय-पद्धति (स्त्री.)





arbitrary

यादृच्छिक, स्वेच्छानुसारी


arbovirus

अर्बोविषाणु (पु.)



arc furnace

प्रज्योत भट्टी


arc process

आर्क प्रक्रिया, प्रज्योत प्रक्रिया


arc spectroscopy

प्रज्योत पंक्तिदर्शन


arc-lamp

प्रज्योति (स्त्री.)


arc-lamp

प्रज्योति (स्त्री.)


arc-light source

प्रज्योत उद्गम


Archibald method

आर्किबाल्ड पद्धति


area

१ क्षेत्र (न.) २ क्षेत्रफळ (न.) magnitude



argentation chromatography

रजत वर्णलेखन



argentiferous lead

रजतयुक्त शिसे


argentimetric method

रजतमितीय पद्धति


argentimetric titration

रजतमितीय अनुमापन


argentimetry

अर्जेण्टिमिति (स्त्री.), रजतमिति (स्त्री.)


argentum (Ag)

सिल्व्हर (Ag) (न.), चांदी (स्त्री.), रूपे (न.), रजत (न.) (silver)




arginine cycle

आर्जिनाइन चक्र (also called urea cycle)


arginine vasopressin

आर्जिनाइन व्हॅसोप्रेसिन (abbr. AVP)


argininosuccinuria

आर्जिनिनोसक्सिनिक आम्लमूत्रता (पु.)


argon

अर्गॉन (Ar) (न.) (Ar)



arithmatic mean

गणित माध्य


Arndt alloy

आर्ण्ट संमिश्र


Arnold's base reagent

अर्नाल्डचा आम्लरिकारक



aromatic amino acid

ऍरोमॅटिक ऍमिनो आम्ल


aromatic compound

ऍरोमॅटिक संयुग


aromatic group

ऍरोमॅटिक गट


aromatic hydrocarbon

ऍरोमॅटिक हायड्रोकार्बन


aromatic polyamide

ऍरोमॅटिक पॉलीऍमाइड


aromatic sextet

ऍरोमॅटिक षट्क


aromaticity

ऍरोमॅटिकता (स्त्री.)


aromatics

ऍरोमॅटिक संयुगे (न.अ.व.)


aromatisation reaction

ऍरोमॅटिकीकरण अभिक्रिया



arrangement

१ मांडणी (स्त्री.), रचना (स्त्री.) २ व्यवस्था (स्त्री.) alignment, संरेखन, array, विन्यास, configuration, आविन्यास, constitution, घडण, structure, संरचना


array

विन्यास (पु.) arrangement


Arrhenious activation energy

अऱ्हेनिअस सक्रियण ऊर्जा


Arrhenious equation

अऱ्हेनिअस समीकरण


Arrhenious piot

अऱ्हेनिअस आलेख


Arrhenious theory

अऱ्हेनिअस सिद्धांत


Arrhenious theory of electrolytic dissociation

अऱ्हेनिअसचा विद्युत अपघटनी विचरण सिद्धांत


arsenate (As)

आर्सेनेट (न.)


arsenic (As)

आर्सेनिक (As) (न.) adj. आर्सेनिक-


arsenic acid

आर्सेनिक आम्ल


arsenic purifier

आर्सेनिक विशुद्धक


arsenicals

आर्सेनीय औषधिद्रव्ये (न.अ.व.), आर्सेनिकयुक्त औषधिद्रव्ये (न.अ.व.)


arsenious

आर्सेनिअस (also arsenous)


arsenious oxide

आर्सेनिअस ऑक्साइड



arsenite solution

आर्सेनाइट द्रावण




arsenopyrite

आर्सेनोपायराइट (न.)



arsonation reaction

आर्सीनीकरण अभिक्रिया



arsphenamine

आर्स्फेनामाइन (न.)



artefact

कृत्रिम (न.), कृतक (न.) (also artifact)


arteriosclaerosis

धमनीकाठिण्य (न.)



Arthus reaction

आर्थसची प्रतिजननिर्मित ऍलर्जी, आर्थसचे प्रतिजननिर्मित वावडे




artificial fibre

manmade fibre


artificial field

कृत्रिम क्षेत्र


artificial indction

कृत्रिम प्रवर्तन


artificial nitrogen fixation

कृत्रिम नायट्रोजन बद्धन


artificial radio-active element

प्रेरित किरणोत्सारी मूलद्रव्य, कृत्रिम किरणोत्सारी मूलद्रव्य


artificial radio-activity

कृत्रिम किरणोत्सारिता (also called indced radio-activity)


artificial resin

कृत्रिम रेझिन, कृत्रिम राळ


artificial silk

कृत्रिम रेशीम


aryl grop

ऍरिल गट, ऍरिल समूह




arylamines

ऍरिल अमाइने (न.अ.व.)


arylation reaction

ऍरिलीकरण अभिक्रिया


asafetida

ऍसाफेटिडा (स्त्री.), हिंग (पु.) (also asafoetida)


asbestine

ऍस्बेस्टाइन (न.)




ascaridol

ऍस्कॅरिडॉल (न.) (drug)


ascaris

ऍस्कॅरिस (न.), जंत (पु.)


ascending boundary

आरोही सीमा


ascending chromatography

आरोही वर्णलेखन


ascending development

आरोही विकसन


Aschheim-Zondek test

ऍस्चेइम-झोंडेक चाचणी



Ascoli test

१ वलयदायी चाचणी २ अवक्षेपण चाचणी (ऍन्थॅक्स प्रतिजनसाठी)


ascorbic acid

ऍस्कॉर्बिक आम्ल (also called vitamin C or antiscorbutic factor)




ash

रक्षा (स्त्री.), राख (स्त्री.)



ashless filter paper

निर्भस्मी गाळणी कागद


Asn

1 (abbr. of asparagine) Ans 2 (abbr. of asparaginyl) Asp


Asp

1 (abbr. of aspaaspartic acid) Asp 2 (abbr. of aspartyl) Asp


asparate transcarbamylase

ऍस्पार्टेट ट्रान्सकार्बन अमायलेज


aspargine

ऍस्पाराजिन (न.) (abbr. Asn)


asparginyl

ऍस्पाराजिनिल (न.) (abbr. Asn)


aspartic acid

ऍस्पार्टिक आम्ल (abbr. Asp)


aspartyl

ऍस्पार्टिल (न.) (abbr. Asp)



asphaltic bitumen

ऍस्फाल्टी बिटुमेन



aspirator-brner

चूषित्र-ज्वालक (पु.)


aspirin

ऍस्पिरिन (न.) (drug)


assay

कस लावणे आमापन करणे n. आमापन (न.)



assimilate

सातमीकरण करणे, सात्मीकरण होणे


assimilation

सात्मीकरण (न.)


assimilatory

१ सात्मीकरण २ सात्मीकरणजात


associated liquid

सहचारी द्रव, संबद्ध द्रव



association colloid

सहचरण कलिल


association constant

सहचरण समतोल स्थिरांक


association number

सहचरणांक (पु.)


astatine (At)

अस्टॅटिन (At) (न.)


astigmatic image

अबिंदुक प्रतिमा


astrazone dyes

ऍस्ट्राझोन रंजक (पु.अ.व.)



asymmetric

असममित, असममितीय (also assymetrical)


asymmetric carbon

असममितीय कारबन


asymmetric carbon atom

असममितीय कार्बन अणु


asymmetric centre

असममित केंद्र


asymmetric compound

असममित संयुग


asymmetric induction

असममित प्रवर्तन


asymmetric synthesis

असममित संश्लेषण


asymmetric unit

असममित एकक


asymmetrical stretching vibration

असममितीय प्रताननी कंपन


asymmetry

असममिति (स्त्री.)


asymmetry control

असममित नियंत्रण


asymmetry factor

असममिति कारक


asymmetry potential

असममिति विभव


asymmetry ratio

असममिति गुणोत्तर


asynchronous growth

असंकालिक वाढ


asynchronous muscle

असंकालिक स्नायु



atactic polymer

स्वैरशाखी बहुवारिक


atactic polypropylene fibres

स्वैरशाखी पॉलीप्रॉपिलीन तंतू (पु.अ.व.)



atherosclerosis

ऍथेरोकाठिण्य (न.)


atmolysis

विसरणद्वारा वायु-विलगन (न.)



atmospheric gases

वातावरणीय वायु


atmospheric oxidation

वातावरणी ऑक्सिडन


atmospheric pressre

वातावरणीय दाब


atom

अणु (पु.) molecle, रेणु, particle, कण



atomic

अणु-, अण्वीय, आण्विक


atomic absorption

अणु-अवशोषण (न.)


atomic absorption spectrophotometry

अणु-अवशोषण पंक्तिअनुदीप्तिमिति (abbr. AAS)


atomic crystal

आण्विक स्फटिक


atomic emmision

आण्विक उत्सर्जन



atomic florescence flame spectrometry

आण्विक प्रतिदीप्ति ज्योत पंक्तिमिति


atomic fluorescence

आण्विक प्रतिदीप्ति



atomic hydrogen

अणावीय हायड्रोजन



atomic mass unit

अणु वस्तुमान एकक (abbr. amu) (also atomic weight unit)


atomic model

अणु प्रतिकृति



atomic orbital

अणु कक्षिका


atomic radius

अणु त्रिज्या



atomic refraction

अणु अपवर्तन


atomic spectroscopy

अणु पंक्तिदर्शन


atomic spectrum

अणु पंक्ति


atomic structure

अणु संरचना


atomic theory

अणु सिद्धांत




atomic weight

अणुभारांक (पु.)


atomic weight unit

atomic mass unit


atomic-absorption spectroscopy

अणु-अवशोषण पंक्तिदर्शन


atomicity

अणुता (स्त्री.), आण्विकता (स्त्री.)


atomisation

१ कणन (न.), तुषारीकरण (न.) २ अणु विलगन (न.)


atomiser

कणित्र (न.), तुषारित्र (न.) grinder


atoxyl

ऍटॉक्झिल (न.) (drug)


ATP

ATP  1(abbr. of Adenosine triphosphate) ATP 2 (abbr. of Adenosine-5'-triphosphate)


ATP regenerating system

एटीपी पुनर्निर्मिति विकर संस्था


ATPase

ATPase  (abbr. of adinosine triphophate)


atrolactic acid

ऍट्रोलॅक्टिक आम्ल



attenated total reflectance

क्षीणित पूर्ण परावर्तकता


attenuate

१ क्षीणित २ विरलित


attenuation

१ क्षीणन (न.) २ विरलन (न.)



attribute

१ धर्म (पु.), अंगगुण (पु.) २ गुणविशेष (पु.) quality







aurum (AU)

गोल्ड (Au) (न.), सोने (न.), सुवर्ण (न.) (gold)



auto-fermentation

स्वयं किण्वन (न.)


auto-oxidation

स्वयं ऑक्सिडन (न.) (also autoxidation)


autoactivation

स्वयंसक्रियण (न.)


autoallergic

स्वयं ऍलर्जीजन्य


autoallergy

स्वयं ऍलर्जी (स्त्री.)


autoanalyser

स्वयं विश्लेषित्र (न.)


autocatalysis

स्वयं उत्प्रेरण (न.)


autocatalytic

स्वयं उत्प्रेरित


autocatalytic induction

स्वयं उत्प्रेरित प्रवर्तन


autocatalytic reaction

स्वयं उत्प्रेरित अभिक्रिया



autodecomposition

स्वयं अपघटन (न.)


autofluorescence

स्वयंप्रतिदीप्ति (स्त्री.)


autoimmune complement fixation

स्वयंप्रतिक्षम परिपूरक बद्धन (abbr. AICF)


autoinduction

स्वयंप्रवर्तन (न.)




automatic analyserr

स्वयंचलित विश्लेषित्र


automatic difractometer

स्वयंचलित विवर्तनमापी


automatic integrator

स्वयंचलित संकलक


automatic pipette

स्वयंचलित पिरेट, स्वयंचलित शोषनळी


automatic titrator

स्वयंचलित अनुमापित्र



automutagen

स्वयं उत्परिवर्तकारी (पु.)




autoprotolysis

ऑटोप्रोटोलिसिस (न.), स्वयंप्रोटॉन हस्तांतरण (न.), स्वयंप्रोटॉन स्थलांतरण (न.)


autoprotolysis constant

स्वयंप्रोटॉन हस्तांतरण स्थिरांक


autoradiography

किरणोत्सारचित्रण (न.)


autoretardation

स्वयंमंदन (न.)


autosome

अलिंगी गुणसूत्र (न.)


autoxidation

auto-oxidation


auxiliary complexing agent

सहायक संकुलक


auxiliary electrode

साह्यकारी इलेक्ट्रोड


auxiliary pigment

साह्यकारी वर्णक


auxiliary product

साह्यकारी उत्पाद


auxiliary valency

साह्यकारी संयुजा, सहायक संयुजा (also auxiliary valence)




auxochrome

वर्णवर्धक (पु.), वर्णवर्धी (पु.)



available energy

उपलब्ध ऊर्जा


available power

उपलब्ध शक्ति


avalanche

अवधाव (पु.), लोट (पु.)


avenin

ऍव्हेनिन (न.) (ओटमधील गोलाकार प्रोटीन)



average affinity

सरासरी आसक्ति


average bond energy

सरासरी बंध ऊर्जा


average deviation

सरासरी विचलन


average life

सरासरी आयुष्य


average moleclar weight

सरासरी रेणु भारांक



avitaminosis

व्हिटॅमिनहीनता विकार (पु.), जीवनसत्त्वहीनता विकार (पु.)


AVP

AVP  1 (abbr. of antiviral protein) AVP 2 (abbr. of arginine vasopressin)


awu

awu  (abbr. of atomic weight unit)


axerophthol

ऍक्झेरोफ्थॉल (न.) (also vitamin A1 or retinol)



axial sbstituent

अक्षीय प्रतियोजी




axis of ordinates

कोटिअक्ष (पु.)


axis of precession

precession axis


axis of rotation

घूर्णन अक्ष


axis of rotational symmetry

घूर्णीय सममिति अक्ष


axis of symmetry

सममिति अक्ष


axis of symmetry

सममिति अक्ष


axis off abscissas

भुजाक्ष (पु.)



axon

ऍक्झॉन (न.), अक्षतंतु (पु.)


axoplasm

अक्षतंतुद्रव्य (न.)


azalactone

ऍझॅलॅक्टोन (न.)


azaserine

ऍझासेरीन (न.) (antibiotic)



azeotropic distillation

सहबाष्पी ऊर्ध्वपातन


azeotropic mixture

सहबाष्पी मिश्रण




azidin blue

ऍझॅडिन ब्लू, ऍझॅडिन निळा (also trypan blue)



azimido

ऍझिमिडो (न.) (also azimino)


azimuthal quantum number

दिगंशीय क्वांटम अंक, ऍझिम्युथल क्वांटम अंक


azlon

ऍझलॉन (न.), प्रोटीनवस्त्रतंतु (पु.)




azo coupling reaction

ऍझो युग्मन अभिक्रिया







azobenzene

ऍझोबेन्झीन (न.)


azobenzoic acid

ऍझोबेन्झोइक आम्ल



azoic coupling component

ऍझो-युग्मन घटक


azoprotein

ऍझोप्रोटीन (न.), ऍझोप्रथिन (न.)


azorubin

ऍझोरूबिन (न.) (गाजरजन्य लाल खाद्यरंग) (also carmoisine)


azosulphonic acid

ऍझोसल्फोनिक आम्ल






B

B (बोरॉन) (symbol of boron)


B complex

बी व्हिटॅमिन समूह, बी जीवनसत्त्व समूह (also vitamin B complex or vitamin B group)


B-galactosidase

बीटा-गॅलॅक्टोसायडेज (पु.)


B-ketoadipate pathway

बीटा केटोऍडिपेट मार्ग



bacillus

बॅसिलस (पु.), दंडाणु (पु.)


bacillus Calmette-Gue'rin

बॅसिलस कॅल्मेट गुरिन (abbr. BCG)


bacitracin

बॅसिट्रॅसिन (न.)


back bonding

पश्च बंधन, क्षतिपूरक बंध


back electromotive force

विरोधी विद्युतगामक बल (abbr. back EMF)


back EMF

विरोधी EMF  (abbr. of back electromotive force)


back scattering

पश्च विकिरण


back titration

पश्च अनुमापन



background correction

पार्श्व दुरूस्ती


background count

पार्श्व गणन


backward reaction

प्रतिगामी अभिक्रिया


bacon

संस्कारित सूकरमांस (न.) (डुकराचे मांस)


bacterial

जीवाणु-, जीवाण्वीय


bacterial neucleus

जीवाणू केंद्रक


bacterial virus

जीवाणुभक्षी (पु.) (also bacteriophage)


bactericide

जीवाणुनाशक (पु.)


bacteriological

१ जीवाणुविषयक २ जीवाणुशास्त्रीय


bacteriological filter

जीवाणु निस्यंदक, जीवाणु गाळणी


bacteriology

जीवाणुशास्त्र (न.)


bacteriolysis

जीवाणुविघटन (न.)


bacteriophage

bacterial vitus


bacteriorhodopsin

जीवाणु ऱ्होडोप्सिन (न.)


bacteriostatic

जीवाणुनिरोधी


bad conductor

दुर्वाहक (पु.)


Baeyer's strain theory

बेअरचा ताण सिद्धांत


baffle

१ बाधिका (स्त्री.) २ व्यारोध (पु.)


bagasse

उसाचे चिपाड (न.), उसाची चोयटी (स्त्री.) (pl. bagasses)


baker's yeast

बेकर यीस्ट, बेकर किण्व


baking

भट्टीत भाजणे (न.), भर्जन (न.)


baking powder

बेकिंग पावडर


baking soda

बेकिंग सोडा, खाण्याचा सोडा


balance

१ (to weigh equally) समतोलणे २ (to balance properly) संतुलित करणे, संतुलन करणे, संतुलणे n. १ समतोलन (न.) २ संतुलन (न.) ३ तुला (स्त्री.), तराजू (पु.), analytical balance, वैश्लेषिक तराजू, विश्लेषणात्मक तुला, chemical balance, रसायन तुला, hydrolytical



balanced equation

संतुलित समीकरण


balanced reaction

संतुलित अभिक्रिया


balancing of an equation

समीकरणाचे संतुलन


Balbiani ring

बाल्बिआनी वलय


ball and disk integrator

गोलक-तबकडी संकलक


ball and stick models

गोलक-यष्टिका प्रतिकृती (स्त्री.अ.व.)



ballistic galvanometer

प्रक्षेपी विद्युत प्रवाहमापक, प्रक्षेपी गॅल्व्हानोमीटर


balloon

बलून (न.), फुगा (पु.)



Balmer series

बामर पंक्ति (also Balmer spectrum)



band

१ पट्ट (पु.) २ पट्टा (पु.)


band spectrum

पट्ट पंक्ति, वर्णाली (स्त्री.)


band spreading

पट्ट प्रसरण


bandwidth

पट्टरूंदी (स्त्री.)


bar

बार (न.) (as, a unit of pressure)



barbituric acid

बार्बिट्युरिक आम्ल


Barfoed reagent

बारफोड अभिकारक




barium (Ba)

बेरिअम (Ba) (न.)


bark

वल्क (न.), साल (स्त्री.)


barometer

हवादाबमापी (पु.)


barometric pressure

वातावरण दाब


baroscope

वायुदाबदर्शी (पु.), हवादाबदर्शी (पु.) (U-नलिका)


barrier

१ अवरोध (पु.) २ रोधिका (स्त्री.) ३ प्राचीर (न.)


barrier-layer cell

रोधिका स्तर घट


Bart reaction

बार्ट अभिक्रिया




basal body

आधार कणिका (also called basal granule or kinetosome)


basal metabolic rate

आधारी चयापचय गति (abbr. BMR)


basal metabolism

आधारी चयापचय


base

१ (a substance that reacts with an acid to form a salt or dissolves in water forming hydroxy ions) आम्लारि (पु.), Bronsted base, बॉन्स्टेड आम्लारि, hard base, कठीण आम्लारि, Lewis base, लेविस आम्लारि, nuclear base, न्यूक्लीय आम्लारि, soft base, मृदु आम्लारि, weak base, सौम्य आम्लारि, २ आधार (पु.), पाया (पु.)



base pair

(न्यूक्लिइक) आम्लारि युग्म


base pairing

(डीएनए मधील) आम्लारींचे युग्मन (in DNA)



base ratio

(न्यूक्लाइक) आम्लारि गुणोत्तर


base sequence

आम्लारि अनुक्रम


base stacking

आम्लारि चवडमांडणी, आम्लारि चवडरचना


base substittion

आम्लारि प्रतियोजन


base-pairing rules

(न्यूक्लिइक) आम्लारि युग्मन नियम (पु.अ.व.)


baseline discriminator

आधाररेषा विभेदनकारी


baseline method

आधाररेषा पद्धति


baseline resolution

आधाररेषा वियोजन


baseline width

आधाररेषा रूंदी


basement membrance

आधारक पटल


basic

१ आम्लारिधर्मी, आम्लारियुक्त २ मूलभूत


basic acetate method

आम्लारि ऍसिटेट पद्धति


basic acetate separation

आम्लारियुक्त ऍसिटेटद्वारा विलगन


basic compound

आम्लारिधर्मी संयुग


basic dye

आम्लारिधर्मी रंजक



basic lining

आम्लारि अस्तर


basic open hearth process

आम्लारि अस्तरयुक्त खुल्या भट्टीतील प्रक्रिया


basic oxide

आम्लारि ऑक्साइड


basic properties

१ आम्लारि गुणधर्म (पु.अ.व.) २ मूलभूत गुणधर्म (पु.अ.व.)



basic slag

आम्लारिधर्मी धातुमळी


basic solvent

आम्लारिद्रावक (न.)


basicity

१ आम्लारिधर्मता (स्त्री.) २ (as, of an acid) आम्लारिअंक (पु.), प्रोटॉनांक (पु.)



bast fibre

१ खोड तंतु २ अधोवाही तंतु



batch culture

खंडित संवर्धन, घाणा संवर्धन


batch process

घाणा प्रक्रिया, खंडित प्रक्रिया


bath

(a medium as water, air or oil for regulating the temperature of anything placed in or upon it, also, the vessel containing such medium) मज्जनी (स्त्री.) cold bath, शीत मज्जनी, hot-bath, उष्ण मज्जनी, oil bath, तैल-मज्जनी, sand-bath, वालुका-मज्जनी, steam


bathchrome

वर्णोत्कर्षक (पु.)



bathochromic shift

वर्णोत्कर्षी विस्थापन



bating

बेटन (न.) (विकरद्वारा चर्मस्वच्छीकरण) (also puering)


battery

बॅटरी (स्त्री.), विजेरी संच (पु.)


Baudouin test

बाउडिन चाचणी


Baudounin's reagent

बाउडिन अभिकारक



bauxite

बॉक्साइट (न.) (ore)


Bayer process

बेअर प्रक्रिया


BCG

BCG  (abbr. of Bacillus Calmette-Gue'rin)


BD-cellulose

BD-सेल्युलोज (न.)




beam reduction

किरण लघूकरण



beastings

चिकाचे दूध (न.) (गायीचे) (also beestings)


beat-freqency oscillator circuit

विस्पंदवारंवारता दोली परिपथ



Beaume'

बॉमे (न.) (घनतेचे एकक) (also Baume')


Beckmann apparatus

बेकमान उपकरण


Beckmann burner

बेकमान ज्वालक


Beckmann reaction

बेकमान अभिक्रिया


Beckmann rearrangement

बेकमान पुनर्रचना


Beckmann thermometer

बेकमान तापमापी


Becquerel rays

बेक्वेरेल किरण (पु.अ.व.)


becquerelite

(ore) बेक्वेरेलाइट (पु.)



beehive-shelf

(a hallow conical or cylindrical support for gas-collecting vessels in a pneumatic trough) संरंध मंच (पु.)



Beer-Lambert's law

बीर-लॅम्बर्टचा नियम







BEI

BEI  (abbr. of butanol-extractable iodine)


Beilstein test

बाइलस्टाइन चाचणी





Bellier's test

बेलिअर चाचणी


Bence-Jones protein

बेन्स-जोन्स प्रोटीन


bend polymerisation

मौक्तिक बहुवारिकन (also pearl polymerisation)



bending vibrational mode

नमन कंपन प्रकार


Benedict reagent

बेनेडिक्ट अभिकारक


Benedict solution

बेनेडिक्ट द्रावण


Benedict test

बेनेडिक्ट चाचणी


beneficiation

संस्करण (न.)



benzaldehyde

बेन्झाल्डिहाइड (न.)


benzanthrone reaction

बेन्झान्थोन अभिक्रिया


benzedine rearrangement

बेन्झिडाइन पुनर्रचना



benzene hexachloride

बेन्झीन हेक्झॅक्लोराइड (abbr. BHC)



benzenoid compounds

बेन्झेनॉइड संयुगे (न.अ.व.)


benzhydrol

बेन्झहायड्रॉल (न.)


benzidine

बेन्झिजडाइन (न.)


benzidine test

बेन्झिडाइन चाचणी



benzilic acid

बेन्झिलिक आम्ल


benzilic acid rearrangement

बेन्झिलिक आम्ल पुनर्रचना




benzofuran

बेन्झोफ्युरन (न.)


benzoic acid

बेन्झोइक आम्ल



benzoin condensation

बेन्झॉइन संघनन


benzoin reaction

बेन्झॉइन अभिक्रिया



benzophenone

बेन्झोफेनोन (न.)


benzopyrazole

बेन्झोपायरॅझोल (न.) (also isoindazole)


benzoquinone

बेन्झोक्विनोन (न.)


benzoxy group

बेन्झॉक्सि गट



benzoylation

बेन्झिलन (न.)




benzylidene

बेन्झिलिडीन (न.)


Bergius process

बर्गिअस प्रक्रिया (कोळशाचे हायड्रोजनन) (hydrogeneration of coal)



berillium (Be)

बेरिलिअम (Be) (न.) (also referred to as glucinum)


Berkefeld filter

बर्केफेल्डची गाळणी


berkelium (Bk)

बर्केलिअम (Bk) (न.)


Berlin blue

बर्लिन ब्लू, बर्लिन निळा


Berthelot equation

बर्थेलॉट समीकरण



Bessemer acid process

बेसेमर आम्ल प्रक्रिया


Bessemer converter

बेसेमर रूपांतरित्र


Bessemer process

बेसेमर प्रक्रिया


beta

१ (symbol beta or B) बीटा (पु.) २ (as, beta particle) बीटा कण (पु.) ३ (as, beta ray) बीटा किरण (पु.)


beta amylase

बीटा अमायलेज, शर्करादायी अमायलेज (also saccharogenic amylase)


beta carotene

बीटा कॅरोटीन


beta cellulose

बीटा सेल्युलोज



beta galactosidase

बीटा गॅलॅक्टोसायडेज




beta lipoprotein

बीटा लिपोप्रोटीन, बीटा मेदप्रथिन


beta oxidation

बीटा ऑक्सीडन



beta rays

बीटा किरण (पु.अ.व.)


beta-naphthol

बीटानॅफ्थॉल (न.)


beta-ray detector

बीटा किरण संसूचक





betel

१ विडा (पु.) २ (as, betel leaf) विड्याचे पान (न.)


betel-nut

सुपारी (स्त्री.)


Bettendorf test

बेटेन्डॉर्फ चाचणी


betweenness

अंतरत्व (न.) region


BHC

BHC bi- di- (abbr. of benzene hexachloride)



biaxal

द्विअक्षीय, द्विअक्ष- (also biaxial)


bicarbonate

बायकार्बोनेट (न.)


bicyclic

द्विचक्रीय, द्विचक्री, द्विवलयी (also dicyclic)


bicyclo hydrocarbon

द्विवलयी हायड्रोकार्बन


bifunctional compounds

द्विक्रियागटी संयुगे (न.अ.व.)


bilateral

द्विपार्श्व-, द्विपार्श्वीय, द्विपार्श्विक


bilateral slit

द्विपार्श्विक रेखाछिद्र




bile pigment

पित्तवर्णक (पु.)





bimetallic

द्विधातुक (composed of two different metals)


bimetallic electrode system

द्विधातुक इलेक्ट्रोड पद्धति


bimoleclar

द्विरेणु, द्विरेण्वीय


bimoleclar reaction

द्विरेणु अभिक्रिया, द्विरेण्वीय अभिक्रिया


binary

द्विअंगी, द्विक single binary complex mechnism (also called ping pong mechanism) दुहेरी जटिल क्रियाविधि


binary compound

द्विअंगी संयुग, द्विमूलद्रव्यी संयुग


binary fission

द्विविभाजन (न.), द्विखंडन (न.)


binary magma

द्विअंगी मिश्रण


binary system

द्विअंगी प्रणाली


binding assay

बद्धता आमापन


binding electron

बंधी इलेक्ट्रॉन


binding energy

बंधनकारी ऊर्जा, बंधन ऊर्जा


binding force

बंधनबल (न.), बंधनकारी बल



bio-geo-chemistry

जीव-भू-रसायनशास्त्र (न.)


bio-osmosis

जीव-परासरण (न.), जीवभौतिकी (स्त्री.)


bioallay

जीवनिकष मूल्यन (न.), जैविक आमापन (न.)


bioanalysis

जैव विश्लेषण (न.)


biocatalyst

जैव-उत्प्रेरक (न.)



biochemical genetics

जीवरासायनिक आनुवंशिकी, जीवरासायनिक अनुवंशशास्त्र (also called molecular genetics)


biochemical oxygen demend)

जीवरासायनिक ऑक्सिजनची गरज


biochemical reaction

जीवरासायनिक अभिक्रिया


biochemistry

जीवरसायनशास्त्र (न.)





biolminescence

जीवदीप्ति (स्त्री.)


biological assay

जीवशास्त्रीय निकष मूल्यन


biological chemistry

जैव रसायनशास्त्र


biological oxygen demand

प्रथिन पोषण मूल्यांक (abbr. BOD) (also nutritional value or protein value)


biomechanics

जीवयांत्रिकी (न.)


biometry

जीवमिति (स्त्री.) (statistical methods applied to biological problems)


biomolecule

जीवरेणु (स्त्री.)


biomonomer

जैव एकवारिक (पु.)


biopolymer

जीव बहुवारिक (पु.)



biosynthesis

जीवसंश्लेषण (न.), जैविक संश्लेषण (न.)


biotic

जीवीय, जीविक, जीव-, जैव


biotin

बायोटीन (न.) (also called vitamin H)


biotoxin

बायोटॉक्सिन (न.), जीवविष (न.)


biphenyl

बायफेनिल (न.) (also called diphenyl)


biphenyl derivatives

बायफेनिल साधिते (न.अ.व.)



birefrigence

१ अपवर्तनांतर (न.) २ द्विअपवर्तिता (स्त्री.), द्विअपवर्तन (न.)


biret

बाययुरेट (न.) (also called allphanamide)


Birkeland-Eyde process

बर्केलॅन्ड-आइड प्रक्रिया


birotation

द्विघूर्णन (न.)



bisazo

बिस्ऍझो (also called bisdiazo)


bisdiazo

बिस्-डायऍझो (also called bisazo)




Bismarck brown

बिस्मार्क बाऊन


bismuth (Bi)

बिस्मथ (Bi) (न.)





bismuthinite

बिस्मथिनाइट (न.)






bitartrate

बायटार्ट्रेट (न.)



bitter principle

औषधातील कडू तत्त्व


bittern

लवणशेष द्रावण (न.)



bituminous coal

बिटुमेन कोळसा


biurate

बाययुरेट (पु.) (युरिक आम्लाचा क्षार) (an acidic salt of uric acid)


biuret reaction

बाययुरेट अभिक्रिया


bivalency

द्विसंयुजा (स्त्री.) (quality or state of being bivalent)



bivariant

द्विचल (capable of twofold variation)



blackbody radiation

कृष्ण प्रारण (also full radiation or total radiation)


Blanc chlotomethylation reaction

ब्लँकची क्लोरोमेथिलन अभिक्रिया


Blanc reaction

ब्लँक अभिक्रिया


blanching

अर्धपक्वन (न.), अल्प पक्वन (न.)


blancophore

ब्लँकोफोर (न.)



blank determination

नमुनारहित निर्धारण, नमुनारहित निश्चितीकरण


blank experiment

नियंत्रक प्रयोग, आधारभूत प्रयोग (also control experiment)


blank reading

अभिक्रियापूर्व वाचनांक, आधारभूत वाचनांक, नमुनारहित वाचनांक


blank sample

आधारभूत नमुना, विश्लेषणीयरहित नमुना, विश्लेष्यरहित नमुना


blank test

नमुनारहित चाचणी


blank titration

अभिक्रियापूर्व अनुमापन, नमुनारहित अनुमापन


blast

१ सुरूंग (पु.) २ झोत (पु.) ३ उत्स्फोट (पु.) explosion v.t. १ सुरूंग लावून फोडणे २ उत्स्फोट करणे


blast burner

झोत ज्वालक (also blast lamp)








ble

नील, निळा green, हरित, हिरवा, indigo, आकाशी अस्मानी, infrared, अवरक्त, orange, नारिंगी, red, रक्त, लाल, तांबडा, ultraviolet, जंबुलातीत, पराजंबु, violet, जंबु, जांभळा, yellow, पीत, पिवळा


bleach

१ विरंजन (न.) २ विरंजक पदार्थ (पु.) v.t.i.- चे विरंजन करणे, विरंजित करणे, विरंजित होणे


bleaching

विरंजन (न.) adj. विरंजक


bleaching powder

विरंजक चूर्ण


blend

ब्लेंड (न.), मिश्रण (न.)


blister copper

पुळीदार तांबे (metalic copper of a black blistered surface)


blister-steel

पुळीदार पोलाद (न.)



blocking

अवरोध (पु.), अवरोधन (न.), अवरोधी (पु.), रोधीकारक (पु.)


blocking filter

रोधी प्रकाश-निस्यंदक


blood cell

रक्तपेशी (स्त्री.)



blood clotting

रक्ताची गुठळी बनणे, रक्ताचे साकळण


blood count

रक्तपेशीगणन (न.)



blood group antigen

रक्त गट प्रतिजन


blood group system

रक्त गट पद्धति


blood grouping

रक्ताचे वर्गीकरण


blood plasma

रक्त जीवद्रव्य, रक्त प्लाझ्मा


blood platelet

रक्तबिंबिका (स्त्री.), रक्तबिंबाणु (पु.)




blood typing

रक्तगट निर्धारण


blood urea nitrogen

रक्तीय युरिआ नायट्रोजन (abbr. BUN)


blood-brain barrier

रक्त-मस्तिष्क रोध (also called blood cerebrospinal fluid barrier)


blood-cerebrospinal fluid barrier

रक्त-प्रमस्तिष्कमेरूद्रायु रोध (also called blood-brain barrier)




blowing agent

स्पंजनकारक (पु.)


blowpipe

फुंकनळी (स्त्री.)


blowpipe

फुंकनळी (स्त्री.)


blowpipe test

फुंकनळी चाचणी




blue vitriol

मोरचूद (न.) (कॉपर सल्फेट) (copper sulphate)


blunder

घोडचूक (स्त्री.) error


BMR

BMR  (abbr. of basal metabolic rate)


boat

नौकाकृति मूस (स्त्री.)


boat conformation

नौकारूप समाविन्यास


BOD

१ (abbr. of biochemical oxygen demand) BOD २ (abbr. of biological oxygen demand) BOD


Bohn-Schmidt reaction

बोन-श्मिट अभिक्रिया



Bohr magneton

बोहर मॅग्नेटोन


Bohr theory of atom

बोहरचा अणु सिद्धांत


Bohr-Sommerfield theory

बोहर-सॉमरफिल्ड सिद्धांत


boil

उत्कलन करणे, उकळवणे, उत्कलन होणे, उकळणे


boiled oil

(अळशीचे) तेल, तापसंस्कारित (जवसाचे) तेल


boiler

१ उत्कलनित्र (न.), उकळणी (स्त्री.) २ (as, in engines) बॉयलर (पु.) ३ बाष्पित्र (न.), वाफ जनित्र (न.)


boiling

१ (heat) उत्कलन (न.) २ (also stewing) मंद शिजवणे (न.), adj. उत्कली, उत्कलन-, उकळता, उकळणारा bubbling, बुद्बुदन, ebullition, उत्क्वथन, effervescence, प्रबुद्बुदन


boiling point

उत्कलनांक (पु.)


boiling range

उत्कलन कक्षा




Boltzmann distribution

बोल्ट्झ्मन वितरण


Boltzmann's constant

बोल्ट्झ्मन स्थिरांक


Boltzmann's equation

बोल्ट्झ्मन समीकरण


Boltzmann's law

बोल्ट्झ्मनचा नियम


bombard

भडिमार करणे, वर्षाव करणे


bombardment

भडीमार (पु.), वर्षाव (पु.), मारा करणे (न.)


bombyx mori

बॉम्बिक्स मोरी (एक प्रकारचा रेशमाचा किडा)


bond

बंध (पु.) alpha bond, आल्फा बंध, axial bond, अक्षीय बंध, bent bond, वक्र बंध, co-ordinate bond semipolar bond, सहबद्ध बंध, covalent bond, सहसंयुज बंध, delta bond, डेल्टा बंध, doble bond, द्विबंध, equatorial bond, विषुववृत्तीय बंध, hydrogen bond,



bond angle strain

बंध कोनीय ताण



bond dissociation energy

बंध विचरण ऊर्जा


bond distance

बंधांतर (न.) (also called bond length)



bond formation

बंध निर्मिती, बंध घडण


bond length

बंधलांबी (स्त्री.) (also called bond distance)





bond strength

बंध सामर्थ्य


bond stretching

बंध प्रतानन



bondary sedimentation

सीमा अवसादन



bonding

बंधी (पु.), बंधन (न.), बंध (पु.) adj. बंधक


bonding electron

बंधक इलेक्ट्रॉन


bonding orbital

बंधी कक्षक


bone

अस्थि (स्त्री.) हाड (न.)


bone charcoal

अस्थिज कोळसा


bone-ash

अस्थिरक्षा (स्त्री.)




booster dose

अनुवर्धी मात्रा, अनुवर्धी डोस


booster response

अनुवर्धी प्रतिसाद





borax

बोरॅक्स (पु.), टाकणखार (पु.), सवागी (स्त्री.)


borax bend test

बोरॅक्स मणि चाचणी


Bordeaus mixture

बोर्डो मिश्रण Bot. (a fungicide)


boric acid

बोरिक ऍसिड, बोरिक आम्ल




Born-Harber cycle

बॉर्न-हाबर चक्र


Borneo camphor

बोर्निओ कापूर (d-बोर्निओल) (d-borneol)





borosilicate

बोरोसिलिकेट (न.)


borosilicate glass

बोरोसिलिकेट काच


boss head

स्थापक (न.), बॉस हेड


botulism

बोट्युलिनी विषबाधा (स्त्री.)


boundary potential

सीमा विभव



bovine plasma albumin

गोजातीय प्लाझ्मा अल्ब्युमिन (abbr. BPA)


bovine serum albumin

गोजातीय रक्तद्रव्य अल्ब्युमिन (abbr. BSA)


BPA

BPA  (abbr. of bovine plasma albumin)


Brackett series

बॅकेट श्रेणी




bradycardia

ह्रद्मंदता (स्त्री.)


bradykinin

बॅडिकायनिन (न.) (also called kallidin II)




Bragg's equation

बॅगचे समीकरण



Bragg's method

बॅगची पद्धती


bran

कोंडा (पु.), भुसा (पु.)



branched chain

सशाख शृंखला


branched chain polymer

सशाख शृंखला बहुवारिक


branched compound

सशाख संयुग


branched fatty acid

शाखित मेदाम्ल


branched metabolic pathway

शाखित चयापचय मार्ग


branched molecules

सशाख रेशू (पु.अ.व.)


branched polymer

सशाख बहुवारिक


branching enzyme

शाखाकारी विकर, शाखाकारी एन्झाइम




Bravais lattice

बॅव्हॅस जालक


braze

पिझाळणे (पितळेने झाळणे)


bread

१ भाकर (स्त्री.) २ पाव (पु.)


break point

विच्छेद बिंदु, खंडन बिंदु


breakdown voltage

भंजी व्होल्टता


breaking elongation

भारभंजी दीर्घन


breaking length

भारभंजी लांबी


breaking strength

भारभंजी सामर्थ्य


bremsstrahlung

बेमस्ट्रॉलंग (न.) (beta किरणरोधोत्पन्न प्रारण) (radiation produced when beta rays stopped)


brewer's yeast

कलाल किण्व, आसवनी किण्व, ब्र्यूअर यीस्ट




bridge

१ सेतु (पु.) २ पूल (पु.)


bridge element

सेतु मूलद्रव्य


bridge intermediates

सेतुयुक्त माध्यमिक द्रव्ये (न.अ.व.)


Briggs-Haldane equation

बिग्ज-हाल्डेन समीकरण


brightness meter

द्युतिमापी (पु.)


brigtness

द्युति (स्त्री.), दीप्तता (स्त्री.) brilliance, द्युति, चमक, fluorescence, प्रतिदीप्ति, iridescence, दीप्ति, lustre, तेज, phosphorescence, स्फुरदीप्ति, thermoluminescence, तापानुदीप्ति


brilliance

द्युति (स्त्री.), चमक (स्त्री.) brightness


brimstone

गंधककाडी (स्त्री.), सल्फर (न.)


Brin process

बिन प्रक्रिया


brine

मिठवणी (स्त्री.), समुद्रोदक (न.)




britannia metal

बिटानिआ धातु, बिटानिआ मेटल


Britis gum

बिटिश गम (dextrin)


British termal unit

बिटिश औष्णिक एकक (abbr. BTU)



brix

शर्करा प्रमाण सारणी (स्त्री.)


Brix hydrometer

बिक्स हायड्रोमीटर, बिक्स तरकाटा


broad spectrum

विशाल प्रभावव्याप्ति


broad-band nmr spectrometer

रूंद-पट्ट एनएमआर पंक्तिमापी


Brodie's solution

बॉडीचे द्रावण


brom

बोम- (also called bromo)


bromacetanilide

बोम-ऍसिटॅनिलाइड (न.)




bromcresol green

बोमक्रेसॉल ग्रीन, बोमक्रेसॉल हिरवा




bromination reaction

बोमीनन अभिक्रिया, बोमीनीकरण अभिक्रिया


bromine (Br)

बोमीन (Br) (न.)



bromo

बोमो (also called brom-)


bromocresol green

बोमोक्रेसॉल हिरवा बोमोक्रेसॉल ग्रीन


bromometry

बोमोमिति (स्त्री.), बोमीनमिति (स्त्री.)


bromophenol blue

बोमोफेनॉल निळा


bromothymol blue

बोमोथायमॉल निळा


Bronsted acid

बॉन्स्टेड आम्ल


Bronsted base

बॉन्स्टेड आम्लारि


Bronsted-Lowry concept

बॉन्स्टेड-लॉरी संकल्पना


Bronsted-Lowry theory

बॉन्स्टेड-लॉरी सिद्धांत



bronzed diabetes

अतिलोह मधुमेह, लोहसंचयजन्य मधुमेह


brown ring test

तपकिरी वलय चाचणी


Brownian movement

बाउनी हालचाल (also Brownian motion) (a peculiar random vibratory movement exibited by the microscopic particles of both organic and inorganic substances when suspended in water or other fluids)


browning

बभ्रूकरण (न.), पिंगलन (न.), भुरकटपणा (पु.)


browning reaction

तपकिरी रंगदायी अभिक्रिया (also called Maillard reaction)




Brussels nomenclature

बुसेल्स नामपद्धति


BSA

BSA  (abbr. of bovine serum albumin)


BTU

BTU  (abbr. of Britis thermal unit)


bubble

बुडबुडा (पु.), बुद्बुद (पु.) v.t.i. बुद्बुदन करणे, बुद्बुदन होणे


bubble chamber

बुद्बुद कक्ष


bubble tower

बुद्बुद मनोरा


bubbling

बुद्बुदन (न.) boiling


Bucerer reaction

बुकरर अभिक्रिया


Buchner funnel

बुकनर नरसाळे



buffer

उभयरोधी (पु.), बफर (पु.)


buffer capacity

उभयरोधी क्षमता, बफर क्षमता


buffer solution

उभयरोधी द्रावण, बफर द्रावण


buffer value

उभयरोधी मूल्य




bulk polymerisation

mass polymerisation



BUN

BUN  (abbr. of blood urea nitrogen)


Bundesmann test

बुंडैस्मान चाचणी


Bunsen monochromator

बुनसेन एकवर्णक



buoyancy

प्लावकता (स्त्री.), उद्धरणशक्ति (स्त्री.)


buoyancy factor

प्लावकता घटक


buoyant density

प्लावी घनता


burette

ब्युरेट (स्त्री.), मोजनळी (स्त्री.)


burette electrode

मोजनळी इलेक्ट्रोड, ब्युरेट इलेक्ट्रोड





burning velocity

ज्वलन वेग


burnishing

चकाकी आणणे (न.)


burst

प्रस्फोट (पु.) explosion



bushel

बुशेल (न.) (एक परिमाण)



butanol-extractable iodine

ब्युटेनॉल-निष्कर्षणीय आयोडीन (abbr. BET)



butiric fermentation

ब्युटिरिक किण्वन






butyrometer

ब्युटिरोमीटर (न.), स्निग्धांशमापी (पु.)


butyrophenone

ब्युटिरोफेनोन (न.)




C

C (कार्बन) (sumbol of carbon)


C-reactive protein

C-अभिक्रियाशील प्रोटीन, C-अभिक्रियाशील प्रथिन


C-terminal

कार्बोक्सि-अन्त्यस्थ (पु.), C-अन्त्यस्थ (पु.)


cacexia

क्षीणता विकार (पु.) (also cacexy or cathexia)


cacinogenesis

cancerogenesis



cactoglobulin

बृहतग्लोब्युलिन (न.)


cadmium (Cd)

ऍडमिअम (Cd) (न.)


cadmium cell

कॅडमिअम विद्युतघट


caecium (Cs)

सिझिअम (Cs) (न.) (also cesium)


caeruloplasmin

सेऱ्युलोप्लाझ्मिन (न.)




cage complexes

ंपंजर जटिले (न.अ.व.)


cake

पेंड (स्त्री.), ढेप (स्त्री.)



calciferol

कॅल्सिफेरॉल (न.) (also called viosterol or vitamin D2)


calcification

कॅल्सीकरण (न.)




calcined

निस्तापित, भाजलेले



calcitonin

कॅल्सिटोनिन (न.), निम्न कॅल्शिअम रक्तता संप्रेरक (पु.) (also hypocalcemic factor)


calcium (Ca)

कॅल्शिअम (Ca) (न.)


calcium carbide

कॅल्शिअम कार्बाइड



calcium sulphate

कॅल्शिअम सल्फेट



calculus

१ खडा (पु.), अश्मरी (स्त्री.) २ (as, a branch of Maths) कॅल्क्यूलस (पु.)


calendering

१ निष्पीडन (न.) २ कुंदीकाम (न.)


calibration

१ अंशन (न.) २ अंशशोधन (न.) graduation, अंशांकन, standardisation, मानकीकरण


calibration curve

अंशशोधन वक्र


calico

कॅलिको (पु.), चिटाचे कापड (न.)


californium (Cf)

कॅलिफोर्निअम (Cf) (न.)




calomel electrode

कॅलोमेल इलेक्ट्रोड


calomeo reference electrode

कॅलोमेल संदर्भ इलेक्ट्रोड


caloric intake

कॅलरी अंतर्ग्रहण





calorific value

ऊष्मीयमान (न.)


calorigenesis

जैवकॅलरीक्षमता (स्त्री.), ऊष्माजनन (न.)


calorigenic action

कॅलरी अधिजनन, चयापचय उष्णताधिक्य (also specific dynamic action)


calorimeter

ऊष्मामापी (पु.), कॅलरीमापी (पु.)


calorimetric

ऊष्मामितीय, कॅलरीमितीय (also calorimetrical)


calorimetry

ऊष्मामिति (स्त्री.), कॅलरीमिति (स्त्री.)


Calvin cycle

कॅल्व्हिन चक्र Bot.



Campbell's process

कॅम्पबेल प्रक्रिया


camphor

कापूर (पु.), कॅम्फर (न.)



canal complex

पन्हळी संकुल (also channel complex)


canal rays

नलिका किरण (पु.अ.व.), कॅनॉल किरण (पु.अ.व.) (also called positive rays)


cancer

कर्करोग (पु.) tumour


cancer biochemistry

कर्क जीवरसायनशास्त्र



cancer theory

कर्क सिद्धांत


cancerogenesis

कर्कजनन (न.) (also carcinogenesis)


candlepower

कॅन्डल शक्ति (स्त्री.)



canner's alkali

डबाबंदकाराचा अल्क, डबाबंदकरण अल्क



Cannizzaro reaction

कॅनझरो अभिक्रिया


CAP

१ (abbr. of cyclic AMP receptor protein) CAP २ (abbr. of catabolite activator protein) CAP


capacitance

१ धारिता (स्त्री.) २ (as, ratio) धारिता गुणांक (पु.)


capacitative reactance

धारितीय प्ररोध (also capacitive reactance)



capacity

१ क्षमता (स्त्री.) २ धारकता (स्त्री.)


capacity factor

धारितांक (पु.)



capillary

केशिका (स्त्री.) (as, a tube of minute or hairlike diameter)


capillary action

केशिका क्रिया


capillary attraction

केशाकर्षण (न.)


capillary co,umn

केशिका स्तंभ


capillary constant

केशिका स्थिरांक


capillary tube

केशनलिका (स्त्री.)


caproic acid

कॅप्रॉइक आम्ल


caprolactum

कॅप्रोलॅक्टम (न.)


capsicum

भोपळी मिरची (स्त्री.)


capsid

विषाणुगामी वेष्टन (न.) (also viral coat)


capsomer

विषाणुगाभी वेष्टनकण (पु.)


capsomer

विषाणुगाभी वेष्टनकण (पु.)



capture cross-section

प्रग्रहण परिक्षेत्र


caramel

कॅरामेल (न.), शर्करारंजक (पु.)



caramelisation

साखरेचे करपणे (न.), कॅरॅमेलीकरण (न.)





carbamino compound

कार्बामिनो संयुग










carbmethoxy group

कार्बेथॉक्सी गट


carbobenzoxy amino acid

कार्बोबेन्झॉक्सी ऍमिनो आम्ल (short CBZ-amino acid)


carbocyclic

कार्बनवलयी acyclic, अवलयी, alicyclic, ऍलिवलयी, heterocyclic, विषमाणुवलयी, भिन्नाणुवलयी


carbohydrate

कार्बोहायड्रेट (न.)


carbolic acid

कार्बोलिक आम्ल


carbon (C)

कार्बन (C) (पु.)


carbon analyser

कार्बन विश्लेषित्र


carbon assimilation

कार्बन सात्मीकरण


carbon chain

कार्बन शृंखला



carbon dating

कार्बनद्वारा कालनिर्धारण


carbon dioxide

कार्बन डायॉक्साइड


carbon dioxide capacity of plasma

प्लाझ्माची कार्बन डायॉक्साइड क्षमता


carbon disulphide

कार्बन डायसल्फाइड


carbon electrode

कार्बन इलेक्ट्रोड


carbon number

कार्बन मूल्यांक (also equivalent chain length)


carbon radical

कार्बन मूलक


carbon skeleton

कार्बन सांगाडा


carbon steel

कार्बनयुक्त पोलाद


carbon tetrachloride

कार्बन टेट्राक्लोराइड


carbon-13-nmr spectroscopy

कार्बन-१३ एनएमआर पंक्तिदर्शन


carbon-black

काजळी (स्त्री.)


carbon-hydrogen analysis

कार्बन-हायड्रोजन विश्लेषण


carbon-hydrogen-nitrogen analyser

कार्बन-हायड्रोजन-नायट्रोजन विश्लेषित्र (abbr. CHN analyser)


carbon-monoxide-emoglobin

कार्बन-मोनॉक्साइड-हीमोग्लोबिन (न.) (also called carboxyhemoglobin)


carbon-rod furnace

कार्बन-कांडी भट्टी


carbonaceous

कार्बनमय, कार्बनी


carbonate error

कार्बोनेट त्रुटि


carbonate fusion

कार्बोनेट वितळण


carbonate rock

कार्बोनेट खडक


carbonate-free base

कार्बोनेटविरहित आम्लारि


carbonate-free base

कार्बोनेटविरहित आम्लारि


carbonating tower

कार्बोनेटकारी मनोरा


carbonation

कार्बोनेटन (न.) (te process of carbonating)


carbonic acid

कार्बोनिक आम्ल


carbonic anhydrase

कार्बोनिक अनहायड्रेज


carbonisation

कार्बनन (न.) (te process of carbonising)


carbonise

-चे कार्बनन करणे, कार्बनित करणे, कार्बनित होणे



carbonium ion

कार्बोनिअम आयन


carbonyl group

कार्बोनिल गट



carboxy group

कार्बोक्सी गट


carboxyemoglobin

कार्बोक्सिहीमोग्लोबिन (न.) (also called carbon-monoxide-emoglobin)



carboxylation

कार्बोक्सीकरण (न.)



carboxylic acid group

कार्बोक्सिलिक आम्ल गट


carboxypeptidase

कार्बोक्सिपेप्टीडेज (न.)


carboydrase

कार्बोहायड्रेज (पु.)


carbylamine

कार्बिल अमाइन (न.)



carcinogenic index

कर्कजनक निर्देशांक


carcinogenicity

कर्कजनकता (स्त्री.)


carcinogentic hydrocarbon

कर्कजनक हायड्रोकार्बन



carcinoid

कर्कार्बुदाभ (पु.), कर्करोगक्षम (पु.)


carcinoma

कर्कार्बुद (पु.), अभिस्तर कर्करोग (पु.) tumour




cardiac glycoside

ह्रदोपचारी ग्लायकोसाइड


cardiac muscle

ह्रदस्नायु (पु.)


cardiac puncture

ह्रदछिद्रण (न.), ह्रदपंक्चर (न.)


cardiazole

कार्डिआझोल (न.)


cardiolipin

कार्डिओलिपिन (न.)


cardiovascular

ह्रदवाहिका-



carmalade

मुरंबा (पु.), मार्मालेड



carmoisine

कारमॉइझीन (न.) (गाजरजन्य लाल खाद्य रंग) (also called azorubin)




carnitine barrier

कार्निटिन रोधक (आंतरपटातील)




carotenase

कॅरोटीनेज (पु.)




Carr-price reaction

कार-प्राइस अभिक्रिया



carrier ampholyte

उभयधर्मी वाहकद्रव्य


carrier catalyst

वाहक उत्प्रेरक


carrier cell

वाहकपेशी (स्त्री.)


carrier culture

वाहक संवर्ध


carrier displacemetchromatography

वाहक विस्थापनी वर्णलेखन


carrier protein

वाहक प्रोटीन, वाहक प्रथिन


carrier state infection

वाहकस्थितिद्वारा संसर्ग


carrier-faciliated diffusion

वाहक सुविसरण




Carus method

कारिअस पद्धति


cascade mechanism

सोपानी क्रियाविधि, उतरंड क्रियाविधि



cassava

साबुदाणादायी झाडाचे मूळ (न.)


cast

मुशीत ओतणे n. ओतणी (स्त्री.), adj. ओतीव


cast-iron

ओतीव लोखंड (न.), बीड (न.)



casting

१ओतन(न.) २ओतकाम (न.)


Castner process

कास्टनर प्रक्रिया


Castner-Kelner cell

कास्टनर-केल्नर विद्युत अपघटनी घट



cat's eye

लसण्या (पु.), कॅट्स आय (पु.)





catabolite activator protein

अपचयित सक्रियक प्रोटीन (abbr. CAP)


catabolite repression

अपचयित मंदन


catabolite-sensitive operon

अपचयित-संवेदी ऑपेरॉन


catacolamine

कॅटॅकोलामाइन (न.)



catalyse

-चे उत्प्रेरण करणे




catalyst

उत्प्रेरक (पु.) (also catalyser)


catalytic

१उत्प्रेरक- २ उत्प्रेरण-


catalytic action

१ उत्प्रेरक क्रिया २ उत्प्रेरण क्रिया


catalytic action

१ उत्प्रेरक क्रिया २ उत्प्रेरण क्रिया


catalytic agent

उत्प्रेरक (पु.)


catalytic amount

उत्प्रेरकसम लेशमात्र, उत्प्रेरकसम अत्यल्प


catalytic centre

उत्प्रेरक केंद्र (also called catalytic site)


catalytic centre activity

उत्प्रेरक केंद्राची क्रियाशीलता


catalytic constant

उत्प्रेरण स्थिरांक


catalytic poison

उत्प्रेरकरोधी (पु.)


catalytic polymerisation process

उत्प्रेरक बहुवारिकन प्रक्रिया


catalytic process

उत्प्रेरण प्रक्रिया


catalytic reaction

उत्प्रेरित अभिक्रिया


catalytic reduction cethod

उत्प्रेरण क्षपण पद्धति


catalytic site

उत्प्रेरक स्थान (also catalytic centre )


catalytic subunit

उत्प्रेरक उपभाग


catamorphism

अपरूपांतरण (न.) (action of chemicals on rocks)


cataphoresis

धनकण संचलन (न.)




catechol-o-methyl transferase

कॅटेकॉल-ओ-मेथिल ट्रान्सफरेज


catecholamine

कॅटॅकोल अमाइन (न.)


categorisation

प्रवर्गीकरण (न.) separation





catenated dimer

साखळी द्विवारिक


catenation

कॅटनेनीकरण (न.), शृंखली रचना क्रिया (स्त्री.)




cathode depolariser

कॅथोड विधुवक


cathode potential

कॅथोड विभव


cathode sutface

कॅथोड पृष्ठ


cathode-ray

कॅथोड-किरण (पु.)


cathode-ray tube

कॅथोड-किरण नलिका



cathodic stripping analysis

कॅथोडी अपखंडन विश्लेषण


cation

कटायन (न.), धनायन (न.)


cation exchange resin

धनायन विनिमय राळ


cation interference

कटायन व्यत्यय, धनायन व्यत्यय


cation-sensitive membrane electrode

कटायन संवेदी पटल इलेक्ट्रोड, धनायन संवेदी पटल इलेक्ट्रोड


cationic current

कटायन धारा, धनायन धारा


cationic detergent

कटायनी निर्मलक, धनायनी निर्मलक


cationic polymerisation

कटायनी बहुवारिकन, धनायनी बहुवारिकन




caustic silver

कांडीखार (पु.), सिल्व्हर नायट्रेट




CBG

CBG  (abbr. ofcortisol-bindingglobulin)


CBN

CBN  (abbr. of Commission on Biochemical Nomenclature)


CCD

CCD  (abbr. of countercurrent distribution)


CCP

CCP  (abbr. of cubic closest packing)


cDNA

cDNA  (abbr. of complementary DNA)


CDP

CDP  (abbr. of cytidine diphosphate)


CDP-choline

CDP-कोलीन (न.) (abbr. CDPC)


CDPC

CDPC  (abbr. of CDP-choline)




cell

१ सेल (पु.) २ विद्युत घट (पु.) घट (पु.) barrier-layer cell रोधिका स्तर घट concentration cell संहति घट, concentration cell वाहकता घट, Daniell cell डॅनिअल घट, dry cell शुष्क घट, electrolytic cell विद्युत अपघटनी घट, galvanic cell गॅल्व्हानी घट, gravity cell गुरूत्व घट, Hittorf cell transference cell, Leclanche cell लेक्लान्शे घट, photoelectric cell, प्रकाशविद्युत घट, प्रकाश घट, photovoltaic cell प्रकाशव्होल्टीय घट, primary cell, प्राथमिक घट, reversible cell प्रतिकर्मी घट, व्युत्क्रमी घट, secondary cell storage cell, solar cell सूर्यप्रकाशीय घट, standard cell मानक घट, storage cell संचयी घट, transfenencecell विद्युतापघटनीवाहक घट, हिटॉर्फ घट, voltaic cell व्होल्टीय घट, ३ Biol. पेशी (स्त्री.), animal cell प्राणि पेशी, blood cell रक्त पेशी, carrier cell, वाहकपेशी, plant cell, वनस्पति पेशी, ४ कुपी (स्त्री.)









cell membrane

cytomembrane





cell strain

पेशी विभेद, पेशी वंशप्रकार





cell-free extract

पेशीरहित अर्क




cellular

पेशीय, पेशीमय, पेशी-


cellular di-acetate

सेल्युलर डाय-ऍसिटेट


cellular immunity

पेशीय प्रतिक्षमता


cellular respiration

पेशीय श्वसन





cellulose acetate

सेल्युलोज ऍसिटेट


cellulose acetate dye

सेल्युलोज ऍसिटेट रंजक


cellulose acetate staining

सेल्युलोज ऍसिटेट अभिरंजन


cellulose macromolecule

सेल्युलोज स्थूल रेणु


cellulose nitrate

सेल्युलोज नायट्रेट


cellulose sturcture

सेल्युलोज संरचना


cellulose triacetate

सेल्युलोज ट्रायऍसिटेट


cellulose xanthate

सेल्युलोज झॅन्थेट (व्हिस्कोज) (viscose)



celsius temperature scale

सेल्सिअस तापमान मापनश्रेणी




centi-

सेंटि- (comb, form)


centigrade

सेंटिग्रेड (न.)


centigram

सेंटिग्राम (पु.)


centiliter

सेटिलिटर (पु.) (also centilitre)


centimeter

सेंटिमीटर (पु.) (also centimetre)


centimeter-gram-second unit

सेंटिमीटर-ग्राम-सेकंद एकक (abbr. CGS unit)



centinormal

सेंटिनॉर्मल, एतशतांश प्रसामान्य


central dogma

प्रथिननिर्मितीचा मूलभूत सिद्धांत


central metabolic pathway

प्रमुख चयापचयी मार्ग (also called citric acid cycleorKrebs cycle)


central nervous system

केंद्रीय चेता संस्था,मध्यवर्ती चेता संस्था (abbr. CNS)


centre

केंद्र (न.) focus, नाभि, midpoint, मध्यबिंदु, nucleus, केंद्रक, न्यूक्लिअस (also center)


centre of inversion

प्रतिलोमन केंद्र (also called centre of symmetry)


centre of symmetry

सममिति केंद्र (also called centre of inversion)


centrifugal

अपकेंद्री, अपकेंद्र- centripetal


centrifugal field

अपकेंद्री क्षेत्र


centrifugal filtration

अपकेंद्री गाळण


centrifugal force

अपकेंद्री बल


centrifugal pump

अपकेंद्री पंप


centrifugal separation

अपकेंद्री विलगन


centrifugation

अपकेंद्रण (न.)


centrifuge

अपकेंद्रित्र (न.)


centrifuge head

अपकेंद्री घूर्णी (also centrifuge rotor)


centrifuge tube

अपकेंद्री नलिका


centrifuging

अपकेंद्रीकरण (न.)


centrigrade temperature scale

सेंटिग्रेड तापमान मापनश्रेणी


centriole

तारक-केंद्र (न.)


centripetal

अभिकेंद्री, अभिकेंद्र centrifugal


centripetal force

अभिकेंद्री बल


centromere

१ तारक-काय (पु.) २ (centrosphere) तारक-परिकेंद्र (न.)


cephalin

सेफॅलिन (न.) (also kephalin)


cephalin-cholesterol flocculation test

सेफॅलिन-कोलेस्टेरॉल ऊर्णन परीक्षा


ceramics

सिरॅमिके (न.अ.व.)



ceramide glycoside

सिरॅमाइड ग्लायकोसाइड


ceramide lactoside

सिरॅमाइड लॅक्टोसाइड



cerebral stimulant

प्रमस्तिष्क उत्तेजक


cerebraldepressant

प्रमस्तिष्क अवमनमनकारी


cerebrocuprein

सेरेबोक्युप्रिन (न.), प्रमस्तिष्क ताम्रप्रथिन (न.)


cerebroside

सेरेबोसाइड (न.), प्रमस्तिष्कग्लायकोसाइड (न.)


cerebrospinal fluid

प्रमस्तिष्कमेरू द्रायु, चेता द्रायु (abbr.CSF)


Cerenkov radiation

चेरेन्कोव्ह प्रारण





cerium (Ce)

सिरिअम (Ce) (न.)




cesium chloride gradient centrifugation

सिसिअम क्लोराइड प्रवणता अपकेंद्रण


cetane number

सिटेनांक (पु.)



CF

1 (abbr. of citrovorum factor) CF 2 (abbr. of complement fixation) CF


CG

(abbr. of chorionic gonadotrophin) CG


cgrinatiphore

वर्णधारीलवक (न.), वर्णधारीपेशी (स्त्री.)


CGS unit

CGS एकक (abbr. of centimeter-gram-second unit)


cH

cH (इम्युनोग्लोब्युलिन शृंखलादाटीचा भाग) (theconstant region of the heavy chains of the immunoglobulins)


chain

साखळी (स्त्री.), शृंखला (स्त्री.)



chain compound

शृंखला संयुग


chain elongation

शृंखला दीर्घन


chain extension

शृंखला विस्तार


chain initiation

शृंखला प्रेरण


chain isomer

शृंखला समसूत्री


chain isomerism

शृंखला समसूत्रता



chain propagating steps

शृंखला प्रवर्धन पायऱ्या (स्त्री.अ.व.)


chain propagation

शृंखला प्रसारण


chain reaction

शृंखला अभिक्रिया


chain structure

शृंखला संरचना


chain termination codon

शृंखला समाप्ति कोडॉन


chair conformation

खुर्चीरूप समाविन्यासी


chalcopyrite

चाल्कोपायराइट (न.)


chalk

१ (as, a mineral) चॉक (पु.) २ खडू (पु.)


chamber

कक्ष (पु.) (a very large box-shaped compartment, lined with lead, in which take place the chemical reactions occuring during the manufacture of sulphuric acid)


chamber process

कक्ष प्रक्रिया


chamberr acid

चेंबर ऍसिड, कक्ष आम्ल


chance collision

संभवजन्य संघात


change

परिवर्तन (न.), बदल (पु.)


change of state

अवस्थांतर (न.) (a change from solid to liquid, solid to gas, liquid to gas or vice versa)


channel complex

canal complex


channel width

प्रणाल रूंदी


char

कोळसा (पु.) v.t.i. १ कोळसा करणे २ भाजणे


character

१ स्वरूप (न.) २ लक्षण (न.), गुण (पु.) ३ अक्षर (न.), वर्ण (पु.) ४ खूण (स्त्री.) quality, mark, चिन्ह, note, स्वरचिन्ह, स्वरक, sign, चिन्ह, खूण, symbol, संकेतचिन्ह


character table

सममिति लक्षण तक्ता (as, in group theory)


characteristic

लक्षण (न.), वैशिष्ट्य (न.) adj. लक्षणात्मक, विशिष्ट, अभिलाक्षणिक (as a trait, quality, property, etc.)


characteristic curve

अभिलाक्षणिक समीकरण


characteristic equation

अभिलाक्षणिक समीकरण


characteristic spectrum

अभिलक्षणात्मक पंक्ति, लक्षणात्मक पंक्ति


characteristic X-rays

अभिलाक्षणिक क्ष-किरण (पु.अ.व.), अभिलाक्षणिक एक्स-रे (पु.अ.व.)


charcoal

लोणारी कोळसा (पु.), साधा कोळसा (पु.) animal charcoal, प्राणिज कोळसा, bone charcoal, अस्थिज कोळसा


Chargaff's rules

चारगॉफचे नियम (पु.अ.व.)


charge

प्रभार (पु.) v.t. प्रभारित करणे, विद्युत प्रभारित करणे


charge-balance equation

प्रभार-संतुलित समीकरण


charge-transfer absorption

प्रभार-स्थानांतर अवशोषण


charge-transfer complex

प्रभार-स्थानांतर संकुल


charged

प्रभारित, विद्युत प्रभारित


charged polar amino acid

प्रभारित धुवीय ऍमिनो आम्ल


charging current

प्रभारण धारा


Charies law

चार्ल्सचा नियम



chaulmoogric acid

चालमूग्रिक आम्ल



chelate

ग्राभ (पु.) v.t. ग्राभ करणे


chelate compound

ग्राभसंयुग (न.)



chelating agent

ग्राभी कारक


chelating reagent

ग्राभी अभिकारक


chelation

ग्राभन (न.), ग्राभ करणे (न.)



chemical

रासायनिक n. (a substance obtained by chemical means or used in chemical operations) रसायन


Chemical Abstracts

केमिकल ऍब्स्ट्रॅक्ट्स


chemical action

रासायनिक क्रिया


chemical activity

रासायनिक क्रियाशीलता


chemical affinity

रासायनिक आसक्ति (the force which binds atoms together in molecules)


chemical analyser

रासायनिक विश्लेषित्र


chemical balance

रसायन तुला


chemical bond

रासायनिक बंध


chemical change

रासायनिक परिवर्तन (a change onvolving the formation of a new substance)


chemical combination

रासायनिक संयोजन


chemical composition

रासायनिक घटक प्रमाण


chemical compound

रासायनिक संयुग


chemical constitution

रासायनिक घडण, रासायनिक घटना (the number and arrangment of the atoms present in a molecule)


chemical coulometer

रासायनिक कूलोममापी


chemical decomposition

रासायनिक अपघटन


chemical desplacement

रासायनिक विस्थापन


chemical deviation

रासायनिक विचलन


chemical dissociation

रासायनिक विचरण


chemical effect

रासायनिक परिणाम


chemical elements

रासायनिक मूलद्रव्ये (न.अ.व.)


chemical energy

रासायनिक ऊर्जा


chemical engineering

रासायनिक अभियांत्रिकी


chemical entities

रासायनिक अस्तित्व


chemical equation

रासायनिक समीकरण


chemical equilibrium

रासायनिक समतोल


chemical equivalent

रासायनिक तुल्यांक, रासायनिक सममूल्य


chemical exchange

रासायनिक विनिमय


chemical fertiliser

रासायनिक खत


chemical fibre

रासायनिक तंतु (also called synthetic fibre)


chemical formula

रासायनिक सूत्र


chemical incompatibility

रासायनिक असंगतता


chemical interference

रासायनिक व्यतिकरण


chemical ionisation

रासायनिक आयनन


chemical kinetics

रासायनिक गतिकी, रासायनिक गतिशास्त्र


chemical messenger

रासायनिक नामपद्धति


chemical noimenclature

रासायनिक नामपद्धति


chemical potential

रासायनिक विभव (also called partial molar free energy)


chemical process

रासायनिक प्रक्रिया


chemical property

रासायनिक गुणधर्म


chemical reaction

रासायनिक अभिक्रिया (a process in which one substance is changed into another)


chemical reagent

रासायनिक अभिकारक


chemical sensing electrode

रसायन संवेदी इलेक्ट्रोड


chemical shift

रासायनिक विस्थापन


chemical solution

रासायनिक द्रावण


chemical solvent

रासायनिक द्रावक


chemical symbol

रासायनिक संज्ञा


chemical test

रासायनिक चाचणी


chemically pure

रासायनिकदृष्ट्या शुद्ध


chemiluminescence

रासायनिक दीप्ति (स्त्री.)


chemiosmotic hypothesis

रासायनिक परासरणी परिकल्पना


chemisorption

रासायनिक अधिशोषण (न.) sorption  (also chemosorption)



chemistry

रसायनशास्त्र (न.) analytical chemistry, विश्लेषणात्मक रसायनशास्त्र, applied chemistry, उपयोजित रसायनशास्त्र, biochemistry, जीवरसायनशास्त्र, co-ordination chemistry, सहबद्धता रसायनशास्त्र, cosmo-chemistry, विश्वरसायनशास्त्र, electrochemistry, विद्युत


chemosorption

chemisorption


chemosterilants

१ रासायनिक निर्बीजके (न.अ.व.) २ रासायनिक जंतुनाशके (न.अ.व.)


chemotaxis

रसायन अनुचलन (न.)


chemotherapeutic agent

रासायनिक औषधि द्रव्य, रासायनिक उपचारद्रव्य


chemotherapy

रसायन उपचारपद्धति (स्त्री.)


chemotroph

रसायनपोषी (सा.)


chiasma

१ व्यत्यास (पु.), व्यत्यासिका (स्त्री.) २ फुली (स्त्री.) (also chiasmaticus)



chickenpox

कांजण्या (स्त्री.अ.व.)



chief valency

मुख्य संयुजा


chile saltpeter

चिली सॉल्टपीटर


chimera

विचित्रोतकी (स्त्री.), शिमिरा (स्त्री.)


china-clay

चिनी माती (स्त्री.)


chiral compound

कायरल संयुग, हस्तसम संयुग


chirality

कायरलता (स्त्री.), हस्तरूपता (स्त्री.)



chlecalciferol

कोलेकॅल्सिफेरॉल (न.) (also called vitamin D2)


Chlisen flask

क्लायसेन पात्र


chloracetyl

क्लोरऍसिटिल (न.)



chloramphenicol

क्लोरऍम्फेनिकोल (न.) (also called chloromycetin)




chloremia

क्लोरेमिआ (न.), क्लोराइड रक्तता (स्त्री.)


chlorhydrin

क्लोरहायड्रिन (न.)




chloride shift

क्लोराइड विस्थापन




chlorination

क्लोरिनन (न.)


chlorination reaction

क्लोरिनन अभिक्रिया


chlorine (Cl)

क्लोरिन (Cl) (पु.)


chlorine monoxide

क्लोरिन मोनॉक्साइड




chloroacetyl

क्लोरोऍसिटिल (न.)


chloroform

क्लोरोफॉर्म (पु.)


chloromethyl

क्लोरोमेथिल (न.)


chloromycetin

क्लोरोमायसेटिन (न.) (also called chloramphenicol)


chlorophyll

क्लोरोफिल (न.), हरितद्रव्य (न.)


chloropicrin

क्लोरोपिक्रिन (न.)


chloroplast

हरित लवक (पु.)


chloroplatinate

क्लोरोप्लॅटिनेट (न.)


chloroplatinic acid

क्लोरोप्लॅटिनिक आम्ल


chlorosulphonation

क्लोरोसल्फोनन (न.)



CHN analyser

CHN विश्लेषित्र (abbr. of carbon-hydrogen-nitrogen analyser)


choke-input filter

चोक-निविष्टि निस्यंदक, चोक-आदान निस्यंदक


cholecystokinin

कोलेसिस्टोकायनिन (न.)


cholesterol

कोलेस्टेरॉल (न.)


cholesterolemia

कोलेस्टेरॉलरक्तता (स्त्री.)




cholinesterase

कोलिनएस्टरेज (पु.), कोलिनएस्टरन विकर (पु.)



chopping frequency

खंडन वारंवारता


chorioallantoic membrane

जरायुपोषिका पटल


chorionic gonadotrophin

जरायु जननग्रंथिपोषी, जरायु गोनॅडोट्रॉफीन (abbr. CG)


christmas factor

आसिमस घटक (also plasma thromboplastin component)


ChRNA

ChRNA  (abbr. of chromosomal RNA)



chromaffin granule

वर्णरागी कणिका



chromatid

अर्धगुणसूत्र (न.)



chromatin body

क्रोमॅटिन काय


chromatogram

वर्णलेख (पु.)


chromatographic

वर्णलेखी (पु.)


chromatographic analysis

वर्णलेखी विश्लेषण


chromatographic column

वर्णलेखी स्तंभ


chromatographic support

वर्णलेखी आधार


chromatography

वर्णलेखन (न.) column chromatography, स्तंभ वर्णलेखन, gas chromatography, (abbbr. GC) वायु वर्णलेखन, बाष्प लेखन, gas liquid chromatography, (abbr. GLC) वायु द्रव वर्णलेखन, बाष्प द्रव वर्णलेखन, gas solid chromatography, (abbr. GSC) वायु-स्थायु वर्णलेखन,


chromatophorotropic hormone

वर्णधारीपेशीजनक संप्रेरक


chrome

क्रोम (as, pertaining to chromium metal)


chrome dues

क्रोम रंजक (पु.अ.व.)


chrome tanning

क्रोम चर्मशोधन (क्रोमिअमद्वारा कातडे कमावणे)


chrome yellow

क्रोम यलो, क्रीम पिवळा


chrome-molybdeneum steel

क्रोम-मॉलिब्डिन पोलाद





chromitite

क्रोमिटाइट (न.)


chromium (Cr)

क्रोमिअम (Cr) (न.)


chromium after-treatment

क्रोमिअम पश्चसंस्करण


chromium mordant dye

क्रोमिअम बंधकावलंबी रंजक


chromium plating

क्रोमिअम विलेपन


chromium trioxide

क्रोमिअम ट्रायऑक्साइड


chromogen

१ क्रोमोजन (न.) २ वर्णजन (न.) ३ वर्णकजन (न.)


chromomere

गुणसूत्रकणिका (स्त्री.)


chromophore

वर्णदायी (पु.), रंजकगट (पु.)



chromoprotein

क्रोमोप्रोटिन (न.)


chromosomal aberration

गुणसूत्री विपथन


chromosomal RNA

क्रोमोसोम RNA, गुणसूत्र (न.) (abbr. ChRNA)


chromosphere

वर्ण आवरण (न.) (solar) (the layer of the Sun's atmosphere just above the reversing layer, which is observed visually during solar eclipses, and spectroscopically at other times)



chromyl chloride

क्रोमिल क्लोराइड




chronoamperometry

समय ऍम्पिअरमिति (स्त्री.)


chronopotentiometry

समयविभवमिति (स्त्री.)



Chugaev method

चुगाफ पद्धति


chyle

आम (स्त्री.), आंब (स्त्री.), वसालसीका (स्त्री.) (also chyme)


chylomicron

मेदलसीकाणु (पु.)



chymotriptic

कायमोट्रिप्टी


chymotrypsin

कायमोट्रिप्सिन (न.)


chymotrypsinogen

कायमोट्रिप्सिनोजेन (न.)


chymotryptic peptide

कायमोट्रिप्टी पेप्टाइड


cibophobia

अन्नाचा तिटकारा (पु.)



cilium

१ पक्ष्म (पु.) २ सूक्ष्म रोमक (पु.) ३ रोमक (पु.)


cincept

संकल्पना (स्त्री.)



cinchona alkaloid

सिंकोना अल्कलॉइड


cinnamic acid

सिनॅमिक आम्ल


cinnamon

दालचिनी (स्त्री.)


cinnbar

हिंगुळ (न.), सिनाबार (न.) (मर्क्युरी सल्फाइड) (sulphide of mercury)


cinnmaldehyde

सिनॅमाल्डेहाइड (न.)




circular birefringence

वृत्तीय द्वि-अपवर्तन


circular chromatography

चक्रीय वर्णलेखन (also called radial chromatography)


circular dichroism

चक्रीय द्विवर्णता



circular paper chromatography

चक्रीय कागद वर्णलेखन


circular polarisation

वृत्तीय धुवण


circularly polarised light

चक्रीय धुवित प्रकाश


cirrhosis

कठिणता (स्त्री.), सूत्रणरोग (पु.), यकृतदृढता (स्त्री.), यकृतकाठिण्य (न.)




cis and trans form

अपार आणि पार रूप


cis effect

(जीनचा) निकटता प्रभाव


cis-trans isomer

अपार-पार समसूत्री


cis-trans isomerism

अपार-पार समसूत्रता



cisterna

कुंड (न.), कुंडिका (स्त्री.)





citrate synthase

सायट्रेट सिंथेज


citrate-activated thrombin

सायट्रेट-सक्रियित थॉम्बिन



citric acid cycle

सायट्रिक आम्ल चक्र (also ca;;ed central metabolic pathway or Krebs cycle)


citrin

सिट्रिन (न.) (also called vitamin P or permiability vitamin)



citrovorum factor

सायट्रोव्होरम जीवनसत्त्व (abbr. CF)


citrulline

सायट्रूलिन (न.)



Claisen condensation

क्लायसेन संघनन


Claisen rearrangement

क्लायसेन पुनर्रचना



Clapyron equation

क्लॅपेरॉन समीकरण


clarification

निवळणे (न.), निर्मलीकरण (न.), स्वच्छन (न.)


classification

वर्गीकरण (न.) separation




clathrates

क्लॅथेटे (न.अ.व.)


Claude process

क्लॉड प्रक्रिया


Claude's method

क्लॉडची पद्धत


Clausis-Clapyron equation

क्लॉसिअस-क्लॅपेरॉन समीकरण


Clausius equation

क्लॉसिअस समीकरण


clay

माती (स्त्री.), मृत्तिका (स्त्री.), शाडू (पु.), चिकणमाती (स्त्री.)



cleavage

भेद (पु.), खंडन (न.)


cleavage reaction

भेद अभिक्रिया


Clemmensen reaction

क्लेमेन्सेन अभिक्रिया


Clerget formula

क्लरजेट सूत्र




clonal selection theory

फुटवा निवड सिद्धांत





closed chain

संवृत शृंखला (having a molecule in which the atoms are linked ring-wise)


closed chain compound

संवृत शृंखला संयुग


closed circuit system

संवृत परिपथ पद्धति



clostridia

गदाणू (पु.अ.व.)



cloverleaf model

किलवरी प्रतिकृति


CMP

CMP  (abbr. of cytidine-5'-monophosphate)


CNS

CNS  (abbr. of central nervous system)


co-ordinate

सहनिर्देशक (पु.) adj. सहबद्ध


co-ordinate bond

सहबद्ध बंध (also semipolar bond)


co-ordinate covalence

सहबद्ध संयुजा


co-ordination

सहबद्धता (स्त्री.)


co-ordination chemistry

सहबद्धता रसायनशास्त्र


co-ordination compound

सहबद्धता संयुग


co-ordination linkage

सहबद्ध संलग्नता


co-ordination number

सहबद्धांक (पु.)


co-ordination theory

सहबद्धता सिद्धांत


co-polymer

सहबहुवारिक (पु.) monomer


co-polymeric

सहबहुवारिक-, सहबहुवारिकी


co-polymerisation

सहबहुवारिकन (न.)


co-polymerism

सहबहुवारिकता (स्त्री.)


co-precipitation

सह-अवक्षेपण (न.)


co-product

सह उत्पाद (पु.)



coagulate

१ साकळवणे, साकळणे २ किलाटन करणे, किलाटन होणे


coagulated protein

साकळलेले प्रथिन


coagulating power

साकळण शक्ति


coagulation

१ साकळणे (न.), साकळण (न.) २ किलाटन (न.) condensation


coagulation of collids

कलिल साकळण


coagulator

साकळक (पु.) (an agent that causes coagulation)


coagulum

साका (पु.) (what is coagulated)


coal

१ कोळसा (पु.) २ दगडी कोळसा (पु.), कोल (पु.)


coal tar naphtha

कोल टार नॅफ्था







coarse metal

अपरिष्कृत धातु (such as impure cuprou) sulphide got in course of smeltings


coating

१ लेप (पु.) २ विलेपन (न.) crust


cobalt (Co)

कोबाल्ट (Co) (न.)








cochineal

कोचिनिअल (न.) (कीटकजन्य लाल खाद्यरंग)





codon-recognising site

कोडॉन-अभिज्ञान केंद्र (also called anticodon)


coefficient

१ गुणांक (पु.) २ (as, multiplier) गुणक (पु.)


coefficient of absorption

absorption coefficient


coefficient of apparent expansion

आभासी प्रसरण गुणांक


coefficient of conductivity

वाहकता गुणांक


coefficient of cubical expansion

आकारमानी प्रसरण गुणांक


coefficient of elasticity

प्रत्यास्थता गुणांक


coefficient of fecombination

पुनःसंयोजन गुणांक


coefficient of friction

घर्षण गुणांक


coefficient of kinecatic viscocity

शुद्धगतिकीय विष्यंदिता गुणांक (also called kinematic viscosity)


coefficient of linear expansion

रेखीय प्रसरण गुणांक


coefficient of restitution

प्रत्यवस्थान गुणांक


coefficient of thermal expansion

ऊष्मा प्रसरण गुणांक


coefficient of viscosity

विष्यंदिता गुणांक




coenzyme I

सहविकर I  (also called nicotinamide adenine dinucleotide)


coenzyme II

सहविकर II  (also called nicotinamide adenine dinucleotode phosphate)


coenzyme Q

सहविकर Q  (also called ubiquinone)


cofactor

१ सहकारक (पु.) २ सहघटक (पु.)


coherant radiation

संसंजित प्रारण


coherant scattering

संसंजित विकिरण



cohesion pressure

संसंजन दाब


cohesive

संसंजनशील, संसंजी








cold-bath

शीत-मज्जनी (स्त्री.)


cold-blodded

poikilothermic


cold-curing polymer

शीत अभिसाधनी बहुवारिक



collagen helix

कोलॅजेन सर्पिल


collagenase

कोलॅजिनेज (पु.)



colligative property

कणसंख्यावलंबी गुणधर्म


collimation

१ समांतरण (न.) २ समांतरित अवस्था (स्त्री.)


collimator

समांतरित्र (न.)




collision theory

संघात सिद्धांत


collisional deactivation

संघाती निस्सक्रियण


colloid

कोलॉइड (न.), कलिल (न.)


colloid chemistry

कलिल रसायनशास्त्र, कोलॉइड रसायनशास्त्र



colloid osmotic pressure

कलिली परासरणी दाब



colloidal dispersion

कलिली अपस्करण


colloidal particle

कोलॉइडी कण, कलिली कण


colloidal precipitate

कोलॉइडी साका, कलिली साका


colloidal silver

कोलॉइडी चांदी, कलिली चांदी


colloidal solution

कोलॉइडी विद्राव, कलिली विद्राव


colloidal state

कलिली अवस्था, कोलॉइडी अवस्था


colloidal suspension

कलिल-निलंबन (न.)


colloidal system

कलिल समूह




colorimeter

वर्णमापी (पु.)


colorimetric analysis

वर्णमितीय विश्लेषण


colorimetry

वर्णमिति (स्त्री.)


colostral milk

चिकाचे दूध, नवस्तन्य (न.) (also colostrum)


colour

रंग (पु.), वर्ण (पु.) dye, रंजक, रंगद्रव्य, pigment, वर्णक


colour comparator

वर्ण तुलनित्र


colour index

वर्णांक (पु.), कलर इंडेक्स



colour reaction

वर्ण अभिक्रिया, रंगदायी अभिक्रिया


colour scale

वर्णमापनी (स्त्री.)



colour theory

वर्ण सिद्धांत


colourimetric analysis

वर्णमितीय विश्लेषण


colouring matter

रंजक द्रव्य, वर्णक द्रव्य


columbium Cb)

कोलंबिअम (Cb) (न.) (also called niobium)



column bleed

स्तंभ स्त्राव


column chromatography

स्तंभ वर्णलेखन


column efficiency

स्तंभ कार्यक्षमता


column resolution

स्तंभी वियोजन


column temperature

स्तंभ तापमान


coma

निश्चेतनावस्था (स्त्री.), विचेतनावस्था (स्त्री.)


combination

१ संयोग (पु.) २ संयोजन (न.)


combination band

संयोजन पट्ट


combination code

संयोग संहिता


combination principle

संयोग तत्त्व



combining proportion

संयोगी प्रमाण


combining weight

संयोगी भार


combustibility

ज्वलनक्षमता (स्त्री.), दहनक्षमता (स्त्री.)


combustible

ज्वलनशील, ज्वलनक्षम, दहनक्षम


combustion

ज्वलन (न.), दहन (न.)



combustion furnace

ज्वलन भट्टी


combustion tube

ज्वलन नळी, दहन नळी


Commission in Biochemical Nomenclature

जीवरासायनिक आयोगाची (आंतरराष्ट्रीय) नामकरण पद्धती (abbr. CBN)


common

सामान्य, साधारण normal



common ion effect

सम-आयन परिणाम


common salt

मीठ (न.), लवण (न.)


commutator

१ दिक् परिवर्तक (पु.) २ क्रमपरिवर्तक (पु.)


comparable

तुलनायोग्य, तुलनीय similar


comparative biochemistry

तुलनात्मक जीवरसायनशास्त्र



comparison tube

तुलना नलिका


compartmentation

कप्पेपाडणी (स्त्री.)


compatibility

संगतता (स्त्री.)



compensate

प्रतिपूरित करणे


compensated acidosis

प्रतिपूरित आम्लरक्तता


compensated alkalosis

प्रतिपूरित अल्कमयता


compensation

प्रतिपूरण (न.)


compensation point

प्रतिपूरण बिंदु


compensator

प्रतिपूरक (पु.)


competing equilibria

स्पर्धात्मक समतोल


competitive inhibitition

स्पर्धात्मक संदमन


competitive inhibitor

स्पर्धात्मक संदमक


competitive protection

स्पर्धात्मक संरक्षण


competitive reaction

स्पर्धात्मक अभिक्रिया



complement fixation

परिपूरकाचे बद्धन (abbr, CF)


complementarity

परिपूरकता (स्त्री.)



complementary base sequence

परिपूरक आम्लारि क्रम


complementary colour

परिपूरक वर्ण


complementary DNA

परिपूरक DNA  (abbr. cDNA)


complementary gene

परिपूरक जीन


complementary strand

परिपूरक पेड


complex

जटिल n. १ संकुल (न.) २ जटिल (न.)


complex compound

संकुल संयुग


complex formation

१ संकुलन (न.) २जटिलीकरण (न.), जटिलन (न.)


complex ion

१ संकुल आयन २ जटिल आयन


complex salt

१ संकुल क्षार २ जटिल क्षार


complexation

१ संकुलन (न.) २ जटिलन (न.)


complexation reaction

संकुलन अभिक्रिया


compleximetry

संकुल अनुमापनमिति (स्त्री.)


complexing agent

१ संकुलक (न.) २ जटिलक (न.)


complexing reagent

१ संकुलन अभिकारक २ जटिलन अभिकारक


complexometric indicator

१ संकुलमितीय दर्शक २ जटिलमितीय दर्शक


complexometric titration

संकुलमितीय अनुमापन


component

घटक (पु.) constituent, घटक, रचक, element, मूलद्रव्य, factor, कारक, ingredient, घटकद्रव्य, adj. घटक



composition

१ (substance) संघटन (न.) २ (of forces, etc.) संयोजन (न.) ३ (of mixture) घटकप्रमाण (न.)


compound

संयुग (न.) adj. संयुक्त



compound microscope

संयुक्त सूक्ष्मदर्शी


compressed gas

संपीडित वायु


compressibility

संपीड्यता (स्त्री.) pliability


compressibility coefficient

संपीड्यता गुणक


compressibility factor

संपीड्यता गुणक


compression moulded products

संपीडन रूपित वस्तू (स्त्री.अ.व.)


compression moulding

संपीडन रूपण


compression ratio

१ संपीडन अनुपात २ संपीडन गुणोत्तर


Compton effect

कॉम्प्टन प्रभाव


Compton interaction

कॉम्प्टन अन्योन्यक्रिया


conalbumin

कॉनाल्ब्युमिन (न.)


concave mirror

अंतर्गोल आरसा, अंतर्वक्र आरसा


concentrate

संहत करणे, संहत होणे n. संहत (न.)



concentrated acid

संहत आम्ल, तीव्र आम्ल


concentrated feedback inhibition

संयुक्त पश्चप्रदाय संदमन


concentrated solution

संहत द्रावण, तीव्र द्रावण


concentration

१ संहति (स्त्री.) २ (as, process) संहतन (न.), संहतीकरण (न.)



concentration cell

संहति घट (संहति विद्युत घट)


concentration effect

संहतन परिणाम


concentration equilibrium constant

संहतन समतोल स्थिरांक


concentration error

संहति त्रुटि


concentration gradient

संहति प्रवणता


concentration overpotential

संहति अतिविभवता


concentration polarisation

संहतन धुवण


concentration-signal curve

संहति संदेश वक्र


concentric

संकेंद्री, संकेंद्रीय (also concentrical)


concerted mechanism

समकालिक क्रियाविधि



condensation

१ (of a liquid) संघनन (न.) २ (of vapour) द्रवीकरण (न.), द्रवीभवन (न.) ३ (as, a chemical process) संघनन (न.) coagulation, १ साकळणे, साकळण, २ किलाटन, congealment, थिजणे, liquefaction, द्रवीकरण, द्रवीभवन, solidification, घनीकरण, घनीभवन


condensation polymer

संघनन बहुवारिक


condensation polymerisation

संघनन बहुवारिकन (also called polycondensation)


condensation reaction

संघनन अभिक्रिया


condense

१ (of liquid) संघनित करणे, संघनित होणे, -चे संघनन होणे २ (of a gas or vapour) द्रवीकरण करणे, द्रवीकरण होणे


condensed

१ संघनित २ द्रवीकृत, द्रवीभूत


condensed phase interference

संघनित प्रावस्था व्यतिकरण


condensed system

संघनित पद्धति


condenser

१ (apparatus used for condensing vapours obtained during distilation) संघनित्र (न.), air condenser, वात संघनित्र, water condenser, जल संघनित्र २ (Elec.) संधारित्र (न.) ३ संघननी (स्त्री.)


condenser tube

संघनन नलिका


condensing agent

संघननकारक (पु.), संघनन अभिकारक


condensing chamber

संघनन कक्ष


condensing enzyme

संघननी विकर


condensing site

संघननी केंद्र


condition

स्थिति (स्त्री.) state


conditional constant

स्थितीय स्थिरांक


conductance

प्रवहन (न.) conduction


conductance cell

प्रवहन घट


conduction

वहन (न.) admittance, संवहन, conductance, प्रवहन, conductivity, वाहकता, convection, प्रक्रमण, inductance, प्रेरितता



conductivity

वाहकता (स्त्री.) conduction


conductivity bridge

वाहकता सेतु


conductivity cell

वाहकता घट


conductivity coefficient

वाहकता गुणांक


conductivity meter

वाहकता मापी


conductivity water

अतिनिम्नवाहकता जव, वाहकतामापणी जल


conductometric

वाहकतामितीय


conductometric analysis

वाहकतामितीय विश्लेषण


conductometric titration

वाहकतामितीय अनुमापन




confidence interval

विश्वास अंतराल


confidence level

विश्वास पातळी


confidence limit

विश्वास मर्यादा


configuration

आविन्यास (पु.) arrangement, संरूपण (न.), form


configurational formula

संरूपण सूत्र


confirmatory test

खात्रीदायक परीक्षा


conformation

समाविन्यास (पु.) form, anticonformation, प्रतिसमाविन्यास, eclipsed conformation, ग्रहणी समाविन्यास, gauche conformation, गॉशे समाविन्यास, skew conformation, विषमतल समाविन्यास, staggered conformation, सांतरित समाविन्यास, syn conformation, सह समाविन्यास


conformational analysis

समाविन्यासी विश्लेषण


conformational change

समाविन्यासी बदल


conformational interconversion

समाविन्यासी आंतर रूपांतरण


conformational isomer

समाविन्यासी समसूत्री


conformationsl isomerism

समाविन्यासी समसूत्रता


confugurational isomerism

आविन्यासी समसूत्रता



congealment

थिजणे (न.) condensation


congo red

कॉगो रेड, कॉगो लाल


congo red paper

कॉगो रेड पेपर, कॉगो लाल कागद


congruent melting point

एकरूप द्रवणांक



conicalflask

शंकुपात्र (न.)


coniine

कोनिन (न.) (also conine)



conjugate

१ संयुग्मी २ एकांतरित v.t.i. संयुग्मन करणे, संयुग्मन होणे, n. संयुग्मी (पु.)


conjugate acid and base

संयुग्मी आम्ल आणि आम्लारि


conjugate proteins

संयुग्मी प्रोटिने (न.अ.व.), संयुग्मी प्रथिने (न.अ.व.)


conjugated acid-base pair

संयुग्मी आम्ल-आम्लारिद्वय


conjugated double bond

एकांतरित द्विबंध


conjugated double bond system

एकांतरित द्विबंधी संस्था


conjugated enzyme

संयुग्मित विकर


conjugation

१ संयुग्मन (न.) २ एकांतरण (न.)


conochromatic

एकवर्ण-, एकवर्णी



consecutive position

क्रमागत स्थान


consecutive reaction

क्रमागत अभिक्रिया


conservation

१ अक्षय्यता (स्त्री.) २ संधारण (न.)


conservation of energy

ऊर्जा अक्षय्यता, ऊर्जेची अक्षय्यता


conservation of mass

वस्तुमान अक्षय्यता


conservation of matter

द्रव्य अक्षय्यता द्रव्याची अक्षय्यता


consistency

१ (of liquid) सांद्रता (स्त्री.) २ सुसंगति (स्त्री.)


consistometer

सांद्रतामापी (पु.)



constant

स्थिर fixed, नियत, निश्चित, invariable, अचल, n. स्थिरांक (पु.), cell constant, घट स्थिरांक, cryoscopic constant, निम्नतापमानी स्थिरांक, dissociation constant, विचरण स्थिरांक, ebullition constant, उत्क्वथन स्थिरांक, equilibrium constant, समतोल स्थिरांक,


constant boiling liquid

स्थिर उत्कलन द्रव


constant boiling mixture

स्थिर उत्कलन मिश्रण


constant error

स्थिर त्रुटि


constant-current coulometry

स्थिर-धारा कूलोममिति


constant-current electrolysis

स्थिर-धारा विद्युत अपघटन


constant-current potentiometry

स्थिर-धारा विभवमिति


constant-current source

स्थिर-धारा उद्गम


constant-voltage electrolysis

स्थिर व्होल्टता विद्युत अपघटन


constituent

घटक (पु.), रचक (पु.) component


constitution

१ घडण (स्त्री.) २ घटना (स्त्री.) arrangement


constitutional formula

घडणात्मक सूत्र (also called structural formula)


constitutive property

घडणात्मक सुणधर्म




contact chamber

संपर्क कक्ष


contact inhibition

संपर्क संदमन


contact potential

संपर्क विभव


contact process

संपर्क प्रक्रिया


contagious disease

स्पर्शजन्य रोग, संसर्गजन्य रोग



continuity of state

अवस्था सातत्य


continuous

अखंड, संतत, सतत, अविरत


continuous absorption

अखंड अवशोषण


continuous analysis

अखंड विश्लेषण


continuous density gradient

अखंड घनता प्रवणता


continuous extraction

अखंड निष्कर्षण


continuous extractor

अविरत निष्कर्षक


continuous flow centrifugation

अखंड प्रवाही अपकेंद्रण


continuous flow electrophoresis

अखंड प्रवाही विद्युतभारित कणसंचलन


continuous flow isoelectric focusing

अखंड प्रवाही समविद्युत नाभीयन


continuous flow scintillation counter

अखंड प्रवाही प्रस्फुरण गणित्र


continuous phase

संतत प्रावस्था


continuous process

अखंड प्रक्रिया


continuous spectrum

अखंड पंक्ति (अखंड वर्णपंक्ति)


continuous variations method

१ अखंड चलन पद्धति २ अखंड परिवर्तन पद्धति


continuous-wave nmr spectrometer

अखंडतरंग एनएमआर पंक्तिमापी


continuum

संततक (पु.), अखंडक (पु.)


contivance

यंत्रक (न.) apparatus



contractile protein

आकुंचनक्षम प्रथिन, आकुंचनक्षम प्रोटीन


contraction

आकुंचन (न.), संकुचन (न.)


contrast

विरोध (पु.), वैधम्र्य (न.)


contributing structure

सहभागी संरचना


control

नियंत्रण v.t. नियंत्रण करणे, नियंत्रण ठेवणे


control experiment

blank experiment


control grid

नियंत्रक ग्रिड


control group

नियंत्रक गट, संदर्भ गट


controlled cathode electrolysis

नियंत्रित कॅथोडी विद्युत-अपघटन


controlled electrode potential

नियंत्रित इलेक्ट्रोड विभव


controlled-potential coulometry

नियंत्रित विभव कूलोममिति


controlled-potential electroseparation

नियंत्रित-विभव विद्युतविलगन



convection

प्रक्रमण (न.) conduction


convention

संकेत (पु.), संकेतप्रणाली (स्त्री.)


conventional polarography

प्रचलित पोलॅरोग्राफी, संकेतमान्य पोलॅरोग्राफी


convergence

१ अभिसरण (न.) २ अभिसारिता (स्त्री.)


convergence theoru of cancer

कर्करोग-विकर अभिसारिता सिद्धांत (also Greenstein hypothesis)


convergent rays

अभिसारी किरण (पु.अ.व.)


converse

विलोभ (पु.), व्यत्यास (पु.)


conversely

विलोमतः, उलटपक्षी


conversion

नवरूपण (न.), रूपांतर (न.)


conversion factor

रूपांतर गुणक


convertin

कन्व्हर्टिन (न.) (also called serum prothrombin conversion accelerator)


converting phage

रूपांतरकारी भक्षी


convex mirror

बहिर्वक्र आरसा, बहिर्गोल आरसा


convolution in cotton

कापसाच्या तंतूमधील संवलन



convulsion

आकडी (स्त्री.), आचका (पु.)


cooler

शीतनी (स्त्री.), कूलर (पु.)



cooling

शीतन (न.) थंड करणे (न.), थंड होणे (न.)



Coomb's reagent

कूम्बचा अभिकारक


Coomb's test

कूम्बची चाचणी


coplanar

समप्रतलीय, एकप्रतलीय


copolyamides

कोपॉलिऍमाइडे (न.अ.व.)


copper (Cu)

कॉपर (Cu) (न.), तांबे (न.), ताम्र (न.) (cuprum)


copper after-treatment

कॉपर पश्च-संस्करण


copper chelate

ताम्रगाभ (पु.)


copper number

कॉपर मूल्यांक


copper pyrites

कॉपरपायराइट्स (न.)


copper sulphate

कॉपर सल्फेट (मोरचूद)


copper sulphide

कॉपर सल्फाइड


core

गाभा (पु.), क्रोड (पु.)


Cori ester

कोरी एस्टर (Glucose-1-phosphate)



coriender leaves

कोथिंबिर (स्त्री.)




corn steep liquor

मक्याचा निमज्जन अर्क


corn sugar

मक्याची साखर, ग्लुकोज (न.)


corn-soya-milk

मका-सोयाबीन-दुग्धयुक्त बालान्न (न.) (abbr. CSM)


Cornu prism

कॉर्नु प्रिझम, कॉर्नु कोनचिति


corollary

उपप्रमेय (न.), उपसिद्धांत (पु.) theory


corona

कोरोना (पु.), तोजोवलय (न.), प्रभामंडल (न.)


corona discharge

कोरोना विमोचन, तेजोवलय विमोचन, प्रभामंडल विमोचन


corpus luteum

पीत पिंड, कॉर्पस ल्यूटिअम



corpuscular

कणिका-, कणिकामय


corpuscular radiation

कणिका प्रारण


correct

बरोबर, अचूक precise


correction factor

संशुद्धी गुणक


corresponding states

तत्सम अवस्था (स्त्री.अ.व.)



corrode

क्षरण करणे, झीज करणे, क्षरण होणे, झीज होणे


corrosion

क्षरण (न.), झीज (स्त्री.) erosion, अपक्षरण


corrosive

क्षरणकारी, क्षारक


corrosive sublimate

mercuric chloride



corticosteroid-binding globulin

कॉर्टिकोस्टेरॉइड-बंधी ग्लोब्युलिन, बाह्यांगीस्टेरॉइड-बंधी ग्लोब्युलिन


corticosteroids

कॉर्टिकोस्टेरॉइडे (न.अ.व.), बाह्यांगीस्टेरॉइडे (न.अ.व.)


corticosterone

कॉर्टिकोस्टेरॉन (न.)


corticotrophin

कॉर्टिकोट्रॉफिन (न.)


corticotropin

कॉर्टिकोट्रॉपिन


corticotropin releasing factor

कॉर्टिकोट्रॉपिन स्त्रावी कारक (abbr. CRF) (also called corticotropin releasing hormone)


corticotropin releasing hormone

कॉर्टिकोट्रॉपिन स्त्रावी संप्रेरक (abbr. CRH) (also called corticotropin releasing factor)



cortisol-binding globulin

कॉर्टिसॉल-बधी ग्लोब्युलिन (abbr. CBG)


cortisol-binding protein

कॉर्टिसॉल-बंधी प्रोटीन, कॉर्टिसॉल-बंधी प्रथिन




Cory-pauling-Koltun model

कोरी-पॉवलिंग-कोल्टन प्रतिकृति (abbr. CPK model)



cosmetics

सौंदर्य प्रसाधने (न.अ.व.)



cosmic radiation

वैश्व प्रारण


cosmic ray

विश्वकिरण (पु.)


cosmo-chemistry

विश्वरसायनशास्त्र (न.)






cotton wool

रूइ कुंतल, कॉटन वुल


Cottrell precipitator

कॉट्रेल अवक्षेपक


coulogram

कूलोमग्राम (पु.), कूलोमलेख (पु.) (धारा विभव आरेख) (current potential diagram)



Coulomb electrostatic law

कूलोम विद्युतस्थितिक नियम



coulometer

कूलोममापी (पु.) (also called voltmeter)


coulometric analysis

कूलोममितीय विश्लेषण


coulometric titration

कूलोममापी अनुमापन


coulometric titrator

कूलोममापी अनुमापित्र




count

१ काऊंट (पु.), सुताचा नंबर (पु.) २ गणना (स्त्री.), मोजणी (स्त्री.) ३ गणनांक (पु.)



counter stain

प्रति अभिरंजक


counter-clockwise

anticlockwise


counter-ion

प्रति-आयन (न.)


counter-ion layer

प्रति-आयन स्तर


countercurrent distribution

प्रतिधारा वितरण (abbr. CCD)


countercurrent fractionation

प्रतिधारा प्रभाजन


countercurrent principle

प्रतिधारा सिद्धांत


counterpoise

प्रतितोल (पु.) v.t. प्रतितोलन करणे



counting geometry

गणन भूमिति


counting statistics

गणन सांख्यिकी


couple

युग्म (न.) v.t.i. १ युग्मन करणे, युग्मन होणे २ जोडणे ३ अन्योन्यप्रभाव पाडणे


coupling

१ युग्मन (न.) (as in coupling reaction युग्मन अभिक्रिया) २ (as, in spectroscopy) अन्योन्यप्रभाव (पु.)


coupling agents

जोडणे द्रव्ये (न.अ.व.), युग्मन द्रव्ये (न.अ.व.)


coupling constant

युग्मन स्थिरांक


coupling factor

युग्मन घटक


coupling of diazonium salts

डायऍझोनिअम क्षारांचे युग्मन


covalence

सहसंयुजा (स्त्री.) (also covalency)




covalent chromatography

सहसंयुजी वर्णलेखन


covalent compound

सहसंयुज संयुग


covalent enzyme-substrate complex

सहसंयुजी विकर-कार्यद्रव्य जटिल


covalent intermediate

सहसंयुजी माध्यमिक


covalent radius

सहसंयुजी त्रिज्या


covering

आवेष्टन (न.), आवरण (न.) crust


covering power

आवरण क्षमता, आवरण शक्ति




cozymase II (Co II)

कोझायमेज II (Co II)


CPK model

CPK प्रतिकृति (abbr. of Cory-Pauling-Koltum model)


Crabtree effect

क्रेबट्री परिणाम





cracking of petroleum

पेट्रोलिअम भंजन, खनिज तेल भंजन




cream

मलई (स्त्री.), क्रीम (न.)


cream of tartar

potassium bitatrate


creaming

फेसणे (न.), फेटणे (न.)


creatine kinase

क्रिएटिन कायनेज (also called creatine phosphokinase) (abr. CPK)


creatine phosphate

क्रिएटिन फॉस्फेट


creatine phosphokinase

क्रिएटिन फॉस्फोकायनेज (abbr. CPK) (also called creatine kinase)


creatinin coefficient

क्रिएटिनिन गुणांक


creatinine

क्रिएटिनिन (न.)


creatinuria

क्रिएटिनमेह (पु.)



crenation

दंतुरण (न.), दंतुरता (स्त्री.)



cresol purple

क्रेसॉल नीललोहित (बैंगणी)



cretinism

अवटुवामनता (स्त्री.)


CRF

CRF  (abbr. of cortcotropin releasing factor)


CRH

CRH  (abbr. of corticotropin releasing hormone)


Crick strand

क्रिक पेड, क्रिक स्ट्रँड


Crigler-Najjar syndrome

क्रिग्लर-नज्जर संलक्षण


critical

१ सीमांत २ क्रांतिक ३ (of sufficient size to sustain or to be capable of sustaining a chain reaction) संपूर्ण micro-


critical analysis

संपूर्ण विश्लेषण


critical angle

१ सीमांत कोन २ क्रांतिक कोन


critical angle refractometer

सीमांत-कोन अपवर्तनांकमापी


critical composition

१ सीमांत घटकप्रमाण २ क्रांतिक घटकप्रमाण


critical constant

१ सीमांत स्थिरांक २ क्रांतिक स्थिरांक


critical density

१ सीमांत घनता २ क्रांतिक घनता


critical mixture

१ सीमांत मिश्रण २ क्रांतिक मिश्रण


critical phenomena

१ सीमांत घटना २ क्रांतिक घटना


critical point

१ सीमांत बिंदु २ क्रांतिक बिंदु


critical pressure

१ सीमांत दाब २ क्रांतिक दाब



critical solution temperature

१ सीमांत द्रावण तापमान २ क्रांतिक द्रावण तापमान


critical temperature

१ सीमांत तापमान २ क्रांतिक तापमान


critical volume

१ सीमांत आकारमान २ क्रांतिक आकारमान


Crooke's dark space

क्रूकचे अदीप्त अवकाश


Crooke's tube

क्रूकची नलिका


cross -linked polymer

बद्धजाल बहुवारिक



cross contamination

उपरिक्षेत्र संदूषण


cross fibre

काटकोनी तंतु (also cross wire)


cross hair-lines

काटकोनी केशरेखा (स्त्री.अ.व.)



cross linking

बद्ध जालन, परस्पर बंधन



cross-section

१ काटछेद (पु.), अवच्छेद (पु.), आडवा छेद (पु.) २ परिक्षेत्र (न.)


crossbreeding

मिश्र पैदास (स्त्री.), संकरण (न.)


crossed aldol condensation

भिन्न रेण्वीय अल्डोल संघनन


crossing-over

जीन विनिमय (पु.)


crossover method

विनिमय पद्धति


crotonaldehyde

क्रोटोनाल्डिहाइड (न.)




crucible

मूस (स्त्री.) (a refractory vessel or pot in which metals are melted


crucible furnace

मूस भट्टी


crucible longs

मुशीची सांडशी


crude

१ कच्चा २ अशोधित, अशुद्ध



crusher

भरडणी (स्त्री.), चरक (न.), घाणा (पु.), दलित्र (न.) grinder


crushing

१ पापुद्रा (पु.) २ कवच (न.) bed, संस्तर, coating, लेप, covering, आवेष्टन, आवरण, diaphragm, पटल, film, १ पापुद्रा २ फिल्म ३ तवंग ४ पटल, lamina, स्तर, layer, स्तर, थर, lining, अस्तर, membrane, पटल, अस्तर, plaster, गिलावा, strata, स्तर



cryoglobulin

निम्नतापी ग्लोब्युलिन (न.)



cryoscopic constant

निम्नतापमानी स्थिरांक


cryoscopic method

निम्नतापमानी पद्धति


cryoscopy

निम्नतापमानिकी (स्त्री.)


cryptic mutant

गूढ उत्परिवर्त


crypts of Lieberkuhn

लिबरकुनच्या प्रगृहिका



crystal analyser

स्फटिक विश्लेषित्र



crystal growth

स्फटिक वृद्धि


crystal lattice

स्फटिक जालक


crystal membrane electrode

स्फटिक पटल इलेक्ट्रोड


crystal scintillator

स्फटिक प्रस्फुरक



crystal structure

स्फटिक संरचना


crystal topography

स्फटिक संस्थितिविज्ञान


crystal violet

क्रिस्टल व्हायोलेट


crystalline

स्फटिकी granular


crystalline precipitate

स्फटिकी अवक्षेप


crystalline region

स्फटिकी भाग


crystalline state

स्फटिकावस्था (स्त्री.)


crystalline suspension

स्फटिकी निलंबन


crystallisation

स्फटन (न.), स्फटिकीकरण (न.), स्फटिकीभवन (न.)


crystallisation nuclei

स्फटन केंद्रके (न.अ.व.)


crystallise

स्फटन करणे, स्फटन होणे, स्फटिकीकरण करणे, स्फटिकीभवन होणे



crystallography

स्फटिकविज्ञान (न.) (also called cubic system)


crystalloid

स्फटिकाभ (पु.) adj. स्फटिकधर्मी


CSF

CSF  (abbr. of cerebrospinal fluid)


CSM

CSM  (abbr. of corn-soya-milk


CTP

CTP  (abbr. of cytidine-5'-triphosphate)


cubic

१ (having the form of a cube, shped like a cube) घन, घनाकृति २ (as, three-diamensional) त्रिमिति-, त्रिमितीय


cubic closest packing

घनीय निकटतम भरणी (abbr. CCP)


cubic lattice

घन जालक, त्रिमिति जालक


cubic system

घनाकृति स्फटिक पद्धति (also called crystallography)


cubical expansion

आकारमानी प्रसरण



culture medium

संवर्ध माध्यम




cumulated diene

अनुगामी डाइन


cumulated double bonds

अनुगामी द्विबंध





cupferron reagent

क्युफेरॉन अभिकारक


cupola

घुमटी भट्टी (स्त्री.), घूमटाकार भट्टी (स्त्री.)


cuprammonium hydroxide

क्युप्रोमोनिअम हायड्रॉक्साइड


cuprammonium rayon

क्युप्रामोनिअम रेयॉन


cuprammonium solution

क्युप्रामोनिअम द्रावण




cupron solution

क्युप्रॉन द्रावण



cuprum (Cu)

(copper) कॉपर (Cu) (न.), ताम्र (न.) तांबे (न.)


curd tension

दही घट्टता अंक


curds

साकलित दुग्ध प्रथिने (न.अ.व.), दही (न.)



curie

क्युरी (न.) (also called radioactive source strength) (after M.M. Curie, chemist as, aunit of radioactivity)


Curie point

क्युरी बिंदु (also called Curie temperature)


Curie temperature

क्युरी तापमान (also called Curie point)



curing

१ अभिसाधन (न.) २ संसाधन (न.) ३ कालप्रभावन (न.)


curing reaction

१ अभिसाधनक्रिया (स्त्री.) २ संसाधन अभिक्रिया


curium (Cm)

क्युरिअम (Cm) (न.)


current

धारा (स्त्री.) flow



current efficiency

धारा कार्यक्षमता


current integrator

धारा संकलक


current maxima

धारा उच्चांक


current strength

धारा सामर्थ्य


current-voltage relationship

धारा व्होल्टता संबंध


Curtius reaction

कर्टिअस अभिक्रिया


curve

१ वक्र (पु.) २ (as, a graph) आलेख (पु.)


curvilinear

वक्ररेखी, वक्रात्मक


Cushing's disease

कसिंगचा रोग




cutting

काप (पु.) dust, १ भुकटी २ धूळ, रज, filings, कीस, चुरा, flake, पत्री, foil, वर्ख, पत्री, powder, चूर्ण, पूड, भुकटी, पावडर, sheet, पातळ पत्रा, पत्रा, furnings, कातरा


cuvette

वर्णमापन कुपी (स्त्री.), क्युवेट (न.)







cyanocobalamine

सायनोकोबाल्मिन (न.) (also called vitamin B12 or animal protein factor)



cyanohydrin

सायनोहायड्रिन (न.)


cyanohydrin synthesis

सायनोहायड्रिन संश्लेषण



cyanosis

सायनोसिस (न.), नीलमयता (स्त्री.), नीलता (स्त्री.)


cyanosis

सायनोसिस (न.), नीलमयता (स्त्री.), नीलता (स्त्री.)


cyclamate

सायक्लोमेट (न.) (also called cycloexyl sulphamate)


cycle

१ चक्र (न.) २ आवर्तन (न.) ३ वलय (न.)


cyclic

चक्रीय, चक्री, वलयी


cyclic AMP

adenosine-3'.5'-cyclic monophosphate


cyclic AMPreceptor protein

चक्रीय ईमपी ग्राही प्रोटीन, चक्रीय ईमपी ग्राही प्रथिन (abbr. CAP)


cyclic compund

चक्री संयुग, वलयी संयुग


cyclic electron flow

चक्रीय इलेक्ट्रॉन प्रवाह



cyclic GMP

चक्रीय GMP  (abbr. of cyclic guanosine monophosphate)


cyclic guanosine monophosphate

चक्रीय ग्वानोसाइन मोनोफॉस्फेट (abbr. GMP)


cyclic hydrocarbon

चक्रीय हायड्रोकार्बन


cyclic imide

चक्रीय इमाइड, वलयी इमाइड


cyclic metabolic pathway

चक्रीय चयापचयी मार्ग


cyclic peptide

चक्रीय पेप्टाइड


cyclic photophosphorylation

चक्रीय प्रकाश फॉस्फोरिलीकरण, चक्रीय प्रकाश फॉस्फोरिलन


cyclic polyhydroxy alcohol

चक्रीय पॉलिहायड्रॉक्सि अल्कोहोल (also called cyclitol)


cyclic voltammetry

चक्रीय धारा व्होल्टतामिति (also called fast linear sweep voltammetry)


cyclisation

वलयीकरण (न.), वलयीभवन (न.)


cyclisation reaction

वलयीकरण अभिक्रिया, वलयीभवन अभिक्रिया


cyclitol

सायक्लिटॉल (न.) (also called cyclic polyhydroxy alcohol)



cycloaddition reaction

चक्रीसमावेशी अभिक्रिया


cycloalkane

सायक्लोअल्केन (न.)


cyclobarbital

सायक्लोबार्बिटल (न.)


cyclobutane

सायक्लोब्युटेन (न.)


cyclobutanone

सायक्लोब्युटेनॉन (न.)


cyclobutene

सायक्लोब्युटीन (न.)


cyclobutenol

सायक्लोब्युटेनॉल (न.)



cyclohexadiene

सायक्लोहेक्झॅडाइन (न.)


cyclohexane

सायक्लोहेक्झेन (न.)


cyclohexaneol

सायक्लोहेक्झॅनॉल (न.)


cyclohexanol

सायक्लोहेक्झीनॉल (न.)


cyclohexanone

सायक्लोहेक्झॅनोन (न.)


cyclohexene

सायक्लोहेक्झीन (न.)


cyclohexenyl

सायक्लोहेक्झेनिल



cyclohexyl sulphamate

सायक्लोहेक्झिल सल्फामेट (also called cyclamate)


cycloidal focusing mass spectrometer

चक्रज नाभीयनी वस्तुमान पंक्तिमापी


cycloparaffin

सायक्लोपॅरॅफिन (न.)


cyclopentadiene

सायक्लोपेन्टॅडाइन (न.)


cyclopentane

सायक्लोपेन्टेन (न.)


cyclopentanol

सायक्लोपेन्टेनॉल (न.)


cyclopentanone

सायक्लोपेन्टॅनॉन (न.)


cyclopentene

सायक्लोपेन्टीन (न.)


cyclopentenyl

सायक्लोपेन्टॅनिल (न.)


cyclopentyl

सायक्लोपेन्टिल


cyclopropane

सायक्लोप्रोपेन (न.)


cyclopropyl

सायक्लोप्रोपिल


cycloptatetraene

सायक्लोऑप्टेटेट्राइन (न.)


cycloserine

सायक्लोसेरिन (न.) (also called oxamycin)


cyclosilane

सायक्लोसिलेन (न.)


cyclotron

सायक्लोट्रॉन (पु.)


cylinder

सिलिंडर (न.), नळकांडे (न.)


cylindrical

चित्याकृति, सिलिंडरी




Cys

Cys  (abbr. of cysteine)


CySH

CySH  (abbr. of cysteine)


cystathionine

सिस्टाथायोनिन (न.)


cysteine

सिस्टीन (न.), सिस्टीइन (न.) (abbr. Cys or CySH)


cystic fibrosis

पुटी तंतूभवन




cystinosis

सिस्टिनोसिस (न.)




cytidine diphosphate

सायटिडिन डायफॉस्फेट (abbr. CDP)


cytidine-5'-monophosphate

सायटिडिन-५'-मोनोफॉस्फेट (abbr. CMP)


cytidine-5'-triphosphate

सायटिडिन-५'-ट्रायफॉस्फेट (abbr. CTP)


cytochemistry

कोशिकारसायनशास्त्र (न.), पेशीरसायनशास्त्र (न.)


cytochrome

सायटोक्रोम (पु.), पेशीवर्णक (पु.)


cytochrome C

सायटोक्रोम C  (also RHP cytochrome or cytochrome C)


cytochrome oxidase

सायटोक्रोम ऑक्सिडेज


cytochrome P450

सायटोक्रोम P४५०


cytochromide C

cytochrome C


cytogenetics

पेशीजीनशास्त्र (न.)


cytogenic map

पेशीजीनशास्त्रीय निर्देशन



cytokinesin

सायटोकायनेसिन (न.)


cytokinesis

पेशीद्रव्य विभाजन (न.)


cytokinin

सायटोकायनिन (न.)




cytolysin

पेशीलयक (पु.), पेशीविघटक (पु.)


cytolysis

पेशीलयन (न.), पेशीविघटन (न.)


cytolytic

पेशीविघटनी-, पेशीलयनकारी


cytomembrane

पेशीपटल (न.) (also cell membrane)



cytoplasm

पेशीद्रव्य (न.) (also cell potoplasm or cytosome)


cytoplasmic gene

पेशीद्रव्य जीन


cytoplasmic inheritance

पेशीद्रव्य, वंशागति, पेशीद्रव्य आनुवंशिकता



cytosol

पेशीद्राव (पु.), सायटोसॉल (न.)



D

D (ड्युटेरिअम ) (हायड्रोजनचा वस्तुमानांक २ असलेला समस्थानिक) (symbol for deuterium, the hydrogen isotope of mass 2 H2)


d and I isomerism

d व I समसूत्रता


D and L isomerism

D व L समसूत्रता




D-fructose

D-फुक्टोज (न.) (also called levulose)


dalton

डाल्टन (न.) (वजनाचे परिमाण) (१ डाल्टन १.६५ X १०-२४ gm) (a unit of mass, 1/16 of the mass of an oxygen atom)


dalton's law

डाल्टनचा नियम


Dalton's law of partial pressure

डाल्टनचा आंशिक दाबाचा नियम


damp

१ ओलसर २ दमट, सर्व n. दमटपणा (पु.) v.t.i. १ -चे सवमंदन करणे, अवमंदित करणे, अवमंदित होणे २ ओलसर करणे


damped balance

अवमंदित तुला



damping of balance

तुला अवमंदन


Daniell cell

डॅनिअल घट (डॅनिअल विद्युत घट)


Danielli-Davson Robertson model

डॅनिअली-डॅव्हसन-रॉबर्टसन प्रतिकृति


dansylation

डॅन्सिलन (न.), डॅन्सिलीकरण (न.)


dark adaptation

अंधार अनुकूलन, अंधःकार अनुकूलन



dark reaction

कृष्ण अभिक्रिया (a chemical reaction in the absence of light as contrasted with a photochemical reaction)


dark reactivation

डार्झेनचे संघनन


dark-field microscope

कृष्णक्षेत्री सूक्ष्मदर्शी


data

१ दत्त (न.), पक्ष (पु.) २ आधारसामग्री (स्त्री.)


dative bond

दाता-बंध (पु.)


DBD process

DBD प्रक्रिया (abbr. of dry balancing dry process)


DDT

DDT  (abbr. of p, p'-dichloro-2, 2-diphenyl 1-1, 1, 1-trichloroethane)


de Broglie wave equation

डी बॉग्ली तरंग समीकरण


deacetylation

विऍसिटिलीकरण (न.)


deacidification

निराम्लीकरण (न.)


deactivation

निस्सक्रियण (न.)



deacylated tRNA

विऍसिलित tRNA


deacylation

विऍसिलीकरण (न.), विऍसिलन (न.)


dead stop end point

विरामी अंत्य बिंदु


dead stop titration

विरामी अनुमापन




DEAE-cellulose

DEAE-सेफॅडेक्स (abbr. of O-(diethylaminoethyl)-cellulose)


deamidising enzyme

निर्ऍमिनीकारी विकर


deamination

निर्ऍमिनीकरण (न.)


debenzylation

विबेन्झिलन (न.)


deBorglie matter waves

डी बॉग्ली वस्तु तरंग (पु.अ.व.)


debranching enzyme

शाखाछेदी विकर, शाखाछेदी एन्झाइम, निःशाखाकारी विकर, निःशाखाकारी एन्झाइम, विशाखन विकर


Debye Huckel equation

डिबाय-हकेल समीकरण


Debye Huckel theory

डिबाय हकेल सिद्धांत


Debye Huckel theory of conductivity

डिबाय-हकेल वाहकता सिद्धांत


Debye temperature

डिबाय तापमान




decalcification

अपकॅल्सीकरण (न.)




decantation

निवळी ओतणे (न.), निचरण (न.)


decarbonisation

विकार्बनन (न.)


decarbonise

-चे विकार्बनन करणे, विकार्बनित करणे


decarboxylase

डीकार्बोक्सिलेज (पु.), विकार्बोक्सिली विकर (पु.)


decarboxylation

विकार्बोक्सिलन (न.), विकार्बोक्सिकरण (न.)


decay

क्षय (पु.) ऱ्हास (पु.), अपक्षय (पु.) v.t. क्षय होणे










decinormal solution

दशांश प्रसामान्य द्रावण


decolorisation

विरंजन (न.)


decolorising process

विरंजन प्रक्रिया


decompose

-चे अपघटन करणे, -चे अपघटन होणे


decomposition

अपघटन (न.) disintegration, विघटन, dissociation, विचरण, division, विभाजन, segregation, विभक्तीकरण, विलग्नन


decomposition of radical

मूलकाचे अपघटन


decomposition potential

अपघटन विभव


decomposition reaction

अपघटन अभिक्रिया


decomposition voltage

अपघटन व्होल्टता



decrement

१ घट (स्त्री.) २ क्षय (पु.)


decrement evaluation method

घट मूल्यमापन पद्धति





defecation

डेफिकेशन (न.), मलनिरास (पु.)



deflagrating-spoon

(उभी) जाळपळी (स्त्री.), उद्दहन पळी (स्त्री.)



deflection

विक्षेपण (न.) aberration  (also deflexion)


deflocculation

अनूर्णन (न.)


defoaming agent

फेसहारक (पु.)


deformability

विरूपणक्षमता (स्त्री.)


deformation vibrational mode

विरूपण कंपन अवस्था



degasification

वायुनिष्कासन करणे (न.)


degeneracy

१ (the existance of two or more synonym codons for a given amino acid) अपजनन (न.) २ (the existance of two or more atomic or molecular levels of equal energy, or conformational states of a molecule of equal energy) समऊर्जिता (स्त्री.)


degenerate

अपजनित होणे adj. १ अपजनित २ ऱ्हासित ३ समऊर्जा


degenerate codon

समसंकेती कोडॉन, अपजनित कोडॉन (one of several codons that codes for the same amino acid)


degenerate orbital

समऊर्जा कक्षिका (one of the two or more orbitals of equal energy)


degenerate state

१ अपजनित स्थिति २ (one of the two or more states of equal energy) समऊर्जा स्थिति


degenerate vibrational mode

समऊर्जा कंपन अवस्था (one of the two or more modes of equal energy)


degradation

विचयन (न.) २ अवक्रमण (न.)


degradation energy

विचयन ऊर्जा


degradation reaction

विचयन अभिक्रिया


degree

१ प्रमाण (न.) २ अंश (पु.) ३ कोटि (स्त्री.)


degree of dissociation

विचरणांश (पु.)


degree of freedom

मुक्ततेचे प्रमाण


degree of hardness of water

पाण्याचा दुष्फेनांक


degree of hydrolysis

जलीय अपघटन अंश


degree of ionisation

आयननाचा अंश


degree of orientation

दिशानिदेशनांश (पु.)


degree of polymerisation

बहुवारिकन कोटि


degree of reaction

विहॅलोजनीकरण अभिक्रिया, विहॅलोजनन अभिक्रिया


dehalogenation

विहॅलोजनीकरण (न.)


dehydrase

डीहायड्रेज (पु.) (also dehydratase)


dehydrate

निर्जल करणे, निर्जल होणे


dehydrated

निर्जलीकृत, निर्जलित


dehydrater

निर्जलनपात्र (न.)


dehydrating agent

निर्जलक (पु.)



dehydro-

डीहायड्रो-, निर्जलित-


dehydroetinol

डीहायड्रोरेटिनॉल (न.) (also called vitamin A2)


dehydrofreezing

शुष्कनोत्तर गोठवण (न.)


dehydrogenase

डीहायड्रोजिनेज (पु.)


dehydrogenase-type mechanism

डीहायड्रोजिनेजसदृश कार्यतंत्र


dehydrogenate

विहायड्रोजन करणे, विहायड्रोजन होणे


deionisation

demineralisation


deionised water

demineralised water




delay-type ion detector

विलंबी आयन संसूचक


deletion

१ वगळणे (न.) २ लोप (पु.)


deletion hypothesis

लोप परिकल्पना


deletion mapping

लोप निर्देशन


deletion method

लोप पद्धति


deliquesce

आर्द्रविद्राव्य होणे (to dissolve and become liquid after absorbing moisture)


deliquescence

आर्द्रविद्राव्यता (स्त्री.)


deliquescent

आर्द्रविद्राव्य


deliquescent crystal

आर्द्रविद्राव्य स्फटिक


delivery flask

ग्राही पात्र


delivery tube

निकास नळी, निकास नलिका



delocalisation

अस्थानिकीकरण (न.)


delocalised bond

स्थान असीमित बंध


delocalised electron

स्थान असीमित इलेक्ट्रॉन


delta

डेल्टा (पु.) (symbol delta)



delta rays

डेल्टा किरण (पु.अ.व.)


delta scale

डेल्टा मापन श्रेणी



demagnetisation

विचुंबकीकरण (न.), विचुंबकन (न.)


demethylation reaction

निर्मेथिलीकरण अभिक्रिया, निर्मेथिलन अभिक्रिया


demineralisation

निरायनीकरण (न.), विआयनीकरण (न.) (also deionisation)


demineralised water

निरायनित पाणी, विआयनित पाणी (also deionised water)


demineraliser

निरायनित्र (न.)


demonstration

१ प्रात्यक्षिक (न.) २ प्रयोगनिर्देशन (न.) exhibition, प्रदर्शन दाखवणे, experiment, प्रयोग, practical, प्रात्यक्षिक


demonstrator

प्रयोगनिर्देशक (सा.)


denaturant

निष्प्रकृतिकारक (पु.)


denaturation

१ निष्प्रकृतीकरण (न.) २ गुणनाशन (न.)


denatured proteins

निष्प्रकृत प्रथिने (न.अ.व.)


denatured spirit

विप्रकृत स्पिरिट


dendrite

वृक्षिका स्फटिक (न.) (as, in crystallography)


denier

डेनिअर (न.) (तंतु सूक्ष्मता गणनांक)


Denige's reagent

डेनिगचा अभिकारक


denitration

विनायट्रीयन (न.)


denitrifying bacteria

विनायट्रीकारी जीवाणू



densitometer comparator

प्रकाशीयघनता तुलनित्र



density gradient

घनता प्रवणता


density gradient centrifugation

घनता प्रवणता अपकेंद्रण (also rate zonal centrifugation)


density gradient sedimentation equilibrium

घनता प्रवणता आवसादन समतोल


density gradient sedimentation velocity

घनता प्रवणता अवसादन वेग


density gradient tube

घनता प्रवणता नलिका


deodorant

निर्गंधीकारक n. निर्गंधक (पु.)


deodorisation

निर्गंधीकरण (न.)


deoxidation

विऑक्सिकरण (न.)


deoxidiser

विऑक्सिकारक (पु.)


deoxidiser

विऑक्सिकारक (पु.)


deoxyadenosine

डिऑक्सिऍडिनोसिन (न.)


deoxycorticosterone

डिऑक्सिकॉर्टिकोस्टेरोन (न.) (abbr. DOC)


deoxycorticosterone acetat

डिऑक्सिकॉर्टिकोस्टेरोन ऍसिटेट (abbr. DOCA)


deoxyribonuclease

डिऑक्सिरायबोन्यूक्लिएज (पु.) (abbr. DNase)


deoxyribonuclease I

डिऑक्सिरायबोन्यूक्लिएज एक


deoxyribonucleic acid

डिऑक्सिरायबोन्यूक्लिइक आम्ल


deoxyribonucleoprotein

डिऑक्सिरायबोन्यूक्लिओप्रोटीन (न.), डिऑक्सिरायबोन्यूक्लिओप्रथिन (न.) (abbr. DNP)


deoxyribonucleoside

डिऑक्सिरायबोन्यूक्लिओसाइड (न.)


deoxyribose

डिऑक्सिरायबोज (न.)


depectinisation

पेक्टीनरहित करणे (न.), विपेक्टिनीकरण (न.)


depletion region

न्यूनता क्षेत्र


depolarisation

विधुवण (न.)


depolarisation ratio

विधुवीकरण गुणोत्तर




depolymerisation

विबहुवारिकन (न.)


depolymerisation reaction

विबहुवारिकन अभिक्रिया


deposit

निक्षेप (पु.), भर (स्त्री.), साका (पु.) precipitate, अवक्षेप, residue, अवशेष, scum, साय, मळी, sediment, अवसाद, गाळ, slag, धातुमळी


deposition

निक्षेपण (न.), भर (स्त्री.)



depression

१ (as, of boiling-point) घट (स्त्री.) २ अवनमन (न.) ३ न्यूनदाब क्षेत्र (न.)


depression constant

घट स्थिरांक


depression of freezing point

गोठणांक घट



derivative

तज्जन्य, साधित n. १ साधित पदार्थ (पु.), अनुजात पदार्थ (पु.) २ Math.विकलज (पु.), विकलनांक (पु.)


derivative polarography

विकलज पोलॅरोग्राफी


derivative pulse polarography

विकलजन स्पंदी पोलॅरोग्राफी


derivative titration curve

विकलज अनुमापन आलेख


derive

१ साधित करणे, साधित होणे २ व्युत्पत्ति दाखवणे


derived

१ तज्जन्य, साधित २ अनुजात


derived protein

साधित प्रथिन, साधित प्रोटीन



descending chromatography

अवरोही वर्णलेखन


descending development

अवरोही विकास


desensitisation

विसंवेदीकरण (न.)





desiccator

शुष्कनपात्र (न.)


desicchlora

डेसिक्लोरा (पु.), अमोनिआ शुष्कनक (पु.) (an anhydrous barium percholorate)



desmoenzyme

कणीय विकर (न.)



desmotropism

डेस्मोट्रॉपिझम (न.)


desorption

विशोषण (न.) sorption



desoxy compound

डिसॉक्सि संयुग


desoxyribonucleic acid

डिसॉक्सिरायबोन्यूक्लिइक आम्ल



destructive distillation

भंजक ऊर्ध्वपातन


desulphonation

विसल्फोनीकरण (न.), विसल्फोनन (न.), विसल्फोनेशन (न.)


desulphurisation reaction

विसल्फीकरण अभिक्रिया


detach

विलग करणे, विलग होणे segregate


detectability

संसूचकता (स्त्री.)


detection

संसूचन (न.), अभिज्ञान (न.), ओळख (स्त्री.)


detection limit

अभिज्ञान मर्यादा, संसूचन मर्यादा


detector

अभिज्ञातक (सा.), अभिज्ञापक (सा.), संसूचक (सा.)


detergent

निर्मलक (पु.), प्रक्षालक (पु.), अपमार्जक (पु.) (also abstergent)


determinate

निर्धारण करणे, निश्चिती करणे adj. निर्धारी, निर्धारित, निश्चित


determinate error

निर्धारित त्रुटि


determination

निर्धारण (न.), निश्चितीकरण (न.)


deto-enol tautomerism

केटो-इनॉल चलसमघटकता


detonate

१ विस्फोटकसाधक होणे, विस्फोट करणे, विस्फोट होणे २ अधिस्फोट करणे


detonating

१ विस्फोटसाधक २ अधिस्फोटक ३ विस्फोटी


detonating explosives

अधिस्फोटके (न.अ.व.)


detonation

१ अधिस्फोट (पु.) २ विस्फोट (पु.) ३ विस्फोटन (न.) explosion


detonator

१ अधिस्फोटक (पु.) २ विस्फोटक (पु.)


detoxication

निर्विषीकरण (न.) (also detoxification


deuterium (D)

ड्युटेरिअम (D) (न.)


deuterium discharge lamp

ड्युटेरिअम विमोच दीप


deuterium oxide

ड्युटेरिअम ऑक्साइड



Devarda's alloy

डेवरदाचा संमिश्र


develop

विकास करणे, विकास होणे



developed dyes

विकसित रंजक (पु.अ.व.)



development

१ विकसन (न.) २ विकास (पु.)


deviation

विचलन (न.) aberration





Dewar flask

ड्युआर चंबू, ड्युआर पात्र (also dewar vessel)




dextro-

दक्षिण-, डेक्स्ट्रो- (in comb.) (abbr. d-)


dextrorotation

दक्षिणघूर्णन (न.)


dextrorotatory

दक्षिणघूर्णी, दक्षिणघूर्णनी


dextrorotatory compound

दक्षिणघूर्णी संयुग


dextrorotatory substance

दक्षिणघूर्णनी पदार्थ



dextrose equivalent value

डेक्स्ट्रोज सममूल्यांक


di-

द्वि mono- (also bi-) (in comb.)



diabetes mellitus

मधुमेह (पु.), प्रमेह (पु.), डायबिटिस (पु.)


diabetese insipidus

उदकमेह (पु.), बहुमूत्रता (स्त्री.), बहुमूत्रमेह (पु.)





diagnostic reaction

निदानोपयोगी अभिक्रिया


diagnostic test

निदानोपयोगी चाचणी


diagram

आरेख (पु.), आकृति (स्त्री.)


dialysed

अपोहित, व्याश्लेषित


dialyser

व्याश्लेषणपात्र (न.) व्याश्लेषक (पु.), अपोहक (पु.)


dialysing paper

व्याश्लेषक कागद, अपोहक कागद


dialysis

व्याश्लेषण (न.), अपोहन (न.) separation



diamagnetic shielding

प्रतिचुंबकीय परिरक्षण


diamagnetism

प्रतिचुंबकत्व (न.)





diammonium

डायामोनिअम (पु.)




diaphragm pressure gauge

पटल दाब प्रमापी



diastatic activity

डायऍस्टेज सक्रियता


diastereo isomer

अंशप्रतिबिंबी समसूत्री


diastereo isomerism

अंशप्रतिबिंबी समसूत्रता


diatomaceous earth support

डायॅटमीआ मृदा आधार


diatomic

द्विअण्वीय, द्विअणु-


diatomic molecule

द्विअण्वीय रेणु


diatomicity

द्विअणुता (स्त्री.)




diazo dyes

डायऍझो रंजक (पु.अ.व.)


diazo reaction

डायऍझो अभिक्रिया




diazomethane

डायऍझोमिथेन (न.)



diazonium compounds

डायऍझोनिअम संयुगे (न.अ.व.)


diazosalt

डायऍझोक्षार (पु.)


diazosulphonate

डायऍझोसल्फोनेट (न.)



diazotisation

डायऍझोकरण (न.)



dibasic

द्विप्रोटॉनांकी, द्विआम्लारिअंकी


dibasic compound

द्विप्रोटॉनदायी संयुग, द्विप्रोटॉनांकी संयुग



dicarboxylic acid

डायकार्बोक्सिलिक आम्ल, द्विकार्बोक्सिलिक आम्ल


dichloric mirror

द्विवर्णदर्शी आरसा


dichloride

डायक्लोराइड (न.)



dichloroethylene

डायक्लोरोइथिलिन (न.)


dichroism

१द्विवर्णता (स्त्री.) २ पराद्विवर्णता (स्त्री.), धुवणद्विवर्णता (स्त्री.) ३ प्रकाशीय विषमदेशिकता (स्त्री.)


dichromate

डायक्रोमेट (न.)


dichromate ion

डायक्रोमेट आयन



dictysome

जालकाय (पु.), डिक्टिओकाय (पु.) (also called Golgi body)




didymium glass

डिडीमिअम काच


Dieckmann synthesis

डिकमन संश्लेषण


dielectric

पराविद्युत- n. पराविद्युत (पु.)


dielectric constant

पराविद्युत स्थिरांक


dielectric pro[erties

पराविद्युत गुणधर्म


Diels-Alder reaction

डीलस-आल्डर अभिक्रिया


diene

डाइन (न.) dyne  (a compound containing two double bonds)


diet

१ आहार (पु.) २ पथ्याहार (पु.)



dietetic food

पथ्याचा आहार, युक्त आहार



diethyl sulphone

डायैथिल सल्फोन



difference amplifier

भेद विवर्थक


differential

भेददर्शीस विभेदक, विभेदी, विभेदनी n. विकलक (पु.)


differential absorption

भेददर्शी अवशोषण


differential absorption analysis

भेददर्शी अवशोषण विश्लेषण


differential centrifugation

भेददर्शी अपकेंद्रण


differential counting

भेददर्शी गणन


differential detector mode

भेददर्शी संसूचक पद्धत


differential heat of solution

विभेदी विद्रावण ऊष्मा, विकलक विद्रावण-उष्मा


differential pulsed voltammetry

विभेदी स्पंद-व्होल्टतामिति


differential scanning calorimetry

भेददर्शी क्रमवीक्षण कॅलरीमिति (abbr. DSC)


differential titration

भेददर्शी अनुमापन


differentiating solvent

भेददर्शी द्रावक


differentiation

१ विभेदन (न.) २ Math. विकलन (न.)



diffraction angle

विवर्तन कोन


diffraction fringe

विवर्तन झल्लरी


diffraction grating

विवर्तन जाल


diffuse reflectance

विसरित परावर्तकता



diffusion coefficient

विसरण गुणांक


diffusion constant

विसरण स्थिरांक


diffusion current

विसरण धारा


diffusion enrichment

विसरण समृद्धन



diffusion layer

विसरण स्तर


diffusion of gases

वायूंचे विसरण


diffusion potential

विसरण विभव


diffusion-current constant

विसरण-धारा स्थिरांक



digestibility

१ पचनक्षमता (स्त्री.) २ पाच्यता (स्त्री.)


digestion

पाचन (न.), पचन (न.)


digestion of precipitate

अवक्षेप स्कंदन


digestive enzyme

पाचक विकर



digestive system

पचन संस्था



digital integrator

अंकीय संकलक




dihydrate

डायहायड्रेट (न.)




dihydrofolicacid (FH2)

डायहायड्रोफोलिक आम्ल


dihydroxy-

डायहायड्रॉक्सि- (in comb)


diidotyrosine

डायआयोडोटारोसिन (न.)



diketo-

डायकिटो- (in comb.)


diluent

विरलकारक, विरलकारी, असंहतनकारक, असंहतनकारी


dilute

विरल, असंहत v.t. विरल करणे, असंहत करणे



dilute solution

असंहत द्रावण, विरल द्रावण



dilution

१ विरलन (न.) २ (state of being diluted) विरलता (स्त्री.) ३ असंहतन (न.)


dilution correction

असंहतन दुरूस्ती



dilution quenching

असंहतन शमन


dilution value

असंहतन सूल्य


dimension

१ परिमाण (न.) २ घात (पु.) ३ मिति (स्त्री.) magnitude


dimensional stability

आकार स्थिरता


dimer

द्विवारिक (न.) monomer



dimerisation

द्विवारिकन (न.)


dimerism

द्विवारिकता (स्त्री.)


dimethoxy-

डायमेथॉक्सि- (in comb.)


dimethyl sulphone

डायमेथील सल्फोन


dimethyl terephthalate

डायमेथील टेरेफ्थॅलेट



dimethylformamide

डायमेथीलफॉर्मामाइड (न.)


dimethylglyoxime

डायमेथीलग्लायॉक्झाइम (न.)


dimorphism

द्विरूपता (स्त्री.) polymorphism



dinitro-

डायनायट्रो- (in comb.)


dinitrofluorobenzene

डायनायट्रोफ्लुरोबेन्झीन (न.) (abbr. DNFB)




dipeptide

डायपेप्टाइड (न.)


diphenyl

डायफेनिल (न.) (also called biphenyl)


diphenylamine

डायफेनिलामाइन (न.)


diphenylamine reaction

डायफेनिलामाइन अभिक्रिया (also called Dische reaction)


diphenylmethane dyes

डायफेनिलमिथेन रंजक (पु.अ.व.)


diphosphoribulose carboxylase

डायस्फोरिब्युलोज कार्बोक्लिलेज



dipole

द्वि-अग्र (न.), द्विधुव (पु.)


dipole association

द्विधुव सहचरण


dipole attraction

द्विधुव आकर्षण


dipole moment

द्विधुव आघूर्ण




direct

१ सरळ, सरल, थेट २ प्रत्यक्ष ३ दिष्ट


direct azo dyes

प्रत्यक्ष ऍझो रंजक (पु.अ.व.)


direct conductance measurement

प्रत्यक्ष प्रवहन मापन



direct dye

प्रत्यक्ष रंजक, स्वयं रंजक, आसक्त रंजक (also substantive dye)


direct potentiometric measyrement

प्रत्यक्ष विभवमितीय मापन


direct reading spectrograh

प्रत्यक्ष वाचन पंक्तिलेखी, प्रत्यक्ष वाचन स्पेक्टोग्राफ


direct reading spectrophotometer

प्रत्यक्ष वाचन पंक्तिअनुदीप्तिमापी


direct S-ray method

प्रत्यक्ष क्ष-किरण पद्धति, प्रत्यक्ष एक्स-किरण पद्धति


direct titration

प्रत्यक्ष अनुमापन


directive effect

निदेशी परिणाम



disc

१ चकती (स्त्री.), तबकडी (स्त्री.) २ बिंब (न.) (also disk)


disc pulveriser

तळी चूर्णिका


disc technique

चकती तंत्र, तबकडी तंत्र


disccharide

डायसॅकराइड (न.)


discharge

१ विप्रभार (पु.), विमोच (पु.) २ (of gases, etc.) विसर्जन (न.) v.t.i. विप्रभारित करणे, विप्रभारित होणे



discharge of dyes

रंजक विमोचन


discharge potential

विप्रभार विभव


discharge tube

१ विमोचन नलिका, मोचन नलिका, २ विद्युतमोचन नलिका


discharging

१ विप्रभारण (न.) २ विमोचन (न.)


Dische reaction

डिशे अभिक्रिया (also called diphenylamine reaction)


discontinuous phase

असंतत प्रावस्था


discontinuous spectrum

१ खंडित वर्णपंक्ति २ असंतत वर्णपंक्ति


discriminator

१ विवेचक (पु.) २ विभेदक (पु.)


disease

रोग (पु.), विकार (पु.)


disinfectant

जंतुनाशक (पु.)


disintegration

विघटन (न.) decomposition


disjunction

विसंधीयन (न.) separation




dislocation

१ विस्थानन (न.) २ (as, in solid state chemistry) रेखीय विस्थानन (न.) separation


dislocation

१ विस्थानन (न.) २ (as, in solid state chemistry) रेखीय विस्थानन (न.) separation


disperse

अपस्करण करणे, अपस्कृत होणे


disperse agent

अपस्कारक (पु.)


disperse dye

अपस्कारित रंजक


disperse phase

अपस्करण प्रावस्था



dispersed azo dyes

अपस्कृत ऍझो रंजक (पु.अ.व.)


dispersing device

अपस्करण साधन



dispersion forces

अपस्करण बले (न.अ.व.)


dispersion medium

अपस्करण माध्यम


dispersion phase

अपस्करण प्रावस्था


dispersion polymerisation

अपस्करण बहुवारिकन


dispersion radiation

प्रारण अपस्करण


dispersive power

अपस्करण शक्ति


displacement

विस्थापन (न.) replacement, प्रतिस्थापन, substitution, प्रतियोजन


displacement cell

विस्थापन घट


displacement chromatography

विस्थापन वर्णलेखन


displacement law

विस्थापन नियम


displacement of equilibrium

समतोलाचे विस्थापन


displacement reaction

विस्थापन अभिक्रिया


displacement series

विस्थापन श्रेणी


displacement titration

विस्थापन अनुमापन


disproportionation reaction

असमरूपांतरण अभिक्रिया


dissection

विच्छेदन (न.) separation


dissipation of energy

ऊर्जा अपाकरण


dissociate

-चे विचरण करणे, -चे विचरण होणे


dissociation

विचरण (न.) decomposition, electrolytic dissociation, विद्युत अपघटनी विचरण, photolytic dissociation, प्रकाशापघटनी विचरण, thermal dissociation, औष्णिक विचरण


dissociation pressure

विचरण दाब


dissociationconstant

विचरण स्थिरांक



dissolution of sample

नमुन्याचे विद्रावण, नमुना विद्रावण


dissolve

विरघळणे, विरघळवणे



distil

१ ऊर्ध्वपातन करणे, ऊर्ध्वपातन होणे २ -चे आसवन होणे


distillary

आसवनी (स्त्री.)


distillate

ऊर्ध्वपातित (न.)


distillation

१ ऊर्ध्वपातन (न.) २ आसवन (न.) evaporation


distillation apparatus

ऊर्ध्वपातन उपकरण


distillation coumn

ऊर्ध्वपातनी स्तंभ


distillation flask

ऊर्ध्वपातनी चंबू, ऊर्ध्वपातनी पात्र



distilled water

ऊर्ध्वपातित पाणी



distribution coefficient

वितरण सहगुणांक


distribution law

वितरण नियम


distribution pattern

वितरण आकृतिबंध


distribution principle

वितरण तत्त्व


distribution ratio

वितरण गुणोत्तर



disulphide bond

डायसल्फाइड बंध


disulphide bridge

डायसल्फाइड युग्मन, डायसल्फाइड सेतु


dithionic acid

डायथिओनिक आम्ल


dithizone chelate

डायथिझोन ग्राभ





divergence

अपसरण (न.) aberration


divergent rays

अपसारी किरण (पु.अ.व.)


diverse ion effect

भिन्न आयनी परिणाम


divide

विभाजन करणे segregate



division

१ विभाजन (न.) cf. decomposition २ भाग (पु.) cf.segment



dizotisation

डायझोयुक्त करणे (न.), डायझोयुक्तन (न.)


dl

dl (डी एल) (दक्षिण व वामधुवणी) (dextro and leavo)


Dlgrophosphate dehydrogenase

ग्लिसरोफॉस्फेट डीहायड्रोजिनेज (abbr. GH)


DNA

DNA  (abbr. of deoxyriboneucieic acid)



DNA polymerase

DNA पॉलिमरेज



DNA replication

DNA प्रतिकृतिकरण


DNA restriction enzyme

DNA निर्बंधन विकर



DNA transcriptase

DNA ट्रान्सक्रिप्टेज


DNA-dependent RNA polymerase

DNA अवलंबी RNA पॉलिमरेज (DNA अवलंबी RNA बहुवारिकन विकर) (also called transcriptase)


DNA-RNA hybrid

संकरित DNA-RNA


DNase

DNase  (abbr. of deoxyribonuclease)


DNFB

DNFB  (abbr. of dinitrofluorobenzene)


DNP

१ (abbr. of २,४-dinitrophenyl hydrazine) DNP २ (abbr. of deoxyribonucleoprotein) DNP ३ (abbr. of २,४-dinitrophenol) DNP


DOC

DOC  (abbr. of deoxycorticosterone)


DOCA

DOCA  (abbr. of deoxycorticosterone acetate)




dodecyl benzene

डोडेसिल बेन्झिन



domain

१ अधिक्षेत्र (न.) २ सत्तासट (पु.) region


Donnan equilibrium

डोनन समतोल


Donnan potential

डोनन विभव



DOPA

DOPA  (abbr. of 3,4-dihydroxyphenyllanine)


dope

१ प्रलेप (पु.) २ मादक द्रव्य (न.) ३ अशुद्ध प्रलेपन (न.)


Doppler broadening

डॉप्लर विस्तारण


Doppler velocity

डॉप्लर गति


dose

मात्रा (स्त्री.), डोस (पु.)


double

दुहेरी, द्वि- single



double decomposition

अन्योन्य अपघटन


double decomposition reaction

अन्योन्य अपघटनी अभिक्रिया


double helix

द्विसर्पिल (न.)


double monochromation

द्विवार एकवर्णीकरण


double refraction

द्वि-अपवर्तन (न.)


double replacement

अन्योन्य प्रतिस्थापन


double salt

द्विक्षार (पु.)


double weighing

दुहेरी तोलन


double-beam in-time spectrometer

कालबद्ध द्विशलाका पंक्तिमापी


double-beam photometer

द्विशलाका अभिलेखी पंक्तिमापी


double-beam spectrophotometer

द्विशलाका पंक्तिअनुदीप्तिमापी


double-beam-in space spectrophotometer

अवकाशगत द्विशलाका पंक्तिअनुदीप्तिमापी


double-bond stretching vibration

द्विबंध प्रतानन कंपन


double-focusing mass spectrometer

द्विनाभीयन वस्तुमान पंक्तिमापी


double-indicator titration

द्वि-दर्शक अनुमापन


double-junction salt bridge

द्विसंधी लवण सेतु


double-layer potential

द्विस्तर विभव


double-resonance nmr spectroscopy

द्विसंस्पंदन एनएमआर पंक्तिदर्शन


double-wavelength spectrophotometer

द्वि-तरंगलांबी पंक्तिअनुदीप्तिमापी, दुहेरी तरंगलांबी पंक्तिअनुदीप्तिमापी (also dual wavelength spectrophotometer)


doublet

द्विक (न.), युग्म (न.) multiplet, बहुलक, triplet, त्रिक (also duplet)


doughnut model

डोनट प्रतिकृति )मेदुवडाआकारी प्रतिकृति)




Down's syndrome

डाऊनचे संलक्षण



downward displacement

अधोमुख विस्थापन


draper effect

ड्रेपर प्रभाव



drassing of salad

भाज्यांचे संसाधन (plate dressing)




drawing of polymers

बहुवारिक तानन


drawing process

तानन प्रक्रिया


drier

१ शुष्कक (पु.) २ शुष्कन यंत्र (न.) (also dryer)


drierite

ड्रायराइट (पु.) (निर्जल कॅल्शिअम सल्फेट) (anhydrous calcium sulphate)




drop detachment

थेंब विलगन


drop reaction paper

थेंब चाचणी कागद (also spot test paper)


droplet

सूक्ष्म थेंब (पु.)



dropping bottle

थेंब बाटली


dropping electrode

बिंदुस्त्रावी इलेक्ट्रोड, थेंबपाती इलेक्ट्रोड


dropping funnel

थेंब नरसाळे


dropping mercury electrode

बिंदुस्त्रावी पारद इलेक्ट्रोड



Drude equation

ड्रूड समीकरण





drug metabolising enzyme

औषधिद्रव्य चयापचयी विकर


drug resistance

औषधक्रियारोध (पु.)


drug sensitisation

औषध अतिसंवेदन


drug sensitivity

औषध संवेदिता



dry balancing dry process

शुष्क अर्धपक्वनी शुष्क प्रक्रिया (abbr. DBD process)


dry battery

शुष्क विद्युत घटमाला



dry distillation

शुष्क ऊर्ध्वपातन


dry ice

शुष्क बर्फ (घन कार्बनडायॉक्साइड) (solid carbondioxide)


dry reaction

शुष्क अभिक्रिया


dry spinning

शुष्क तंतूकरण



dry yeast

शुष्क यीस्ट, शुष्क किण्व


dry-ashing

शुष्क भस्मीकरण (न.)


dry-basis result

शुष्कताआधारी निष्कर्षण




drying agent

शुष्कक (पु.), निर्जलक (पु.)


drying of a precipitate

अवक्षेपाचे ताप शुष्कन


drying oil

शुष्कन तेल, सुकणारे तेल (रंग लवकर सुकावा म्हणून त्यात शुष्कन तेल वापरतात)



DSC

DSC  (abbr. of differential scanning calorimetry)


dual detectors

द्विसंसूचक (न.)


dual double-beam optical system

दुहेरी द्विशलाका प्रकाशीय संहति


dual wavelength spectrophotometer`

double wavelength spectrophotometer


Duane-Hunt equation

ड्युऑन-हंट समीकरण


ductile

१ तन्य २ तंतुक्षम ३ तारक्षम


ductility

१ तारक्षमता (स्त्री.) २ तन्यता (स्त्री.) pliability ३ तंतुक्षमता (स्त्री.) pliability


ductless gland

वाहिनीहीन ग्रंथि, अंतस्त्रावी ग्रंथि


Dulong and Petit's law

डुलाँग-पेटिटचा नियम



Dumas method

ड्युमासची पद्धती



dust

१ भुकटी (स्त्री.) २ धूळ (स्त्री.), रज (पु.) cutting


dust chamber

धूलिकक्ष (पु.)


dust precipitator

धूलि अवक्षेपित्र



duterium exchange method

ड्युटेरिअम विनिमय पद्धति


dye

रंजक (पु.), रंगद्रव्य (न.) colour, acid dye, आम्ल रंजक, acid modrant dye, बंधक अवलंबी आम्ल रंजक, adjective dye, बंधक अवलंबी रंजक, azo dye, ऍझो रंजक, basic dye, आम्लरिधर्मी रंजक, direct dye substantive dye, प्रत्यक्ष रंजक, स्वयं रंजक, आसक्त रंजक, disperse


dye-reduction test of milk

दुधाची रंगक्षपणाने चाचणी (also methylene blue test of milk or methyline blue dye-reduction test)


dying

रंगाई (स्त्री.), रंजन (न.)



dynamic electricity

गतिक विद्युत (as opposed to static electricity)



dynamic equilibrium

गतिक समतोल


dynamic isomerism

गतिक समसूत्रता




dyne

डाईन (न.) diene  (cgs unit of force)



dyspepsia

अग्निमांद्य (न.), दुष्पचन (न.)


dysprosium (Dy)

डिस्प्रोसिअम (Dy) (न.)


dystrophy

दुष्पोषण (न.) (also dystrophia)


E.C.

E.C. (abbr. of enzyme commision)


E0 sign convention

E० चिन्ह संकेत


Eagle mounting

इगल आरोपण पद्धत


earthenware

मातीची भांडी (न.अ.व.)


Ebert mounting

एबर्ट आरोपण पद्धत



ebulliometer

एब्युलिओमीटर (पु.), उत्क्वथनांकमापी (पु.), उत्क्वथनांकमापी (पु.), उत्क्वथनदर्शी (पु.) (also ebullioscope)


ebullition

उत्क्वथन (न.) boiling


ebullition constant

उत्क्वथन स्थिरांक




Echelle spectrograph

एशेल पंक्तिलेखी


Echellogram

एशेलोलेख (पु.)


echelon cell

सोपान कुपी, एशेलॉन कुपी


eclipsed conformation

ग्रहणी समाविन्यास


ECTEOLA-cellulose

ECTEOLA-सेल्युलोज (abbr, of Epichlorhydrin-triechanolamine cellulose)



ectomorph

बहिर्जनस्तर (पु.)


eculle

तैलकर्षक यंत्र (न.)


ED pathway

ED मार्ग (abbr. of Entner-Doudoroff pathway)


eddy diffusion

विवर्त विसरण



edge dislocation

काठ विस्थानन




Edman degradation

एडमन विचयन


EDTA complex

EDTA जटिल (abbr. of ethlenedeaminetetriacetic acid complex)


EDTA titration

EDTA अनुमापन


EFA

EFA  (abbr. of essential fatty acids)


effect

१ परिणाम (पु.) २ प्रभाव (पु.)


effective

१ परिणामकारी २ प्रभावी


effective aperture width

परिणामी छिद्राक्ष रूंदी


effective atomic charge

प्रभावी अणु विद्युतभार


effective atomic number

प्रभावी अणु क्रमांक


effective band width

प्रभावी पट्ट रूंदी


effective formation constant

प्रभावी घडण स्थिरांक, प्रभावी निर्माण स्थिरांक


effective slit width

परिणामी रेखाछिद्र रूंदी


effector neuron

संदेशवाही मज्जापेशी, प्रतिसादी मज्जापेशी (also motor neuron)



effervescent

प्रबुद्बुदनकारी


effevescence

प्रबुद्बुदन (न.) boiling


efficiency

कार्यक्षमता (स्त्री.)


effloresce

फुलारणे, लाही बनणे


efflorescent

फुलारणारा, लाहीक्षम


effluent

निःसृतद्राव (पु.)


effluent

निःसृतद्राव (पु.)


effluent disposal

निःसूतद्रावाची विल्हेवाट


effluent splitter

निःसृतद्राव विभेदक


effluent treatment

निःसृतद्रावाची प्रक्रिया



efforescence

१ फुलोरा (पु.) २ फुलारणक्षमता (स्त्री.), लाहीक्षमता (स्त्री.)



effusion enrichment

निस्सरण समृद्धन


egg

१ डिंब (न.) २ अंड (न.)


egg albumin

अंड्यातील अल्ब्युमिन



eggo-vegetarian

ovo-vegetarian


Ehrlich reaction

एऱ्हलिच अभिक्रिया


Ehrlich theory

एऱ्हलिच सिद्धांत


eigenfunction

आइगेनफल (न.) (characteristic function (German). When an operator acts upon operand the resultant function is a product, the operand is eigenfunction, and the constant is eigenvalue)


eigenvalue

आइनगेनमूल्य (न.) (any of the permissible values of a parameter in eigenfunction)


Einstein diffusion equation

आइन्स्टाइन विसरण समीकरण


Einstein formula

आइन्स्टाइन सूत्र


einstein unit

आइन्स्टाइन एकक


einsteinium (Es)

आइन्स्टेनिअम (Es) (न.)



elastic

स्थितिस्थापक, प्रत्यास्थ


elastic failure

प्रत्यास्थ निष्फलता


elastic fluid

प्रत्यास्थ द्रायु


elastic scattering

प्रत्यास्थ विकिरण


elasticity

स्थितिस्थापकत्व (न.), स्थितिस्थापकता (स्त्री.), प्रत्यास्थता (स्त्री.) pliability



elastomer

प्रत्यास्थबहुवारिक (न.)


elastomeric fibres

प्रत्यास्थबहुवारिक तंतू (पु.अ.व.)


ELDOR

ELDOR  (abbr. of electron double resonance)


electoanalysis

विद्युत विश्लेषण (न.)


electorcapillary curve of mercury

पाऱ्याचा विद्युतकेशिका वक्र


electorn spin

इलेक्ट्रॉन आभ्राम, इलेक्ट्रॉन फिरकी


electric

विद्युत-, विजेसंबंधी (also electrical)


electric arc

विद्युत प्रज्योत


electric battery

विद्युत घट संच


electric cell

विद्युत घट, विजेरी (स्त्री.)


electric charge

विद्युत भार


electric circuit

विद्युत परिपथ


electric current

विद्युत प्रवाह


electric energy

विद्युत ऊर्जा


electric field

विद्युत क्षेत्र


electric field intensity

विद्युत क्षेत्र तीव्रता


electric furnace

विद्युत भट्टी


electric polarisation

विद्युत धुवण


electric power

विद्युत शक्ति


electric quadrupole moment

विद्युत चतुर्धुव आघूर्ण


electric spark

विजेची ठिणगी, विद्युत ठिणगी


electric wave

विद्युत तरंग


electrical conductivity

विद्युत वाहकता


electrical conductor

विद्युत वाहक


electrical depolarisation

प्रकाशीय निक्षेपण, विद्युत भर


electrical depolarisation

प्रकाशीय निक्षेपण, विद्युत भर


electrical double layer

दुहेरी विद्युत स्तर, विद्युत द्विस्तर


electrical insulation

विद्युत रोधन


electrical polarisation

विद्युत धुवण


electrical potential

विद्युत विभव


electrical resistance

विद्युत रोध


electrical thermal analysis

विद्युत औष्णिक विश्लेषण


electricity

विद्युत (स्त्री.), वीज (स्त्री.)


electro dialysis

विद्युत व्याश्लेषण, विद्युत अपोहन


electro-

विद्युत- (in comb.)


electro-osmosis

विद्युतपरासरण (न.)


electroactive group

विद्युतसक्रिय गट


electroanalytical method

विद्युतविश्लेषणात्मक पद्धति


electrochemical

विद्युतरासायनिक


electrochemical cell

विद्युतरासायनिक घट


electrochemical constant

विद्युतरासायनिक स्थिरांक


electrochemical deposition

विद्युतरासायनिक निक्षेपण


electrochemical equivalent

विद्युतरासायनिक तुल्यांक


electrochemical passivity

विद्युतरासायनिक निष्क्रियता


electrochemical reaction

विद्युतरासायनिक अभिक्रिया


electrochemical series

विद्युतरासायनिक श्रेणी


electrochemistry

विद्युत रसायनशास्त्र (न.)


electrocyclic reaction

विद्युतचक्री अभिक्रिया


electrode

इलेक्ट्रोड (पु.) ally electrode, संमिश्रधातु इलेक्ट्रोड, gas electrode, वायु इलेक्ट्रोड, ion-selective electrode, आयननिवडी इलेक्ट्रोड, membrane electrode, पटल इलेक्ट्रोड, metal electrode, धातु इलेक्ट्रोड, reference electrode, संदर्भ इलेक्ट्रोड, standard


electrode calibration method

इलेक्ट्रोड अंशशोधन पद्धति


electrode potential

इलेक्ट्रोड विभव


electrode process

इलेक्ट्रोड प्रक्रिया


electrode-solution interface

इलेक्ट्रोड-द्राव आंतरपृष्ठ


electrodefabrication

इलेक्ट्रोड बांधणी


electrodeless discharge lamp

इलेक्ट्रोडरहित विमोच दीप


electrodeposit

विद्युतनिक्षेप (पु.)


electrodeposition

विद्युतनिक्षेपण (न.)


electrodereaction

इलेक्ट्रोड अभिक्रिया


electroencephalogram

विद्युत मस्तिष्कलेख (पु.)


electroendosmosis

विद्युत अंतःपरासरण (न.)


electrography

इलेक्ट्रोग्राफी (पु.)


electrogravimetric analysis

विद्युतभारात्मक विश्लेषण


electrogravimetric coulometer

विद्युतभारात्मक कूलोममापी


electrogravimetry

विद्युत भारमिति (स्त्री.)


electrokinetic effect

विद्युतगतिज पर्णाम


electrolyse

विद्युतद्वारा अपघटन करणे, विद्युतद्वारा अपघटन होणे


electrolysis

विद्युत अपघटन (न.)


electrolysis cell

विद्युत अपघटन घट


electrolyte

विद्युत अपघटनी (स्त्री.) strong electrolyte, प्रबल विद्युत अपघटनी, weak electrolyte, सौम्य विद्युत अपघटनी


electrolytic

विद्युत अपघटनी


electrolytic analysis

विद्युत अपघटनी विश्लेषण


electrolytic apparatus

विद्युत अपघटनी उपकरण


electrolytic cell

विद्युत अपघटनी घट


electrolytic conductivity

विद्युत अपघटनी वाहकता


electrolytic deposit

विद्युत अपघटनी निक्षेप


electrolytic dissociation

विद्युत अपघटनी विचरण


electrolytic method

विद्युत अपघटनी पद्धति


electrolytic potential

विद्युत अपघटनी विभव


electrolytic reaction

विद्युत अपघटनी अभिक्रिया


electrolytic solution pressure

विद्युत अपघटनी द्रावण दाब


electrolytic stripping

विद्युत अपघटनी निर्लेपन


electrolytic vat

विद्युत अपघटनी पात्र


electromagnet

विद्युतचुंबक (पु.)


electromagnetic

विद्युतचुंबकीय


electromagnetic element

विद्युतऋण मूलद्रव्य


electromagnetic field

विद्युतचुंबकीय क्षेत्र


electromagnetic radiation

विद्युतचुंबकीय प्रारण


electromagnetic separation

विद्युतचुंबकीय विलगन


electromagnetic spectrum

विद्युतचुंबकीय वर्णपंक्ति


electromagnetic unit

विद्युतचुंबकीय एकक (abbr. EMU)


electromechanical coulometer

विद्युतयांत्रिक कूलोममापी


electromechanical coupling hypothesis

विद्युतयंत्ररासायनिक युग्मन परिकल्पना (abbr. EMC hypothesis)


electromeric effect

इलेक्ट्रोमेरी परिणाम


electrometer

विद्युतमापी (पु.)


electrometric method

विद्युतमापी पद्धति


electrometric titration

विद्युतमितीय अनुमापन


electromotive force

विद्युतगामक बल


electromotive force series

१ विद्युतगामक बल श्रेणी २ विद्युतगामक बल मालिका (abbr. EMF series)


electron

इलेक्ट्रॉन (पु.) free electron, मुक्त इलेक्ट्रॉन, nuclear electron, न्यूक्लीय इलेक्ट्रॉन, केंद्रकीय इलेक्ट्रॉन, orbital electron, कक्षीय इलेक्ट्रॉन, paired electron, युग्मित इलेक्ट्रॉन, photoelectron, प्रकाशजन्य इलेक्ट्रॉन, प्रकाश इलेक्ट्रॉन, secondary


electron acceptor

इलेक्ट्रॉनग्राही (पु.)


electron affinity

इलेक्ट्रॉन आसक्ति


electron avalanche

इलेक्ट्रॉन आयनी अवधाव


electron beam

इलेक्ट्रॉन शलाका


electron carrier

redox carrier


electron conduction band

इलेक्ट्रॉन वाहक पट्ट


electron coupling

इलेक्ट्रॉन युग्मन


electron density

इलेक्ट्रॉन घनता


electron diffraction

इलेक्ट्रॉन विवर्तन


electron distribution

इलेक्ट्रॉन वितरण


electron donor

इलेक्ट्रॉन दाता


electron double resonance

इलेक्ट्रॉन द्विसंस्पंदन (abbr. ELDOR)


electron emission

इलेक्ट्रॉन उत्सर्जन


electron microscope

इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शी


electron multiplier

इलेक्ट्रॉनी गुणक


electron multiplier phototube

इलेक्ट्रॉन गुणक प्रकाशविद्युतनलिका (also called photomultiplier tube or photomultiplier)


electron octet

इलेक्ट्रॉन अष्टक


electron pair

इलेक्ट्रॉन युग्म


electron pair

इलेक्ट्रॉन युग्म


electron paramagnetic resonance

इलेक्ट्रॉन समचुंबकीय संस्पंदन


electron probability

इलेक्ट्रॉन संभाव्यता


electron quantum number

इलेक्ट्रॉन क्वांटम अंक


electron releasing power

इलेक्ट्रॉन विमोचन शक्ति


electron scattering for chemical analysis

रासायनिक विश्लेषणासाठी इलेक्ट्रॉनचे विकिरण (abbr. ESCA)


electron screening effect

इलेक्ट्रॉनी प्रच्छादन परिणाम


electron shell

इलेक्ट्रॉन कक्षक


electron spin resonance spectroscopy

इलेक्ट्रॉन आभ्राम संस्पंदन पंक्तिदर्शन (abbr. ESR spectroscopy)


electron theory of matter

द्रव्याचा इलेक्ट्रॉनी सिद्धांत


electron transfer

इलेक्ट्रॉन स्थानांतर


electron transfer reaction

इलेक्ट्रॉन स्थानांतर अभिक्रिया


electron transport system

इलेक्ट्रॉन परिवहन संस्था (also called respiratory chain)


electron volt

इलेक्ट्रॉन व्होल्ट


electron wavelength

इलेक्ट्रॉन तरंगलांबी


electron withdrawing power

इलेक्ट्रॉन आकर्षण शक्ति, इलेक्ट्रॉन प्रत्याहरण शक्ति


electron-impact ionisation source

इलेक्ट्रॉन आघात आयनीकरण प्रभव


electron-nuclear double resonance

इलेक्ट्रॉन-न्यूक्लीय द्विसंस्पंदन (abbr. ENDOR)


electronate

इलेक्ट्रॉनन (न.)


electronation reaction

इलेक्ट्रॉनन अभिक्रिया (स्त्री.अ.व.)


electronegative

विद्युतऋण-


electronegative ion

विद्युतऋण आयन


electronegative radical

विद्युतऋण मूलक


electronegativity

विद्युतऋणता (स्त्री.) (the quality, state or degree of being electronegative; specifically the the power of an atom or radical when bonded in a compound to attract electrons)


electronegativity chart

विद्युतऋणता तक्ता


electronic

१ इलेक्ट्रॉनी, इलेक्ट्रॉन- २ इलेक्ट्रॉनिकीय


electronic absorption band

इलेक्ट्रॉनी अवशोषण पट्ट


electronic charge

इलेक्ट्रॉनी प्रभार


electronic configuration

इलेक्ट्रॉनी संरूपण


electronic coulometer

इलेक्ट्रॉनी कूलोममापी


electronic formula

इलेक्ट्रॉनी सूत्र


electronic mass

इलेक्ट्रॉनचे वस्तुमान


electronic ratio

इलेक्ट्रॉनी गुणोत्तर


electronic state

इलेक्ट्रॉनी अवस्था


electronic structure

इलेक्ट्रॉनी संरचना


electronic theory of valency

संयुजेचा इलेक्ट्रॉनी सिद्धांत


electronic transition

इलेक्ट्रॉनी संक्रमण


electronic tube

इलेक्ट्रॉनी नळी, इलेक्ट्रॉनी व्हाल्व (also electronic valve)


electronics

इलेक्ट्रॉनिकी (स्त्री.)


electrophile

इलेक्ट्रॉनस्नेही (पु.)


electrophilic aromatic substitution reaction

इलेक्ट्रॉनस्नेही ऍरोमॅटिक प्रतियोजन अभिक्रिया


electrophilic substitution

इलेक्ट्रॉनस्नेही प्रतियोजन


electrophilic substitution

इलेक्ट्रॉनस्नेही प्रतियोजन


electrophoresis

विद्युतभारित कणसंचलन (न.)


electroplating

विद्युतलेपन (न.)


electroplating

विद्युतलेपन (न.)


electropositive

विद्युतधन-


electropositive element

विद्युतधन मूलद्रव्य


electrorefining

विद्युत परिष्करण


electroscope

विद्युतदर्शी (पु.)


electroseparation

विद्युतविलगन (न.)


electrostatic

विद्युतस्थितिक


electrostatic attraction

विद्युतस्थितिक आकर्षण


electrostatic bond

विद्युतस्थितिक बंध


electrostatic capacity

विद्युतस्थितिक धारकता


electrostatic field

विद्युतस्थितिक क्षेत्र


electrostatic force

विद्युतस्थितिक बव


electrostatic precipitation

विद्युतस्थितिक अवक्षेपण


electrostatic slit

विद्युतस्थितिक रेखाछिद्र


electrostatic unit

विद्युतस्थितिक एकक


electrostatic valence

विद्युतस्थितिक संयुजा


electrosynthesis

विद्युतसंश्लेषण (न.)


electrothermal atomisation

विद्युतऔष्णिक कणन


electrovalence

विद्युतसंयुजा (स्त्री.) (also electrovalency)


electrovalent bond

विद्युतसंयुजी बंध


element

मूलद्रव्य (न.) component


elemental analyser

मूलद्रव्य विश्लेषित्र


elemental analysis

मूलद्रव्यात्मक विश्लेषण


elementary

१ प्राथमिक, मूल- २ मूलतत्त्वात्मक ३ मूलद्रव्यात्मक


elementary analysis

मूलद्रव्यात्मक विश्लेषण


elementary gas

मूलद्रव्यी वायु


elementary particle

fundamental particle


elements of symmetry

सममितीची मूलतत्त्वे


elevation

१ उन्नयन (न.), उन्नति (स्त्री.) २ उन्नतांश (पु.) ३ (as, of boiling-point) वाढ (स्त्री.), वर्धन (न.)


elevation constant

वर्धन स्थिरांक



elimination reaction

विलोपन अभिक्रिया


elliptic polarisation

विवृत्तीय धुवण


elliptical polarised light

विवृत्तीय धुवित प्रकाश


Ellman's reagent

एलमन अभिक्रियाकारक


elongation

दीर्घीकरण (न.), दीर्घन (न.)


elongation factor

factor T


eluant

निक्षालक (पु.) (also eluent)



elution chromatography

निक्षालन वर्णलेखन



elution volume

निक्षालन आकारमान


emanation

१ प्रसर्ग (पु.) २ प्रसर्जन (न.)


Embden-Meyerhof pathway

इएम मार्ग, इएमपी मार्ग, ग्लायकोलयन मार्ग (also Embden-Meyerhof-parnas pathway or glycolysis pathway)


emblic

भारतीय गूजबेरी (स्त्री.)


EMC hypothesis

EMC परिकल्पना (abbr. of electromechanochemical coupling hypothesis)


Emde degradation reaction

एम्डे अवक्रमण अभिक्रिया



emerald green

पाचूसारखा हिरवा


emerge

१ निर्गत होणे २ वर येणे ३ उद्गत होणे ४ संभवणे


emergency hypothesis

आकस्मिक परिकल्पना



Emerson enhancement effect

इमर्सन वर्धन परिणाम (also enhancement effect)




emetic

वांतिकारी, वमनकारी n. वांतिकारक (पु.), वमनकारक (पु.)


emf of half-cell

अर्ध-विद्युतघटाचे emf (वि.गा. बल)


EMF series

१ EMF श्रेणी २ EMF मालिका emf series, emf मालिका (वि.गा.बल मालिका), emission, n. उत्सर्जन (न.) (abbr. of electromotive force series)


emission lines

उत्सर्जन रेखा (स्त्री.अ.व.)


emission power

उत्सर्जक शक्ति


emission spectrograph

उत्सर्जन पंक्तिलेखी, उत्सर्दन स्पेक्ट्रोग्राफ


emission spectrography

उत्सर्जन पंक्तिलेखन


emission spectroscopy

उत्सर्जन पंक्तिदर्शन


emission spectrum

उत्सर्जन पंक्ति


emissivity

उत्सर्जकता (स्त्री.)


emissoin flame spectrometry

उत्सर्जक ज्योत पंक्तिमिति


emitter-follower circuit

उत्सर्जी-अनुगामी परिपथ


empirical

अनुभवजन्य (also empiric)


empirical formula

अनुमात्रिक सूत्र


EMU

EMU  (abbr. of electromagnetic unit)


emulsification

पायसन (न.), पायस करणे (न.)


emulsifier

१ (as, an emulsifying agent) पायसकारी (पु.), पायसीकारक (पु.) २ (as, an apparatus for emulsification) पायसित्र (न.), पायसिका (स्त्री.) grinder



emulsifying agent

पायसकारक (पु.), पायसकारी (पु.)


emulsion

पायस (न.), इमल्शन (न.)


emulsion polymerisation

पायस बहुवारिकन




enantimorph

प्रतिबिंबरूपी (पु.)


enantimorphic

प्रतिबिंबरूपी


enantimorphous

प्रतिबिंबरूपी


enantiomerphism

प्रतिबिंबरूपिता (स्त्री.) (also enantiotropy)


enantiomers

प्रतिबिंबिरूपिते (न.अ.व.) (also called optical antipodes)


enantiotropy

enantimorphism


end on projection formula

अग्र आस्थित प्रक्षेपण सूत्र



end-point detection

अंत्यबिंदु अभिज्ञान



endocellular enzyme

endoenzyme



endocyclic compound

अंतर्वलयी संयुग


endoenzyme

अंतःपेशी विकर (पु.) (also endocellular enzyme)


endogenous

अंतर्भव, अंतजति


endomorph

अंतर्जनस्तर (पु.)


endonuclease

एन्डोन्यूक्लिएज (पु.) (also called nickase)


endoplasmic reticulum

अंतर्द्रवय् जालिका (abbr. ER)


ENDOR

(ENDOR) (abbr. of electron-nuclear double resonance)


endosmosis

अंतःपरासरण (न.)


endothermic

१ ऊष्माग्राही संयुग २ ऊष्माशोषी संयुग


endothermic reaction

१ ऊष्माग्राही अभिक्रिया २ ऊष्माशोषी अभिक्रिया


endurance limit

सिनशक्ति-सीमा, सहन सीमा




enediol transformation

एनेडायॉल रूपांतरण


energetics

ऊर्जा-विज्ञान (न.), और्जिकी (स्त्री.)


energy

ऊर्जा (स्त्री.) force, बल, power, शक्ति, free energy, मुक्त ऊर्जा, intrinsic energy, निज ऊर्जा, अंगभूत ऊर्जा, आंतरिक ऊर्जा, kinetic energy, गतिज ऊर्जा, mechanical energy, यांत्रिक ऊर्जा, potential energy, स्थितिज ऊर्जा, rotational energy, घूर्णन ऊर्जा,





energy of activation

सक्रियण ऊर्जा (also activation energy)


energy profile diagram

ऊर्जा रूपरेखा आकृति


energy quanta

ऊर्जा प्रमात्रा


energy resolution

ऊर्जा वियोजन


energy transfer

ऊर्जा स्थानांतरण


energy units

ऊर्जा एकके (न.अ.व.)


energy-focusing analyser

ऊर्जा-नाभीयन विश्लेषित्र


energy-level diagram

ऊर्जा-पातळी आरेख


energy-range relationship

ऊर्जा-कक्षा संबंध


energy-recording spectrofluorometer

ऊर्जा-अभिलेखन पंक्तिप्रतिदीप्तिमापी


energy-rich compound

ऊर्जा-संपन्न संयुग


engineering

अभियांत्रिकी (स्त्री.)


engineering chemistry

अभियांत्रिकी रसायनशास्त्र



enhancement effect

Emerson enhancement effect




enrichment

समृद्धन (न.), समृद्ध करणे (न.)


Enter-doudoroff pathway

एन्टनर-ड्युडोरॉफ मार्ग (abbr. ED pathway)


enterogastrone

एंटेरोगॅस्ट्रॉन (न.), आंत्रजठर-संप्रेरक (पु.)


enterokinase

एन्टेरोकायनेज (पु.)



enthalpic titration

पूर्णऊष्मा अनुमापन, एन्थॅल्पीय अनुमापन


enthalpy

एन्थॅल्पी (स्त्री.), पूर्णऊष्मा (पु.)



entropy

एन्ट्रॉपी (स्त्री.)



environmental chemistry

पर्यावरण रसायनशास्त्र



enzymatics kinetics

विकर क्रियागतिकी


enzyme

एन्झाइम (पु.), विकर (पु.) acetyl cholinesterase, (ऍसिटिलकोलिनएस्टरेज (ऍसिटिलकोलिन जलापघटनी विकर), acetyltransferase, ऍसिटिलट्रान्सफरेज, acyl enzyme, ऍसिल विकर, alcohol dehydrogenase, अल्कोहोल डीहायड्रोजनेज (अल्कोहोल विहायड्रोजनी विकर), aldolase, अल्डोलेज,



enzyme chemistry

विकर रसायनशास्त्र


enzyme classification

विकर वर्गीकरण


enzyme commission

(आंतरराष्ट्रीय) विकर आयोग (abbr. E.C.) (a special commission of the International Union of Biochemistry for naming of enzymes)



enzyme concentration

विकर संहति


enzyme deletion hypothesis

विकर लोप परिकल्पना, एन्झाइम लोप परिकल्पना


enzyme electrode

विकर इलेक्ट्रोड


enzyme induction

विकर प्रवर्तन


enzyme repression

विकर दमन


enzyme specificity

विकर विशिष्टता


enzyme-substrate complex

विकर-कार्यद्रव्य संकुल


enzymolysis

विकरीअपघटन (न.)



epi-position

एपि-स्थान (न.)


epiborneol

एपिबोर्निऑल (न.)


epicarp

बाह्यफलभित्ति (स्त्री.) (also ectocarp)


Epichlorhydrin-triethanolamine cellulose

एपिक्लोर-हायड्रिन-ट्रायैथेलॉलामाइन सेल्युलोज (abbr. ECTEOLA-cellulose)


epichlorohydrin

एपिक्लोरोहायड्रिन (न.)





epimeric carbon

एपिमेरी कार्बन





epoch

१ युग (न.) २ युगारंभ (पु.) ३ उपकल्प (पु.) period





epsom salt

एप्सम क्षार (magnesium sulfate)



equation of bond

विषुववृत्तीय बंध


equation of continuity

सातत्य समीकरण


equation of state

अवस्था समीकरण


equilibrium

समतोल (पु.) dynamic equilibrium, गतिक समतोल, false equilibrium, खोटा समतोल, kinetic equilibrium, गतिज समतोल, metastable equilibrium, मितस्थायी समतोल, neutral equilibrium, तटस्थ समतोल, stable equilibrium. स्थायी समतोल, static equilibrium, स्थितिक समतोल,


equilibrium constant

समतोल स्थिरांक


equilibrium diagram

समतोल आरेख


equilibrium mixture

समतोल मिश्रण


equilibrium point

समतोल बिंदु


equilibrium-controlled reaction

समतोल नियंत्रित अभिक्रिया


equipartition

समविभाजन (न.)


equipartition of energy

ऊर्जा समविभाजन


equipment

सामग्री (स्त्री.)


equivalence

१ सममूल्यता (स्त्री.) २ तुल्यता (स्त्री.)


equivalence point

समतुल्यता बिंदु


equivalence-point potential

समतुल्यता-बिंदु विभव


equivalent

१ सममूल्य (न.) २ तुल्यांक (पु.) adj. १ समतुल्य २ सममूल्य


equivalent chain length

carbon number


equivalent charge

समतुल्य प्रभार


equivalent conductance

सममूल्य प्रवहन


equivalent humidity

सममूल्य आर्द्रता


equivalent solution

सममूल्य द्रावण


equivalent weight

सममूल्य भार


ER

ER  (abbr. of endoplasmic reticulum)


era

१ शक (पु.) २ महाकल्प (पु.) period


Erbium (Er)

अर्बिअम (Er) (न.)



erg

अर्ग (न.) (ऊर्जा अथवा कार्य मोजण्याचे एकक)


ergosterol

अर्गोस्टेरॉल (न.)





eriochrome black

एरिओक्रोम ब्लॅक


erioglaucin A

एरिओग्लाउसिन ए


Erlenmeyer flask

अर्लेन्मेयर पात्र


erosion

अपक्षरण (न.) corrosion


error

१ त्रुटि (स्त्री.) २ अपलक्ष्य (न.) ३ प्रमाद (पु.) blunder, घोडचूक, mistake, चूक, slip, स्खलित



error of observation

निरीक्षण त्रुटि


error of sampling

नमुनानिवड-त्रुटि (स्त्री.)




erythritol tetranitrate

एरिथिटोल टेट्रानायट्रेट



erythrocruorin

ईरिथोक्र्युओरिन (न.)


erythrocyte

एरिथोसाइट (न.), लोहितपेशी (स्त्री.)


erythrodextrin

एरिथोडेक्स्ट्रिन (न.)


erythromycin

एरिथोमायसिन (न.)


erythropoiesis

लोहितपेशीजनन (न.)


erythropoietin

एरिथोपॉएटिन (न.)



ESCA

ESCA  (abbr. of electron scattering for chemical analysis)


ESR spectroscopy

ESR पंक्तिदर्शन (abbr. of electron spin resonance spectroscopy)


essence

१ सार (न.) २ अर्क (पु.), सत्त्व (न.)


essential

१ अत्यावश्यक २ बाष्पनशील (as in essential oil भाष्पनशील तेल)


essential amino acid index

अत्यावश्यक ऍमिनो आम्ल निर्देशांक


essential amino acids

अत्यावश्यक ऍमिनो आम्ले (न.अ.व.)


essential fatty acids

अत्यावश्यक मेदाम्ले (न.अ.व.) (abbr. EFA)


essential oil

बाष्पनशील तेल


essential water

प्रकृति जल




ester number

एस्टर मूल्यांक


ester-exchange reaction

एस्टरबदल अभिक्रिया, एस्टर-विनिमय अभिक्रिया



esterification

एस्टरन (न.)


esterification constant

एस्टरन स्थिरांक


esterification reaction

एस्टरन अभिक्रिया


estimate

१ अंदाज (पु.) २ प्राक्कलन (न.)


estimation

निर्धारण (न.), निश्चितीकरण (न.), अंदाज (पु.)


estradiol

इस्ट्राडायॉल (न.)



estrogen

इस्ट्रोजेन (न.) (also oestrogen)


estrous cycle

स्त्रीमद चक्र


Etard reaction

इटार्ड अभिक्रिया


etching

कोरण (न.), कोरणे (न.)




ethanoic acid

इथानोइक आम्ल (also called acetic acid)


ethanol

इथेनॉल (न.) (also called ethyl alcohol)


ethanolamine

इथेनॉलामाइन (न.)


ethanolysis

इथेनोली अपघटन (न.)





ether extraction

ईथर निष्कर्षण


etherification

ईथरीकरण (न.)



ethoxy

इथॉक्सि- (in comb.)


ethoxy ethanol

इथॉक्सि इथेनॉल



ethyl acetoacetate

इथिल ऍसिटोऍसिटेट


ethyl acrylate

इथिल ऍक्रिलेट


ethyl alcohol

इथिल अल्कोहोल (also called ethanol)


ethyl aminobenzoate

इथिल अमिनोबेन्झोएट


ethyl benzoate

इथिल बेन्झोएट



ethyl cellulose

इथिल सेल्युलोज


ethyl chloride

इथिल क्लोराइड


ethyl chlorohydrin

इथिलिन क्लोरोहायड्रिन


ethyl isocyanide

इथिल आयसोसायनाइड


ethyl mercaptan

इथिल मरकॅप्टन


ethyl methylether

इथिल मेथीलईथर




ethylene diamine

इथिलिन डायामाइन


ethylene dichloride

इथिलिन डायक्लोराइड


ethylene glycol

इथिलिन ग्लायकोल


ethylene oxide

इथिलिन ऑक्साइड


ethylenediaminetetraacetic acid

इथिलिनडायामाइनटेट्राऍसेटिक आम्ल (abbr. EDTA)


ethylenediaminetetraacetic acid complex

इथिलिनडायामाइनटेट्राऍसिटिक आम्ल संकुल (*abbr. EDTA complex)




eticology

कारणविज्ञान (न.)



eucalyptus oil

निलगिरी तेल



eudiometer

वायुमापी नलिका (स्त्री.)


eudiometry

वायुमिति (स्त्री.)


eugenics

सुप्रजननशास्त्र (न.)


Europium (Eu)

युरोपिअम (EU) (न.)


eutectic

सुद्रवण-, सुद्रवणशील, सुद्रवणीय


euteric alloy

सुद्रवणशील संमिश्र


euteric composition

सुद्रवण घटकप्रमाण


euteric ice

सुद्रवणीय बर्फ


euteric mixture

सुद्रवणशील मिश्रण


euteric temperature

सुद्रवण तापमान


evacuate

१ रिक्त करणे २ निर्वात करणे


evacuated

१ रिक्कित २ निर्वातित


evaluation method

मूल्यमापन पद्धति


evaporate

बाष्पन करणे, बाष्पन होणे


evaporating dish

बाष्पन पात्र


evaporation

बाष्पन (न.) distillation, ऊर्ध्वपातन, sublimation, संप्लवन



even-carbon fatty acid

सम-कार्बनी मेदाम्ल, समांकी कार्बनी मेदाम्ल (also even-numbered fatty acid)


eversion theory

१ बहिर्वलन सिद्धांत २ उद्वर्तन सिद्धांत


everted sac technique

प्रतिलोभित कोश तंत्र


evolution

१ निकास (पु.) २ उत्क्रांति (स्त्री.)


evolution of gas

वायुनिकास (पु.)


exact

तंतोतंत, यथातथ्य precise


excitation

१ (as, the process of exciting an electron, atomic nucleus, atom, etc.) उत्तेजन (न.) २ (as, electric enerfising as, the production of a magnetic field) उर्जन (न.)


excitation by light

प्रकाशी उत्तेजन


excitation potential

उत्तेजी विभव


excitation spectrum

उत्तेजी पंक्ति



excited atomic level

उत्तेजित अणु पातळी


excited condition

उत्तेजित स्थिति


excited molecules

उत्तेजित रेणू (पु.अ.व.)


excited state

उत्तेजित अवस्था


excited-state dissociation

उत्तेजित-अवस्था विचरण


excluded volume

अपवर्जित आकारमान



exclusion chromatography

अपवर्जन वर्णलेखन


exclusion limit

अपवर्जन सीमा


exclusion principle

अपवर्जन तत्त्व


exergonic reaction

बहिःऊर्ज अभिक्रिया


exhaust

बहिःसर्जक (पु.) adj. बहिःसर्जित V.T.I. १ बहिःसर्जन करणे, बहिःसर्जन होणे २ निःशोषित करणे, निःशोषित होणे


exhaust pump

बहिःसर्जक पंप


exhaustive methylation

निःशेष मेथिलन


exhibition

प्रदर्शन (न.), दाखवणे (न.) demonstration





exogenous

बहिर्जात, बहिर्भव


exogenous metabolism

बहिर्जात चयापचय


exonuclease

एक्झोन्यूक्लिएज (न.)


exopeptidase

एक्झोपेप्टिडेज (न.)



exothermic

१ ऊष्मादायी २ ऊष्माक्षेपी


exothermic compound

१ ऊष्मादायी संयुग २ ऊष्माक्षेपी अभिक्रिया



expansibility

प्रसरणक्षमता (स्त्री.) pliability


expansion

१ प्रसरण (न.) २ विस्तार (पु.) adiabatic expansion, समोष्ण प्रसरण, apparent expansion, आभासी प्रसरण, cubical expansion, आकारमानी प्रसरण, free expansion, मुक्त प्रसरण, linear expansion, रेखीय प्रसरण, real expansion, वास्तविक प्रसरण, superficial expansion,


expansion chamber

प्रसरण कक्ष


expansion of gas

वायूचे प्रसरण


expansion of valency octet

संयुजा अष्टकाचा विस्तार


expectorant

कफोत्सारी (पु.)



expeller cake

पेंड (स्त्री.)


experiment

प्रयोग (पु.) demonstration


experimental

१ प्रायोगिक २ प्रयोगगत


experimental constant

प्रयोगाधारित स्थिरांक


experimental data

प्रायोगिक पक्ष


experimentation

प्रयोग (पु.)


explosion

स्फोट (पु.) blast, उत्स्फोट, burst, प्रस्फोट, detonation, विस्फोट



explosive mixture

स्फोटक मिश्रण


exponent

घातांक (पु.) (also exponential number)


exponential growth

घातांकी वृद्धि


exponential number

exponent


exponential phase

घातांकी प्रावस्था


expose

(वायु) संपर्क करणे (to gas)


exposure

१ प्रभावन (न.) २ अनावरण (न.)



expression

पदावली (स्त्री.)



extensibility

१ विस्तारक्षमता (स्त्री.) २ वितन्यता (स्त्री.) pliability


extension

१ विस्तार (पु.) २ वर्धन (न.)


extensive property

विस्तारात्मक गुणधर्म


extent

१ मर्यादा (स्त्री.) २ व्याप्ति (स्त्री.) magnitude


external compensation

बाह्य प्रतिपूरण


external compensation of optical rotation

प्रकाशीय घूर्णनाचे बाह्य प्रतिपूरण


external energy

बाह्य ऊर्जा


external indicator

बाह्य दर्शक


external resistance

बाह्य रोध


external symmetry

बाह्य सममिति


externally compensated

बहिःपूरित



extinction coefficient

विलोपन गुणांक


extract

१ निष्कर्ष (पु.) २ अर्क (पु.) v.t. १ निष्कर्षण करणे २ अर्क काढणे


extractable

१ निष्कर्षणीय २ अर्क काढता येण्याजोगा


extractant

निष्कर्षक (पु.)


extraction

१ निष्कर्षण (न.) २ अर्क काढणे (न.)


extraction thimble

निष्कर्षण अंगुलित्र


extractives

निष्कर्षिते (न.अ.व.)


extractor

निष्कर्षी (पु.), निष्कर्षण पात्र (न.), निष्कर्षित्र (न.)


extranuclear electron

केंद्रकबाह्य इलेक्ट्रॉन


extraordinary rays

असाधारण किरण (पु.अ.व.)



extruder

उत्सारक (पु.), बहिःक्षेपक (पु.)


extrusion

उत्सारण (न.), बहिःक्षेपण (न.)









factor

१ Math. गुणक (पु.) २ (something as an element, that contributes to the production of a result) कारक (पु.) ३ (as, one of the components) घटक (पु.) ४ जीवनसत्त्व (न.) component


factor G

घटक G, ट्रान्सलोकेज (पु.) (also translocase)


factor I

घटक I, फायबिनोजेन (न.) (of blood coagulation) (also fibrinogen)


factor II

घटक II, प्रोथोम्बिन (न.) (of blood coagulation) (also prothrombin)


factor T

घटक T, दीर्घन घटक (also elongation factor)



FAD

इओअ (abbr. of flavin adenine dinucleotide)



faeces

विष्ठा (स्त्री.), मल (पु.)



Fahrenheit scale

फॅरनहाइट मापनश्रेणी


Fajans method

फजान्स पद्धति


Fajans-Soddy law

फजान्स-सॉडी नियम




false balance

खोटा तराजू, चुकीचा तराजू


false equilibrium

खोटा समतोल



family of elements

मूलद्रव्यांचे कुल


Fanconi's syndrome

फॅन्कोनीचे संलक्षण


far infrared region

सुदूर अवरक्त क्षेत्र



faraday (F)

फॅरॅडे (F) (न.)


Faraday current

फॅरॅडीय धारा


Faraday effect

फॅरॅडे परिणाम




faradic diffusion current

फॅरॅडीय विसरण धारा



fast bases

वर्ण स्थिरक आम्लारि (also fast colour bases)


fast linear sweep voltammetry

द्रुत रेखीय प्रसर्प धारा व्होल्टतामिति (also called cyclic voltammetry)


fast neutron

द्रुत न्यूट्रॉन


fast neutron flux

द्रुत न्यूट्रॉन अभिवाह


fast salt

वर्णस्थिरक क्षार


fastness

पक्केपणा (पु.), स्थायित्व (न.)


fastness of a dye

रंजकाचा पक्केपणा





fat-soluble vitamin

मेद-विद्राव्य व्हिटॅमिन



fathometer

फॅदोमीटर (पु.), पॅदममापी (पु.)





fatty acid activating enzyme

मेदाम्ल सक्रियकारी विकर (also fatty acid thiokinase or fatty acid CoA ligase (AMP)


fatty acid activation

मेदाम्ल सक्रियण


fatty acid CoA ligase (AMP)

fatty acid activating enzyme


fatty acyl group

मेदाम्लाचा ऍसिल गट


fatty oil

मेदी तेल, मेदी तेल


fault

१ प्रमाद (पु.), (commonly) दोष (पु.) २ (as, a fracture in the earth's crust, etc.) भ्रंश (पु.) defect, दोष, flaw, दोष


favism

acute hemolytic anemia



FDNB

FDNB  (abbr. of 1-fluoro-2, 4-dinitrobenzene)


FDP

FDP  (abbr. of fructose-1, 6-diphosphate)


feasibility

शक्यता (स्त्री.), सुसाध्यता (स्त्री.)




feedback inhibitition

पश्चप्रदाय संदमन


Fehling solution

फेलिंग चाचणी


felspar

१ (igneous crystalline rocks, chiefly silicates of alumina with soda, potash, or lime) फेल्स्पार (न.) २ (the mineral K२O, Al२O२, ६SiO२) फेल्स्पार (न.) (also feldspar)


female sex hormone

स्त्रीलिंग हार्मोन, स्त्रीलिंग संप्रेरक



Fenton's reagent

फेंटॉनचा अभिकारक



ferment

किण्व (पु.) v.t.i. किण्वन करणे, किण्वन होणे



fermentation process

किण्वन प्रक्रिया



fermentograph

किण्वनलेखी (पु.)



Fermi distribution

फर्मी वितरण



Fermi gas model

फर्मी वायु प्रतिकृति




Fermi resonance

फर्मी संस्पंदन


Fermi statistics

फर्मी सांख्यिकी, फर्मी-डिराक सांख्यिकी (also Fermi-Dirac statistics)


Fermi temperature

फर्मी तापमान


Fermi-Dirac distribution function

फर्मी-डिराक वितरण फल


Fermi-Dirac gas

फर्मी-डिराक वायु


Fermi-Dirac statistics

Fermi statistics


Fermi-Dirac-Sommerfield law

फर्मी-डिराक-सोमरफिल्ड नियम




ferredowin

लोहगंधयुक्त प्रोटीन (न.), लोहगंधयुक्त प्रथिन (न.), फेरेडॉक्सिन (न.)




ferricyanide

फेरीसायनाइड (न.)



ferriferous

फेरोफेरीसायनाइड (न.) (also called ferrous ferricyanide)



ferromagnetic

फेरोचुंबकीय n. फेरोचुंबकीय पदार्थ (पु.)


ferromagnetism

फेरोचुंबकत्व (न.)


ferron solution

फेरॉन द्रावण


ferronickel

फेरोनिकेल (न.)


ferrosilicon

फेरोसिलिकॉन (न.)




ferrous ferricyanide

फेरस फेरीसायनाइड (also called ferroferricyanide)


ferrous sulphate

फेरस सल्फेट


ferrum (Fe)

आयर्न (Fe) (न.), लोखंड (न.), लोह (न.) (iron)


fertiliser

रासायनिक खत (न.)


fertility vitamin

फलनक्षमता जीवनसत्त्व, फलनक्षमता व्हिटॅमिन (also called antisterility fartor or tocopherol or vitamin E)



fetal hemoglobin

गर्भीय हीमोग्लोबिन



Feulgen reaction

फेउल्जेन अभिक्रिया


Feussner spark circuit

फ्युस्नरचा स्फुल्लिंग परिपथ


FFA

FFA  (abbr. of free fatty acids)


FIAT report

FIAT अहवाल (Field Information Agency Technical report)




fibre forming polymers

तंतुक्षम बहुवारिके (न.अ.व.)


fibre optics

तंतु प्रकाशिकी


fibre swelling

तंतु स्फीति, तंतु फुगवटा




fibrinase

फायबिनेज (पु.) (also called Loki-Lorand factor)



fibrinokinase

फायबिनोकायनेज (पु.)


fibroblast

तंतुजनकपेशी (स्त्री.)



fibrous protein

तंतुमय प्रोटीन, तंतुमय प्रथिन


fibrous silicate

तंतुमय सिलिकेट



field

क्षेत्र (न.) electric field, विद्युत क्षेत्र, electromagnetic field, विद्युतचुंबकीय क्षेत्र, electrostatic field, विद्युतस्थितिक क्षेत्र, free field, मुक्त क्षेत्र, gravitational field, गुरूत्व क्षेत्र, magnetic field, चुंबकीय क्षेत्र,



field ionisation

क्षेत्र आयनीकरण



field modulation

क्षेत्र आपरिवर्तन


field of force

बलक्षेत्र (न.)


field of magnet

चुंबक त्रक्षे


field of view

दृष्टिक्षेत्र (न.)


field strength

क्षेत्र सामर्थ्य, क्षेत्र बळ


field-effect transistor

क्षेत्र-परिणामी ट्रान्झिस्टर


field-sweep nmr method

क्षेत्र-प्रसर्प एनएमआर पद्धति


FIGLU Test

फिग्लु चाचणी (Form Imino Glutamate Test)


figure

१ आकृति (स्त्री.) २ चित्र (न.) form


filament

दीर्घ तंतु (पु.), तंतु (पु.)


filings

कीस (पु.), चुरा (पु.) cutting


filler

१ (when used to separate insoluble solid from liquid phase) गाळणे (न.), गाळणी (स्त्री.), फिल्टर (न.) २ (when used in spectroscopy to select certain wave-lengths of light) निस्यंदक (पु.)


filter aid

१ गाळणी सहायक २ निस्यंदक सहायक



filter fluorometer

निस्यंदक प्रतिदीप्तिमापी



filter photometer

निस्यंदक अनुदीप्तिमापी


filter pump

गाळणी पंप, फिल्टर पंप



filter-grating spectrometer

निस्यंदक-जाल पंक्तिमापी


filter-paper pulp

गाळणी-कागदाचा लगदा


filterability

१ गालनीयता (स्त्री.) २ निस्यंदकता (स्त्री.)



filtering crucible

गालन मूस


filtering media

१ गालन माध्यम २ निस्यंदक माध्यम


filtrable agent

गाळणीय कारक



filtration

गाळणे (न.), गाळण्याची क्रिया (स्त्री.)



fine

१ सूक्ष्म, बारीक २ विशुद्ध pure, शुद्ध, refined, परिष्कृत


fine chemicals

विशुद्ध रसायने (न.अ.व.)



fine structure

सूक्ष्म संरचना


fine structure of a spectrum

पंक्तिरेखांची सूक्ष्म संरचना


fineness

१ सूक्ष्मता (स्त्री.) २ विशुद्धता (स्त्री.)


finishing agent

परिष्करण कारक


finishing chemicals

परिष्करण रसायने (न.अ.व.)


finishing materials

परिष्करण द्रव्ये (न.अ.व.)


fire

१ विस्तव (पु.), आग (स्त्री.) २ अग्नि (पु.)


fire brick

अग्निसाही वीट, आगबंद वीट


fire clay

अग्निसाही माती, आगबंद माती


fire controller

अग्नि नियंत्रक


fire damp

विस्फोटी खनिवायुमिश्रण




fire proofing

अग्निरोधन (न.)


fire-engine

आगीचा बंब (पु.)


fire-extinguisher

अग्निशामक (पु.)



first derivative titration curve

प्रथम विकलज अनुमापन वक्र



first principle

प्राथमिक तत्त्वे (न.अ.व.)


Fischer formula

फिशर सूत्र


Fischer projection formula

फिशर प्रक्षेपण सूत्र


Fischer-Indole synthesis

फिशर-इन्डोल संश्लेषण


Fischer-Tropsch process

फिशर-ट्रॉपच प्रक्रिया


fishy odour

मत्स्यगंध (पु.)


Fiske-subbarow method

फिस्के-सुब्बाराव पद्धति



fitanium (Ti)

टिटॅनिअम (Ti) (न.)


Fitting reaction

फिटिंग अभिक्रिया



five membraned ring

पंचपदी वलय, पंचाणु वलय


fixation

१ स्थिरण (न.), स्थिरीकरण (न.) २ बद्धन (न.)


fixation of nitrogen

नायट्रोजन बद्धन, नायट्रोजन स्थिरीकरण (also nitrogen fixation)


fixative

१ रंगरोगण (न.) २ बद्धीकारक (पु.)


fixed

१ नियत, निश्चित २ स्थायी, स्थिर constant


fixed nitrogen

स्थिरीकृत नायट्रोजन, बद्ध नायट्रोजन




flake

पत्री (स्त्री.) cutting


flame

ज्योत (स्त्री.), ज्वाला (स्त्री.)


flame absorption spectrometry

ज्योत अवशोषण पंक्तिमिति


flame emmission

ज्योत उत्सर्जन


flame ionisation detector

ज्वाला आयनन संसूचक


flame photometer

ज्योत अनुदीप्तिमापी



flame-emmission spectra

ज्योत-उत्सर्जी पंक्ती (स्त्री.अ.व.)


flame-emmission spectrometer

ज्योत-उत्सर्जी पंक्तिमापी


flame-emmission spectrometry

ज्योत-उत्सर्जी पंक्तिमिति


flame-emmission spectroscopy

ज्वालोत्सर्जी पंक्तिदर्शन


flameless absorption spectroscopy

ज्वालाहीन अवशोषण पंक्तिदर्शन


flammability

ज्वालाग्राहिता (स्त्री.)



flash

क्षणदीप्ति (स्त्री.)


flash distillation

क्षणैक ऊर्ध्वपातन, क्षण ऊर्ध्वपातन


flash evaporation

क्षणैक बाष्पन, क्षण बाष्पन


flash spectrum

क्षणदीप्ति वर्णपंक्ति


flash-pasteurisation

क्षण पाश्चरण (न.)


flash-point

क्षणदीपनांक (पु.)


flask

पात्र (न.), चंबू (पु.), भांडे (न.)




flavanthrone

फ्लेव्हॅन्थोन (न.)


flavin

फ्लेव्हिन (न.) (also flavine)


flavin adenine dinucleotide

फ्लेव्हिन ऍडेनाइन डायन्यूक्लिओटाइड (abbr. FAD)


flavin mononucleotide

फ्लेव्हिन मोनोन्यूक्लिओटाइड (abbr. FMN) (also called fiboflavin mononucleotide)


flavin-linked dehydrogenase

फ्लेव्हिनबद्ध डीहायड्रोजिनेज




flavonoid

फ्लेव्होनॉइड (न.), फ्लेव्होनगाभी (पु.)


flavoprotein

फ्लेव्होप्रोटीन (न.)


flavour reversion

खवट होणे, वासटणे (न.) (of oil)


flavouring substance

स्वाददायी द्रव्य



Fleitmann's test

फ्लीटमनची चाचणी


flexibility

नम्यता (स्त्री.), लवचिकता (स्त्री.), लवचिकपणा (पु.) pliability











floatation

तरण (न.), तरंगणे (न.) (also flotation)


floatation of ores

धातुक तरण


floating bodies

तरंगणारे पदार्थ (पु.अ.व.)


flocculation

१ ऊर्णन (न.) २ ऊर्ण (न.)


flocculent

ऊर्णनक (पु.) ऊर्णीकर (न.) adj. ऊर्णाभ, ऊर्णी



flow

प्रवाहित होणे, वाहणे n. प्रवाह (पु.) current, धारा, flux, अभिवाह, stream, धार, स्त्रोत


flow calorimeter

प्रवाह वर्णमापी


flow counter

प्रवाह गणित्र


flow of energy

ऊर्जा प्रवाह



flow-meter

प्रवाहमापी (पु.)






fluid friction

द्रायु घर्षण


fluidity

प्रवाहित्व (न.), द्रायुता (स्त्री.)


fluoboric acid

फ्लुओबोरिक आम्ल


fluor

प्रतिदीप्तिमान (न.) (also called scintilator)


fluoresce

प्रतिदीप्तिमान होणे


fluorescein

फ्लुरेसिन (न.)


fluorescence

प्रतिदीप्ति (स्त्री.) brightness


fluorescence efficiency

प्रतिदीप्ति क्षमता


fluorescence indicator

प्रतिदीप्ति दर्शक


fluorescence spectrophotometer

प्रतिदीप्ति पंक्तिअनुदीप्तिमापी


fluorescence spectrum

प्रतिदीप्ति पंक्ति


fluorescence standards

प्रतिदीप्ति मानके (न.अ.व.)


fluorescent

प्रतिदीप्तिशील


fluorescent indicator

प्रतिदीप्ति दर्शक


fluorescent lamp

प्रतिदीप्तिशील दीप


fluorescent screen

प्रतिदीप्तिशील पट, प्रतिदीप्तिशील पडदा




fluorination

फ्लुरिनन (न.)


fluorine (F)

फ्लुरिन (F) (न.)



fluorocarbon

फ्लुरोकार्बन (न.)


fluoroform

फ्लुरोफॉर्म (पु.)


fluorometer

प्रतिदीप्तिमापी (पु.)


fluorometric determination

प्रतिदीप्तिमितीय निर्धारण


fluorometry

प्रतिदीप्तिमिति (स्त्री.)


fluosilic acid

फ्लुओसिलिक आम्ल (also called hydrosilicofluoric acid)


fluosilicate

फ्लुओसिलिकेट (न.)


fluosilicic

फ्लुओसिलिसिक आम्ल


flurspar

फ्लुओरस्पार (पु.)


fluted

चूणित (chemical, grooved)


fluted spectrum

चूणित पंक्ति, चूणित स्पेक्ट्रम


flux

१ स्त्रोत (पु.) २ अभिवाह (पु.) ३ विशोधी (पु.) flow



flux transmittion power

स्त्रोत पारेषी क्षमता


FMN

FMN  (abbr. of flavin mononucleotide)


foam

फेस (पु.) froth, फेन, lather, फेनक


foam-mat drying

फेस-स्तर शुष्कन



foamed plastic

फेसरूप प्लास्टिक



foaming agent

फेसकारक (पु.)




focal line

नाभीय रेखा, नाभीय रेषा



focus

नाभि (स्त्री.) centre, v.t.i. नाभीयन करणे, नाभीयन होणे



focusing X-ray spectrometer

नाभीयन क्ष-किरण पंक्तिमापी


foetal

गर्भीय, गर्भसंबंधी, गर्भ (also fetal)





foil

वर्ख (पु.), पत्री (स्त्री.) cutting


folate coenzyme

फोलेट सहविकर


folic acid

फोलिक आम्ल (also called vitamin Bc or Lactobacillus casel factor)


folic acid coenzyme

फोलिक आम्ल सहविकर


folic acid conjugate

फोलिक आम्ल संयुग्मी


folic acid reductase

फोलिक आम्ल रिडक्टेज


folicle-stimulating hormone

पुटक-उद्दीपक संप्रेरक (abbr. FSH)


folicle-stimulating hormone releasing hormone factor

पुटक-उद्दीपक संप्रेरक स्त्रावी कारक (also called follicle-stimulating hormone releasing hormone) (abbr. FSHRH)


Folin-Ciocalteau reaction

फोलिन-सिओकॅल्च्यु अभिक्रिया


folinic acid

फोलिनिक आम्ल (also called leucovorin)


follicle-stimulating hormone releasing hormone

पुटक उद्दीपक संप्रेरक स्त्रावी संप्रेरक (abbr. FSHRH) (also called follicle-stimulating hormone releasing factor) (abbr.FSHRF)




food dyes

अन्न रंजक (पु.अ.व.)


foot-candle

फूट-कँडल (स्त्री.)



foot-poundal

फूट पौंडल (न.)


forbidden gap

निषिद्ध अंतराल


forbidden transition

निषिद्ध संक्रमण



force constant

बल स्थिरांक




forced frequency

बलित वारंवारता



forensic chemistry

न्यायसहायक रसायनशास्त्र




forked chain compound

सशाख शृंखला संयुग


form

१ रूप (न.) २ स्वरूप (न.) configuration, संरूपण, conformation, समाविन्यास, figure, १ आकृति २ चित्र, shape, आकार


formaldehyde

फॉर्मॅल्डिहाइड (न.)


formality

(द्रावणाची) सूत्रीसंहति (स्त्री.) (of a solution)





formation constant

घडण स्थिरांक




formimino group

फॉर्मिमिनो गट



formol titration

फॉर्माल अनुमापन


formula

सूत्र (न.) configurational formula, संरूपण सूत्र, constitutional formula, घडणात्मक सूत्र, electronic formula, इलेक्ट्रॉनी सूत्र, empirical formula, अनुमात्रिक सूत्र, graphic formula, आलेखी सूत्र, ionic formula, आयनी सूत्र, molecular formula, रेणु सूत्र,


formula weight

सूत्रसिद्ध भार




forward

पुरोगामी, पुरोग, अग्र


forward reaction

पुरोगामी अभिक्रिया


fossil

जीवाश्म (पु.), फॉसिल (पु.)


fouchet's test

फोशेट चाचणी



four-centre reactions

चतुष्केंद्री अभिक्रिया (स्त्री.अ.व.)


Fourier transformer

फूरियर परिवर्तित्र


Fowler and Bright method

फॉवलर आणि बाइट पद्धति


fraction

१ अपूर्णांक (पु.) २ अंश (पु.) ३ प्रभाजित (न.) segment


fraction collector

१ प्रभाजित संग्राही, २ अंश संग्राही


fractional

१ प्रभाजी २ अंशात्मक


fractional combustion

प्रभाजी दहन


fractional condensation

प्रभाजी संघनन


fractional crystallisation

प्रभाजी स्फटन


fractional distillation

प्रभाजी ऊर्ध्वपातन


fractional precipitation

प्रभाजी अवक्षेपण


fractional weights

अंशात्मक वजने (न.अ.व.)



fractionating

प्रभाजक, प्रभाजन


fractionating column

प्रभाजक स्तंभ


fractionation

प्रभाजन (न.)


fractionator

प्रभाजक (पु.)


fragment

शकल (न.), खंड (पु.) segment


fragrant odour

सुवास (पु.)


frame

चौकट (स्त्री.), सांगाडा (पु.) v.t. १ तयार करणे २ चौकटबद्ध करणे


frame of reference

संदर्भ चौकट (also reference frame)


Francium (Fr)

फान्सिअम (Fr) (न.)


Frankland reaction

फँकलँड अभिक्रिया


Fraunhofer lines

फाउनहॉफर पंक्ती (स्त्री.अ.व.)




free diffusion

मुक्त विसरण


free electron

मुक्त इलेक्ट्रॉन



free expansion

मुक्त प्रसरण



free fatty acids

मुक्त मेदाम्ले (न.अ.व.) (abbr. FFA)



free insulin

मुक्त इन्शुलिन




free radical polymerisation

मुक्त मूलक बहुवारिकन


free radical reaction

मुक्त मूलक अभिक्रिया


free radical substitution

मुक्त मूलक प्रतियोजन


free rotation

मुक्त घूर्णन



free surface energy

पृष्ठीय मुक्त ऊर्जा


free suspension

मुक्त निलंबन



free-induction decay signal

मुक्त-प्रवर्तन क्षयसंकेत




freeze concentration

गोठण संहतन




freezing mixture

गोठण मिश्रण


freezing of chemical equillibrium

रासायनिक समतोल गोठण


freezing-point

गोठणांक (पु.)


freezing-point lowering

गोठणांक अवनमन


Fremy reagent

फेमी अभिकारक


French dressing

फेंच ड्रेसिंग




frequency

वारंवारता (स्त्री.)


frequency metre

वारंवारतामापी (पु.)


frequency-sweep nmr method

वारंवारता प्रसर्प एनएमआर पद्धति


Freund reaction

फेउंड अभिक्रिया


Freundlich adsorption isotherm

फेउंड्लिच अधिशोषण समतापरेषा


Freundlich equation

फेउंड्लिच समीकरण




frictional electricity

घर्षण विद्युत


Fridel-Crafts condensation

फिडालक्राफ्ट्स अभिक्रिया (also called Friedel-Crafts condensation)


Fries rearrangement

फाइसची पुनर्रचना


fringe

१ झल्लरी (स्त्री.) (झालर) २ किनार (स्त्री.)


fringe-reference system

किनार-संदर्भ पद्धति


frontier orbital approach

अग्रकक्षकीय उपगमन










fructose intolerance

फुक्टोज असहनक्षमता


fructose-1, 6-diphosphate

फुक्टोज-१, ६-डायफॉस्फेट (abbr. FDP)


fructose-6-phosphate

फुक्टोज-६-फॉस्फेट (न.) (also called Neuberg ester)


fructoside

फुक्टोसाइड (न.)


fructosuria

फुक्टोजमेह (पु.)



FSH

FSH  (abbr. of follicle-stimulating hormone)


FSHRF

FSHRF  (abbr. of follicle-stimulating hormone releasing factor)


FSHRH

FSHRH  (abbr. of follicle-stimulating hormone releasing hormone)


fuchsin

फुशिन (न.) (also called magenta)





fuel-oxidant mixture

इंधन-ऑक्सिडनकारी मिश्रण


fuel-rich flame

इंधन-समृद्ध ज्योत



fugitive colour

उडणारा वर्ण, अस्थायी वर्ण


fugitometer

रंग अभिमंदनमापी (पु.)


fulcrum

टेकू (पु.), आलंब (पु.)


full radiation

black radiation


full-energy peak

पूर्ण-ऊर्जा शिखर


full-wave rectifier

पूर्ण-तरंग दिष्टकारी


fuller's earth

मुलतानी माती



fulminating

स्फूर्जक (पु.)



fumarate pathway

फ्युमरेट मार्ग


fumaric acid

फ्युमरिक आम्ल


fumaroid form

फ्युमरॉइड रूप


fume

धुमसणे n. धुमसणे (न.), धूम (पु.), वाफारा (पु.)


fume closet

धूम कक्ष (also fume cupboard or fuming chamber)



fumigant

धूमक (पु.), धूम्रकारी पदार्थ (पु.)




fumigating chamber

वाफार कक्ष


fumigation

वाफारण (न.), धुमारा देणे (न.)


fumigator

वापारक (पु.), धूमित्र (न.)



fuming

वाफार-, वाफाळ, धुमार-, धूम



fuming chamber

fume closet


function

१ कार्य (न.) २ फल (न.)



functional group

क्रियात्मक गट


functional group isomer

क्रियात्मक गट समसूत्री


functional group isomerism

क्रियात्मक समसूत्रता


fundamental

मूलभूत, मौलिक, आधारभूत, मूल


fundamental chain

मूलभूत शृंखला


fundamental note

मूल स्वरक, मूल स्वरचिन्ह


fundamental particle

मूल कण, मूलभूत कण (also elementary particle)


fundamental series

मूलभूत श्रेणी


fundamental units

मूलभूत एकके (न.अ.व.)


fungi

कवके (न.अ.व.), फंजी (न.अ.व.), बुरशी (स्त्री.)



funnel

नरसाळे (न.), चाडी (स्त्री.)




furanoside

फुरानोसाइड (न.)


furfural

फर्फ्युरल (न.) (also called ant oil)


furnace

भट्टी (स्त्री.) arc furnace, प्रज्योत भट्टी, blast furnace, झोत भट्टी, combustion furnace. ज्वलन भट्टी, electric furnace, विद्युत भट्टी, induction furnace, प्रवर्तन भट्टी, muffle furnace, मफल भट्टी, अवगुंठित भट्टी, open-hearth furnace, उघडी भट्टी, विवृत्त


fuse

१ एकीकरण करणे, एकीकरण होणे, संयोग करणे २ (to melt) वितळणे n. वितळतार (स्त्री.), फ्युज (न.)




fused ring compound

संमीलित बहुवलयी संयुग, संमीलित बहुचक्री संयुग


fused silica

संमीलित सिलिका


fused wire

वितळतार (स्त्री.), फ्यूज (पु.)



fusibility

१ वितळणशीलता (स्त्री.) २ एकीकरणीयता (स्त्री.)


fusible

वितळणारा, गलनीय, द्रवणीय


fusible metal

गलनीय धातु, वितळणारा धातु


fusion

१ वितळण (न.), वितळणे (न.) २ एकीकरण (न.) ३ (as, of atoms) संमीलन (न.)


fusion mixture

वितळण मिश्रण



fusion reaction

संमीलन अभिक्रिया


G

1(abbr. of gauss) G, 2 (abbr. of Gibbs free energy) G, 3 (abbr. of flucose) G, 4 (abbr. of guanosine) G


g-value

G-मूल्य (न.), गुरूत्वाकर्षण स्थिरांक (न.)


G-value

G-मूल्य (न.), गुरूत्वाकर्षण स्थिरांक (न.)


Gabriel synthesis

गॅबिअल संश्लेषण


gadget

कळयंत्र (न.) apparatus


gadolinite

गॅडोलिनाइट (न.)


gadolinium (Gd)

गॅडोलिनिअम (Gd) (न.)




galactocerebroside

गॅलॅक्टोसेरेबोसाइड (न.)



galactose tolerance test

गॅलॅक्टोज सह्यता चाचणी


galactosemia

गॅलॅक्टोजरक्तता (स्त्री.)


galactosuria

गॅलॅक्टोजमेह (पु.)


galactozymase

गॅलॅक्टोझायमेज (पु.)



gallium (Ga)

गॅलिअम (Ga) (न.)





galvanic cell

गॅल्व्हानी घट


galvanic current

गॅल्व्हानी धारा


galvanisation

जस्तविलेपन (न.)



galvanised iron

जस्तविलेपित लोखंड


galvanising

जस्तविलेपन (न.), जस्तविलेपन करणे (न.)


galvanometer

गॅल्व्हानोमीटर (पु.)


gamma

गॅमा (पु.) adj. गॅमा



gamma benzene hexachloride

गॅमा बेन्झीन हेक्झॅक्लोराइड (also called gammexane)


gamma benzene hexachloride

गॅमा बेन्झीन हेक्झॅक्लोराइड (also called gammexane)


gamma particles

गॅमा कण (पु.अ.व.) (also called gamma rays



gamma radiation

गॅमा प्रारण


gamma rays

गॅमा किरण (पु.अ.व.) (also called gamma particles)


gamma spectra

गॅमा पंक्ती (स्त्री.अ.व.)


gamma-aminobutyrate bypass

गॅमा-ऍमिनो-ब्युटिरेट उपमार्ग


gamma-ray spectometry

गॅमा-किरण पंक्तिमिति


gammaglobulin

गॅमाग्लोब्युलिन (न.)


gammexane

गॅमाक्झीन (न.) (also called gamma benzene hexachloride)



gangliosidosis

गँग्लिओसाइडसंचयी विकार (पु.)





garnishing

सजावट (स्त्री.)


gas

वायु (पु.) ideal gas, आदर्श वायु, inert gas, अक्रिय वायु, natural gas, नैसर्गिक वायु, perfect gas ideal gas



gas analysis

वायु विश्लेषण



gas chromatograph

वायु वर्णलेखी


gas chromatography

वायु वर्णलेखन, बाष्प वर्णलेखन (abbr. GC)


gas constant

वायु स्थिरांक


gas coulometer

वायु कूलोममापी


gas electrode

वायु इलेक्ट्रोड






gas laws

वायुसंबंधी नियम (पु.अ.व.)


gas liquid chromatography

वायु द्रव वर्णलेखन, बाष्प द्रव वर्णलेखन (abbr. GLC) (also vapour liquid partition chromatography)


gas mantle

वायुजाली (स्त्री.)



gas oven

गॅस ओव्हन, गॅसची गरम पेटी


gas overpotential

वायु अतिविभवता




gas solid chromatography

वायुस्थायु वर्णलेखन (abbr. GSC)


gas thermometer

वायु तापमापी


gas-sensing membrane electrode

वायुसंवेदीपटल इलेक्ट्रोड



gaseous discharge tube

वायु विद्युतमोचन नलिका


gaseous state

वायुरूप अवस्था


gasholder

१ वायूची टाकी (स्त्री.) २ वायुधारक (पु.)


gasious element

वायुरूप मूलद्रव्य


gasolene

गॅसोलिन (न.) (also petrol)


gasometry

वायुमिति (स्त्री.)




gastrin

गॅस्ट्रिन (न.), जठर संप्रेरक (पु.)


gastrointestinal

जठर-आंत्र


Gatterman diazo reaction

गॅटरमनची डायऍझो अभिक्रिया


Gattermann aldehyde reaction

गॅटरमनची अल्डिहाइड अभिक्रिया


Gattermann-Koch reaction

गॅटरमन-कोख अभिक्रिया


gauche conformation

गॉशे समविन्यास (also called skew conformation)


Gaucher's disease

गाउचर विकार


gauge

खनिजमल (पु.), गँग (स्त्री.), अपखनिज (न.)


gauge

प्रमापन करणे n. १ प्रमापी (पु.) २ प्रमापन (न.) ३ गेज (पु.) (जाडीचे एकक) (also gage)




Gaussian distribution

गाउसीय वितरण



gauze electrode

जाळी इलेक्ट्रोड


Gay-Lussac law

गे-लुसाक नियम


Gay-Lussac tower

गे-लुसाक स्तंभ


GC

GC  (abbr. of gas chromatography)


GDH

1 (abbr. of glucose dehydrogenase) GDH 2 (abbr. of glutamate dehydrogenase) GDH 3 (abbr. of glycerophosphate dehydrogenase) GDH


GDP

1 (abbr. of guanosine diphosphate) GDP 2 (abbr. of guanosine-5'-diphosphate) GDP


Geiger_Muller plateau

गायगर-म्यूलर गणनपठार


Geiger-Muller counter

गायगर-म्यूलर गणनपठार (also gieger counter)


Geiger-Muller region

गायगर-म्यूलर क्षेत्र


Geiger-Nuttall rule

गायगर-न्यूटल नियम


Geissler tube

गायस्लर नलिका



gel chromatography

जेल वर्णलेखन


gel electrofocusing

जेल विद्युतनाभीयन


gel electrophoresis

जेल विद्युतभारित कणसंचलन


gel exclusion chromatography

जेल अपवर्जी वर्णलेखन (also called gel filtration chromatography)


gel filtration chromatography

जेल गाळण वर्णलेखन (abbr. GFC) (also called gel exclusion chromatography)


gel permeation chromatography

जेल पारित वर्णलेखन (abbr. GPC)


gel polymers

जेल बहुवारिके (न.अ.व.)



gelatin

जिलेटिन (न.), शुद्ध सरस (पु.)


gelatinise

१ जेलीकरण करणे २ जिलेटिनयुक्त करणे


gelatinous

जिलेटिनसदृश, जिलेटिनी


gelatinous precipitate

जिलेटिनी अवक्षेप



gelling point

जेलीकरण बिंदु



gem stone

रत्न (न.), मौल्यवान खडा


gemdihalide

जेमडायहलाइड (न.)



gene amplification

जीन प्रवर्धन


gene conversion

जीन रूपांतरण


gene duplication

जीन द्विगुणन


gene hypothesis

जीन परिकल्पना


general

१ सामान्य २ सर्वसाधारण normal


general equation of state

अवस्थेचे सामान्य समीकरण


general properties

सर्वसाधारण गुणधर्म (पु.अ.व.)


general solvent theory

सामान्य द्रावण सिद्धांत


generalised formula

सामान्यीकृत सूत्र


generation-recombination noise

निर्मितिपुनःसंयोजन कुरव


generator

जनित्र (न.), जनरेटर (पु.)


generator cell

विद्युत-निर्मिति घट



genetic disease

जीनी विकार, जीनज रोग, आनुवंशिक रोग


genetic disorder

जीनज विकार


genetic disorder

जीनज विकार


genetic engineering

जीनी अभियांत्रिकी


genetic expression

जीनी अभिव्यक्ति


genetic information

१ आनुवंशिकीय माहिती २ जीनांची माहिती



genetic marker

जीनी सूचक, जीनी विलक्षक


genetic material

जीनी पदार्थ


genetic recombination

जीनी पुनःसंयोजन


genetic reversion

जीनी व्युत्क्रमण


genetics

सूक्ष्मजीव आनुवंशिकी


genetics

सूक्ष्मजीव आनुवंशिकी


Geneva system of nomenclature

जिनेव्हा नामपद्धति


Geneva terminology

जिनेव्हा नामकरणपद्धति


genom

जीनसंच (पु.), जीनोम (पु.) (also genome)



gentiobiose

जेन्टिओबायोज (न.) (also gentobiose)


geochemistry

भूरसायनशास्त्र (न.)


geometric isomerism

geometrical isomerism


geometrical isomer

भूमितीय समसूत्री


geometrical isomerism

भूमितीय समसूत्रता (also geometric isomerism)


geometrical symmetry

भूमितीय सममिति


geometricalinversion

भूमितीय पर्यस्तन




Gerber test

गर्बर चाचणी (also called milk fat test)


geriatrics

जरारोग चिकित्साशास्त्र (न.)


germ-plasm

जननपेशीद्रव्य (न.)


german silver

जर्मन सिल्व्हर


german silver

जर्मन सिल्व्हर




Germanium (Ge)

जर्मेनिअम (Ge) (न.)


germanium lithium-drifted crystal

लिथिअम-अपोढी जर्मेनिअम स्फटिक




gestation

सगर्भता (स्त्री.)


GFC

GFC  (abbr. of gel filtration chromatography)


GFR

GFR  (abbr. of glomerular filtration rate)


GGE

GGE  (abbr. of gradient gel electrophoresis)


GH

GH  (abbr. of growth hormone)


ghee

तूप (न.) (also samneh)


ghost

छद्मपेशी (स्त्री.), प्लाझ्मारहितपेशी (स्त्री.)



giant chromosome

एमहासुणसूत्र (न.)



Gibbs free energy

गिब्ज मुक्त ऊर्जा (abbr. G)


Gibbs-Donnan equilibrium

गिब्ज-डोनान समतोल


Gibbs-Duhem equation

गिब्ज-ड्युहेम समीकरण


Gibbs-Helmholtz equation

गिब्ज-हेल्महोल्ट्झ समीकरण


gigantism

अतिकायता (स्त्री.), महाकायता (स्त्री.)


Girad reagent

जिरार्ड अभिकारक



glacial acetic acid

ग्लेशिअल ऍसिटिक आम्ल





glass electrode

ग्लास इलेक्ट्रोड



glass filter

काच-गाळणी (स्त्री.)


glass membrane electrode

काच पटल इलेक्ट्रोड


glass microelectrode

काच सूक्ष्मैलेक्ट्रोड


glass reiforced plastic

काच प्रबलित प्लास्टिक


glass temperature

काच तापमान, काच संक्रमण तापमान, काच रबर संक्रमण तापमान (also glass transition temperature or glass rubber transition temperature)



glass-blower

काचफुगारी (पु.)


glass-wool

काच-कुंतल (न.), ग्लास वुल (स्त्री.)



Glauber's salt

१ ग्लाउबर क्षार २ स्फटिकी सोडिअम सल्फेट


glaze

चमक (स्त्री.), चकाकी (स्त्री.) v.t. चकाकी देणे




GLC

GLC  (abbr. of gas liquid chromatography)






globular protein

गोलाकार प्रथिन, गोलाकार प्रोटीन




glomerular filtration rate

गुच्छक गाळण वेग (abbr. GFR)


glomerulus

१ पुंजक (पु.) २ गुच्छक (पु.) ३ केशिका गुच्छक (पु.)


gloss

चकाकी (स्त्री.) brightness



Glover tower

ग्लोवर स्तंभ, ग्लोवर टॉवर


glucagon

ग्लुकॅगॉन (न.) (also hyperglycemic-glyco-genolytic factor)


glucan

ग्लुकान (न.) (also called glucosan)


glucinum (Gl)

ग्लुसिनम (Gl) (न.) (obsolete : presently called beryllium (Be) )



glucocerebroside

ग्लुकोसेरेबोसाइड (न.)


glucocorticoid

ग्लुकोकॉर्टिकॉइड (न.) (also called glucocorticosteroid)


glucocorticosteroid

ग्लुकोकॉर्टिकोस्टेरॉइड (न.) (also called glucocorticoid)


glucogenesis

(ग्लायकोजेनविरहित) ग्लुकोजजनन


glucokinase

ग्लुकोकायनेज (न.)


glucolipid

ग्लुकोलिपिड (न.)



gluconeogenesis

ग्लुकोजनवजनन (न.)


gluconeogenic

ग्लुकोजनवजनन


gluconic acid

ग्लुकोनिक आम्ल


glucoprotein

ग्लुकोप्रोटीन (न.)


glucopyranose

ग्लुकोपायरॅनोज (न.)


glucoronate pathway

ग्लुकुरॉनेट मार्ग


glucosan

ग्लुकोसान (न.) (also called glucan


glucosazone

ग्लुकोसाझोन (न.)




glucose dehydrogenase

ग्लुकोज डीहायड्रोजिनेज (abbr. GDH)


glucose syrup

ग्लुकोज सिरप, ग्लुकोज पाक


glucose tolerance test

ग्लुकोज सह्यता चाचणी


glucose-1-phosphate

ग्लुकोज १-फॉस्फेट (न.) (G-1-P)


glucose-6-phosphate

Robinson ester


glucose-6-phosphate dehydrogenase

ग्लुकोज-६-फॉस्फेट डीहायड्रोजिनेज


glucose-6-phosphate dehydrogenase deficiency disease

ग्लुकोज-६-फॉस्फेट डीहायड्रोजिनेज न्यूनता विकार



glucosmaine

ग्लुकोजामाइन (न.)


glucostatic mechanism

ग्लुकोजस्थैतिक यंत्रणा



glucuronic acid

ग्लुकुरॉनिक आम्ल


glucuronide

ग्लुकुरॉनाइड (न.)



Gluekauf plot

ग्लुकॉफ आलेख


glutamate dehydrogenase

ग्लुटामेट डीहायड्रोजिनेज (abbr. GDH)


glutamate-oxaloacetate transamine

ग्लुटामेट-ऑक्झॅलोऍसिटेट टान्सामायनेज


glutamate-pyruvate transaminase

ग्लुटामेट पायरूव्हेट ट्रान्सामायनेज


glutamic acid

ग्लुटॅमिक आम्ल


glutamic semialdehyde

ग्लुटॅमिक सेमिअल्डिहाइड




glutaric acid

ग्लुटारिक आम्ल




glutinous rice

ग्लुटिनयुक्त तांदूळ


glycan

ग्लायकन (न.) (also called polysaccharide)


glycemia

ग्लुकोजरक्तता (स्त्री.), शर्करारक्तता (स्त्री.)


glyceraldehyde

ग्लिसराल्डिहाइड (न.)


glyceraldehyde phosphate dehydrogenase

ग्लिसराल्डिहाइड फॉस्फेट डीहायड्रोजिनेज


glycerate pathway

ग्लिसरेट मार्ग


glyceric acid

ग्लिसरिक आम्ल



glycerine

ग्लिसरिन ट्रायनायट्रेट (also called glycerol trinitrite)



glycerol fermentation

ग्लिसरॉलदायी किण्वन


glycerol trinitrate

ग्लिसरॉल ट्रायनायट्रेट (also called glycerine ycetrinitrate)


glycerophosphoric acid

ग्लिसरोफॉस्फोरिक आम्ल




glycocalyx

ग्लायकोपुटक (न.)


glycocholic acid

ग्लायकोकोलिक आम्ल



glycogen granule

ग्लायकोजेन कणिका


glycogen phosphorylase

ग्लायकोजेन फॉस्फोरिलेज


glycogen storage disease

ग्लायकोजेन संचय विकार (also called McArdle's disease or McArdle-Schmid-Pearson disease)


glycogen synthetase

ग्लायकोजेन सिंथिटेज


glycogenesis

ग्लायकोजेनजनन (न.)



glycogenolysis

ग्लायकोजेनी अपघटन (न.)



glycolaldehyde

ग्लायकोलाल्डिहाइड (न.)


glycosyl group

ग्लुकोसिल गट




glyoxalase

ग्लायोक्झॅलेज (पु.)


glyoxalic acid

ग्लायोक्झॅलिक आम्ल


glyoxime

ग्लायोक्झाइम (न.)


glyoxylate bypass

ग्लायोक्झिलेट पार्श्वसारी


glyoxylate cycle

ग्लायोक्झिलेट चक्र


glyoxylic acid reaction

ग्लायोक्झिलिक आम्ल अभिक्रिया (also called Hopkins-Cole reaction)


GMP

GMP  (abbr. of guanosine-5'-monophosphate)


goiter

गलगंड (पु.) (also goitre)



Golay detector

गोले संसूचक


gold (Au)

गोल्ड (Au) (न.) (aurum)


gold amalgam

सुवर्ण पारदसंमिश्र


gold foil

सुवर्णपत्र (न.) (also gold leaf)


gold number

सुवर्णांक (पु.)



gold plating

सुवर्ण विलेपन


golden yellow

सोनेरी पिवळा


Golgi apparatus

गॉल्जी यंत्रणा


Golgi body

गॉल्जी काय (also called dictyosome)



gonadotrophin

गोनॅडोट्रॉफिन (न.), गोनॅडोट्रॉपिन (न.) (also gonadotropin)


gonadotropic hormone

gonadotropic hormone


gonadotropic hormone

gonadotropic hormone


gonadotropin

gonadotrophin



goniophotometer

कोनानुदीप्तिमापी (पु.)



good

१ सु- (as in good conductor सुवाहक), चांगला २ उचित, योग्य


good conductor

सुवाहक (पु.)


gooseberry

गूजबेरी (स्त्री.)



gout

गाउट (पु.), युरिकाम्लाधिक्य विकार (पु.)


GPC

GPC  (abbr. of gel permeation chromatography)


gradient

प्रवणता (स्त्री.)


gradient elution

चलघटकी निक्षालन, प्रवणता निक्षालन


gradient gel electrophoresis

जेल प्रवणता विद्युतभारित कणसंचालन (abbr. GGE)


gradient layer

प्रवणता स्तर



graduated cylinder

अंशांकित सिलिंडर


graduated flask

अंशांकित पात्र


graduated pipette

measuring pipette


graduated vessel

अंशांकित पात्र


graduation

अंशांकन (न.) calibration


graft polymer

कलमी बहुवारिक



Graham's law

ग्रॅहॅमचा नियम


Graham's law of diffusion

ग्रॅहॅमचा विसरण नियम


gram

ग्रॅम (पु.) (also grammer) (unit of weight)


gram formula weight

ग्रॅम सूत्रभार, गर्ऍम सूत्र वजन




gram negative

ग्रॅम अग्राही


gram positive

ग्रॅम ग्राही




gram-atomic weight

ग्रॅम अणुभार


gram-calorie

ग्रॅम कॅलरी (स्त्री.)


gram-equivalent

ग्रॅम सममूल्य (न.)


gram-equivalent weight

ग्रॅम सममूल्य भार


gram-molecular solution

ग्रॅमरेण्वीय द्रावण


gram-molecular volume

ग्रॅमरेण्वीय आकारमान, ग्रॅमरेणु आकारमान


gram-molecular weight

ग्रॅमरेण्वीय भार





granite

कणाश्म (पु.), ग्रॅनाइट (न.)


granular

कणीदार, दाणेदार, रवाळ crystalline, स्फटिकी


granulation

कणीयन (न.), कणिकायन (न.)


granule

कणिका (स्त्री.), दाणा (पु.)



grape sugar

द्राक्षशर्करा (स्त्री.)





graphic formula

आलेखी सूत्र


graphical end-point detection

आलेखित अंतिम मापनांक शोध



graphite electrode

ग्रॅफाइट इलेक्ट्रोड


grating

जाल (न.), रेखांकित पट्टिका (स्त्री.)


grating intensity curve

जाल तीव्रता आलेख


grating monochromator

जालक एकवर्णित्र



grating spectrograph

जाल पंक्तिलेखी


grating spectroscope

जाल पंक्तिदर्शी, रेखांकित पट्टिका पंक्तिदर्शी


Grave's disease

ग्रेव्हचा विकार


gravimetric

भारात्मक qualitative, गुणात्मक, quantitative, परिमाणात्मक, volumetric, १आकारमापनी, आकारमानी २ अनुमापनी


gravimetric analysis

भारात्मक विश्लेषण


gravimetric estimation

भारात्मक निर्धारण


gravimetric factor

भारात्मक गुणक


gravimetry

भारमिति (स्त्री.)


gravitation

गुरूत्वाकर्षण (न.)


gravitational

१ गुरूत्वाकर्षी २ गुरूत्वीय


gravitational acceleration

गुरूत्वीय त्वरण (acceleration due to gravity)


gravitational field

गुरूत्व क्षेत्र


gravitational force

गुरूत्वीय बल




grazing incidence spectrometer

पृष्ठसर्पी आपतन पंक्तिमापी


grazing ray

पृष्ठसर्पी किरण


grease

वंगण (न.), ग्रीज (स्त्री.)



green-vitriol

हिराकस (पु.) (फेरस सल्फेट) (ferrous sulphate)


Greenstein hypothesis

convergence theory of cancer


GRH

GRH  (abbr. of growth hormone regulatory hormone)



Grignard reaction

ग्रिगनार्ड अभिक्रिया


grinder

पेषणी (स्त्री.) atomiser, कणित्र, तुषारित्र, crusher, दलित्र, चरक, भरडणी, घाणा, emulsifier, पायसित्र, पायसिका, mixer, मिश्रणी, pulveriser, चूर्णिका


grinding

पेषण (न.), दळण (न.)


griseofulvin

ग्रिसेओफुल्विन (न.)



ground glass

घर्षित काच, घाशीव काच


ground state

मूल अवस्था (मूल ऊर्जा पातळी अवस्था)


ground substance

आधारद्रव्य (न.)


group

समूह (पु.), गट (पु.)


group elements

गट मूलद्रव्ये (न.अ.व.)


group participation

गट सहभाग


group precipitant

गट अवक्षेपक


group properties

गट गुणधर्म (पु.अ.व.)


group reaction

गट अभिक्रिया




group separation table

गट विलगन तक्ता



growth hormone

वृद्धि संप्रेरक (abbr. GH) (also called somatotropin)


growth hormone regulatory hormone

वृद्धि संप्रेरक नियामकी संप्रेरक (abbr. GRH)


growth hormone release-inhibiting hormone

वृद्धि संप्रेरक स्त्राव संदमनी संप्रेरक


GSC

GSC  (abbr. of gas solid chromatography)


GTP

GTP  (abbr. of guanosine-5'-triphosphate)


GTP

GTP  (abbr. of guanosine-5'-triphosphate)




guanidino group

ग्वानिडिनो गट, ग्वानिडो गट (also guanido group)



guanosine

ग्वानोसिन (न.) (abbr. G)


guanosine diphosphate

ग्वानोसिन डायफॉस्फेट (abbr. GDP)


guanosine triphosphatase

ग्वानोसिन ट्रायफॉस्फेटेज


guanosine-3' 5'- cyclic monophosphate

ग्वानोसिन-३', ५;-चक्रीय मोनोफॉस्फेट


guanosine-5'-diphosphate

ग्वानोसिन-५'-डायफॉस्फेट (abbr. GDP)


guanosine-5'-monophosphate

ग्वानोसिन-५'-मोनोफॉस्फेट (abbr. GMP)


guanosine-5'-monophosphate

ग्वानोसिन-५'-मोनोफॉस्फेट (abbr. GMP)


guanosine-5'-triphosphate

ग्वानोसिन-५'-ट्रायफॉस्फेट (abbr. GTP)


guanyl

गॉनिल (also called amidino group)


guanylate cyclase

ग्वानिलेट सायक्लेज






gum

१ गोंद (पु.) २ हिरडी (स्त्री.)






gunpowder

बंदुकीची दारू (स्त्री.), बारूद (स्त्री.)


gutta-percha

गटा पर्चा (पु.)


Gutzeit's test

गटझेटची चाचणी



H

H (हायड्रोजन) (sumbol of hydrogen)




haemagglutination

लाल पेशी समूहन (न.) (also red cell agglutination)



haemo

रक्त-, रूधिर-, लोह-, लोहित (also hemo, haem-, hem) (in comb. blood)


haemochrocatosis

hemochromatosis



haemoglobinopathy

hemoglobinopathy






hafnium (Hf)

हाफनिअम (Hf) (न.)


Hagberg test

हॅगबर्ग चाचणी



hair hygrometer

केश आर्द्रतामापी


Haldane relationship

हाल्डन समीकरण


Haldane-Oparin hypothesis

हाल्डन-ओपॅरिन परिकल्पना


half-cell

अर्धघट (पु.) (अर्ध विद्युतघट)


half-cell potential

अर्ध विद्युतघट विभव (also called single electrode potential)


half-cell reaction

अर्धघट अभिक्रिया


half-life

१ अर्धायुकाल (पु.) २ अर्ध-क्षयकाल (पु.), अर्धक्षतिकाल (पु.) (also half-life period)


half-neutralisation point

अर्ध-उदासिनीकरण बिंदु


half-normal solution

अर्ध-प्रसामान्य द्रावण


half-reaction

अर्ध-अभिक्रिया (स्त्री.)


half-shade optical device

अर्ध-छाया प्रकाशीय साधन


half-wave potential (E1/2)

अर्धतरंग विभव (E१२)


half-wave rectifier

अर्धतरंग दिष्टकारी



halide pellet and wafer

हॅलाइडची गुलिका व चकती


Hall process

हॉल प्रक्रिया


hallucinogenic drug

भ्रमकारी औषधिद्रव्य



haloform reaction

हॅलोफॉर्म अभिक्रिया





halohydrin

हॅलोहायड्रिन (न.)



Hammarsten's casein

हॅमरस्टेन केसीन



hanging drop technique

लोंबत्या थेंबाचे तंत्र


hanging mercury drop electrode

आलंबित पारा थेंब इलेक्ट्रोड (abbr. HMDE)



haptoglobin

हॅप्टोग्लोबिन (न.)







hard X-rays

भेदी क्ष-किरण (पु.अ.व.), भेदी एक्स-किरण (पु.अ.व.)


Harden-Young ester

हार्डन-यंग एस्टर (फुक्टोज-१, ६-डायफॉस्फेट) (Fructose-1, 6-diphosphate)


hardenability

१ काठिण्यक्षमता (स्त्री.) २ दृढनक्षमता (स्त्री.)


hardening

१ दृढन (न.) २ कठीण करणे (न.)


hardening of fats

मेदाचे हायड्रोजनन (also hydrogenation of fats)


hardner

दृढकारक (पु.), दृढकारी (पु.)


hardness

१ कठीणपणा (पु.), काठिण्य (न.), कठीणता (स्त्री.) २ (as, of water) दुष्फेनता (स्त्री.) ३ दृढता (स्त्री.)


harmonic

१ संवादी २ (of a component frequency of a harmonic motion) आवर्त (also harmonical)


harmonic vibration

आवर्त कंपन


Harris-Ray test

हॅरिस-रे चाचणी


Hartmann's formula

हार्टमन सूत्र


Hartnup's disease

हार्टनपचा विकार


Hatch-Slack-Kortschak pathway

हॅच-स्लॅक-कॉर्शॅक मार्ग


Haworth projection

हॉवर्थ प्रक्षेप


Haworth synthesis

हॉवर्थ संश्लेषण


hay-fever

परागज ज्वर (पु.)



HCG

HSG  (abbr. of human chronic gonaddotrophin)


HDL

HDL  (abbr. of high-density lipoprotein)


HDPE

HDPE  (abbr. of high-density polyethylene)


heat

ऊष्मा (पु.),उष्णता (स्त्री.)



heat capacity

ऊष्मा धारकता, ऊष्मा क्षमता


heat conductivity

ऊष्मा वाहकता


heat content

अंतर्नीहित ऊष्मा



heat engine

ऊष्मा इंजिन, ऊष्मा अभियंत्र


heat evolved

उत्सर्चित ऊष्मा


heat exchanger

ऊष्मा विनिमयक


heat insulation

ऊष्णता रोधन


heat of absorption

अधिशोषण ऊष्मा


heat of activation

सक्रियण ऊष्मा


heat of combustion

ज्वलन ऊष्मा, दहन ऊष्मा


heat of condensation

१ संघनन ऊष्मा २ द्रवण ऊष्मा


heat of dilution

विरलन ऊष्मा


heat of dissociation

विचरण ऊष्मा


heat of evaporation

स्वयंबाष्पनाचा ऊष्मा


heat of formation

निर्माण ऊष्मा


heat of fusion

वितळणाचा ऊष्मा


heat of hydrogenation

हायड्रोजनन ऊष्मा


heat of ionisation

आयनन ऊष्मा


heat of neutralisation

उदासीनीकरण ऊष्मा


heat of phase transition

प्रावस्था संक्रमण ऊष्मा


heat of reaction

अभिक्रिया ऊष्मा


heat of solution

द्रावण ऊष्मा, विद्रावण उष्णता


heat of transition

स्थित्यंतर ऊष्मा


heat of vaporisation

बाष्पन ऊष्मा


heat resistance

उष्णता रोधन


heat resistant

उष्णता रोधक




heat value

उष्णतामूल्य (न.)




heavy chemicals

भारी रसायने (न.अ.व.)


heavy hydrogen

जड हायड्रोजन




height equivalent of a theoretical plate

सैद्धांतिक चकतीचा उंची तुल्यांक


height of a theoretical plate

सैद्धांतिक चकतीची उंची



helium (He)

हेलिअम (He) (न.)


helium leak detector

हेलिअम सलन संसूचक


helium nucleus

हेलिअम केंद्रक


helix

हेलिक्स (न.), सर्पिल (न.), वलयावली (स्त्री.)


Heller's test

हेलरची चाचणी




hematite

रूधिरशास्त्र (न.) (also haematite)


hematolysis

लोहितपेशीविघटन (न.) (also haemolysis)





hemicellulose

हेमिसेल्युलोज (न.)



hemiterpene

हेमिटर्पिन (न.), अर्धटर्पिन (न.)



hemochromosis

रक्तवर्णकता (स्त्री.) (also haemochromatosis)


hemocyanin

हेमोसायनिन (न.)


hemodialyser

रक्त व्याश्लेषक (पु.), रक्त अपोहक (पु.)


hemodialysis

रक्त व्याश्लेषण (न.), रक्त अपोहन (न.)


hemodilution

रक्त विरलन (न.)


hemoglobin

हीमोग्लोबिन (न.), रक्तरंजक द्रव्य (न.) (also haemoglobin)


hemoglobinometer

हीमोग्लोबिनमापी (पु.)


hemoglobinopathy

हीमोग्लोबिनविकृति (स्त्री.) (also haemoglobinopathy)


hemoglobinuria

हीमोग्लोबिनमेह (पु.)


hemolyse

लोहितपेशींचे विघटन करणे



hemolytic

लोहितपेशीविघटनी (also haemolytic)


hemolytic anemia

लोहितपेशीविघटनी अरक्तता, लोहितपेशीविघटनी पांडुरोग


hemophilia

हीमोफिलिआ (पु.) (also haemophilia)



hemopoietic

रक्तजनक, रूधिरजनक, रक्तोत्पादी (also haemopoietic)


hemorrhagic disease

रक्तस्त्रावी रोग


hemosiderin

हीमोसिडेरिन (न.) (also hemosiderin)


hemostatic

रक्तस्त्रावरोधक



Henderson equation

हेन्डर्सन समीकरण


Henderson-Hasselbatch equation

हेन्डर्सन-हॅसेलबॅच समीकरण


Henle's loop

हेन्ले लूप, हेन्ले वृक्क वलय


Henri equation

हेन्रीचे समीकरण


Hepar reaction

हेपार अभिक्रिया


heparin

हेपॅरिन (न.) (क्लथनविरोधी यकृतद्रव्य)


hepatectomy

यकृत-उच्छेदन (न.)




hepatocyte

यकृतपेशी (स्त्री.)


hepatoma

यकृतकर्करोग (पु.)






herbicide

तणनाशक (न.), शाकनाशी (न.)


hereditary disease

आनुवांशिक रोग


hermetically-sealed

१ हवाबंद २ वाताभेद्य


heroin

हेरॉइन (न.) (also heroine)


Hers' disease

हर्सचा विकार (एक प्रकारचा स्लायकोजेन संचयी विकार)


Hershey-Chase experiment

हर्षे-चेस प्रयोग


hertz

हर्टझ (न.) (unit of frequency)


hetero

नैकविध-, असम-, विषम, भिन्न mono  (in comb.)


hetero-atom

विषमाणु (पु.), भिन्नाणु (पु.)


heterocyclic compound

विषमाणुवलयी संयुग, भिन्नाणुवलयी संयुग


heterocyclic intermediates

विषमाणुवलयी माध्यमिके (न.अ.व.), भिन्नाणुवलयी माध्यमिके (न.अ.व.)


heterocyclic nucleus

विषमाणुवलयी केंद्रक, भिन्नाणुवलयी केंद्रक


heterofil

बहुवारिक मिश्रणतंतु (पु.), हेटेरोफिल (न.)


heterogeneity

नैकविधता (स्त्री.), असमता (स्त्री.)



heterogeneous equilibrium

नैकविध समतोल


heterogeneous radiation

नैकविध प्रारण


heterogeneous system

नैकविध संहति, असम संहति


heterolysis

असम विखंडन (न.) (also heterolytic fission)


heterophase

विषमप्रावस्था (स्त्री.) adj. विषमप्रावस्था



hexa

षट्-, षष्ठ- mono  (in comb.)



hexamethonium bromide

हेक्झॅमिथोनिअम बोमाइड


hexamethylene diamine

हेक्झॅमेथिलीन डायामाइन


hexamethylenetetramine

हेकझॅमेथिलीनटेट्रामाइन (न.)



hexokinase

हेक्सोकायनेज (न.)


hexosamine

हेक्सोसॅमाइन (न.)



hexose monophosphate oxidative pathway

हेक्सोज मोनोफॉस्फेट ऑक्सिडनी मार्ग


hexose monophosphate pathway

हेक्सोज मोनोफॉस्फेट पार्श्वपथ (also called hexose monophosphate pathway or Warburg-Dickens-Horecker cycle)



hexyl resorcinol

हेक्झिल रिसॉर्सिनॉल



high explosive

तीव्र स्फोटक


high polymer

प्रबहुवारिक (न.)



high wet modulus fibre

आर्द्रावस्थित उच्च मापांकी तंतु


high-density lipoprotein

उच्चघनता लिपोप्रोथिन (abbr. HDL)


high-density polyethylene

उच्चघनता पॉलिइथिलिन (abbr. HDPE)


high-energy bond

उच्च-ऊर्जा बंध


high-energy compound

उच्च-ऊर्जा संयुग


high-energy phosphate donor

उच्च-ऊर्जा फॉस्फेट दाता


high-frequency current

उच्च-वारंवारता धारा


high-frequency method

उच्च वारंवारता पद्धति


high-frequency titration

उच्च-वारंवारता अनुमापन


high-performance liquid chromatography

high-pressure liquid chromatography


high-pressure

अतिदाब, उच्च-दाब-


high-pressure arc lamp

उच्च-दाब प्रज्योत दीप


high-pressure liquid chromatography

उच्च-दाब द्रव वर्णलेखन, उच्चकार्यी द्रव वर्णलेखन (abbr. HPLC) (also high-performance liquid chromatography)


high-vacuum

अतिनिर्वात, अतिनिर्वाती


higher grating order

उच्चस्तर जाल क्रम


higher homologue

उच्च समजातिक, उच्च समश्रेणीय


highest occupied molecular orbital

व्याप्त उच्चतम रेणुकक्षिका (abbr. HOMO)


Hildebrand electrode

हिल्डेबॅन्ड इलेक्ट्रोड




hippuric acid

हिप्युरिक आम्ल





histidinemia

हिस्टिडीन विकार (पु.)


histochemistry

ऊतिरसायनशास्त्र (न.)




Hittorf cell

transference cell


Hittorf number

हिटॉर्फ अंक (also called transference number or transport number)


HMDE

HMDE  (abbr. of hanging mercury drop electrode)


HMT

HMT  (abbr. of hexamethylenetetramine)


Hofmann reaction

हॉफमन अभिक्रिया



Hofmann test

हॉफमनची चाचणी


Hohnson-Ogston effect

जॉन्स्टन-ऑगस्टन परिणाम


hole

१ (for lack of electron) वंचिका (स्त्री.) २ छिद्र (न.)


hole formalism

वंचिका मीमांसा


hollow cathode lamp

खोलगट कॅथोड दीप


holmium (Ho)

होल्मिअम (Ho) (न.)



homeostasis

१ अंतःस्थितिस्थिरण (न.) २ अंतःस्थितिस्थिरावस्था (स्त्री.)


homeostatic

अंतःस्थिरावस्थी


homo

HOMO  (abbr. of highest occupied molecular orbital)


HOMO

HOMO  (abbr. of highest occupied molecular orbital)


homocentric rays

एककेंद्री किरण (पु.अ.व.)



homocyclic compound

समाणुवलयी संयुग


homocyclic nucleus

समाणुवलयी केंद्रक


homocysteine

होमोसिस्टीन (न.)


homocystinuria

होमोसिस्टीनमेह (पु.), होमोसिस्टीनमूत्रता (स्त्री.)


homogenate

ऊति समांगीकृत (न.), पेशी समांगीकृत (न.)


homogeneity

एकविधता (स्त्री.), समांगता (स्त्री.)



homogeneous equilibrium

सम समतोल, एकविध समतोल


homogeneous precipitation

एकविध अवक्षेपण, एकजिनसी अवक्षेपण


homogeneous radiation

एकविध प्रारण


homogeneous system

एकविध संहति, सम संहति


homogenisation

समांगन (न.), समांगीकरण (न.)


homogeniser

समांगित्र (न.)


homolactic fermentation

लॅक्टिक आम्लदायी किण्वन


homologoue

समश्रेणीय (न.) analogue


homologous

१ समजातीय २ समरचनात्मक ३ समश्रेणीय analogous, similar


homologous chromosomes

समरचनात्मक सुणसूत्रे (न.अ.व.)


homologous pair

समजातीय जोडी


homologous series

समजातीय श्रेणी


homology

समजातीयता (स्त्री.)


homolysis

समविखंडन (न.) (also homolytic fission)



homopolymer

समांगीबहुवारिक (पु.)



honeydew honey

हनिड्यु मध, दव मध


hood

निमुळते आच्छादन (न.), टप (पु.), हुड (न.)


Hopkins-Cole reaction

हॉपकिन्स-कोले अभिक्रिया (also called glyoxylic acid reaction)


hopper

मोठे नरसाळे (न.) हॉपर (न.)


hormone

संप्रेरक (पु.), हार्मोन (पु.)


horse-power

अश्वशक्ति (स्त्री.)


Hortvet freezing test

हॉर्टव्हेट गोठण चाचणी (दुधाच्या भेसळीची चाचणी)


hot water funnel

उष्ण जल नरसाळे


hot-bath

उष्ण-मज्जनी (स्त्री.)


hot-wire detector

उष्ण-तार संसूचक


HPLC

HPLC  (abbr. of high-pressure liquid chromatography)



Hudson's lactone rule

हडसनचा लॅक्टोन नियम



human chorionic gonadotrophin

मानवी जरायु जननग्रंथिपोषी, मानवी जरायु गोनॅडोट्रॉफिन (abbr. HCG)



humidity

आर्द्रता (स्त्री.)


humour

द्रव (पु.) (also humor)



hyaluronic acid

हायल्युरॉनिक आम्ल


hyaluronidase

हायल्युरोनिडेज (न.)


hybrid

१ संकर (पु.) २ संकरज (पु.) adj. संकरित





hydrargyrum (Hg)

मर्क्युरी (Hg) (स्त्री.), पारा (पु.), पारद (पु.) (mercury)


hydrate

हायड्रेट (न.) v.t.i. सजल करणे, सजल होणे





hydration of ion

आयनचे जलीकरण


hydraulic main

पाण्याचा मुख्य नळ


hydraulics

द्रवगतिशास्त्र (न.)


hydrazide

हायड्राझाइड (न.)



hydrazino-

हायड्राझिनो (comb. form)


hydrazo benzene

हायड्रॅझो बेन्झीन


hydrazo-

हायड्रॅझो- (comb. form)





hydroboration

हायड्रोबोरेनन (न.)


hydrocarbon

हायड्रोकार्बन (न.)


hydrocarbon series

हायड्रोकार्बन श्रेणी


hydrocellulose

हायड्रोसेल्युलोज (न.)


hydrochloric acid

हायड्रोक्लोरिक आम्ल


hydrochloric acid solution

हायड्रोक्लोरिक आम्ल द्रावण


hydrochloride

हायड्रोक्लोराइड (न.)


hydrofluoric acid

हायड्रोफ्लोरिक आम्ल


hydroforming

हायड्रोसंभवन (न.)


hydrogel

जलयुक्त जेल (न.), हायड्रोजेल (न.)


hydrogen (H)

हायड्रोजन (H) (पु.)


hydrogen bomb

हायड्रोजन बॉम्ब


hydrogen bond

हायड्रोजन बंध


hydrogen bonding

हायड्रोजन बंधन


hydrogen carbonate

हायड्रोजन कार्बोनेट


hydrogen discharge tube

हायड्रोजन विमोचन नलिका


hydrogen electrode

हायड्रोजन इलेक्ट्रोड


hydrogen fluoride

हायड्रोजन फ्लुराइड


hydrogen ion

हायड्रोजन आयन


hydrogen ion concentration

हायड्रोजन आयन संहति


hydrogen ion exponent

हायड्रोजन आयनी घातांक


hydrogen molecules

हायड्रोजन रेणु


hydrogen overpotential

हायड्रोजन अतिविभव


hydrogen peroxide

हायड्रोजन पेरॉक्साइड


hydrogen sulfide

हायड्रोजन सल्फाइड


hydrogen sulfite

हायड्रोजन सल्फाइट


hydrogen thermometer

हायड्रोजन तापमापी


hydrogen-gas electrode

हायड्रोजन-वायु इलेक्ट्रोड


hydrogen-oxygen coulometer

हायड्रोजन-ऑक्सिजन कूलोममापी


hydrogenate

हायड्रोजनित करणे


hydrogenated oils

हायड्रोजनित तेले (न.अ.व.)


hydrogenated vegetable oil

हायड्रोजनित वनस्पति तेल (उदा. वनस्पति तूप)


hydrogenation

हायड्रोजनन (न.)


hydrogenation of fats

hardening of fats


hydrogenolysis

हायड्रोजनकृत अपघटन (न.)


hydroilysis

जलीय अपघटन (न.)



hydrolyse

जलापघटन करणे, जलापघटन होणे


hydrolysis constant

जलीय अपघटन स्थिरांक


hydrolyte

जलीय अपघटनी (स्त्री.)



hydrolytic enzyme

जलापघटनीय विकर


hydrolytic reaction

जलापघटनी अभिक्रिया


hydrometallurgy

जलीय धातुविद्या (स्त्री.)



hydronium ion

हायड्रोनिअम आयन


hydronium ion concentration

हायड्रोनिअम आयन संहति


hydrophile

जलारागी (also hydrophilic)


hydrophobic

जलविरोधी, जलापकर्षि


hydroquinol

हायड्रोक्विनोल (न.)


hydroquinone

हायड्रोक्विनोन (न.)


hydrosilicofluoric acid

हायड्रोसिलिकोफ्लुरिक आम्ल (also called fluosilic acid)




hydrostatic balance

द्रवस्थितिक तुला


hydrostatic steriliser

द्रवस्थितिक निर्जंतुकरण यंत्र


hydrostatics

द्रवस्थितिशास्त्र (न.)


hydrous

हायड्रस, सजल anhydrous, निर्जल, aqueous, जलीय



hydroxide

हायड्रॉक्साइड (न.)


hydroxide carbonate mixture

हायड्रॉक्साइड कार्बोनेट मिश्रण


hydroxide ion

हायड्रॉक्साइड आयन


hydroxide pH reference standard

हायड्रॉक्साइड pH संदर्भ मानक


hydroxide-ion concentration

हायड्रॉक्साइड आयन संहति



hydroxyallysine

हायड्रॉक्सिऍलिसाइन (न.)



hydroxyl group

हायड्रॉक्सिल गट


hydroxylamine

हायड्रॉक्सिलामाइन (न.)


hydroxylamino

हायड्रॉक्सिलऍमिनो (न.)


hydroxylase

हायड्रॉक्सिलेज (न.)


hydroxylation

हायड्रॉक्सिलन (न.)


hydroxyproline

हायड्रॉक्सिप्रोलाइन (न.)


hydtocortisone

हायड्रोकॉर्टिसोन (न.)


hygrometer

आर्द्रतामापी (पु.)


hygroscopic

आर्द्रताशोषी-, आर्द्रताशोषक-


hygroscopic substance

आर्द्रताशोषी पदार्थ


hygroscopicity

आर्द्रताशोषकता (स्त्री.)



hyper interaction

अतिसूक्ष्म अन्योन्यक्रिया


hyperacidity

अतिआम्लता (स्त्री.)


hyperchloremia

अतिक्लोराइडरक्तता (स्त्री.)


hyperchlorydria

अतिहायड्रोक्लोरिक आम्लता (स्त्री.), जठर अतिआम्लता (स्त्री.)


hypercholesterolemia

अतिकोलेस्टेरॉलरक्तता (स्त्री.)


hyperchromic

वर्णतीव्रतावर्धी


hyperchromic effect

वर्णातिशोषण परिणाम


hyperchromicity

वर्णातिशोषणता (स्त्री.) (also hyperchromism)


hyperconjugation

बंधरहित संस्पंदन (न.)


hyperfine coupling constant

अतिसूक्ष्म युग्मन स्थिरांक


hyperfine spectrum

अतिसूक्ष्म पंक्ति


hyperfine splitting

अतिसूक्ष्म विलगन


hyperfine structure

अतिसूक्ष्म संरचना


hyperglycemia

अतिशर्करारक्तता (स्त्री.)


hyperglycemic-glycogenolytic factor

glucagon


hyperkalemia

अतिपोटॅशिअमरक्तता (स्त्री.) (also hyperpotassemia)


hyperpotassemia

hyperkalemia


hyperprolinemia

अतिप्रोलीनरक्तता (स्त्री.)


hyperrtension

अतिरक्तदाब (पु.)


hypertensive agent

अतिरक्तदाबकारी (पु.), रक्तदाबवर्धक (पु.)


hyperthermia

ज्वर (पु.), ताप (पु.)


hyperthyroidism

thyroid hyperfunction


hypertonic solution

अतिपरासरणी द्रावण


hyperventilation

रक्तातिसंवातन (न.)


hypervitaminosis

अतिव्हिटॅमिनता (स्त्री.), अतिजीवनसत्त्वता (स्त्री.)



hypo

हायपो (also called hyposulphate_




hypo solution

हायपो द्रावण



hypocalcemia

निम्नकॅल्शिअमरक्तता (स्त्री.)


hypocalcemic factor

calcitonin


hypochloremia

निम्नक्लोराइडरक्तता (स्त्री.)


hypochlorhydria

निम्नहायड्रोक्लोरिक आम्लता (स्त्री.)



hypocholesterolemia

निम्नकोलेस्टेरॉल रक्तता (स्त्री.)


hypochromic anemia

निम्नरक्तवर्णी पांडुरोग


hypochromic effect

वर्णनिम्नशोषण परिणाम


hypochromicity

वर्णनिम्न-शोषणता (स्त्री.) (also hypochromism)


hypoclorite

हायपोक्लोराइट (न.)


hypofibrinogenemia

निम्नफायबिनोजेन रक्तता (स्त्री.)


hypogammaglobulinemia

निम्नगॅमाग्लोब्युलिन रक्तता (स्त्री.)


hypoglycemia

निम्नशर्करारक्तता (स्त्री.)


hypoglycemic factor

unsulin


hypokalemia

निम्नपोटॅशिअमरक्तता (स्त्री.) (also hypopotassemia)


hyponatremia

निम्नसोडिअमरक्तता (स्त्री.)


hypophosphatemia

निम्नफॉस्फेटरक्तता (स्त्री.)


hypophsphite

हायपोफॉस्फाइट (न.)


hypophysectomy

पीयूषिका उच्छेदन (न.)


hypophysin

हायपोफायझिन (न.)



hypoplasia

अववृद्धि (स्त्री.), अल्पविकसन (न.)


hypopotassemia

hypokjalemia


hyposulphate

हायपोसल्फेट (न.), सोडिअम थायोसल्फेट (न.) (also called hypo) (also known as sodium thiosulfate)


hyposulphite

हायपोसल्फाइट (न.)


hypotensive agent

रक्तदाब मंदक


hypothalamic hormone

अधश्चेतक संप्रेरक


hypothalamus

अधश्चेतक (पु.)


hypothesis

१ परिकल्पना (स्त्री.) २ गृहित (न.), पक्ष (पु.) theory


hypothetical process

परिकल्पनात्मक प्रक्रिया, परिकल्पित प्रक्रिया


hypothyrodism

अवटुअल्पक्रियता (स्त्री.)


hypotonic expansion

अवताण विस्तार


hypoventilation

रक्तनिम्नसंवातन (न.)


hypovitaminosis

अल्पजीवनसत्त्वता (स्त्री.), निम्नव्हिटॅमिनता (स्त्री.)


hypoxanthine

हायपोझॅन्थीन (न.)



hypsochrome

वर्णापकर्षी (स्त्री.)


hypsochromic effect

वर्णापकर्षी परिणाम


I

I (आयोडिन) (symbol for iodine)


ice colurs

१ बर्फ वर्णके (पु.अ.व.) २ बर्फ रंजक (पु.अ.व.)




ICSH

ICSH  (abbr. of interstitial cell-stimulating hormone)


ideal gas

आदर्श वायु (also perfect gas)


ideal solution

आदर्श द्रावण


identical

१ एकच, अभिन्न २ सरूप similar


identical twins

एकांडज जुळे


identity

अनन्यता (स्त्री.)


identity element

अनन्यता लक्षण


ignite

पेटवणे, पेटणे, जाळणे, जळणे


ignition

१ ज्वलन (न.) २ पेटणे (न.)


ignition of precipitate

अवक्षेप ज्वलन


ignition point

ज्वलनांक (पु.)


ignition temperature

ज्वलन तापमान



iion exchange resin

आयन-विनिमय राळ, आयन-विनिमय रेझिन



Ilkovic equation

इल्कोव्हिक समीकरण


illuminant

दीप्तिदायक, दीप्तिदायी



illuminating gas

दीप्ति वायु


illuminating power

दीपन शक्ति



illumination intensity

दीप्ति तीव्रता, दीपन तीव्रता




imidazole group

इमिडॅझोल गट


imidazolone

इमिडॅझोलोन (न.)






immersion electrode

निमज्जन इलेक्ट्रोड


immersion refractometer

निमज्जन अपवर्तनांकमापी


immersion test

निमज्जन चाचणी



immiscible solvent

अमिश्रणीय द्रावक


immobile

अचलिष्णु stable, स्थिर, स्थायी, stationary, स्थावर, स्थाणु, steady, अचर, निश्चल


immobile system

अचल पद्धति


immune

प्रतिक्षम, प्रतिरक्षित


immune response

प्रतिक्षम प्रतिसाद (also called atibody response)


immunisation

प्रतिक्षमन (न.), प्रतिक्षम करणे (न.)


immunise

प्रतिक्षम करणे, प्रतिरक्षित करणे


Immunity

प्रतिक्षमता (स्त्री.)


immunoassay

प्रतिक्षमता आमापन (न.)


immunochemistry

प्रतिक्षमता रसायनशास्त्र (न.)


immunoelectrofocusing

प्रतिक्षमता विद्युत नाभीयन (न.)


immunoelectrophoresis

प्रतिक्षमता विद्युतकणसंचलन (न.)


immunoglobulin

इम्युनोग्लोब्युलिन (न.)


immunology

प्रतिक्षमताशास्त्र (न.)



impedence matching

संरोध संतुलन


impedence of circuit

परिपथ संरोध


imperfect fas

अपरिपूर्ण वायु




implement

अवजार (न.) apparatus


imprecise

संदिग्ध inaccurate





impregnated reagent paper

अंतर्विद्ध अभिकारक कागद


impregnation

अंतर्वेधन (न.)


impurity

१ (quality) अशुद्धता (स्त्री.) २ (substance) अशुद्ध पदार्थ (पु.), अशुद्ध (न.), अपद्रव्य (न.)


in situ

स्वस्थानाते, स्वस्थानी


in virto

पात्रात, शरीरबाह्य (प्रयोगशाळेत)


in vivo

जीवात, शरीरात (जीवितावस्थेत)


in-plane bending

प्रतलगत नमन


inaccurate

१ चुकीचा २ अयथार्थ imprecise, संदिग्ध, incorrect, चूक, चुकीचा, wrong, चूक


inactivation

निष्क्रियण (न.), निष्क्रिय होणे (न.)



inactive

१ निष्क्रिय २ प्रभावहीन


inactive compound

निष्क्रिय संयुग


inactive infrared vibrational mode

प्रभावहीन अवरक्त कंपन प्रकार


inactivity

निष्क्रियता (स्त्री.)


inanition

१ असात्मीकरण विकार (पु.) २ अनाहारी शक्तिपात (पु.)


incandescence

तापदीप्ति (स्त्री.) brightness


incandescent source

तापदीप्त प्रभव


incendiary

(tending to cause combustion) आगलाव्या दहनकारी


incinerate

भस्म करणे, भस्म होणे


incineration

भस्मन (न.), भस्मीकरण (न.)


incineration dish

भस्मीकरण पात्र, भस्मीकरण बशी


inclination

१ कल (पु.) २ नति (स्त्री.)



inclusion complex

१ अंतर्वेशी जटिले (न.अ.व.) २ अंतर्वेशी संकुले (न.अ.व.)


incoherant rays

असंसंजित विकिरण




incompressibility

असंपीड्यता (स्त्री.)


inconngruent melting point

असम द्रवणांक


incorrect

चूक, चुकीचा inaccurate


increment evaluation method

वाढ मूल्यमापन पद्धति


incrustation

पटल (न.), कवच (न.)


incubation

उबवणे (न.), उबवण (न.)


incubation period

उबवण अवधि



indanthrene dyes

इन्डान्थ्रीन रंजक (पु.अ.व.)


indanthrone

इन्डान्थ्रोन (न.)


indestructibility

अविनाशित्व (न.)


indeterminate error

अनिर्धारणीय त्रुटि



index of refraction

अपवर्तनांक (पु.)




indicator blank

दर्शकाचा अनुमापनांक


indicator electrode

दर्शक इलेक्ट्रोड


indigo

इंडिगो (न.), नीळ (स्त्री.) adj. आकाशी, अस्मानी



indirect complement fixation test

अप्रत्यक्ष परिपूरक बद्धन चाचणी (also called Rice test)


indirect fluorescent antibody technique,

अप्रत्यक्ष प्रतिदीप्ति प्रतिद्रव्य तंत्र (also sandwich technique)


indirect spectrophotometry

अप्रत्यक्ष पंक्तिअनुदीप्तिमिति


indium (In)

इंडिअम (In) (न.)


induced polarisation

प्रेरित धुवण


induced radio-activity

प्रेरित किरणोत्सारिता (also called artificial radio-activity)


induced reaction

प्रेरित अभिक्रिया (also sympathetic reaction)


inductance

प्रेरितता (स्त्री.) conduction



induction furnace

प्रवर्तन भट्टी


inductive effect

प्रवर्तनिक परिणाम


inductive reactance

प्रेरण प्ररोध


inductometric effect

इंडक्टोमेरी परिणाम


inductor-input filter

प्रेरक-निविष्ट निस्यंदक


industrial chemistry

औद्योगिक रसायनशास्त्र


industrial production

औद्योगिक उत्पादन


industrial waste water

टाकाऊ औद्योगिक पाणी


industrial water

औद्योगिक पाणी


inelastic scattering

अप्रत्यास्थ विकिरण


inequality of balance arm

तुला भुजा असमानता



inert electrode

निष्क्रिय इलेक्ट्रोड


inert element

निष्क्रिय मूलद्रव्य



inert oxide

निष्क्रिय ऑक्साइड


inert substance

निष्क्रिय पदार्थ (पु.अ.व.)


inert support phase

निष्क्रिय आधार प्रावस्था



infection

संसर्ग (पु.), संक्रमण (न.)


infectious disease

संसर्गजन्य रोग, सांसर्गिक रोग


infinite dilution

अपरिमित विरलन, अपरिमित विरलता


inflammability

ज्वालाग्राहिता (स्त्री.)


inflammable

ज्वालाग्राही, ज्वलनशील



inform error of metabolism

आनुवंशिक चयापचयी दोष





infrared absorption

अवरक्त अवशोषण


infrared absorption band

अवरक्त अवशोषण पट्ट


infrared absorption spectra

अवरक्त अवशोषण पंक्ती (स्त्री.अ.व.)


infrared analyser

अवरक्त विश्लेषित्र


infrared analysis

अवरक्त विश्लेषण


infrared detector

अवरक्त संसूचक


infrared probe

अवरक्त शोधसाधन


infrared process analyser

अवरक्त प्रक्रिया विश्लेषित्र


infrared radiation

अवरक्त प्रारण


infrared radiation source

अवरक्त प्रारण प्रभव


infrared rays

अवरक्त किरण (पु.अ.व.)


infrared region

अवरक्त भाग


infrared sample handling

अवरक्त नमुना हाताळणी


infrared spectrometer

अवरक्त पंक्तिमापी


infrared spectrophotometer

अवरक्त पंक्तिअनुदीप्तिमापी


infrared spectroscopy

अवरक्त पंक्तिदर्शन


infrared spectrum

अवरक्त पंक्ति


infusible

न वितळणारा अद्रवणीय, अगलनीय



ingradient

घटकद्रव्य (न.) component


ingrain dye

अंतर्जनित रंजक





inidirect analysis

अप्रत्यक्ष विश्लेषण



initiation factor

प्रारंभन घटक




injection moulding

अंतःक्षेपण रूपण, अंतःक्षेपी साचेकाम


injection of sample

नमुना अंतःक्षेपण



inner complex

१ अंतर्जटिल (न.) २ अंतःसंकुल (न.)


inner quantum number

अंतःक्वांटम अंक


inner salt

अंतःक्षार (पु.)





inorganic chemistry

अकार्बनी रसायनशास्त्र


inorganic colourants

अकार्बनी रंगद्रव्ये (न.अ.व.)


inorganic compound

अकार्बनी संयुग


inorganic salt

अकार्बनी क्षार


inosinic acid

इनोसिनिक आम्ल


inositol

इनोसिटॉल (न.) (also called muscle sugar)




input power

निविष्टि शक्ति



insolubility

अद्रावणीय, अद्राव्य


insoluble residue

अद्रावणीय अवशेष, अद्राव्य अवशेष


insoluble substance

अद्रावणीय पदार्थ


instability constant

अस्थिरता स्थिरांक



instrument

१ साधन (न.) २ उपकरण (न.) apparatus


instrumental analysis

उपकरण विश्लेषण


instrumental deviation

उपकरण विचलन


instrumental error

उपकरण त्रुटि


instrumentation

१ उपकरणसाधना (स्त्री.) २ उपकरणयोजन (न.)




insulation

रोधन (न.), रोध (पु.)


insulator

रोधी (पु.), रोधक (पु.)


insulin

इन्सुलिन (न.), इन्शुलिन (न.), निम्न शर्करारक्तता संप्रेरक (पु.) (also hypoglycemic factor)



integral heat of dilution

संकलन विरलन उष्णता


integral heat of solvent

संकलन द्रावण उष्णता


integrating sphere

संकलन गोल


integration

१ संकलन (न.), संकलनक्रिया (स्त्री.) २ एकात्मीकरण (न.), एकात्म करणे (न.)


intensification

१ तीव्रन (न.) २ सधनन (न.)


intensity

तीव्रता (स्त्री.)


intensive property

स्थायी गुणधर्म


inter

१ (between; among; carried on between; shared by or derived from two or more) आंतर २ (mutual, reciprocal) अन्योन्य-


inter esterification

आंतर एस्टरन


Inter radical reaction

आंतर मूलक अभिक्रिया


interaction

अन्योन्यक्रिया (स्त्री.)




interfacial surface energy

आंतरपृष्ठीय पृष्ठ ऊर्जा


interfacial zone

आंतरपृष्ठीय क्षेत्र


interfcial electrode potential

आंतरपृष्ठीय इलेक्ट्रोड विभव


interference

व्यतिकरण (न.)


interference filter

व्यतिकरण निस्यंदक


interference fringe method

व्यतिकरण किनार पद्धति


interference wedge

व्यतिकरण पाचर


interfering rays

व्यतिकारी किरण (पु.अ.व.), व्यतिकरण किरण (पु.अ.व.)


interferometer

व्यतिकरणमापी (पु.)


interferometric infrared spectrophotometer

व्यतिकरणमितीय अवरक्त पंक्तिअनुदीप्तिमापी


interferometry

व्यतिकरणमिति (स्त्री.)



interhalogen compound

आंतरहॅलोजन संयुग


interionic attraction

आंतरआयनी आकर्षण


interlocking lattice

अंतर्बंधी जालक


intermediary metabolism

माध्यमिक चयापचय


intermediate phases

माध्यमिक प्रावस्था (स्त्री.अ.व.)


intermediates

माध्यमिक द्रव्ये (न.अ.व.), माध्यमिके (न.अ.व.)





intermetallic compound

आंतरधातु संयुग


intermittency effect

असंततता परिणाम


intermolecular

आंतररेण्वीय, आंतररेणु-


intermolecular hydrogen bonding

आंतररेणु हायड्राजन बंधन


intermolecular reaction

आंतररेण्वीय अभिक्रिया


internal

आंतरिक, अंतर्गत, अंतः-


internal anhydride

आंतरिक अनहायड्राइड


internal compensation

आंतरिक प्रतिपूरण


internal compensation of optical rotation

प्रकाशीय घूर्णनाचे आंतरिक प्रतिपूरण


internal conversion

आंतरिक रूपांतरण


internal conversion electron

आंतरिक रूपांतरण इलेक्ट्रॉन


internal electrolysis

आंतरिक विद्युतापघटन


internal indicator

आंतरिक दर्शक


internal quenching

अंतःशमन (न.)


internal reflection

आंतरिक परावर्तन


internal resistance

आंतरिक रोध


internal return

आंतरिक प्रत्यागमन


internal secretion

अंतःस्त्राव (पु.)


internal standard method

आंतरिक मानक पद्धति


internal symmetry

आंतरिक सममिति



internally-compensated

अंतःप्रतिपूरित


international atomic weights

आंतरराष्ट्रीय अणु भार


International Union of pure and Applied Chemistry

आंतरराष्ट्रीय शुद्ध व उपयोजित रसायनशास्त्र संस्था (abbr. IUPAC)


International Union of Pure and Applied Chemistry convention

आंतरराष्ट्रीय शुद्ध व उपयोजित रसायनशास्त्र संस्था संकेत (abbr. IUPAC convention)


International unit

आंतरराष्ट्रीय एकक (abbr. IU)


Interphase

आंतरप्रावस्था (स्त्री.)


Interphase cycle

आंतरप्रावस्था चक्र


Interplanar crystal spacing

स्फटिकातील प्रतल अंतर


Interstice

१ पोकळी (स्त्री.) २ अंतराल (न.)


interstitial cell-stimulating hormone

(पीयूषिका) अंतरालीय पेशीउद्दीपक संप्रेरक ( abbr. ICSH)


Interstitial compound

आंतरछिद्री संयुग


Interval

अंतराल (न.) region


Intestinal juice

आंत्ररस (पु.)



intolerance

असह्यता (स्त्री.)





intramolecular condensation

अंतर्रेणु संघनन


intramolecular hydrogen bonding

अंतर्रेणु हायड्रोजन बंधन


intramolecular reaction

अंतर्रेण्वीय अभिक्रिया


intramuscular injection

अंतरस्नायु अंतःक्षेपण


intravenous

शिरेतील, शिरांतर्गत


intrinsic

अंगभूत, आंतरिक, अंतस्थ, निज


intrinsic energy

निज ऊर्जा, अंगभूत ऊर्जा, आंतरिक ऊर्जा


intrinsic factor

अंतःस्थ घटक


intrinsic resistance

निज रोध, अंगभूत रोध


intrinsic solubility

अंतःस्थ द्रावणीयता, अंगभूत द्रावणीयता



invagination

१ अंतर्वेशन (न.) २ अंतर्वलन (न.)




inverse

१ व्यस्त, उलटा २ प्रतिलोम


inverse feedback

ऋण प्श्चप्रदाय, व्यस्त पश्चप्रदाय (also negative feedback)


inverse matrix

प्रतिलोम सारणी


inversely proportional

व्यस्त प्रमाणात


inversion

१ व्यस्तन (न.), पर्यस्तन (न.) २ प्रतिलोमन (न.)


inversion temperature

१ प्रतिलोमन तापमान २ पर्यस्तन तापमान, व्युत्क्रमी तापमान


invert

पर्यस्त, उलटा (also inverted)


invert sugar

व्यस्तन शर्करा, पर्यस्त शर्करा, व्यस्त शर्करा



invertebrate

अकशेरू, अपृष्ठवंशीय



inverted combustion

पर्यस्त दहन


inverting inzyme

प्रतिलोमी विकर









iodimetry

आयोडीमिति (स्त्री.)


iodine (I)

आयोडिन (I) (न.)


iodine coulometer

आयोडिन कूलोममापी


iodine monochloride

आयोडिन मोनोक्लोराइड


iodine number

आयोडिन मूल्यांक





iodometric method of analysis

आयोडोमितीय विश्लेषण पद्धति


iodometric method of analysis

आयोडोमितीय विश्लेषण पद्धति


iodometry

आयोडोमिति (स्त्री.)



ion chamber current

आयनी कक्ष धारा



ion exchange column

आयन विनिमयी स्तंभ


ion exchanger

आयन विनिमयित्र


ion exchanger liquid membrane electrode

आयन-विनिमय द्रव पटल इलेक्ट्रोड


ion exchanger reaction

आयन विनिमयी अभिक्रिया



ion microprobe mass analyser

आयन सूक्ष्मशोधसाधन वस्तुमान विश्लेषित्र


ion molecule reaction

आयन रेणु अभिक्रिया



ion product

आयनी गुणन फल स्थिरांक (also ionic product)


ion-activity reference standard

आयनसक्रियता संदर्भ मानक


ion-collection system

आयन-संकलन यंत्रणा


ion-dipole interaction

आयन-द्विधुवी अन्योन्यक्रिया


ion-exchange chromatography

आयन विनिमय वर्णलेखन


ion-filtration chromatography

आयन-गाळण वर्णलेखन


ion-selective electrode

आयननिवडी इलेक्ट्रोड


ionamine dyes

आयनामाइन रंजक (पु.अ.व.)






ionic conductance

आयनी वाहकता, आयनी प्रवहन


ionic equation

आयनी समीकरण


ionic equilibrium

आयनी समतोल



ionic migration

आयनी स्थलांतरण


ionic mobility

आयनी गतिशीलता




ionic radius

आयनी त्रिज्या


ionic reaction

आयनी अभिक्रिया


ionic strength

आयनी सामर्थ्य


ionic theory

आयनी सिद्धांत




ionisation chamber

आयनन कक्ष


ionisation constant

आयनन स्थिरांक


ionisation detector

आयनन संसूचक


ionisation energy

आयनन ऊर्जा


ionisation potential

आयनन विभव


ionisation source

आयनीकरण प्रभव, आयनन प्रभव


ionise

आयनन करणे, आयनन होणे




ionising radiation

आयननी प्रारण, आयनकारी प्रारण


ionising solvent

आयनकारी द्रावक



ionophoresis

आयनसंचलन (न.)



ionotropy

आयनचलसमघटकता (स्त्री.) anionotropy


iosdensity centrifugation

समघनता अपकेंद्रण (also isopycnic centrifugation)


iridescence

वर्णदीप्ति (स्त्री.) brightness


iridium (Ir)

इरिडिअम (Ir) (न.)


iris

१ डोळ्यातील बाहुली (स्त्री.) २ अनुयोज्य पटल (न.)


iron (Fe)

आयर्न (Fe) (न.), लोखंड (न.), लोह (न.) (ferrum)


iron filling

लोखंडाचा चुरा, लोखंडाचा कीस


iron meteorite

उल्कालोह (न.), अशनिलोह (न.)



iron protein

लोह-गंधक प्रथिन, लोह गंधक प्रोटीन


iron sulphate

आयर्न सल्फेट


iron sulphide

आयर्न सल्फाइड


iron-ore

लोहधातुक (न.), आयर्नधातुक (न.)



irreducible representation

अलघुरूपित प्रतिरूपण


irreversibility

अप्रतिक्रमणीयता (स्त्री.), अव्युत्क्रमता (स्त्री.)


irreversible

अप्रतिक्रमी, अव्युत्क्रमी


irreversible colloid

अप्रतिक्रमी कलिल


irreversible gel

अप्रतिक्रमी, अव्युत्क्रमी


irreversible inhibitor

अव्युत्क्रमी संदमक


irreversible process

अव्युत्क्रमी प्रक्रिया


irreversible reaction

अव्युत्क्रमी अभिक्रिया





islets of Lagerhans

लँगरहॅन्सच्या द्वीपिका, स्वादुपिंड द्वीपिका




isoascorbic acid

आयसोऍस्कॉर्बिक आम्ल


isobar

१ समभारिक (पु.) २ समदाब रेषा (स्त्री.)


isobestic

आयसोबेस्टिक, समविलोपी


isobestic point

समविलोपी बिंदु



isochore

समआयतन रेषा (स्त्री.) (also isochor)


isochromatic

समवर्णिक एकरंगी


isocyanide

आयसोसायनाइड (न.)



isodensity equilibrium centrifugation

समघनता समतोल अपकेंद्रण


isoelectric focusing

समविद्युत नाभीयन (also pH gradient electrophoresis)


isoelectric point

समविद्युत बिंदु


isoelectric protein

समविद्युत प्रथिन


isoelectronic

समैलेक्ट्रॉनी


isoentropic change

समएन्ट्रॉपी प्रवर्तन


isoenzyme

आयसोएन्झाइम (पु.) (also called isoenzyme)


isoflavin

आयसोफ्लेव्हिन (न.) (also called alloxazin)



isohydric shift

आयसोहायड्रिक विस्थापन (स्थिर pH विस्थापन) (also isohydric transport)



isolable

विलगनीय, विविक्त करण्याजोगा



isolated diene

विविक्त डाइन


isolated double bond

विविक्त द्विबंध


isolation

१ विविक्ति (स्त्री.) २ विविक्तीकरण (न.), विलगीकरण (न.)


isomer

समसूत्री (पु.) conformational, isomer, समाविन्यासी समसूत्री, diastereo isomer, अंशप्रतिबिंबी समसूत्री, functional group isomer, क्रियात्मक गट समसूत्री, geometrical isomer, भूमितीय समसूत्री, meso isomer, मेसो समसूत्री, nuclear isomer, न्यूक्लीय समसूत्री,


isomer shift

समसूत्री विस्थापन




isomeric group

समसूत्री गट


isomeride

विसमसूत्री (पु.), आयसोमराइड (पु.), समसंरचनी (पु.)


isomerisation

समसूत्री रूपांतरण (न.)


isomerisation reaction

समसूत्री रूपांतरण अभिक्रिया


isomerism

समसूत्रता (स्त्री.) chain isomerism, शृंखला समसूत्रता, configuration isomerism, आविन्यासी समसूत्रता, conformational isomerism, समाविन्यासी समसूत्रता, D and L isomerism, D व L समसूत्रता, d and i isomerism, d व i समसूत्रता, diastereo isomerism,





isomorphism

समरूपता (स्त्री.), सरूपता (स्त्री.), समाकृतिकता (स्त्री.)


isomorphous

समरूपी, सरूपी, समाकृतिक (also isomorphic)


isomorphous crystal

समाकृतिक मिश्रण, समाकृतिक मिश्रण


isomorphous mixture

समरूपी मिश्रण, समाकृतिक मिश्रण


isomorphous replacement

समरूपी प्रतिस्थापन, समाकृतिक प्रतिस्थापन


isoniazid

आयसोनायऍझाइड (न.)


isonitrile

आयसोनायट्राइल (न.)


isonitroso

आयसोनायट्रोसो (न.)



isophthalic acid

आयसोफ्थॅलिक आम्ल


isopolymerphism

समबहुरूपता (स्त्री.)



isoprene rule

आयसोप्रीन नियम


isopropanol

आयसोप्रॉपेनॉल (न.)


isopycnic centrifugatiuon

isodensity centriffugation


isoquinoline

आयसोक्विनोलिन (न.)



isosmotic

समपरासरणी, समपरासरणदाबी



isosteric

समैलेक्ट्रॉनी, समैलेक्ट्रॉन-


isosteric molecule

समैलेक्ट्रॉन संरची रेणु


isosterism

समैलेक्ट्रॉनी संरचना (स्त्री.)


isotactic polymer

एकदिक्शाखी बहुवारिक


isotactic polypropylene fibres

एकदिक्शाखीय पॉलीप्रॉपिलीन तंतू (पु.अ.व.)


isotherm

समतापरेषा (स्त्री.)



isothermal change

समतापी बदल


isothermal process

समतापी प्रक्रिया



isotones

१ (nuclei containing same number of neutrons) समन्यूट्रॉन (पु.अ.व.)


isotonic

१ (solutions having same osmotic pressure) समपरासरी २ समन्यूट्रॉनिक


isotope

समस्थानिक (पु.), समप्रोटॉन (पु.)


isotope dilution analysis

समप्रोटॉनी विरलन विश्लेषण, समस्थानिकीय विरलन विश्लेषण (also isotopic dilution analysis)


isotope exchange

समप्रोटॉनी विनिमय, समस्थानिकी विनिमय


isotope number

समप्रोटॉनी अंक, समस्थानिकी अंक


isotopic

समप्रोटॉनी-, समस्थानिकीय


isotopic abundance

समप्रोटॉनी बहुलता, समस्थानिकी बहुलता


isotopic atomic weight

समप्रोटॉनी अणुभारांक, समस्थानिकी अणुभारांक


isotopic dilution analysis

isotope dilution analysis


isotopic indicator

समप्रोटॉनी दर्शक, समस्थानिकी दर्शक


isotopic substitution

समप्रोटॉनी प्रतियोजन, समस्थानिकी प्रतियोजन


isotopic weight

समप्रोटॉनी भार, समस्थानिकी भार



isotropic crystal

समदिक स्फटिक


isozyme

आयसोझाइम (पु.) (also called isoenzyme)


IU

IU  (abbr. of international unit)


IUPAC

IUPAC  (abbr. of International Union of Pure and Applied Chemistry)


IUPAC convention

IUPAC संकेत (आंतरराष्ट्रीय शुद्ध व उपयोजित रसायनशास्त्र संस्था) (abbr. of International Union of Pure and Applied Chemistry convention)





Jacob and Monod hypothesis

जॅकब आणि मोनॉड परिकल्पना


Jacquemin test for fibres

जॅक्वेमिन तंतु चाचणी


Jaeger converter

जॅगर रूपांतरित्र



jam

जॅम (पु.), मुरांबा (पु.)



jar

बरणी (स्त्री.), पात्र (न.)





jellying power

जेलीकरण क्षमता




Johnson noise

जॉन्सन कुरव (also called thermal noise)


joining enzyme

संधि विकर (also called ligase)


Jones process

जोन्स प्रक्रिया


Jones reductor

जोन्सचे क्षपणित्र


joule

जूल (न.) (abbr. J) (unit of work and energy)


Joule equivalent

जूल सममूल्य


Joule-Thompson inversion temperature

जूल-थॉम्पसन व्युत्क्रमी तापमान



junction potential

संधिस्थान विभव


junket

जंकेट (न.) (एक प्रकारचे पनीर)


jute

ताग (पु.), ज्यूट (पु.)


juvenile hormone

अळीपोषक संप्रेरक


juxtaposition

सान्निध्य (न.)


K

K (पोटॅशिअम) (symbol of potassium)




K-absorption edge

K-अवशोषण सीमा


K-electron

K-इलेक्ट्रॉन (न.)


K-electron capture

K-इलेक्ट्रॉनचे प्रग्रहण







kalium (K)

पोटॅशिअम (K) (न.) (potassium)


kallidin I

कालिडिन I  (also called Iysyl-bradykinin)


kallidin II

कालिडिन II  (also called bradykinin)


kallikerein

कॅलिक्रेइन (न.)


kanamycin

कॅनामायसिन (न.) (antibiotic)


kaoliang

कनिष्ठ तृणधान्य (न.) (also millet or sorghum)


kaolin

केओलिन (न.), चिनीमाती (स्त्री.)



kareli diet

ह्रद्रोगाचा पथ्याहार


Karl-Fischer reagent

कार्ल-फिशर अभिकारक


karyokinesis

nuclear division


karyolymph

केन्द्रकरस (पु.)



karyop'asm

केद्रकद्रव्य (न.)


karyotype

गुणसूत्ररचना (स्त्री.)


katemfe

कॅटेम्फे (न.) (अतिगोड अफिकी फळ)


katharometer

कॅथॅरोमीटर (पु.)




Keilin-Hartree particles

केयलिन-हाट्री कण (पु.अ.व.)


Kelvin scale

केल्व्हिन मापनश्रेणी


Kempner diet

अल्पक्षार पथ्याहार, केम्पनर पथ्याहार


Kendall's compound

केडॉलची संयुगे (बाह्यांगी स्टिरॉइडे)




keratinisation

केरॅटिनन (न.)



kerosene

केरोसिन (न.), रॉकेल (न.), घासलेट








keto-enol equilibrium

केटो-इनॉल समतोल


keto-imine tautomerism

केटो-इमाइन चलसमघटकता



ketofuranose

केटोफ्युरानोज (न.)



ketogenic amino acid

कीटोनजनी ऍमिनो आम्ल


ketogenic diet

कीटोनजनी पथ्याहार


ketohexose

केटोहेक्सोज (न.)






ketonemia

कीटोनरक्तता (स्त्री.)



ketonic rancidity

केटॉनी खवटपणा



ketopyranose

केटोपिरॅनोज (न.)



ketosis

कीटोनांचे आधिक्य (न.), अतिकीटोनता (स्त्री.)


ketosteroid

कीटोस्टेरॉइड (न.)








Killiani reaction

किलिऍनी अभिक्रिया


Killiani synthesis

किलिऍनी संश्लेषण



kilocalorie

किलोकॅलरी (स्त्री.)





kinematic viscosity

शुद्धगतिकीय विष्यंदिता (also called coefficient of kinematic viscosity)





kinetic equilibrium

गतिज समतोल


kinetic molecular hypothesis

गतिज रेणु परिकल्पना


kinetic molecular theory

गतिज सिद्धांत


kinetic theory

गतिज सिद्धांत


kinetic theory of gas

वायुविषयक गतिज सिद्धांत


kinetically controlled reaction

गतिनियंत्रित अभिक्रिया (also rate controlled reaction)




kinetosome

गतिजपिंड (पु.) (also called basal body or basal granule)



Kipp's apparatus

किपचे उपकरण


Kirchhoff equation

किरचॉफचे समीकरण


Kirchhoff's law

किर्चॉफचा नियम


Kirschner value

किर्शनर मूल्य


kitol

किटॉल (न.) (व्हिटॅमिन 'ए' चे निष्क्रियरूप)


kjeldahl apparatus

जेल्डा उपकरण


Kjeldahl determination

जेल्डा निश्चितीकरण


Kjeldahl flask

जेल्डा चंबू


Kjeldahl method

जेल्डा पद्धति


Kjeldahl nitrogen

जेल्डा नायट्रोजन


Kleinschmidt technique

क्लेन्स्किमड तंत्र


Klystron oscillator

क्लॉयस्ट्रॉन दोलक


Knaligas reaction

नॉलगॅस अभिक्रिया


knife and fork model

Kornberg mechanism


knock

प्रघात (पु.), अपस्फोट (पु.)


Knoevenagel reaction

नॉव्हेनेगल अभिक्रिया


Knoop's hypothesis

नूपची परिकल्पना


Knop's solution

नॉपचे द्रावण


Knorr (pyrrole) synthesis

नॉरचे (पायरोल) संश्लेषण



Koettstorfer number

कोएटस्टॉर्फर मूल्यांक (also called saponification number)


Kofranyi-Michaelis spirometer

कोफानी मायकेलिस ऊर्जामापी


Kohirausch law

कोहल्राश नियम


Kolbe electrolytic method

कोल्बेची विद्युत अपघटन पद्धती


kolbe reaction

कोल्बे अभिक्रिया


Kolbe-Schmidt reaction

कोल्बे-श्मिट अभिक्रिया


Kornberg arm

कॉर्नबर्ग प्रतिकृतीची भुजा (also called T C arm)


Kornberg enzyme

कॉर्नबर्ग विकर


Kornberg mechanism

कॉर्नबर्ग क्रियाविधी (also knife and fork model)



Kovats retention index

कोव्हॅट्स धारणांक


Krebs cycle

क्रेब्स चक्र (also called metabolic pathway or citric acid cycle)


Krebs solution

क्रेब्सचे द्रावण


Krebs-Henseleit cycle

क्रेब्स-हेन्सेलेट चक्र


Krebs-Ringer solution

क्रेब्स-रिंगर द्रावण



krypton (kr)

क्रिप्टॉन (kr) (पु.)



Kunitz inhibitor

कुनिट्झ संदमक (also called soyabean trypsin inhibitor)


kupfernickel

कुप्फेरनिकेल (न.)


kynureninase

कायन्युरेनिनेज (पु.)


kynurenine

कायन्युरेनिन (न.)





L-absorption edge

L-अवशोषण सीमा


L-configuration

L-संरूपण (न.)


L-electron

L-इलेक्ट्रॉन (पु.)


L-emission lines

L-उत्सर्जन रेखा (स्त्री.अ.व.)





labelled compound

विलक्षित संयुग


labelled hydrogen

विलक्षित हायड्रोजन, चिन्हित हायड्रोजन


labelled reagent

चिन्हित अभिकारक


labelling

१ विलक्षीकरण (न.) २ चिन्हीकरण (न.) ३ लेबल लावणे (न.)


labile

१ अस्थिर, चंचल २ परिवर्ती


labile atom

१ अस्थिर अणु २ परिवर्ती अणु


labile complex

अस्थिर संकुल


labile group

१ अस्थिर गट २ परिवर्ती गट


laboratory

प्रयोगशाळा (स्त्री.)


lac

लाख (स्त्री.), लाक्षा (स्त्री.)



lachrymators

अश्रुकारक (पु.)


lacquer

लॅकर (न.), लक्षाभ रोगण (पु.), लाखरोगण (न.)


lactalbumin

लॅक्टॅल्ब्युमिन (न.)




lactate dehydrogenase

लॅक्टेट डीहायड्रोजिनेज


lactation

दुग्धन (न.) (also lactopoiesis)



lactic acid bacteria

लॅक्टिक आम्ल जीवाणू (पु.अ.व.)


lactic acid fermentation

लॅक्टिक आम्ल किण्वन


lactic acidosis

लॅक्टिक आम्लरक्तता


lactic fermentation

लॅक्टिक किण्वन


Lactobacillus

दुग्धदंडाणु (पु.), लॅक्टोबॅसिलस (न.)


Lactobacillus casei factor

दुग्धजनक संप्रेरक (also called prolactin)


lactometer

दुग्धघनतामापी (पु.), दुग्धतामापी (पु.)






lactose

लॅक्टोज (पु.), दुग्धशर्करा (स्त्री.)


lactose intolerance

लॅक्टोज असह्यता


lactose synthetase

लॅक्टोज संश्लेषी विकर


lactose tolerance test

लॅक्टोज सह्यता चाचणी


lactosuria

लॅक्टोजमेह (पु.)



laevo-rotation

वामघूर्णन (न.)



laevulose

लेव्ह्युलोज (न.) (also levulose) (also called D-fructose)



lag in phase

प्रावस्था पश्चता


lager

लॅगर (स्त्री.) (बीअरचा एक प्रकार)


lake

(colour) लेक (पु.), लाक्षक (न.)


Laki-Lorand factor

लॅकी-लोरँड घटक (एक रक्त साकळण घटक) (also called fibrinase)





lambda chain

लॅम्डा शृंखला


Lambert-Beer Law

लॅम्बर्टचा नियम




laminar-flow burner

स्तरीय-प्रवाह ज्वालक


laminar-flow flame

स्तरीय-प्रवाह ज्योत



laminated glass

स्तरित काच


laminates

स्तरिते (न.अ.व.)


lamp

दिवा (पु.), दीप (पु.)


lampback

दिव्याची काजळी (स्त्री.)


Landlot ring

लँडॉल्टचे वलय


Langmuir adsorption isotherm

लँगमूरची अधिशोषण समतापरेषा


lanolin

लॅनोलिन (न.), लोकर मेण (न.)


lanthanide series

लॅन्थानाइड श्रेणी


lanthanum (La)

लँथेनम (La) (न.)


LAP

LAP  (abbr. of leucine aminopeptidase)


lard

डुकराची चरबी (स्त्री.)


laser

लेसर (न.) (light amplification by stimulated emmission of radiation)



Lassaigne's test

लसायनची चाचणी


latent energy

अप्रकट ऊर्जा




latent heat of evaporation

अप्रकट बाष्पन ऊष्मा


latent heat of fusion

अप्रकट वितळण ऊष्मा


latent heat of sublimation

संप्लवनाचा अप्रकट ऊष्मा


latent iron-binding capacity

अप्रकट लोह-बंधन क्षमता (also unsaturated iron-binding capacity)


latent period

अप्रकटता काल



lathyrism

त्रिपुट रोग (पु.) ( लाखी डाळीच्या सेवनाने होणारा रोग )





lattice theory

जालक सिद्धांत


laughing gas

हसवणारा वायु (नायट्रस ऑक्साइड) (nitrous oxide)


Laurent half-wave plate

लॉरेंट अर्धतरंग पट्टिका



law

१ सिद्धांत (पु.) २ नियम (पु.) theory


law of chemical equilibrium

रासायनिक समतोलाचा नियम


law of conservation of energy

ऊर्जा अक्षय्यता नियम


law of conservation of mass

वस्तुमान अक्षय्यता नियम


law of constant proportion

परस्पर स्थिर प्रमाणाचा नियम (also law of definite proportion)



law of corresponding state

तत्सम अवस्थेचा नियम, संगत अवस्थेचा नियम


law of definite proportion

law of constant proportion


law of Dulong-Petit

ड्युलाँग-पेटिटचा नियम


law of equivalent proportion

सममूल्य प्रमाण नियम


law of fixed proportion

स्थिर प्रमाण नियम


law of mass action

वस्तुमानाच्या प्रभावाचा नियम


law of Maxwell distributionn

मॅक्सवेल वितरण नियम


law of multiple proportion

गुणित प्रमाण नियम


law of octaves

मूलद्रव्याचा अष्टक नियम, अष्टक नियम


law of partial pressure

आंशिक दाब नियम


law of photochemical equivalent

प्रकाश रासायनिक सममूल्यतेचा नियम


law of specific heat

विशिष्ट उष्णतेचा नियम


law of triads

त्रिकाचा नियम



layer

स्तर (पु.), थर (पु.) crust


layer lines

स्तर रेषा (स्त्री.अ.व.)


layered metabolic pathway

स्तरित चयापचय मार्ग



lead (Pb)

लेड (Pb) (न.), शिसे (न.) (plumbum)


lead accumulator

शिसेसंचायक (पु.)


lead chamber

शिसेकक्ष (पु.)


lead chamber process

शिसेकक्ष प्रक्रिया


lead monoxide

लेड मोनॉक्साइड (लिथार्ज) (litherage)




lead tree

शिशाचे झाडासम स्फटिक



leaf

पत्र (न.), पान (न.), वर्ख (पु.)


leaky mutant

गलित उत्परिवर्त



leather

कमावलेले कातडे (न.), चामडे (न.)






LeBlanc process

ले ब्लँक प्रक्रिया


LeChatelier's principle

लेचॅटेलिअरचे तत्त्व


lecithin

लेसिथिन (न.) (also called phosphotydil cholin)


Leclanche cell

लेक्लान्शे घट



legumin

कडधान्य प्रथिन (न.), शिंब प्रथिन (न.)


leguminous plant

द्विदल वनस्पति


Lehmann process

लेहमन प्रक्रिया


lemma

१ सहायक प्रमेय (न.) २ आच्छाद (न.), आवरण (न.) theory




Lenhartz diet

लेनहार्टझ पथ्याहार



lente insulin

अल्पद्रावणीय इन्सुलिन, NPH इन्सुलिन (also NPH insulin)





lethal

प्राणघातक (न.) adj. प्राणघातक


lethal dose

प्राणघातक मात्रा (also fatal dose)



lethal mutation

प्राणघातक उत्परिवर्तन


lettuce

लेट्यूस (न.), सलाद (न.), हरितक (न.)



leucine aminopeptidase

ल्युसीन ऍमिनोपेप्टिडेज (abbr. LAP)


Leuckart reaction

ल्युकार्ट अभिक्रिया


leuco base

(रंजकाचे) वर्णहीन रूप


leuco-

श्वेत-, वर्णहीन, अवर्ण (in comb.)



leucocytosis

श्वेतपेशी बहुलता (स्त्री.) (also leucocytosis)


leucocytosis

श्वेतपेशी बहुलता (स्त्री.) (also leucocytosis)


leucocytosis

श्वेतपेशी बहुलता (स्त्री.) (also leucocytosis)


leucopenia

श्वेतपेशीऱ्हास (पु.), श्वेतपेशीअल्पता (स्त्री.)


leucopenia

श्वेतपेशीऱ्हास (पु.), श्वेतपेशीअल्पता (स्त्री.)




leucovorin

ल्युकोव्होरिन (न.) (also called folinic acid)


leucovorin

ल्युकोव्होरिन (न.) (also called folinic acid)


leukemia

श्वेतपेशी कर्करोग (पु.), ल्युकेमिआ (पु.)


leukocyte

श्वेतपेशी (स्त्री.) (also leucocyte)


leukocytosis

श्वेतपेशी बहुलता (स्त्री.) (also leucocytosis)


leukopoiesis

श्वेतपेशीजनन (न.)


leukosis

श्वेतपेशीजनकवृद्धि (स्त्री.)


level

१ समतल (न.), पातळी (स्त्री.) २ संहति (स्त्री.)


levelling effect

समतलन परिणाम


levo-

वाम - (in comb.) (also leavo-) (abbr. l-)






Lewis theory

लेविस सिद्धांत



Liebermann-Burchard reaction

लिबरमन-बुर्कार्ड अभिक्रिया


Liebermann's test

लिबरमन चाचणी


Liebig condenser

लिबिग संघनित्र




ligand

संलग्नी (पु.), सहबुद्धी (पु.)


ligand chromatography

संलग्नी वर्णलेखन


ligand exchange chromatography

संलग्नी विनिमय वर्णलेखन


ligand field theory

संलग्नी क्षेत्र सिद्धांत, सहबद्धी क्षेत्र सिद्धांत


ligase

लिगेज (न.) (also called joining enzyme)




light fastness

प्रकाश स्थायित्व


light filter

प्रकाश निस्यंदक


light intensity

प्रकाश तीव्रता


light interference

प्रकाश व्यतिकरण



light scattering

प्रकाश विकिरण



light-scattering photometer

प्रकाश-विकिरण अनुदीप्तिमापी


light-year

प्रकाशवर्ष (न.)


lignification

लिग्निनन (न.)


lignin

लिग्निन (न.), लिग्नोसेल्युलोज (न.) (also lignocellulose)






lime soda process

चुना सोडा प्रक्रिया


lime-stone

चुनखडी (स्त्री.), चुनखडक (पु.)


lime-water

चुन्याची निवळी (स्त्री.)



limit of error

त्रुटि सीमा


limit of identification

अभिज्ञान सीमा


limiting current

सीमांत धारा


limiting curve

सीमांत वक्र, सीमांत वक्ररेषा


limiting density

सीमांत घनता


limiting electrode potential

सीमांत इलेक्ट्रोड विभव


limiting ionic conductance

सीमांत आयनी प्रवहन



line spectrum

रेषापंक्ति (स्त्री.) (रेषावर्णपंक्ति)




linear chromatography

रेखीय वर्णलेखन


linear conjugation

रेखीय एकांतरण


linear dispersion

रेषीय अपस्करण, रेखीय अपस्करण


linear expansion

रेखीय प्रसरण


linear polymer

सरल शृंखला बहुवारिक (also straingt chain polymer)


linear scan voltametry

रेखीय क्रमवीक्षी विद्युतदाबधारामिति



Lineweaver-Burk plot

लिनेव्हर-बर्क आलेख


linkage

१ बंध (पु.) २ सहलग्नता (स्त्री.)


linoleic acid

लिनोलेइक आम्ल


linolenic acid

लिनोलेनिक आम्ल


linseed

अळशी (स्त्री.), जवस (न.)


linters

सरकीला चिकटलेले तंतू (पु.अ.व.) (also cotton linters)


Lintner value

लिंटनर मूल्यांक



lipemia

लिपिडरक्तता (स्त्री.) (also lipidemia)



lipid bilayer

लिपिड द्विस्तर


lipid lntermediate

लिपिड माध्यमिक


lipid storage disease

लिपिड संचय विकार







lipoid

मेद (पु.), वसा (पु.) adj. मेदयुक्त, लिपॉइड



lipolytic enzyme

लिपिडदायी विकर


lipolytic rancidity

मेदविघटनी खवटपणा


lipopeptide

लिपोपेप्टाइड (न.) (also called peptidology colipid)



lipopolysaccharide

मेदबहुवारिकशर्करा (स्त्री.), लिपोलॉलीसॅकराइड (न.)


lipoprotein

मेदप्रथिन (न.), लिपोप्रोटीन (न.)


lipoprotein lipase

लिपोप्रोटीन लायपेज (abbr. LPL)


liposarcoma

मेदऊति कर्कार्बुद (पु.)



lipotropic

मेदपोषी (also lipotrophic)


lipotropic hormone

मेदपोषी संप्रेरक


lipovitellenin

लिपोव्हिटेलेनिन (न.)


liquefaction point

द्रवीकरण बिंदु, द्रवीभवन बिंदु


liquefication

द्रवीकरण (न.), द्रवीभवन (न.) condensation


liquid

द्रव (पु.) adj. द्रव-


liquid chromatography

द्रव वर्णलेखन


liquid crystal

द्रव स्फटिक


liquid crystal

द्रव स्फटिक



liquid junction potential

द्रव संधिस्थान विभव


liquid partition chromatography

द्रवकृत विभाजन वर्णलेखन


liquid phase

द्रव प्रावस्था


liquid phase

द्रव प्रावस्था


liquid scintillation

द्रव प्रस्फुरण


liquid scintillation counter

द्रव प्रस्फुरण गणित्र


liquid scintillator

द्रव प्रस्फुरक


liquid state

द्रवरूप अवस्था, द्रव अवस्था


liquid-liquid chromatography

द्रव-द्रव वर्णलेखन


liquid-membrane electrode

द्रव-पटल इलेक्ट्रोड


liquid-solid chromatography

द्रव-स्थायु वर्णलेखन


liquified petroleum gas

द्रवित पेट्रोलिअम वायु (abbr. LPG)


liquor

१ जलीय द्रावण (न.) २ मदिरा (स्त्री.)


liquor ammoniae

संहत अमोनिआ






lithium (Li)

लिथिअम (Li) (न.)


lithol red

लिथॉल लाल, लिथॉल रेड




litmus paper

लिटमसी पेपर, लिटमसी कागद


litre

लिटर (पु.) (also liter)


litre atmosphere

लिटर ऍटमॉसफिअर


Littrow prism

लिट्रो प्रिझम


Littrow-Echelle system

लिट्रो-एशेल यंत्रणा



liver function test

यकृत क्रिया चाचणी


livetin

लिव्हेटिन (न.) (protein)



load test

सह्यता चाचणी (also tolerance test)


loas line

भारित तारमार्ग (also loaded line)



localised infection

स्थानसीमित उपसर्ग


lock and key hypothesis

कुलूप किल्ली परिकल्पना


Locke's solution

लॉकचे द्रावण



logarithmic calculation

लागीय परिगणन


Lohmann reaction

लोहमन अभिक्रिया


lone pair of electrons

विविक्त इलेक्ट्रॉन युग्म


long period

प्रदीर्घ आवर्तन



longitudinal section

उभा छेद, लंब छेद


longitudinal wave

अनुतरंग (पु.)


loop

लूप (पु.), वलय (न.), वेटोळे (न.)


Lorentz broadening

लॉरेन्ट्झ विस्तारण



Lovibond comparator

लोव्हिबाँड तुलनित्र




low vacuum

अल्प निर्वात पोकळी


low-absorbance method

निम्न अवशोषकता पद्धति


low-density polyethylene

निम्न-घनता पॉलिइथिलीन


lower homologue

निम्न समश्रेणीय




lowering of freezing point

गोठणांक अवनमन (न.)



Lowery-Bronsted theory

लॉरी-बॉन्स्टेड सिद्धांत


lowest unoccupied molecular orbital

अव्याप्त नीचतम रेणुकक्षिका (abbr. LUMO)


LPG

LPG  (abbr. of liquid petroleum gas)


LPL

LPL  (abbr. of lipoprotein lipase)


LRF

LRF  (abbr. of luteinising hormone releasing factor)


LRH

LRH  (abbr. of luteinising hormone releasing hormone)


LSD

LSD  (abbr. of lysergic acid diethylamide)




lubricating agent

वंगण (न.), स्नेहक (पु.)



lubrication

वंगवणी (स्त्री.)



luciferase

ल्युसिफरेज (पु.)


luciferin

ल्युसिफेरिन (न.)


Lugol's solution

ल्युगॉल द्रावण



lumen

अवकाशिका (स्त्री.), लुमेन (न.)


lumichrome

दीप्तवर्णी (पु.)


lumiflavin

ल्युमिफ्लेविन (न.)


luminescence

दीप्ति (स्त्री.) brightness


luminosity

अनुदीप्ति (स्त्री.)


luminous

अनुदीप्त ज्योत, प्रकाशी ज्योत


luminous gas source

दीप्तिमान वायु प्रभव, अनुदीप्तप्रकाशी वायु प्रभव `


luminous reflectance

अनुदीप्त परावर्तनांक


lumirhodopsin

ल्युमिऱ्होडोप्सिन (न.)


LUMO

LUMO  (abbr. of lowest unoccupied molecular orbital)


lumuinous paint

अनुदीप्त रंग


lunar caustic (siover nitrate)

कांडीखार (पु.) (सिल्व्हर नायट्रेट)


lustre

तेज (न.) brightness  (also luster)



lutecium (Lu)

ल्युटेशिअम (Lu) (न.)


lutein

ल्युटिन (न.) ((natural pigment)


luteinising hormone

ल्युटिनकारी संप्रेरक (also called luteotrophic hormone)


luteinising hormone releasing factor

ल्युटिनकारी संप्रेरक-स्त्रावी संप्रेरक (abbr. LRF) (also luteinising hormone releasing hormone (abbr. LRH))


luteotropin

ल्युटिनपोषी (पु.)


luterotrophic hormone

ल्युटिनपोषी संप्रेरक (also called luteinising hormone)





Lyman series

लायमन रेखापंक्ति



lymph node permeability factor

लसीका ग्रंथि पार्यता घटक


lymphatic

लसीका- (also lymphatical)


lymphocyte

लसीकापेशी (स्त्री.) लसिका श्वेतपेशी (स्त्री.)


lymphocyte transformation

लसीकापेशी रूपांतरण



lymphoid cell

लसाकाभ पेशी, लसीका पेशी



lymphosarcoma

लसीकाऊति कर्करोग (पु.)



lyophilic

द्रवाकर्षी, द्रवस्नेही


lyophilic colloid

द्रवाकर्षी कलिल, द्रवस्नेही कलिल


lyophilisation

द्रवाकर्षीकरण (न.)



lyophobic colloid

द्रवाकर्षी कलिल


lysergic acid

लायसर्जिक आम्ल


lysergic acid dietylamide

लायसर्जिक आम्ल डायैथिलऍमाइड (abbr. LSD)


lysil-bradykinin

लायसिल-बॅडिकायनिन (न.) (also called kallidin I)


lysin

लायसिन (न.) (an antibody which has the power of causing dissolution of cells)


lysine

लायसिन (न.) (an aminoacid)


lysine intolerance

लायसिन असह्यता


lysine vasopressin

लायसिन व्हॅसोप्रेसिन


lysis

विलयन (न.), लयन (न.), अपघटन (न.)


lysis inhibition

अपघटन संदमन


lysogenic cycle

जीवाणुभक्षीवाही चक्र (also temperate cycle)


lysogenisation

जीवाणुभक्षीवहन (न.), जीवाणुभक्षीवाहीकरण (न.)


lysogensy

संयमीजीवाणुभक्षीसंसर्ग (पु.), लायसोजेनी (स्त्री.)


lysolecithin

लायसोलेसिथिन (न.)


lysophosphoglyceride

लायसोफॉस्फोग्लिसराइड (न.)


lysosome

लायसोसोम (न.), लयकारिका (स्त्री.)





lytic response

अपघटनी प्रतिसाद


m-

m- (abbr. of meta i.e. 1,3-position on aromatic ring)


M-absorption edge

M-अवशोषण सीमा


M-line

M-रेखा (स्त्री.), M-लाइन (स्त्री.)



macerated filter paper

ओला गाळणी कागद



machine

यंत्र (न.), मशीन (न.)


macro

स्थूल-, बृहत micro- (in comb.)


macroanalysis

स्थूलमात्रा विश्लेषण (न.)


macrochemistry

बृहतरसायनशास्त्र (न.)



macrocyte

बृहतलोहितपेशी (स्त्री.)


macronutrient

बृहतपोषक (पु.)


macrophage

बृहतभक्षी (पु.)



macroscopic property

स्थूल गुणधर्म


mactolide

मॅक्रोलाइड (न.) (antibiotic)


mactomolecule

स्थूलरेणु (पु.)



magenta

मॅजेंटा (न.) (also called fusin)


magic number

स्थायित्व अंक, गूढांक (पु.)


magic spot

असामान्य न्यूक्लिओटाइड


magma

१ शीलारस (पु.) २ स्फटिकयुक्त शर्करापारक (पु.)



magnesia mixture

मॅग्नेशिआ मिश्रण


magnesite

मॅग्नेसाइट (न.) (mineral)


magnesium (Mg)

मॅग्नेशिअम (Mg) (न.)


magneson

मॅग्नेसॉन (न.) (पॅरा नायट्रोबेंझीन ऍझो आल्फा नॅफ्थॉल) (reagent)




magnetic attraction

चुंबकीय आकर्षण


magnetic balance

चुंबकीय तुला


magnetic electron multiplier

चुंबकीय इलेक्ट्रॉन वर्धक


magnetic field

चुंबकीय क्षेत्र


magnetic field intensity

चुंबकीय क्षेत्र तीव्रता



magnetic hyperfine structure

चुंबकीय अतिसूक्ष्म संरचना


magnetic intensity

चुंबकीय तीव्रता


magnetic moment

चुंबकीय आघूर्ण


magnetic orbital quantum number

चुंबकीय कक्षीय क्वांटम अंक


magnetic polarisation

चुंबकीय धुवण



magnetic potential

चुंबकीय विभव



magnetic quantum number (m)

चुंबकीय क्वांटम अंक (m)


magnetic rotation

चुंबकीय घूर्णन


magnetic separtor

चुंबकीय विलगक


magnetic shielding

चुंबकीय परिरक्षण


magnetic spin quantum number

चुंबकीय आभ्राम क्वांटम अंक


magnetic susceptibility

चुंबकीय प्रभाव्यता


magnetic total angular momentum quantum number

चुंबकीय पूर्ण कोनीय संवेग क्वांटम अंक



magnetism

चुंबकत्व (न.) antiferromagnetism, प्रतिफेरोचुंबकत्व, diamagnetism, प्रतिचुंबकत्व, ferrimagnetism, फेरीचुंबकत्व, ferromagnetism, फेरोचुंबकत्व, paramagnetism, समचुंबकत्व



magneto-chemistry

चुंबकीय रसायनशास्त्र (न.)


magnetometric titration

चुंबकत्वमितीय अनुमापन




magnifying power

विशालन क्षमता, विशालन शक्ति


magnitude

१ अभिमिति (स्त्री.), परिणाम (न.) २ प्रत (स्त्री.) ३ महत्ता (स्त्री.) area, क्षेत्रफळ, dimension, मिति, extent, १ मर्यादा २ व्याप्ति, size, आकार, volume, आकारमान, आयतन


Maillard reaction

मेलार्ड अभिक्रिया (also called browing reaction)


main diffusion coefficient

मुख्य विसरण गुणांक


major gene

दृश्यप्ररूप प्रमुख जीन


malachite green

मॅलॅकाइट हिरवा (pigment)



Malaprade reaction

मॅलाप्रेड अभिक्रिया


malaria

मलेरिआ (पु.), हिवताप (पु.)







maleic anhydride

मॅलेइक अनहायड्राइड


malic acid

मॅलिक आम्ल (also apple acid)




malignant tumor

घातक अर्बुद


malleability

पत्रिकारकता (स्त्री.), वर्धनीयता (स्त्री.) pliability


mallorising

मॅलोरीकरण (न.) (उच्च तापमानी पाश्चरीकरण)





malonic ester

मॅलोनिक एस्टर


malononitrile

मॅलोनोनायट्राइल (न.)


malt sugar

सातूची साखर, यव साखर




maltose figure

माल्टोज मूल्यांक




mammary tumor agent

स्तन अर्बुद कारक


mammotropin

स्तनपोषी (पु.)


mandelate pathway

मॅन्डेलेट मार्ग


mandelic acid

मॅन्डेलिक आम्ल



manganese (Mn)

मँगेनीज (Mn) (न.)


manganese dioxide

मँगेनीज डायॉक्साइड





manmade fibre

कृत्रिम तंतु (also artificial fibre)



manner

रीत (स्त्री.) method


Mannich reaction

मॅनिश अभिक्रिया




manometer

वायुदाबमापी (पु.)


mantissa

लाग अपूर्णांक (पु.)


mantle

प्रावार (न.), टोपी (स्त्री.) (gas)


manufacture

उत्पादन (न.) v.t. उत्पादन करणे



maolar absorbancy index

ग्रॅमरेण्वीय अवशोषणांक



maple syrup urine desease

मॅप्ले पाक मूत्रविकार (उपजत चयापचय दोषामुळे काकवीसारखी लघवी होते)


marasmus

कुपोषण विकार (पु.), बालशोष (पु.)





marine chemistry

सागरी रसायनशास्त्र


Mariottle flask

मॅरिओट पात्र






marker enzyme

सूचक विकर, विलक्षक विकर


Markownikoff's rule

मार्कोनिकोफचा नियम


marmite

यीस्ट (also yeast extract)


marsh gas

दलदल वायु (मिथेन वायु)


marshmallow

मार्शमॅलो (पु.)




masking agent

आच्छादक (पु.)


Mason's theory

मॅसन सिद्धांत



mass chromatogram

वस्तुमान वर्णलेख


mass defect

वस्तुमान त्रुटि


mass energy equivalence

वस्तुमान ऊर्जा सममूल्यता


mass number

वस्तुमानांक (पु.)


mass polymerisation

समष्टि बहुवारिकन (also bulk polymerisation)


mass spectogram

वस्तुमान पट


mass spectograph

वस्तुमान पंक्तिलेखी


mass spectroscope

वस्तुमान पंक्तिदर्शी


mass spectrum

वस्तुमान पंक्ति


mass transfer

वस्तुमान स्थानांतरण


mass transfer process

वस्तुमान स्थानांतरण प्रक्रिया


mass-balance equation

वस्तुमान-संतुलन समीकरण


mass-energy relationship

वस्तुमान-ऊर्जा संबंध


mastic

१ रूमामस्तकी (न.) २ (as, material of construction) निर्मिति द्रव्य (न.)


mathematical equation

गणिती समीकरण


mathematical symbol

गणितीय संज्ञा


matrix

१ आधारक (पु.) २ Math. सारणी (स्त्री.)



matte surface

मॅटे पृष्ठ (also called zero gloss surface)


matter

१द्रव्य (न.) २ वस्तु (स्त्री.)



maturation

१ परिपक्वता (स्त्री.) २ परिपक्वन (न.)


maturation protein

परिपक्वता प्रथिन, परिपक्वता प्रोटीन





maximum valence

महत्तम संयुजा



maximum work function

कमाल कार्यफल


Maxwell effect

मॅक्सवेल परिणाम


Maxwell-Boltzman distributioun law

मॅक्सवेल-बोल्टझ्मन वितरण नियम


Maxwell's distribution law

मॅक्सवेलचा वितरण नियम


McArdle-Schmid-Person disease

मॅकआर्डल स्कि्मड-पीअर्सन विकार (also called McArdle's disease or glycogen storage disease)


McArdle's disease

मॅकआर्डल विकार (also called McArdle's disease or glycogen storage disease)


mean

१ माध्य (न.) २ सरासरी (स्त्री.)


mean activity coefficient

माध्य सक्रियता गुणांक


mean free path

माध्य मुक्त पथ, माध्य मुक्त अंतर


mean power

१ माध्य शक्ति २ सरासरी शक्ति


mean refractive index

माध्य अपवर्तनांक


mear factor

मेदरहित मांसार्क


measure

१ माप (न.) २ (act of measuring) मापन (न.)


measuring cylinder

मापन नळकांडे


measuring pipette

अंशांकित शोषनळी (also graduated pipette)


meat extract

मांसार्क (पु.)


mecellar

१ प्रस्फटिक- २ मायसेली


mechanical energy

यांत्रिक ऊर्जा


mechanical equivalent of heat

उष्णतेचे यांत्रिक सममूल्य


mechanical properties

यांत्रिकी गुणधर्म (पु.अ.व.)


mechanical stirrer

यांत्रिक ढवळण


mechanism

१ यंत्रणा (स्त्री.) २ कार्यतंत्र (न.) ३ क्रियाविधि (पु.) (as in cascade mechanism सोपानी क्रियाविधि, उतरंड क्रियाविधि)


mechanistic theory

कार्यतंत्र सिद्धांत


mechanochemical coupling hypothesis

यांत्रिक-रासायनिक युग्मन परिकल्पना



median lethal dose (LD50)

अर्धघातक मात्रा (LD५०)


mediated transport

मध्यस्थद्वारा परिवहन


medical chemistry

वैद्यक रसायनशास्त्र


medicinal chemistry

औषध रसायनशास्त्र



medulla

१ मज्जा (स्त्री.) २ मध्यांग (न.)


Mehler reaction

मेहलर अभिक्रिया



meiospore

मायोबीजाणु (पु.)


meiotic

अर्धसूत्री, अर्धसूत्र-, अर्धसूत्रविभाजनी, अर्धसूत्रविभाजन-




melangeur

पेस्टीकरणित्र (न.)


melanin pigment

मेलॅनिन वर्णक, कृष्णवर्णक (पु.)


melanocyte

मेलॅनिनपेशी (स्त्री.), कृष्णवर्णधारी पेशी (स्त्री.)


melanocyte-stimulating hormone regularity harmone)

मेलॅनिनपेशी-उद्दीपक संप्रेरक स्त्रावी संदमी संप्रेरक


melanocyte-stimulating hormone regulatory hormone

मेलॅनिनपेशी-उद्दीपक संप्रेरक स्त्रावी संदमी संप्रेरक (also called melanocyte stimulating hormone release-inhibiting hormone)


melanocyte-stimulationg hormone

मेलॅनिनपेशी संप्रेरक, मेलॅनिनपेशी उद्दीपक संप्रेरक (abbr. MSH) (also melanotrophin or melanotropin)


melanoma

कृष्णकर्क (पु.), मेलॅनोअर्बुद (पु.)


melanophore

कृष्णवर्णदायी गट (पु.), मेलॅनोफोर (न.)


melanosome

मेलॅनिनकाय (पु.), मेलॅनोसोम (पु.)


melanotrophin

melanocyte-stimulating hormone



melituria

शर्करामेह (पु.), ग्लुकोजमेह (पु.) (also glucosuria)


melotic effect

अर्धसूत्री परिणाम


melt

वितळवणे, वितळणे द्रवण करणे, द्रवण होणे


melt spinning

द्रवणी तंतूकरण


melting point

द्रवणांक (पु.)



membrane

पटल (न.), अस्तर (न.) crust



membrane electrode

पटल इलेक्ट्रोड


membrane equillibrium

पटल समतोल


membrane filter

पटल गाळणी, पटल निस्यंदक


membrane potential

पटल विभव


membrane structure

पटल रचना


membrane transport

पटल परिवहन



membron theory of cancer

कर्करोगाचा मेम्बॉन सिद्धांत


memory cell

प्रतिक्षमतास्मृति पेशी


memory response

प्रतिक्षतास्मृति प्रतिसाद


menadione

मेनाडायोन (न.) (vitamin)


Mendel's law

मेन्डेलचे नियम (पु.अ.व.)


Mendeleeff system

मेन्डेलीफ पद्धति


Mendeleeff's periodic table

मेन्डेलीफची आवर्त सारणी


mendelevium (Md)

मेन्डेलिव्हिअम (Md) (न.)


mener's cramp

अतिस्वेदजन्य पेटका


meniscus

चंद्रकोरी पृष्ठ (न.)स सीमापृष्ठ (न.)


meniscus depletion sedimentation equillibrium

चंद्रकोरीपृष्ठ ऱ्हास अवसादन समतोल, सीमापृष्ठ ऱ्हास अवसादन समतोल





mepacrine

मेपाक्राइन (न.) (drug)


meprobamate

मेप्रोबॅमेट (न.) (drug)


meq.

(abbr. of melliequivalent) meq




mercapturic acid

मकतॅप्च्युरिक आम्ल


mercerisation

मर्सरीकरण (न.)


mercuration

पारदन (न.), मर्क्युरन (न.)


mercurial

पारायुक्त, पारदीय


mercuric

मर्क्युरिक, पारदिक (of, relating to, or containing mercury)


mercuric chloride

मर्क्युरिक क्लोराइड (also corrosive sublimate)


mercuric oxide

मर्क्युरिक ऑक्साइड (शिपीचंद)


mercuric sulphide

मर्क्युरिक सल्फाइड



mercurous chloride

मर्क्युरस क्लोराइड


mercurous oxide

मर्क्युरस ऑक्साइड


mercury (Hg)

मर्क्युरी (Hg) (स्त्री.), पारा (पु.), पारद (पु.) (hydragyrum)


mercury electrode

ंमर्क्युरी इलेक्ट्रोड


mercury lamp

मर्क्युरी दिवा



mercury vapour lamp

पारद बाष्प दीप


meringue

अंड-शर्करा टॉफी (स्त्री.)


Meselson-Stahl experiment

मेसेल्सन-स्टाल प्रयोग


mesh

जालाक्ष (पु.), जालीछिद्र (न.)


mesh size

जालाक्ष आकार, जालीछिद्र आकार, जालाक्षमान (न.)






meso-tartaric

मेसोटार्टारिक



mesomeric effect

मेसोमेरी परिणाम


mesomerism

संस्पंदन (न.) (also resonance)




mesophile

मध्यमतापरागी जीवाणु (पु.)


mesosome

१ मध्यकाय (पु.) २ मेसोसोम (पु.)


mesothorium

मेसोथोरिअम (न.)


messenger RNA

संकेतवाही RNA  (also template RNA)


messenger RNA hypothesis

संकेतवाही RNA परिकल्पना



meta-

१ (abbr. m-) मेटा- २ मित (in comb.)


meta-cresol

मेटा-क्रेसॉल (न.)


meta-phenylenediamine

मेटा-फेनिलीनडायामाइन (न.)


metabolic

चयापचय-. चयापचयी


metabolic acidosis

चायपचयी आम्लरक्तता


metabolic alkalosis

चयापचयी अल्करक्तता


metabolic antagonist

antimetabolite


metabolic balance

चयापचयी संतुलन


metabolic block

चयापचयी प्रतिबंध


metabolic disease

चयापचयी विकार


metabolic nitrogen

चयापचयी नायट्रोजन


metabolic pathway

चयापचयी मार्ग


metabolic poison

चयापचयी विष


metabolic pool

चयापचयी साठा, चयापचयी संचय


metabolic quotient

चयापचयी गुणांक (also called Warburg coefficient)


metabolic transformation

चयापचयी रूपांतरण


metabolic turnover

चयापचयी उलाढाल


metabolic water

चयापचयी जल





metachrome dyeing

सहक्रोम रंगाई



metal electrode

धातु इलेक्ट्रोड


metal fatigue

धातु क्षीणता, धातु श्रांति


metal porphyrin

metalloporphyrin


metal-ion indicator

धातु-आयनी दर्शक


metallic

धात्विक, धातु-, धातुसंबंधी



metallic elements

धात्विक मूलद्रव्ये (न.अ.व.)


metallic properties

धात्वीय गुणधर्म (पु.अ.व.)


metallochromic indicator

धातुजवर्ण दर्शक


metalloenzyme

धातुविकर (पु.)


metalloflavoprotein

मेटालोफ्लेव्होप्रोटीन (न.), धातुफ्लेव्होप्रथिन (न.)


metalloid

धातुसदृश, धात्वाभ


metalloporphyrin

धातुपॉर्फिरीन (न.), मेटलपॉर्फिरीन (न.) (also metal porphyrin)


metalloprotein

धातुप्रोटीन (न.)


metallurgy

धातुविद्या (स्त्री.), धातुशास्त्र (न.)


metamer

वर्गीय समसूत्री (पु.), गणीय समसूत्री (पु.)


metamerism

वर्गीय समसूत्रता (स्त्री.), गणीय समसूत्रता (स्त्री.)


metamorphosis

रूपांतरण (न.)


metanil yellow

मेटानिल पिवळा


metanilic acid

मेटानिलिक आम्ल


metaphase

मध्यावस्था (स्त्री.)


metaphosphate

मेटाफॉस्फेट (न.)


metaphosphoric acid

मेटाफॉस्फोरिक आम्ल


metaposition

एकांतरित स्थान (न.), मेटास्थान (न.)


metaprotein

मेटाप्रोटीन (न.), मेटाप्रथिन (न.)



metastable equilibrium

मितस्थायी समतोल


metastable peak

मितस्थायी शिखर


metastannic acid

मेटास्टॅनिक आम्ल


metastasis

विक्षेप (पु.), विक्षेपण (न.)



metastatic tumor

विक्षेपी अर्बुद


meteorite

उल्काश्म (पु.), अशनि (पु.)


meteorite iron

उल्कालोह (न.), अशनिलोह (न.)


meter

१ (as, a general term for any measuring instrument) मीटर (पु.), (in comb.)-मापी (पु.) (as in hygrometer आर्द्रतामापी) २ (also metre) (as, a unit of length in metric system) मीटर (पु.)


meter-kilogram-hour unit

metre-kilogram-hour unit




methanol

मिथेनॉल (न.) (also called wood alcohol or wood spirit)


methanolysis

मिथेनोली अपघटन (न.)


methemoglobin

मिथेमोग्लोबिन (न.)


methemoglobinemia

मेथेमोग्लोबिनरक्तता (स्त्री.)


methimazole

मेथिमॅझोल (न.) (drug)



methionine sulphoximine

मेथिओनाइन सल्फॉक्झिमाइन


methionyl transfer RNA

मेथिओनील हस्तांतरण RNA


method

पद्धति (स्त्री.), रीति (स्त्री.) manner, रीत, mode, पद्धत, procedure, कार्यपद्धति, कार्यप्रणाली, process, प्रक्रिया


method of successive approximation

अनुक्रमी समीपन पद्धति


methodology

पद्धतिशास्त्र (न.)




methyl acrylate

मेथील ऍक्रिलेट


methyl alcohol

मेथील अल्कोहोल


methyl glucoside

मेथील ग्लुकोसाइड



methyl orange

मेथील ऑरेन्ज



methyl violet

मेथील जांभळा



methyl-poor transfer RNA

अल्पमेथिली हस्तांतरण RNA


methylated spirit

मेथीलेटेड स्पिरिट


methylating agent

मेथीलन कारक



methylene blue

मेथिलीन ब्लू


methylene blue due-reduction test

dye-reduction test of milk


methylene blue technique

मेथिलीन ब्लू तंत्र


methylene blue test of milk

dye-reduction test of milk


methylene group

मेथिलीन गट


metre

मीटर (पु.) (also meter) (as, a unit of length in metric system)


metre-kilogram-hour unit

मीटर-किलोग्रॅम-सेकंद पद्धति (mks पद्धति) (abbr. mkh unit or MKH unit)


Meulengracht diet

म्युलेनग्राच्ट पथ्याहार


mevalonic acid

मेव्हॅलोनिक आम्ल


Meyerhof oxidation quotient

मेयरहॉफ ऑक्सिडन प्रमाण


mg

mg  (abbr. of milligram)


mho

मो (न.) (विद्युतवाहकतेचे एकक)



micelle

१ मायसेल (न.) २ कलिलकण (पु.)


micellisation

मायसेलन (न.)


Michael's reaction

मायकेल अभिक्रिया


Michaelis - Menten - Briggs - Haldane equation

मायकेलीस-मेन्टेन-बीग्ज-हाल्डन समीकरण


Michaelis pH function

मायकेलीस pH फल


Michaelis-Menten equation

मायकेलीस,मेन्टेन समीकरण


Michaelis-Menten kinetics

मायकेलीस-मेन्टेन क्रियागतिकी


Michelis constant

मायकेलीय स्थिरांक


Michler's hydrol

मिश्लर हायड्रॉल


Michler's ketone

मिश्लर कीटोन


micro-

सूक्ष्म critical, संपूर्ण, macro-, स्थूल-, बृहत-, semi-micro-, सूक्ष्मप्राय- (in comb.)


microaerophilic

अल्पवातरागी- n. अल्पवातरागी (पु.)


microanalysis

सूक्ष्म विश्लेषण (न.)


microbalance

सूक्ष्म तुला (स्त्री.)


microbeaker

सूक्ष्म चंचुपात्र (न.)


microbial analysis

सूक्ष्मजीव विश्लेषण


microbiology

सूक्ष्मजीवशास्त्र (न.)


microbody

सूक्ष्मपिंड (पु.), सूक्ष्मकाय (पु.) (also called peroxisome)


microburette

मायक्रोब्युरेट (न.), सूक्ष्म मोजनळी (स्त्री.)


microcentrifuge tube

सूक्ष्म अपकेंद्रित्र नलिका


microchemistry

सूक्ष्मरसायनशास्त्र (न.)


microcosmic salt

मायक्रोकॉस्मिक क्षार (ऍसिड सोडिअम अमोनिअम फॉस्फेट)


microcrystalline

सूक्ष्मस्फटिकी


microcurie

मायक्रोक्युरी (न.)


microelectrode

सूक्ष्म इलेक्ट्रोड (पु.)


microencapsulated enzyme

सूक्ष्मसंपुटित विकर


microgram

ंमायक्रोग्रॅम (पु.)


micrograph

सूक्ष्मआलेख (पु.)


micromolecule

सूक्ष्मरेणु (पु.)



microperoxisome

अतिसूक्ष्मकाय (पु.), सूक्ष्मपेरॉक्सिकाय (पु.)


micropipette

मायक्रोपिपेट (न.), सूक्ष्मशोषनळी (स्त्री.)


microprobe

सूक्ष्मशोधसाधन (न.)


microscope

सूक्ष्मदर्शी (पु.)


microscopic

सूक्ष्म, सूक्ष्मदर्शीय


microscopic property

सूक्ष्म गुणधर्म


microscopic test

सूक्ष्मदर्शीय चाचणी


microscopy

सूक्ष्मदर्शिकी (स्त्री.)


microsome

सूक्ष्मकणिका (स्त्री.)


microstructure

सूक्ष्मसंरचना (स्त्री.)


microtome

सूक्ष्मछेदनित्र (न.)


microtubule

सूक्ष्मनलिका (स्त्री.)



mictobiological assay

सूक्ष्मजीवशास्त्रीय आमापन


midpoint

मध्यबिंदु (पु.) centre


migration

१ स्थानांतरण (न.) २ स्थलांतरण (न.)


migration current

स्थानांतरण धारा


migration of ions

आयनांचे स्थानांतरण


migration rate

स्थानांतरण गति


migration velocity

स्थानांतरण वेग


milk buddeised

हायड्रोजन-पेरॉक्साइड मिश्रित दूध


milk fast test

दूध स्निग्धांश चाचणी (also Gerber test)


milk of lime

चुन्याची निवळी



milk-alkali syndrome

दूध-अल्कता संलक्षण


Miller experiment

मिलर प्रयोग


Miller index

मिलर निर्देशांक



millicurie

मिलिक्युरी (न.)


milliequivalent

मिलिसममूल्यभार (पु.), सहस्त्रांश सममूल्यभार (पु.) (also abbr. meq) (also milliequivalent weight)


milligram

मिलिग्रॅम (पु.) (abbr. mg.)


millilitre

मिलिलिटर (पु.) (also millileter)


millimetre

मिलिमीटर (पु.) (also millimeter) (abbr. mm)


millimicron

मिलिमायक्रॉन (न.)


millimole

मिलिमोल (न.), मिलिग्रॅमरेणु (पु.)


milling

१ (as, a process) दळणे (न.) २ आकार देणे (न.) ३ (as, a corrugated edge on a coin) कंगोरणे (न.)


milling dyes

मिलिंग रंजक (पु.अ.व.), आघाती रंजक (पु.अ.व.), कांडणी रंजक (पु.अ.व.)


Millon reaction

मिलॉन अभिक्रिया


Millon's reagent

मिलॉनचा अभिकारक



Minamata disease

मिनामाटा विकार (पारद विषबाधा)



mineral

खनिज (न.) adj. खनिज-



mineral analysis

खनिज विश्लेषण


mineral chemistry

खनिज रसायनशास्त्र





mineralocorticosteroid

मिनरलोकॉर्टिकोस्टेरॉइड (न.) (hormone)


mineralocorticosteroid

मिनरलोकॉर्टिकोस्टेरॉइड (न.) (hormone)



mining

खाणकाम (न.), खनिविद्या (स्त्री.)





mirror image

दर्पण प्रतिमा, प्रतिबिंब (न.)


mirror reflection

दर्पणी परावर्तन (also specular reflection)



miscibility

मिश्रणीयता (स्त्री.)




miso

जपानी पाककृति (स्त्री.)



missense codon

अनर्थी कोडॉन


mistake

चूक (स्त्री.) error


MIT

MIT  (abbr. of monoiodotyrosine)


mitochondrion

तंतुणिका (स्त्री.) (also chondriosome)


mitogen

सूत्रीविभाजक (पु.)


mitosis

सूत्री विभाजन (न.), अप्रत्यक्ष विभाजन (न.)



mitotic recombination

सूत्रीविभाजनी पुनःसंयोग


Mitscherlich law

मिट्शर्लिशचा नियम


mixed

१ मिश्र, मिश्रित २ संमिश्र


mixed acid fermentation

मिश्र आम्ल किण्वन


mixed amino acid fermentation

मिश्र ऍमिनो आम्ल किण्वन


mixed crystal

मिश्र स्फटिक





mixed function oxidase

मिश्र क्रियाकारी ऑक्सिडेज (also called monooxygenase)


mixed indicator

मिश्र दर्शक




mixed solvent

मिश्र द्रावक


mixed-order reaction

मिश्र-कोटि अभिक्रिया


mixer

मिश्रणी (स्त्री.) grinder



mkh unit

mks पद्धति (abbr. of metre-kilogram-second system)


ml.

ml. (abbr. of millilitre)


mm

mm. (abbr. of millimetre)





mobility

चलिष्णुता (स्त्री.), गतिशीलता (स्त्री.)


mode

१ प्रकार (पु.) २ पद्धत (स्त्री.) method


model

प्रतिकृति (स्त्री.), प्रतिमान (न.), निदर्श (पु.) pattern, प्रतिरूप, prototype, आदिरूप, representation, प्रतिरूपण, sample, प्रतिदर्श, specimen, नमुना, type, प्रकार, प्ररूप


moderator

१ मंदायक (न.) २ नियामक (पु.)


modification enzyme

परिवर्तनी विकर




modulus

मापांक (पु.), भाजक (पु.)


modulus of elasticity

प्रत्यास्थता मापांक




moiety

अंश (पु.), भाग (पु.), गट (पु.)



moisten

ओलसर करणे, ओलसर होणे, ओलावणे


moisture

ओलावा (पु.), आर्द्रता (स्त्री.)



molal conductance

मोलल प्रवहन


molal conductivity

मोलल वाहकता


molal solution

मोलल द्रावण



molar

ग्रॅमरेण्वीय, ग्रॅमरेणुसंबंधी, ग्रॅम रेणु-


molar absorption coefficient

ग्रॅमरेण्वीय अवशोषणांक


molar absorptivity

ग्रॅमरेण्वीय अवशोषकता


molar activity

ग्रॅमरेण्वीय क्रियाशीलता


molar concentration

ग्रॅमरेणु संहति


molar conductivity

ग्रॅमरेण्वीय वाहकता


molar evaporation

ग्रॅमरेणु बाष्पीकरण, ग्रॅमरेणु बाष्पीभवन


molar extinction coefficient

ग्रॅमरेण्वीय विलोपन गुणांक


molar heat of evaporation

ग्रॅमरेण्वीय बाष्पन ऊष्मा


molar refractivity

ग्रॅमरेण्वीय अपवर्तकता


molar rotation

ग्रॅमरेण्वीय घूर्णन


molar solubility

ग्रॅमरेणु द्रावणीयता


molar solution

ग्रॅमरेण्वीय द्रावण


molar volume

ग्रॅमरेण्वीय घनफळ, ग्रॅमरेणु घनफळ


molarity

ग्रॅमरेणुता (स्त्री.)


molasses

उसाची मळी (स्त्री.)


mole fraction

ग्रॅमरेणु अंश


mole percent

ग्रॅमरेणु टक्केवारी


mole ratio

मोल गुणोत्तर, ग्रॅमरेणु गुणोत्तर



molecular absorption

रेण्वीय अवशोषण


molecular activity

रेणु क्रियाशीलता


molecular association

रेणु सहचरण


molecular attraction

रेणु आकर्षण


molecular biology

रेणुजीवशास्त्र (न.)


molecular bond

रेण्वीय बंध


molecular compound

रेणु संयुग


molecular conductivity

रेण्वीय वाहकता


molecular depression constant

रेणु घट स्थिरांक


molecular diameter

रेणूचा व्यास


molecular disease

रेणुजन्य रोग, रेण्वीय रोग


molecular dispersion

रेणु अपस्करण


molecular distillation

रेण्वीय ऊर्ध्वपातन


molecular ellipticity

रेणु-विवृत्तता (स्त्री.)


molecular equillibrium

रेण्वीय समतोल



molecular formula

रेणु सूत्र


molecular genetics

रेणु आनुवांशिकी, रेणु अनुवंशशास्त्र (also called biochemical genetics)


molecular heat of vaporisation

बाष्पनाची रेणु उष्णता


molecular impact

रेण्वीय आघात


molecular layer

रेण्वीय स्तर, रेण्वीय थर




molecular orbital

रेणु कक्षिका


molecular orbital theory

रेणु कक्षिका सिद्धांत


molecular overcrowding

रेण्वीय अतिगर्दी


molecular polarisability

रेण्वीय धुवणीयता, रेणु धुवणक्षमता


molecular quation

रेण्वीय समीकरण


molecular radioautography

रेण्वीय किरणोत्सारचित्रण


molecular rearrangement

रेणु पुनर्रचना


molecular refraction

रेणु अपवर्तन


molecular sieve

रेणु चाळणी


molecular sieve coefficient

रेणु चाळणी गुणांक


molecular spectrum

रेणु पंक्ति


molecular structure

रेणु संरचना


molecular symmetry

रेणु सममिति


molecular vibration

रेणु कंपन


molecular volume

रेणु आकारमान



molecularity

रेण्वीयता (स्त्री.)



Molisch reaction

मॉलिश अभिक्रिया



molten state

प्लावित स्थिति, द्रवित स्थिति


molting hormone

निर्मोक संप्रेरक



molybdenum (Mo)

मॉलिब्डेनम (Mo) (न.)


molybdoferredoxin

मॉलिब्डोफेरेडॉक्सिन (न.)


molybdoprotein

मॉलिब्डोप्रोटीन (न.)


moment of inertia

जडत्व आघूर्ण




monacidic

एकाम्लधर्मी, एकआम्लांकी


monatomic

एकाण्वी-, एकाणु-



monestrous

वार्षिक मादीमद (पु.)


mongolism

मंगोलता (स्त्री.)


monitor

बोधक (पु.), नियंत्रक (पु.)


mono-

एक- di-bi-द्वि-, hepta-septa-, hetero-, नैकविध-, असम-, विषम- भिन्न, hexa-, षट्-, षष्ठ-, homo-, एकविध-, सम, iso-, सम-, multi-, बहु-, octa-octo-, अष्ट-, penta-, पंच-, poly-, बहु-, quadri-, चतुर-, चतुः-,septa-, सप्त, sesqui-, अध्यर्ध-, सार्ध-, tetra-quadri-,


mono-oxygenase

मोनोऑक्सिजिनेज (न.) (also called mixed function oxidase)



monoamine oxidase

मोनोअमाइन ऑक्सिडेज



monobromo-

मोनोबोमो- (comb. form)


monochromatic emissive power

एकवर्णी उत्सर्जन शक्ति


monochromatic light

एकवर्णी प्रकाश


monochromatic radiation

एकवर्णी प्रारण


monochromator

एकवर्णित्र (न.)



Monod, Wyman and Changeaux model

मोनॉड, वायमन व चेंजॉक्स प्रतिकृति


monodenate ligand

एकसंयुजी सहबद्ध


monoenergetic radiation

एकऊर्जीय प्रारण


monoenoic fatty acid

एकद्विबंधी मेदाम्ल


monofilament

एकदीर्घतंतु (पु.)


monoglyceride

मोनोग्लिसराइड (न.)


monohydrate

मोनोहायड्रेट (न.)



monoiodotyrosine

मोनोआयोडोटायरोसाइन (न.) (abbr. MIT)



monomer

एकवारिक (पु.) co-polymer, सहबहुवारिक, dimer, द्विवारिक, polymer, बहुवारिक, tetramer, चतुर्वारिक, trimer, त्रिवारिक


monomer radical

एकवारिक मुक्तमूलक




monomerisation

एकवारिकन (न.)


monomerism

एकवारिकता (स्त्री.)



monomolecular layer

unilayer


monomolecular reaction

एकरेणु अभिक्रिया, एकरेण्वीय अभिक्रिया (also unimolecular reaction)


mononuclear

१ एकवलयी २ एककेंद्रकीय


mononuclear complex

एककेंद्रीय संकुल


mononucleotide

मोनोन्यूक्लिओटाइड (न.)


monopole mass spectrometer

एकधुवी वस्तुमान पंक्तिमापी


monosaccharide

मोनोसॅकराइड (न.) (also called simple sugar)


monosodium glutamate

मोनोसोडिअम ग्लुटामेट (also called Accent or aginomoto)


monosome

एककाय (पु.), मोनोसोम (न.)



monovalance

एकसंयुजा (स्त्री.)


monovalent

एकसंयुजी (also univalent)



Morawitz theory

मॉरविट्झ सिद्धांत




Morner's test

मॉर्नर चाचणी


morphine

मॉर्फिन (न.) (alkaloid)


morphogenesis

अंगविकास (पु.), इंद्रियविकास (पु.) (also morphopoiesis or organogenesis)


morpholog

रूपिकी (स्त्री.)


morphopoiesis

morphogenesis


mortar

१ मळलेला चुना (पु.) २ खल (पु.)


mortar and pestle

खल आणि बत्ता, खलबत्ता (पु.)



mosaic theory

विविधऊतिक सिद्धांत, मोझेइक सिद्धांत


Mossbauer spectrometer

मॉस्बॉर पंक्तिमापी


Mossbauer spectroscopy

मॉस्बॉर पंक्तिदर्शन




motor cortex

मोटर कॉर्टेक्स


motor neuron

effect neuron



mottled teeth

ठिपकेदार दात, कर्बुरित दात


mould

१ बुरशी (स्त्री.) २ साचा (पु.)


mould bran

कोंड्यावरील बुरशीजन्य अमायलेज


mould inhibition

बुरणी संदमन




mouse growth factor

उंदीर वृद्धिकारक (पु.) (also called vitamin M or para aminobenzoic acid)



moving bed process

चल सीमा अपकेंद्रण


moving boundary centrifugation

चल सीमा अपकेंद्रण


moving boundary electrophoresis

चल सीमा विद्युतभारित कणसंचलन


moving zone centrifugation

चल भागी अपकेंद्रण


MSH

MSH  (abbr. of melanocyte-stimulating hormone)



mucilage

श्लेष्मक (न.), म्युसिलेज (न.)





mucopeptide

म्युकोपेप्टाइड (न.)


mucopolysaccharide

म्युकोपॉलिसॅकराइड (न.)


mucoprotein

म्युकोप्रोटीन (न.) (also called proteoglycan)


mucosal block

श्लेष्मल पटल



muffle furnace

मफल भट्टी, अवगुंठित भट्टी




Mullikan-Barker test

मुलिकन-बार्कर चाचणी


multi

बहु- mono  (in comb.)



multidentate ligand

बहुसंयुजी सहबद्ध


multienzyme system

बहुविकर पद्धति


multifilament

अनेकदीर्घतंतु (पु.), बहुतंतु (पु.)



multiple bond

गुणित बंध, बहु बंध


multiple equilibria

बहु समतोल


multiple forms of an enzyme

विकराची बहुरूपे (आयसोझाइम) (isozyme)



multiple proportion

गुणित प्रमाण


multiple sclerosis

बहुविध चेतादृढन


multiplet

बहुलक (न.) (doublet)


multiplicity

गुणितता (स्त्री.), बाहुल्य (न.)


multistage extraction

बहुटप्पी निष्कर्षण


multistep synthesis

बहुपदी संश्लेषण



multivalent allosteric inhibition

बहुसंयुजी पश्चप्रदाय संदमन


multivalent feedback inhibition

बहुसंयुजी पश्चप्रदाय संदमन


multivalent radical

बहुसंयोजी मूलक


multivalent regulatory enzyme

बहुसंयुजी नियामक विकर


muramic acid

म्युरॅमिक आम्ल


murein

म्युरिन (न.) (also called peptidoglycan)


murexide test

म्युरेक्साइड चाचणी


muriatic acid

म्युरिऍटिक आम्ल, हायड्रोक्लोरिक आम्ल



murine leukemia

उंदराचा श्वेतपेशी कर्करोग, उंदराचा ल्युकेमिआ


muropeptide

म्युरोपेप्टाइड (न.)


muscarine

मस्कॅरिन (न.) (alkloid)




muscle contraction

स्नायु संकुचन



muscle hemoglobin

स्नायु हीमोग्लोबिन


muscle phosphorylase

स्नायु फॉस्फोरिलेज


muscle sugar

स्नायु शर्करा (also called inositol)


muscone

मस्कोन (न.) (perfume)



mushroom sugar

अळंबी शर्करा (also called alpha-alpha trehalose)







mutant

१ उत्परिवर्तित २ उत्परिवर्ती n. १ उत्परिवर्त (पु.) २ उत्परिवर्तक (पु.)


mutarotation

म्युटाघूर्णन (न.), परिवर्ती घूर्णन (न.)




mutein

म्युटिन (न.), उत्परिवर्तित प्रथिन (न.)


mutton

मटण (न.), बकऱ्याचे मांस (न.)


mycloma protein

मज्जाअर्बुद प्रोटीन, मज्जाअर्बुद प्रथिन


mycolic acid

मायकोलिक आम्ल


mycoplasma

मायकोप्लाझ्मा (पु.)




mycosterol

मायकोस्टेरॉल (न.), कवकस्टेरॉल (न.)


myelin sheath

मायलिन आच्छद




Mynroe crucible

म्युन्रो मूस




myofibril

स्नायुतंतुक (न.)


myofilament

स्नायुतंतु (पु.)


myogen

स्नायुजन (न.), मायोजेन (न.)



myoglobin

मायोग्लोबिन (न.)


myohematin

मायोहेमॅटिन (न.)


myokinase

मायोकायनेज (पु.)



myosin

मायोसिन (न.) (protein)


myosin filament

मायोसिन स्नायुतंतु


myotropic activity

स्नायुपोषी क्रियाशीलता


myristic acid

मायरिस्टिक आम्ल


myxedema

प्रशोफ (पु.) (also myxoedema)


N

N (नायट्रोजन) (symbol for nitrogen)


N-Acetyl galactosamine

N-ऍसेटिल गॅलॅक्टोसॅमाइन (abr. NAGA)


N-acetylmuramic acid

N-ऍसेटिलम्युरॅमिक आम्ल


N-Acetylneuraminic acid

N-ऍसेटिल न्युरामिनिक आम्ल (abbr. NANA)


N-electron

N-इलेक्ट्रॉन (न.)


N-line

N-रेखा (स्त्री.). N-लाइन (स्त्री.)


N-methyl tetrahydrofolic acid

N-मेथील टेट्राहायड्रोफोलिक आम्ल


N-methylglycine

N-मेथीलग्लायसिन (न.) (also called sarcosine)


n-propylarsonic acid reagent

एन-प्रोपिलआर्सेनिक आम्ल अभिकारक



N-terminal

N-अंती, ऍमिनोअंती


nace reaction

नाम अभिक्रिया


NAD

NAD  (abbr. of nictinamide adenine dinucleotide)


NADP

NADP  (abbr. of nicotinamide adenine dinucleotide phosphate)


NAGA

NAGA  (abbr. of N-Acetyl galactosamine)


NANA

NANA  (abbr. of N-Acetylneuraminic acid)


nano-

नॅनो- ( १०-९ ) (comb. form)


nanometer

नॅनोमीटर (न.) (१nm १०-९m;(१nm१mu)) (abbr. nm)



naphthalene

नॅफ्थॅलीन (न.)


naphthalene balls

नॅफ्थॅलीनच्या गोळ्या (स्त्री.अ.व.)



naphthenic acid

नॅफ्थॅनिक आम्ल


naphthoic acid

नॅफ्थोइक आम्ल



naphthoquinone

नॅफ्थोक्विनोन (न.)


naphthylamine

नॅफ्थिलामाइन (न.)


Napierian logarithm

नॅपिअएरिअन लागरिथम


narcotic

गुंगीकारक द्रव्य (न.) adj. गुंगीकारक


narcotic poison

गुंगीकारक विष


naringin

नारिंगीन (न.) (glycoside)


narrow spectrum

मर्यादित प्रभावव्याप्ति



nascent hydrogen

नवजात हायड्रोजन


nascent oxygen

नवजात ऑक्सीजन


nascent state

नवजात अवस्था


native

१ प्राकृतिक २ मूलद्रव्य


native element

मूलरूपी मूलद्रव्य



natrium (Na)

सोडिअम (Na) (न.) (sodium)


natural

स्वाभाविक, नैसर्गिक


natural abandance

नैसर्गिक समृद्धि, नैसर्गिक बहुलता


natural chain elongation

नैसर्गिक शृंखला दीर्घन


natural changes

नैसर्गिक बदल (पु.अ.व.)



natural fibre

नैसर्गिक तंतु



natural immunity

नैसर्गिक प्रतिक्षमता



natural process

नैसर्गिक प्रक्रिया


natural property

नैसर्गिक गुणधर्म


natural radioactivity

प्राकृतिक किरणोत्सारिता


natural science

निसर्ग विज्ञान


natural water

नैसर्गिक पाणी


NDp

NDp  (abbr. of net dietary protein)


nearness

निकटता (स्त्री.) region


nebulisation

कणविस्फारण (न.)


nebuliser-burner system

कणविस्फारकज्वालक यंत्रणा


necrosis

ऊतिमृत्यु (पु.), ऊतिऱ्हास (पु.)


negative

१Elec. ऋण २ ऋण (-), ऋणात्मक ३ photog. व्यस्त- n. photog. व्यस्तचित्र


negative catalysis

ऋण उत्प्रेरण


negative catalyst

ऋण उत्प्रेरक



negative cotton effect

ऋण कॉटन परिणाम


negative electrode

ऋण इलेक्ट्रोड


negative feedback

inverse feedback





negative rays

ऋण किरण (पु.अ.व.)


negative resistance

ऋण रोध, ऋणात्मक रोध


negative stain

पार्श्व अभिरंजक


negative test

नकारात्मक चाचणी


negative valency

ऋण संयुजा


negatively charged

ऋण प्रभारित


neighbourhood

आसमंत (पु.), प्रतिवेश (पु.) region


neighbouring group effect

निकट गट प्रभाव, निकट गट सहभाग (also neighbouring group participation)


neiromuscular junction

चेतास्नायु संधि




neobiogenesis

नवजीवजनन (न.)



neodymium (Nd)

निओडिमिअम (Nd) (न.)


neomycin

निओमायसिन (न.) (antibiotic)





neopentane

निओपेन्टेन (न.)


neoplasia

नवपेशीविकसनविकार (पु.), अर्बुदविकार (पु.)


neoplasm

नवपेशीसमूह (पु.), अर्बुद (पु.) tumor


neoplastic

नवपेशीसमूह-, अर्बुद-


neosalvarsan

निओसल्व्हर्सन (न.) (drug)



nephelometry

गढूळताविकिरणमिति (स्त्री.) turbidimetry


nephrectomy

वृक्क उच्छेदन (न.)



neptunium (Np)

नेप्टुनिअम (Np) (न.)


neptunium series

नेप्चुनिअम श्रेणी


Nerberg ester

न्यूबर्ग एस्टर (also called fructose-6-phosphate)


Nernst equation

नर्नस्ट समीकरण


Nernst glower

नर्नस्टचा प्रकाशक


Nernst heat theorm

नर्नस्ट उष्णता सिद्धांत





nerve growth factor

चेता वर्धी कारक



nerve impulse transmission

चेता आवेग पारेषण


nerve-fibre

चेता तंतु (पु.)


nervous system

चेता संस्था


Nessler reagent

नेस्लर अभिकारक



net dietary protein

आहारातील निव्वळ प्रथिन (abbr. NDp)


net dietary protein energy ratio

आहाराचे निव्वळ प्रथिन ऊर्जा गुणोत्तर


net protein utilisation

निव्वळ प्रथिन उपयोग


net protein value

निव्वळ प्रथिन मूल्यांक (abbr. NPV)



neuraminic acid

न्युरामिनिक आम्ल


neuraminidase

न्युरामिनिडेज (पु.)


neuritis

न्यूरीटिस (पु.) (चेताविकार)


neurochemistry

चेतारसायनशास्त्र (न.)


neuroendocrine

चेताअंतःस्त्रावी (पु.)


neurofibril

चेतातंतुक (पु.)


neurohormone

चेतासंप्रेरक (पु.)


neurohumor

चेताद्रव (पु.), न्युरोह्युमर (पु.)


neurohypophyseal

चेता पीयूषिका-


neurological mutant

चेता उत्परिवर्तक


neurology

चेतासंस्थाशास्त्र (न.)




neuroplasm

चेताद्रव्य (न.)


neuropophysis

चेता पीयूषिका-


neurosecretion

चेतास्त्राव (पु.)


neurosecretosome

स्त्रावी चेताग्र (न.)


neurosectetory granule

चेतास्त्रावी कणिका


neurotoxin

न्यूरोटॉक्सिन (न.), चेताविष (न.)


neurotransmitter

चेतापारेषक (पु.)


neutral

१ उदासीन २ तटस्थ ३ अधुवी ४ अप्रभारित


neutral compound

उदासीन संयुग



neutral equilibrium

तटस्थ समतोल


neutral ester

उदासीन एस्टर



neutral lipid

अधुवी लिपिड (also called simple lipid)


neutral molecule

१ उदासीन रेणु २ अप्रभारित रेणु


neutral oxide

उदासीन ऑक्साइड


neutral point

उदासीन बिंदु



neutral solution

उदासीन द्रावण


neutralisation

उदासीनीकरण (न.), उदासीनन (न.)


neutralisation reaction

उदासीनीकरण अभिक्रिया


neutralisation titration

उदासीनीकरण अनुमापन


neutralise

उदासीनीकरण करणे, उदासीनीकरण होणे



neutraliser

उदासीनीकारक (पु.)


neutrality

उदासीनता (स्त्री.)




neutron activation analysis

न्यूट्रॉन सक्रियण विश्लेषण


neutron diffraction

न्यूट्रॉन विवर्तन


Newland's law of octaves

न्यूलॅन्डचा अष्टक नियम


Newman convention

न्यूमन संकेत प्रणाली


Newman formula

न्यूमन सूत्र


newton emission theory

न्यूटन उत्सर्जन सिद्धांत


Newton's law of cooling

न्यूटनचा शीतलन नियम


Newton's law of gravitation

न्यूटनचा गुरूत्वाकर्षणाचा नियम


Newzealand process

न्यूझिलंड पद्धति (मांसशुष्कन)



niacinamide

निआसिनऍमाइड (न.)




nickase

निकेज (पु.) (also called endonuclease)



nickel (Ni)

निकेल (Ni) (न.)



nickel silver

निकेल सिल्व्हर


Nicol's prism

निकोल प्रिझम


nicotinamide

निकोटिनऍमाइड (न.)


nicotinamide adenine dinucleotice

निकोटिनऍमाइड ऍडेनाइन डायन्यूक्लिओटाइड फॉस्फेट (abbr. NAD) (also called coenzyme II)


nicotinamide mononucleotide

निकोटिन ऍमाइड मोनोन्यूक्लिओटाइड



nicotinic acid

निकोटिनिक आम्ल (also called vitamin B5 or antipellargic vitamin or anti-black-tongue factor)


nicotinic acid amide

निकोटिनिक आम्ल ऍमाइड


Niemann-Pick disease

नायमन-पिक विकार


night vision

निशादृष्टि (स्त्री.)


night-blindness

रातांधळेपणा (पु.) (also called nctalopia)


nikethamide

निकेथामाइड (न.) (drug)



ninhydrin reaction

निनहायड्रिन अभिक्रिया


ninhydrin test

निनहायड्रिन चाचणी


niobium (Nb)

निओबिअम (Nb) (न.) (also called columbium)






nitophenol

नायट्रोफिनॉल (न.)


nitramine

नायट्रामाइन (न.)


nitraniline

नायट्रानिलीन (न.)



nitrate assimilation

नायट्रेट सात्मीकरण



nitrate reductase

नायट्रेट रिडक्टेज


nitrate reduction

नायट्रेट क्षपण




nitrator

नायट्रीयनत्र (न.)


nitre

सोरा (पु.) (also niter)




nitric oxide

नायट्रिक ऑक्साइड


nitric-perochloric acid mixture

नायट्रिक परक्लोरिक आम्ल मिश्रण



nitrification

नायट्रीकरण (न.), नायट्रीयन (न.)


nitrifier

नायट्रीकारक (पु.)



nitrifying

नायट्रीकारी, नायट्रीकारक


nitrifying bacteria

नायट्रीकारी जीवाणू (पु.अ.व.), नायट्रीकारक जीवाणू (पु.अ.व.)



nitrilotraiacetic acid

नायट्रिलोट्रायऍसिटिक आम्ल



nitrite reductase

नायट्राइट रिडक्टेज


nitro dyes

नायट्रो रंजक (पु.अ.व.)


nitro group

नायट्रो गट, नायट्रो समूह


nitro-compound

नायट्रो-संयुग (न.)


nitro-ferroin redox indicator

नायट्रो-फेरॉइन क्षपणॉक्सि दर्शक


nitrobenzene

नायट्रोबेन्झीन (न.)


nitrocellulose

नायट्रोसेल्युलोज (न.)


nitrocellulose rayon

नायट्रोसेल्युलोज रेयॉन


nitroferroin

नायट्रोफेरॉइन (न.)


nitrogen (N)

नायट्रोजन (N) (पु.)


nitrogen analysis

नायट्रोजन विश्लेषण


nitrogen balance

नायट्रोजन संतुलन


nitrogen cycle

नायट्रोजन चक्र


nitrogen equillibrium

नायट्रोजन समतोल


nitrogen fixation

fixation of nitrogen


nitrogen monoxide

नायट्रोजन मोनॉक्साइड


nitrogen oxide

नायट्रोजन ऑक्साइड


nitrogen pentoxide

नायट्रोजन पेंटॉक्साइड


nitrogen peroxide

नायट्रोजन पेरॉक्साइड


nitrogen trioxide

नायट्रोजन ट्रायॉक्साइड


nitrogen-free extract

नायट्रोजन-मुक्त अर्क


nitrogenase

नायट्रोजन संतुलन


nitrogenous

नायट्रोजनी, नायट्रोजनयुक्त


nitrogenous base

नायट्रोजनी आम्लारि


nitroglycerine

नायट्रोग्लिसरिन (न.)


nitrometer

नायट्रोजनमापी (पु.)


nitron reagent

नायट्रॉन अभिकारक


nitronium ion

नायट्रोनिअम आयन


nitroprusside reaction

नायट्रोप्रुसाइड अभिक्रिया


nitrosamine

नायट्रोसॅमाइन (न.)



nitrosation

नायट्रोझेशन (न.)



nitroso dyes

नायट्रोसो रंजक (पु.अ.व.)


nitrosomyglobin

नायट्रोसोमायोग्लोबिन (न.)


nitrosyl chloride

नायट्रोसिल क्लोराइड




nitrous acid nutant

नायट्रस आम्ल उत्परिवर्तक


nm

nm  (abbr. of nanometer)


nmr

nmr  (abbr. of nuclear magnetic resonance)


nmr signal

nmr संकेत, nmr सिग्नल



nobelium (No)

नोबेलिअम (No) (न.)


noble gas

निष्क्रिय वायु (a member of the zero group of the periodic system)


noble metal

बहुमोल धातु, अभिजात धातु



nodal point

१ निस्पंद बिंदु, नोडल बिंदु २ पर्वसंधि बिंदु


node

१ निस्पंद (पु.), नोड (पु.) २ पर्वसंधि (पु.)


nodes in molecular orbitals

रेणुकक्षकीय निस्पंद (पु.अ.व.)



nomenclature

नामपद्धति (स्त्री.)





non-dispersive infrared analyser

अनपस्करणी अवरक्त विश्लेषित्र



non-electrolyte

विद्युत अनपघटनी (स्त्री.)


non-enzyme browning

विकररहित बभ्रूकरण


non-esterified fatty acids

मुक्त मेदाम्ले (न.अ.व.), अनेस्टरित मेदाम्ले (न.अ.व.)


non-luminous flame

अनुदीप्तिहीन ज्योत, अप्रकाशी ज्योत


non-metalic

अधात्विक, अधातु-


non-metallic element

अधात्विक मूलद्रव्य



non-reducing sugar

अक्षपणी शर्करा


non-reversible

अव्युत्क्रमी


non-spontaneous process

अनुस्फूर्त प्रक्रिया




nonaqeous thermometric titration

अस्पर्धात्मक संदमन


nonaqueous media

अजलीय माध्यम


nonaqueous solvent

अजलीय द्रावक


noncompetitive inhibilation

अस्पर्धात्मक संदमन


noncompetitive inhibitor

स्पर्धारहित संदमक, अस्पर्धात्मक संदमक


nondrying oil

अशुष्कन तेल, न सुकणारे तेल


nonessential water

अप्राकृतिक जल


nonferadic current

अफॅरेडीय विद्युतप्रवाह


nonflame atomiser

ज्योतरहित कणित्र



noninductive resistance

प्रेरणहीन रोध


nonionic detergent

निर्आयनी निर्मलक, निरायनी निर्मलक


nonionic polymerisation

निर्आयनी बहुवारिकन, निरायनी बहुवारिकन


nonionised

नायनित (न आयनित)


nonionising solvent

नायननकारी (न आयननकारी) द्रावक


nonisomorphic inclusion

असमरूपी अंतर्वेशन


nonlabile complex

स्थिर संकुल


nonlinear

अरेषात्मक, अरेखीय, अरेषीय


nonmetal

अधातु (पु,.स्त्री.)



nonpolar compound

अधुवीय संयुग


nonpolar molecule

अधुवी रेणु


nonpolar phase

अधुवी प्रावस्था


nonpolar reaction

अधुवी अभिक्रिया


nonpolar solvent

अधुवी द्रावक


nonsense codon

अर्थहीन कोडॉन


nonvariant system

अपरिवर्तनीय संहति, अचल संहति



noodles

नूडल्स (स्त्री.अ.व.), सुरळ्या (स्त्री.अ.व.)


noradrenaline

नॉरऍड्रिनलिन (न.)


nordihydroguaiaretic acid

नॉरडायहायड्रोग्वारेटिक आम्ल


norephedrine

नॉरैफेड्रिन (न.)


norepinephrine

नॉरएपिनेफीन (न.)


norleucine

नॉरल्युसीन (न.)


normal

१ प्रसामान्य २ सामान्य ३ (as, in Math.) लंबरूप, अभिलंब, लंब- ४ (of solutions, etc.) प्रसामान्य, सांकेतिक ५ पूर्ण (as in normal salt पूर्ण क्षार) common, सामान्य, साधारण, general, सर्वसाधारण, ordinary, साधारण, regular, नियमित, standard, मानक


normal calomel electrode

प्रसामान्य कॅलोमेल इलेक्ट्रोड


normal enzyme

सामान्य विकर


normal negative

प्रमाणित उठाव व्यस्तचित्र, प्रसामान्य व्यस्तचित्र


normal pressure

प्रसामान्य दाब


normal saline

physiological saline



normal solution

प्रसामान्य द्रावण


normal state

१ अनुत्तेजित अवस्था २ सामान्य अवस्था


normal temperature

प्रसामान्य तापमान


normal temperature and pressure

प्रसामान्य तापमान व दाब (abbr. NTP) (also called standard temperature and pressure)


normal valence

सर्वसाधारण संयुजा


normalisation

प्रसामान्यन (न.)


normalised wave-function

प्रसामान्यित तरंगफल


normality

प्रसामान्यता (स्त्री.)


normality equation

प्रसामान्यतेचे समीकरण


norsteroid

नॉरस्टेरॉइड (न.)


notaitin glucoseoxidase

नॉटॅचिन ग्लुकोज ऑक्सिडेज



note

१ स्वरचिन्ह (न.), स्वरक (पु.) २ टीप (स्त्री.) character


novobiocin

नोव्होबायोसिन (न.)


nozzle

चंचु (स्त्री.), नलिकाग्र (न.)



NPV

NPV  (abbr. of net protein value)


NTP

NTP  (abbr. of normal temperature and pressure)


nuclear

केंद्रकीय, न्यूक्लीय, वलयी


nuclear absorber

न्यूक्लीय अवशोषक


nuclear base

न्यूक्लीय आम्लारि


nuclear chain reaction

केंद्रकीय शृंखला अभिक्रिया, न्यूक्लीय शृंखला अभिक्रिया


nuclear charge

न्यूक्लीय प्रभार, केंद्रकीय प्रभार


nuclear chemistry

न्यूक्लीय रसायनशास्त्र, केंद्रकीय रसायनशास्त्र (also called radiation chemistry)


nuclear compound

न्यूक्लीय संयुग


nuclear cycle

न्यूक्लीय चक्र


nuclear division

१ पेशी केंद्र विभाजन २ अर्धसूत्रण (न.), अर्धसूत्री विभाजन (also meiosis or karyokinesis)


nuclear electron

न्यूक्लीय इलेक्ट्रॉन, केंद्रकीय इलेक्ट्रॉन


nuclear electron

न्यूक्लीय इलेक्ट्रॉन, केंद्रकीय इलेक्ट्रॉन


nuclear energy

न्यूक्लीय ऊर्जा


nuclear energy

न्यूक्लीय ऊर्जा


nuclear energy leveis

न्यूक्लीय ऊर्जा स्तर, केंद्रकीय ऊर्जा स्तर


nuclear energy levels

न्यूक्लीय ऊर्जा स्तर, केंद्रकीय ऊर्जा स्तर


nuclear envelop

पेशीकेंद्रक आवेष्टन


nuclear envelop

पेशीकेंद्रक आवेष्टन


nuclear fission

न्यूक्लीय विखंडन


nuclear force

न्यूक्लीय बल


nuclear fusion

न्यूक्लीय संमीलन, केंद्रकीय संमीलन


nuclear halogen

वलयसंलग्न हॅलोजन, न्यूक्लीय हॅलोजन


nuclear isomer

न्यूक्लीय समसूत्री, केंद्रकीय समसूत्री


nuclear isomerism

न्यूक्लीय समसूत्रता, केंद्रकीय समसूत्रता


nuclear magnetic resonance

न्यूक्लीय चुंबकीय संस्पंदन (abbr. nmr)


nuclear magnetic resonance spectra

न्यूक्लीय चुंबकीय संस्पंदन पंक्ती (स्त्री.अ.व.)


nuclear magnetic resonance spectroscope

न्यूक्लीय चुंबकीय संस्पंदन पंक्तिदर्शी, केंद्रकीय चुंबकीय संस्पंदन पंक्तिदर्शी


nuclear magnetic resonance spectroscopy

न्यूक्लीय चुंबकीय संस्पंदन पंक्तिदर्शन


nuclear magnetic resonance spectrum

न्यूक्लीय चुंबकीय संस्पंदन पंक्ति


nuclear membrane

पेशीकेंद्रक पटल


nuclear particles

न्यूक्लीय कण (पु.अ.व.), केंद्रकीय कण (पु.अ.व.)


nuclear radiation

न्यूक्लीय प्रारण, केंद्रकीय प्रारण


nuclear reaction

न्यूक्लीय अभिक्रिया, केंद्रकीय अभिक्रिया


nuclear reactor

१ पेशी केंद्र विभाजन ३ अर्धसूत्रण (न.), अर्धसूत्री विभाजन (also meiosis or karyokinesis)


nuclear resonance absorption

न्यूक्लीय संस्पंदी अवशोषण, केंद्रकीय संस्पंदी अवशोषण


nuclear science

केंद्रक विज्ञान


nuclear selection rule

न्यूक्लीय निवड नियम


nuclear spin

न्यूक्लीय आभ्राम, न्यूक्लीय फिरकी


nuclear spin effect

न्यूक्लीय आभ्राम परिणाम


nuclear structure

केंद्रक संरचना, न्यूक्लीय संरचना


nuclear substituion

न्यूक्लीय प्रतियोजन



nucleation

न्यूक्लिअन (न.)



nucleic acid

न्यूक्लिइक आम्ल




nucleocapsid

विषाणुप्रथिन कवच (न.)


nucleohistone

न्यूक्लिओहिस्टोन (न.)



nucleolar organiser

पेशीकेंद्रकीय संघटक, केंद्रकी संघटक (also nucleolus organiser)


nucleolus

केंद्रकी (पु.), सूक्ष्मकणिका (स्त्री.) (also plasmosome)


nucleolus organiser

nucleolar organiser



nucleophile

केंद्राकर्षी (पु.)



nucleophilic catalysis

केंद्राकर्षी उत्प्रेरण


nucleophilic displacement

केंद्राकर्षी विस्थापन


nucleophilic substitution

केंद्राकर्षी प्रतियोजन


nucleoplasm

केंद्रकद्रव्य (न.)


nucleoprotein

न्यूक्लिओप्रोटीन (न.)


nucleosidase

न्यूक्लिओसाइडेज (पु.)


nucleoside

न्यूक्लिओसाइड (न.)


nucleoside cyclic monophosphate

न्यूक्लिओसाइड चक्रीय मोनोफॉस्फेट


nucleoside diphosphate

न्यूक्लिओसाइड डायफॉस्फेट


nucleoside diphosphate kinase

न्यूक्लिओसाइड डायफॉस्फेट कायनेज


nucleoside diphosphate sugar

न्यूक्लिओसाइड डायफॉस्फेट शर्करा


nucleoside monophosphate

न्यूक्लिओसाइड मोनोफॉस्फेट


nucleoside monophosphate kinase

न्यूक्लिओसाइड मोनोफॉस्फेट कायनेज


nucleoside triphosphate

न्यूक्लिओसाइड ट्रायफॉस्फेट


nucleotidase

न्यूक्लिओटायडेज (पु.)


nucleotide

न्यूक्लिओटाइड (न.)


nucleotide coenzyme

न्यूक्लिओटाइड सहविकर


nucleotide cxchange reaction

न्यूक्लिओटाइड विनिमय अभिक्रिया


nucleus

केंद्रक (पु.), न्यूक्लिअस (पु.) centre


nucleus of an atom

अणुकेंद्रक (पु.)


nuclide

केंद्रकाभ (पु.), न्यूक्लाइड (न.) (also nucleide)



null hypothesis

शून्यता परिकल्पना


null point

शून्यता मापनांक


number

१ अंक (पु.) २ क्रमांक (पु.) ३ संख्या (स्त्री.)


number of theoretical plates

सिद्धांतनियत चकती संख्या (उदा. संघनन स्तंभामध्ये)


nutrient

पोषक n. पोषकद्रव्य (न.)



nutrient broth

सूक्ष्मजीवपोषी मांसरस



nutritional chemistry

पोषण रसायनशास्त्र


nutritional value

biological value


nutritionist

पोषणतज्ञ (पु.)


nutritive ratio

पोषकता प्रमाण


nutritive value index

पोषकता मूल्य निर्देशांक


nyctalopia

निक्टॅलोपिआ (पु.) (also called night-blindness)


Nylander's reagent

नायलॅन्डरचा अभिकारक





nylon dyes

नायलॉन रंजक (पु.अ.व.)


nylon salt

नायलॉन सॉल्ट नायलॉन क्षार



o

O (ऑक्सिजन) (symbol for oxygen


O

O (ऑक्सिजन) (symbol for oxygen



O-(diethylaminoethyl)-cellulose

O-(डायएथिलऍमिनोएथिल ) - सेफॅडेक्स (न.) abbr. DEAE-cellulose)


O-(triethylaminoethyl)-cellulose

O- (ट्रायएथिल-ऍमिनोएथिल ) सेल्युलोज (न.) (abbr. TEAE- cellulose)


O-antigen

O-प्रतिजन (पु.), O-प्रतिद्रव्यजनक (पु.)





obligate anaerobe

अविकल्पी विनॉक्सि-जीव






occupied

व्याप्त, व्यापलेला


ochre codon

ऑकर कोडॉन (एक प्रकारचा अंत्यक कोडॉन)


octa

अष्ट mono  (also octo)


octadecanol

ऑक्टॅडिकेनॉल (न.)



octagonal

अष्टपृष्ठी क्षेत्र


octahedron

अष्टपृष्ठक (पु.)



octane number

ऑक्टेनांक (पु.)


octane rating

ऑक्टेन प्रत, ऑक्टेन प्रत ठरवणे, ऑक्टेन मूल्यांक


octane scale

ऑक्टेन मापनश्रेणी


octant rule

अष्टांशक नियम octet rule




octet rule

अष्टकाचा नियम octant rule



octose

ऑक्टोज (न.), अष्ट कार्बनी शर्करा (स्त्री.)



odd-carbon fatty acid

विषम कार्बनी मेदाम्ल, विषमांकी कार्बनी मेदाम्ल (also odd-numbered fatty acid)


odoratism

उंदरांचा त्रिपुट रोग (पु.)




oedema

शोफ (पु.) swelling १ स्फीति २ सूज (also edema)


oestradiol

इस्ट्राडायॉल (पु.)




oestrone

इस्ट्रोन (पु.) (hormone)


ofganometallic compound

कार्बनधात्विक संयुग


ohm

ओम (न.) (unit of resistance)



oid

आभ, सदृश (as in crystalloid स्फटिकाभ) suff


oil

तेल (न.), तैल (न.) ellential oil, बाष्पनशील तेल, fixed oil, स्थायी तेल, mineral oil, खनिज तेल


oil bath

तैल मज्जनी (स्त्री.)


oil of vitriol

सल्फ्युरिक आम्ल


oil of wintergreen

विंटरग्रीन तेल (मेथील सॅलिसिलेट) (methyl salicylate)


oil soluble dyes

तैल द्रावणीय रंजक (पु.अ.व.)



Okazaki fragments

ओकाझाकी खंड (पु.अ.व.), ओकाझाकी तुकडे (पु.अ.व.)



old tuberculin

मुरलेली क्षयलस


old yellow enzyme

वॉरबर्ग पीत विकर (also Warburg's yellow enzyme)


oleandomycin

ओलिँडोमायसिन (न.) (antibiotic)








oligomycin

ऑलिगोमायसिन (न.)


oligonucleotide

ऑलिगोन्यूक्लिओटाइड (न.)


oligopeptide

ऑलिगोपेप्टाइड (न.)


oligosaccharide

ऑलिकोसॅकराइड (न.)


olive oil

ऑलिव्ह ऑइल, ऑलिव्ह तेल



omophagia

कोरान्न भक्षण (न.), अपाक भक्षण (न.)


oncogene theory

कर्कार्बुद सिद्धांत


oncogenesis

कर्कार्बुदजनन (न.)



oncogenic virus

कर्कार्बुदपेशीविलयी


oncology

कर्कार्बुदरोगशास्त्र (न.)


oncolytic

कर्कार्बुदपेशीविलयी


oncornavirus

ऑन्कॉर्नाविषाणु (पु.) (RNA कर्कार्बुदक्षम विषाणु)


one-gene-one polypeptide chain hypothesis

एक जीनी-एक पॉलिपेप्टाइड शृंखला परिकल्पना


oocyte

अंडमातृपेशी (स्त्री.), पूर्वडिंबपेशी (स्त्री.)


oogenesis

१ फलित अंड (न.) २ निषिक्त अंड (न.) (also oospore)


ooze

पाझरणे (द्रव वगैरे) स्त्रवणे n. सिंधुपंक (पु.)


opacity

अपार्यता (स्त्री.) (in case of light)






Oparin's hypothesis

ओपॅरिन परिकल्पना





open-chain compound

विवृत-शृंखला संयुग


open-hearth furnace

उघडी भट्टी, विवृत भट्टी


open-hearth process

उघडी-भट्टी प्रक्रिया, विवृत भट्टी प्रक्रिया


operational amplifier

परिकर्मी वर्धक


operational process

परिकर्मी प्रक्रिया



operator-constitutive mutant

चालक रचना उत्परिवर्तक



operon hypothesis

ऑपेरॉन परिकल्पना


operon network

ऑपेरॉन जाळे


ophthalmic

नेत्रसंबंधी, नेत्र-



opium alkaloids

अफूतील अल्काभे (न.अ.व.)


Oppenauer reaction

ओपनॉर अभिक्रिया



opsomania

विशिष्ट अन्नाचे वेड (न.)


opsonin

ऑप्सोनिन (न.) (भक्षकपेशी उत्तेजीद्रव्य)


opsonisation

भक्षकपेशी उत्तेजीकरण (न.)



optical activity

प्रकाशीय क्रियाशीलता


optical analysis

प्रकाशीय विश्लेषण


optical anomaly

प्रकाशीय असंगतता


optical antipodes

प्रकाशीय प्रतिविन्यासी (also called enantiometers)


optical bandpass width

प्रकाशीय अर्धशिखर रूंदी


optical brightening agent

प्रकाशीय ध्वलकारक


optical density

प्रकाशीय घनता


optical exaltation

अपवर्तनांकी उत्कर्ष


optical glass

प्रकाशीय काच


optical isomer

प्रकाशीय समसूत्री


optical isomerism

प्रकाशीय समसूत्रता


optical polarisation

प्रकाशीय धुवण


optical pyrometer

प्रकाशीय उत्तापमापी


optical rotation

प्रकाशीय घूर्णन


optical rotatory dispersion

प्रकाशीय घूर्णन अपस्करण


optical rotatory dispersion curve

प्रकाशीय घूर्णन अपस्करण आलेख


optical rotatory dispersion spectra

प्रकाशीय घूर्णन अपस्करण पंक्ती (स्त्री.अ.व.)


optical-null system

प्रकाश-शून्यीकरण पद्धति


oral contraceptives

संततिप्रतिबंधक गोळ्या (स्त्री.अ.व.)


oral insulin

पोटात घेण्याचे इन्सुलिन, मौखिक इन्सुलिन



orange oil

संत्र्याच्या सालीचे तेल



orbital

कक्षिका (स्त्री.) adj. कक्षीय


orbital electron

कक्षीय इलेक्ट्रॉन


orbital quantum number

कक्षीय क्वांटम अंक


orbital symmetry

कक्षीय सममिति


order of reaction

अभिक्रिया कोटि (also reaction order)




ore

धातुक (न.), धातुपाषाण (पु.)


ore dressing

धातुक संस्करण


organ

१ इंद्रिय (न.), अंग (न.) २ (in music) वाद्य (न.)


organelle

१ अंगक (न.) २ पेशीप्रभाग (पु.)


organic

१ कार्बनी २ जैव, जैविक ३ इंद्रियविषयक



organic analysis

कार्बनी विश्लेषण


organic bases

कार्बनी आम्लारि


organic chemistry

कार्बनी रंगद्रव्ये (न.अ.व.)


organic compound

कार्बनी संयुग


organic drug

कार्बनी औषधिद्रव्य



organic precipitant

कार्बनी अवक्षेपक


organic radicals

कार्बनी मूलके (न.अ.व.)


organic salt

कार्बनी क्षार


organic salt

कार्बनी क्षार


organic salt

कार्बनी क्षार


organic synthesis

कार्बनी संश्लेषण


organised sector

संघटित विभाग


organo-silicon compounds

ऑरगॅनोसिलिकॉन संयुगे (न.अ.व.)


organo-tin compounds

ऑरगॅनो-कथिल संयुगे (न.अ.व.)


organogenesis

morphogenesis


organometallic

कार्बनधात्विक


orient

१ दिशानिदेशित करणे २ दिशाभिमुख करणे, -च्या दिशेने अभिमुख करणे (also orienatate)


orientation

१ दिशानिदेशन (न.) २ दिशाभिमुखन (न.) ३ दिशाभिमुखता (स्त्री.)


oriented polymer

दिशाभिमुखी बहुवारिक




orosomucoid

ऑरोसोम्युकॉइड (न.)



oroticaciduria

ओरोटिक आम्लमेह (पु.)



orotidine monophosphate

ओरोटिडिन मोनोफॉस्फेट, ओरोटिडिन-५-मोनोफॉस्फेट (also orotidine-5-monophosphate)


orotidylic acid

ओरोटिडिलिक आम्ल



ortho


ortho chlorophenol

ऑर्थो क्लोरोपेनॉल


ortho hydrogen

ऑर्थो हायड्रोजन


ortho para direcdtor

ऑर्थो पॅरा निदेशक


ortho toludine



ortho-amino acitanilide

ऑर्थो-ऍमिनो-ऍसिटानिलाइड


ortho-anisidine

ऑर्थो-अनिसिडाइन


ortho-dianisidine

ऑर्थो-डायानिसिडाइन


ortho-phenyl phenol

ऑर्थो-फेनील फेनॉल


ortho-phenylenediamine

ऑर्थोफेनिलिनडायामाइन (न.)


ortho-toluidine

ऑर्थो टोल्युडाइन (न.)


orthogonal

१ जात्य (न.) २ लंब (पु.)


orthogonal wave function

जात्य तरंगफल


orthophenanthroline

ऑर्थोपेनान्थोलीन (न.)


orthophosphate

ऑर्थोफॉस्फेट (न.)


orthophosphoric acid

ऑर्थोफॉस्फॉरिक आम्ल


orthoposition

ऑर्थोस्थान (न.), लगतस्थान (न.)


oryzamin

ओरिझॅमिन (न.) (also called vitamin B1 or thiamine or antinuritic vitamin or antiberiberi factor)





oscillator frequency

दोलक वारंवारता


oscillometric titration

दोलनमितीय अनुमापन


oseomucoid

अस्थिश्लेष्माभ (न.)


osmiophilic

ऑस्मिकआम्लरागी



osmium tetroxide

ऑस्मिअम टेट्रॉक्साइड


osmolal solution

परासरणी ग्रॅमरेण्वी द्रावण


osmolarity

परासरणी ग्रॅमरेणुता (स्त्री.)



osmophilic yeast

परासरणरागी किण्व, परासरणरागी खमीर


osmoreceptor

परासरणप्रतिसादी (पु.), रक्तपरासरणप्रतिसादी (पु.)


osmosis

परासरण (न.) electroendosmosis, विद्युत अंतःपरासरण, exosmosis, बहिःपरासरण



osmotic barrier

परासरण अवरोध


osmotic pressure

परासरण दाब




ossein

अस्थिप्रथिन (न.), ऑसीन (न.)


ossification

अस्थीभवन (न.)


osteomalacia

अस्थिमृदुताविकार (पु.)


osteoporosis

अस्थिसुषिरता (स्त्री.)


Ostwald law

ऑस्टवल्डचा नियम


Ostwald's law of dilution

ऑस्टवाल्डचा द्राव विरलन नियम


ouabain

ऑबेन (न.) (ह्रदग्लायकोसाइड)


Oudin technique

ऑडिन तंत्र



out-of-plane bending

प्रतलबाह्य नमन


outer membrane

बाह्यावरण (न.), बाह्य पटल


outer volume

बाह्य आकारमान




outermost orbit

बाह्यतम कक्षा


outlet

निर्गम मार्ग (पु.), निर्गम (पु.)


outlet system

निर्गम यंत्रणा



output power

निष्पन्न शक्ति


ova-vegetarian

अंडीखाऊ शाकाहारी (पु.) (also eggo-vegetarian)


ovalbumin

ओव्हाल्ब्युमिन (न.), अंड्यातील अल्ब्युमिन (न.)


oven

गरम पेटी (स्त्री.),ओव्हन (न.)


oven drying

गरमपेटी शुष्कन



overall equilibrium constant

एकूण समतोल स्थिरांक



overflow

उत्सारित करणे, उत्सारित होणे n. उत्सार (पु.), परिवाह (पु.)


overgrowth

अतिवृद्धि (स्त्री.)




overlap

१ अतिव्याप्त होणे २ परस्पर व्याप्त होणे n. अतिव्यापन


overlap of orbitals

कक्षकीय परस्परव्यापन


overlapping

१ अतिव्यापन (न.) २ परस्परव्यापन (न.) adj. १ अतिव्यापी २ परस्परव्यापी


overpotential

अतिविभवता (स्त्री.) (also called overvoltage)


overtone vibration

अधिस्वरक कंपन



overvoltage

अतिव्होल्टता (स्त्री.) (also called overpotential)


oviduct

अंडवाहिनी (स्त्री.). डिंबवाहिनी (स्त्री.)


ovomucoid

अंडश्लेष्माभ (पु.)






oxaloacetate pathway

ऑक्झॅलोऍसिटेट मार्ग


oxaloacetic acid

ऑक्झॅलोऍसिटिक आम्ल




oxamycin

ऑक्झॅमायसिन (न.) (also called cycloserine)


oxanthrone

ऑक्झॅन्थोन (न.)



oxazine dyes

ऑक्झॅझाइन रंजक (पु.अ.व.)



oxidant

ऑक्सिडीकारहक (पु.)





oxidation number

ऑक्सिडनांक पद्धति


oxidation potential

ऑक्सिडन विभव


oxidation reaction

ऑक्सिडन अभिक्रिया


oxidation state

ऑक्सिडन स्थिति


oxidation-reduction indicator

ऑक्सिडनक्षपण दर्शक


oxidation-reduction potential

ऑक्सिडनक्षपण विभव


oxidation-reduction reaction

ऑक्सिडनक्षपण अभिक्रिया


oxidation-reduction titration

ऑक्सिडनक्षपण दर्शक


oxidative deamination

ऑक्सिडी विअमायनन


oxidative pathway of hexose metabolism

हेक्सोज चयापचय ऑक्सिडी मार्ग


oxidative phosphorylation

ऑक्सिडी फॉस्फोरिलन




oxidising agent

ऑक्सिडीकारक (पु.)


oxidising enzyme

ऑक्सिडीकारक विकर


oxidising flame

ऑक्सिडीकारक ज्योत


oxidising flux

ऑक्सिडीकारक अभिवाह


oxidising ion

ऑक्सिडीकारक आयन


oxidoreductase

ऑक्सिडोरिडक्टेज (पु.)





oxosteroid

ऑक्झोस्टेरॉइड (न.)



oxyacetylene

ऑक्सिऍसिटिलीन (न.)



oxybiotin

ऑक्सिबायोटिन (न.)


oxycalorimeter

ऑक्सिकॅलरीमापी (पु.), ऑक्सिऊष्मामापी (पु.)


oxycellulose

ऑक्सिसेल्युलोज (न.)


oxygen (O)

ऑक्सिजन (O) (पु.)


oxygen carrier

ऑक्सिजन वाहक




oxygen saturation

ऑक्सिजनसंपृक्तीकरण (न.)


oxygen transferase

ऑक्सिजन ट्रान्सफरेज


oxygen transport

ऑक्सिजन प्रवाहन



oxygenation

ऑक्सिजनित करणे (न.)


oxyhaemoglobin

ऑक्सिहीमोग्लोबिन (न.)


oxymyoglobin

ऑक्सिमायोग्लोबिन (न.)


oxyntic cells

आम्लस्त्रावी पेशी (स्त्री.अ.व.)


oxysome

ऑक्सिसोम (न.) (एक प्रकारचा इलेक्ट्रॉन प्रवाहक) )type of electron transport components)


oxytocin

ऑक्सिटोसिन (न.) (also oxytocic hormone)


ozonation

ओझोनसंपृक्तीकरण (न.)


ozonator

ओझोन जनित्र (न.) (also ozoniser)







ozonolysis

ओझोननी अपघटन (न.)


P

P (फॉस्फरस) (symbol for phosphorus


p-

p- (abbr. of para- i.e. 1,4-position on aromatic ring)


p-electron

p- इलेक्ट्रॉन (पु.)


p-function

पी-फल (न.) (ऋण लाग) phage, (in comb.) भक्षी (as in bacteriophage जीवाणुभक्षी)



p,p'-dichloro-2, 2-Diphenyl 1-1. 1, 1-Trichloroethane

डायक्लोरो डायफेनिल ट्रायक्लोरोइथेन (abbr. DDT)


P.E.R.

P.E.R. (abbr. of protein efficiency ratio)


PABA

PABA (पाबा) (abbr. of para aminobenzoic acid)



packing fraction

संकुलनांश (पु.)


packing of effect

संकुलन परिणाम


paddy

साळ (स्त्री.), धान (न.)




paired electron

युग्मित इलेक्ट्रॉन


paleobiochemistry

पुराजीवरसायनशास्त्र (न.)


palindromic helix

उभयाग्रसममिति सर्पिल


palladium (Pd)

पॅलेडिअम (Pd) (न.)


palladium black

पॅलेडिअम ब्लॅक


palladium family

पॅलेडिअम कुल



palmitic acid

पामिटिक आम्ल


pamaquin

पामाक्विन (न.) (drug)


panary fermentation

पिष्टक किण्वन



pancreatectomy

स्वादुपिंड उच्छेदन (न.)



pancreatic diabetes

स्वादुपिंड मधुमेह


pancreatic juice

स्वादुपिंड रस


pancreatic ribonuclease

स्वादुपिंड रायबोन्यूक्लिएज


pancreatropic

स्वादुपिंडपोषी


Paneth-Fajans-Hahn rule

पॅनेथ-फाजन्स-हान नियम


pantetheine

पॅन्टेथेइन (न.)


pantothenic acid

पँटोथेनिक आम्ल (also called vitamin B2 or antidermatosis vitamin)



papaveric acid

पापाव्हेरिक आम्ल


papaverine

पापाव्हेराइन (न.)


paper chromatogram

कागद वर्णलेख


paper chromatography

कागद वर्णलेखन


paper electrophoresis

कागद विद्युतभारित कणसंचलन




para aminobenzoic acid

पॅरा ऍमिनोबेन्झोइक आम्ल (abbr. PABA) (also called vitamin M or mouse growth factor)


para aminosalisylic acid

पॅरा ऍमिनोसॅलिसिलिक आम्ल (abbr. PAS)


para hydroxy benzoic acid

पॅरा हायड्रॉक्सिबेन्झोइक आम्ल


para toluenesulfonyl chloride

पॅरा टोल्युइनसल्फोनिल क्लोराइड



para-antisidine

पॅरा-अनिसिडाइन (न.)


para-hydrogen

पॅरा हायड्रोजन (पु.)


para-nitrophenol

पॅरा-नायट्रोफेनॉल (न.)


para-nitrophenyl phosphate

पॅरा-नायट्रोफेनिल फॉस्फेट


para-position

पॅरा-स्थान (न.)


para-quinone imuine dyes

पॅरा-क्विनोन इमाइन रंजक (पु.अ.व.)


para-toludine

पॅराटोल्युडाइन (न.)


para-toulic acid

पॅरा-टोल्युइक आम्ल


parabanic acid

पॅराबॅनिक आम्ल


paraboiled rice

उकडा तांदूळ




paraboloid of revolution

भ्रामित अन्वस्तज, परिभ्रमण अन्वस्तज



paracetamol

पॅरासेटामोल (न.) (drug)



parachoromercuricbenzoic acid

पॅराक्लोरोमर्क्युरीबेन्झोइक आम्ल





paraformaldehyde

पॅराफॉर्माल्डिहाइड (न.)


parahemophilia

परारक्तस्त्रवणवृत्ति (स्त्री.)


parakeratosis

पॅराकेरॅटोसिस (न.), अतिकेरॅटिनताविकार (पु.)


paraldehyde

पॅराल्डिहाइड (न.)


parallax

पराशय (पु.), परासर (पु.)


parallel

१ समांतर २ सदृश, सम ३ अनेकसरी similar


parallel connection

अनेकसरी जोडणी


parallel rays

समांतर किरण (पु.अ.व.)


parallel spin

समांतर आभ्राम


paralleled nicols

समांतरित निकोल (पु.अ.व.)



paramagnetic deshielding

समचुंबकीय अपरिरक्षण


paramagnetic resonance

समचुंबकीय संस्पंदन


paramagnetism

समचुंबकत्व (न.)


parameter

१ प्राचल (न.) २ परामूल्य (न.)


paranchymal cell

मूलोति पेशी


paraprotein

पॅराप्रोटीन (न.)


paraquinonoid structure

पॅराक्विनोनॉइड संरचना



parasitic

परजीविक, परजीवी-, पराश्रयी


parathromone

पॅराथॉर्मोन (न.)


parathyroid gland

पॅराथायरॉइड ग्रंथि


parathyroid hormone

पराअवटु संप्रेरक


parathyroidectomy

पराअवटु उच्छेदन (न.)


paraxial rays

उपाक्षीय किरण (पु.अ.व.)


parchment

पार्चमेंट (न.) (कागद) (paper)


parietal cell

पार्श्विक पेशी



Park method

पार्क पद्धति (धातुकातील तांबे मोजण्याची पद्धती)


parsley

पार्स्ले (न.) (कोथिंबीरसदृश वनस्पति)


part

१ भाग (पु.), अंग (न.), अवयव (पु.) २ अंश (पु.), भाग (पु.) segment



partial condensation

आंशिक संघनन


partial differential

आंशिक विकलक


partial differential coefficient

आंशिक विकलक गुणांक


partial differentiation

आंशिक विकलन


partial hydrolysis

आंशिक जलीय अपघटन


partial inhibition

आंशिक संदमन


partial molar free energy

ग्रॅमरेण्वीय मुक्त ऊर्जा (also called chemical potential)


partial molar property

आंशिक ग्रॅमरेण्वीय गुणधर्म


partial molar quantity

आंशिक ग्रॅमरेणु परिमाण


partial pressure

आंशिक दाब


partial property

आंशिक (ग्रॅमरेण्वीय) गुणधर्म


partial recemisation

आंशिक बहिःपूरण, आंशिक रॅसेमीकरण


partial specific quantity

आंशिक विशिष्ट परिमाण


partial specific volume

आंशिक विशिष्ट आकारमान


partial vacuum

आंशिक निर्वात पोकळी


partial valency

आंशिक संयुजा (also partial valence)


partially compensated

अंशतः पूरित



particle accelerator

कण त्वरणित्र


particle electrophoresis

कणीय विद्युतभारित कणसंचलन




particle theory

कण सिद्धांत


particularity

१ विशेषता (स्त्री.) २ कणत्व (न.)



particulate enzyme

कणीय विकर


particulate properties

कणीय गुणधर्म (पु.अ.व.)


particulate solids

कणीय धन


parting process

विलगन प्रक्रिया


partition

१ विभाजन (न.) २ वितरण (न.)


partition chromatography

१ विभाजन वर्णलेखन २ वितरण वर्णलेखन


partition coefficient

१ विभाजन गुणांक २ वितरण गुणांक


partition function

विभाजन फल


partition law

१ विभाजन नियम २ वितरण नियम


partition ratio

विभाजन गुणोत्तर


partly miscible

अंशतः मिश्रणीय


parts per million

दशलक्षांश (पु.) (abbr. ppm)


PAS

PAS  (abbr. of para aminosalicylic acid)


Paschen series

पाश्चन श्रेणी



passive metal

निष्क्रिय धातु


passive state

निष्क्रिय अवस्था, निष्क्रिय स्थिति


passive transfer

(प्रतिक्षमतेचे) निष्क्रिय स्थानांतरण (of immunity)


passive transport

ऊर्जाविरहित वहन


passivity

निष्क्रियता (स्त्री.), क्रियारोध (पु.)


paste

लेप (पु.), पेस्ट (स्त्री.) v.t. चिकटवणे


Pasteur effect

पाश्चर परिणाम


pasteurisation

पाश्चरण (न.), पाश्चरीकरण (न.)


pasteurised milk

पाश्चरित दूध, पाश्चरीकृत दूध


pasteuriser

१ (as, an apparatus) पाश्चरणी (स्त्री.), (as, a worker who does pasteurisation) पाश्चरक (सा.)


path

पथ (पु.), मार्ग (पु.)


pathogen

रोगकारी जंतु (पु.), रोगकारक जंतु (पु.), रोगाणु (पु.)


pathogenic

रोगकारी, रोगकारक



pattern

१ प्रतिरूप (न.) २ आकृतिबंध (पु.) model


Pattinson process

पॅटिन्सन प्रक्रिया


Pauli exclusion principle

पॉली अपवर्जन तत्त्व (also Pauli principle)


peak

१ शिखर (न.) २ चरमसीमा (स्त्री.) adj. तीव्रतम, अधिकतम


peanut butter

शेंगदाणा लोणी


pearl polymerisation

bead polymerisation





pellagra

पेलाग्रा (पु.) (निकोटिनिक आम्लहीनता)


pellagra-preventive

पेलाग्रारोधी


pellet

अपकेंद्री साका (पु.), गुलिका (स्त्री.), गोळी (स्त्री.), छर्रा (पु.)


pellet technique

गुलिका तंत्र


pencil

संबद्ध रेखावृंद (पु.) Math. (as of lines, etc.)


penetrability

वेधनता (स्त्री.)




penetrating power

भेदन शक्ति, वेधन शक्ति


penetration

भेदन (न.), वेधन (न.)


penfield's method

पेनफिल्ड पद्धति


penicillamine

पेनिसिलामाइन (न.)


penicillanic acid

पेनिसिलॅनिक आम्ल



penicillinase

पेनिसिलिनेज (न.)


penta-

पंच mono  (in comb.)


pentaatomic

पेन्टाऍटोमिक, पंचाण्वीय


pentaerythritol tetranitrate

पेन्टाएरिथिटोल टेट्रानायट्रेट




pentavalent

पंचसंयोजी (पु.)






pentose cycle

पेंटोज चक्र (hexose monophosphate shunt)


pentose oxidation cycle

पेंटोज ऑक्सिडी चक्र (hexose monophosphate shunt)


pentose phosphate pathway

पेंटोज फॉस्फेट चक्र


pentose phosphoketolase pathway

पेंटोज फॉस्फोकेटोलेज मार्ग


pentosuria

पेंटोजमेह (पु.)


pentoxide

पेन्टॉक्साइड (न.)


penultimate carbon

उपान्त्य कार्बन



pepsin inhibitor

पेप्सिन संदमक


pepsinogen

पेप्सिनोजेन (न.)


peptic

१ जठररसज २ पेप्टिनी


peptic peptides

पेप्टिक पेप्टाइड






peptide map

पेप्टाइड आराखडा


peptide syntetase

पेप्टाइड सिंथटेज (also called peptidyl transferase or transpeptidase)


peptidoglycan

पेप्टिडोग्लायकन (न.), म्युकोपेप्टाइड जालिका (स्त्री.) (also called murein)


peptidoglycolipid

पेप्टिडोग्लायकोलिपिड (न.) (also called lipopeptide)


peptidyl site

पेप्टिडिल क्रियाकेंद्र


peptidyl t-RNA site

पेप्टिडिल t-RNA क्रियाकेंद्र


peptidyl transferase

पेप्टिडिल ट्रान्सफरेज (also called peptide synthetase or transpeptidase)


peptidyl-puromycin

पेप्टिडिल-प्युरोमायसिन (न.)


peptisation

पेप्टीकरण (न.)



peptonisation

पेप्टोनीकरण (न.)



peracetic acid

परऍसिटिक आम्ल




percarbonate

परकार्बोनेट (न.)


percarbonic acid

परकार्बोनिक आम्ल


percentage

टक्केवारी (स्त्री.), शेकडेवारी (स्त्री.)


percentage concentration

संहतीची टक्केवारी


perchlorate

परक्लोरेट (न.)


perchloric acid

परक्लोरिक आम्ल


perchloroethylene

परक्लोरोइथिलीन (न.)



perchromic acid

परक्रोमिक आम्ल


percolation

झरण (न.), झिरपण (न.)



perfect

१ पूर्ण, परिपूर्ण २ आदर्श (as in perfect gas आदर्श वायु)




perfusate

झिरपलेला द्रायु (पु.)


perfused organ

झिरपणी अवयव



perhydro-

परहायड्रो- (comb. form)


perhydrocyclopentanophenanthrene

परहायड्रोसायक्लोपेन्टॅनोफेनान्थीन (न.)


pericarp

परिभित्ति (स्त्री.), फलभित्ति (स्त्री.)


pericyclic reaction

चक्रीयसंक्रमणी अभिक्रिया


perinuclear

पेशीकेंद्रपरिसर-


perinuclear cisterna

पेशीकेंद्रपरिसर कुंडिका


period

१ काल (पु.), कालखंड (पु.) २ आवर्त (पु.) ३ आयुकाल (पु.) ४ कल्प (पु.) age, युग, epoch, १ युग २ युगारंभ, era, शक


period of balance

तुलेचा आवर्तकाल


period of half decay

अर्धऱ्हासाचा काल


period of induction

प्रवर्तन काल



periodate oxidation

परआयोडेट ऑक्सिडन


periodic

१ आवर्ती २ आवर्त-, आवृत्ति- ३ परआयोडिक


periodic acid

परआयोडिक आम्ल


periodic acid solution

परआयोडिक आम्ल द्रावण


periodic classification

आवर्ती वर्गीकरण


periodic function

१ आवर्ती नियम २ आवृत्ति नियम


periodic law

१ आवर्ती नियम २ आवृत्ति नियम


periodic maxima

आवर्ती किमानतम (पु.अ.व.)


periodic motion

आवर्ती गति


periodic polymer

आवर्ती बहुवारिक


periodic potential

आवर्ती विभव


periodic property

आवर्ती गुणधर्म


periodic system

आवर्ती पद्धति


periodic table

१ आवर्त सारणी २ आवर्ती सारणी




periodicity

आवर्तिता (स्त्री.)


peripheral

१ परिघवर्ती-, परिघस्थ २ बाह्यवर्ती


peripheral nervous system

बाह्यवर्ती चेता संस्था


periplasmic enzyme

परिजीवद्रव्य विकर


peristalsis

तरंगगतिपुरस्सरण (न.)



permanent dipole moment

स्थायी द्विधुव आघूर्ण



permanent hardness

टिकाऊ दुष्फेनता (as, of water)


permanganate

परमँगनेट (न.)


permanganate ion

परमँगनेट आयन


permangante acid

परमँगनिक आम्ल


permeability

पार्यता (स्त्री.)


permeability barrier

पार्यता रोध


permeability coefficient

पार्यता गुणांक


permeability enrichment

पार्यता समृद्धन


permeability vitamin

पारगम्यता जीवनसत्त्व (also called vitamin P or citrin)


permeable

पार्य opaque, अपार्य, semi-permiable, अर्धपार्य, semi-transperent, अर्धपारदर्शक, translucent, अंशपार्य, transparent, पारदर्शक, प्रकाशपार्य


permease

पर्मिएज (न.) (enzyme)



pernicious anaemia

तीव्र पांडुरोग


peroxidase

पेरॉक्सिडेज (न.) (enzyme)


peroxide

पेरॉक्साइड (न.) (also superoxide)


peroxide fusion

पेरॉक्साइड वितळण


peroxide number

पेरॉक्साइड मूल्यांक


peroxisome

पेरॉक्सिकाय (पु.) (also called microbody)




persistant lines

सातत्यधर्मी रेखा (स्त्री.अ.व.)


personal error

व्यक्तिगत त्रुटि


persorption

परिशोषण (न.) sorption


perspective

१ यथार्थदर्शन (न.) २ यथार्थदर्शी (पु.)


perspiration fastness

धर्म पक्केपणा


persulfuric acid

परसल्फ्युरिक आम्ल




perturb

प्रक्षुब्ध करणे, प्रक्षोभित करणे


perturbance

प्रक्षोभ (पु.) (also perturbation)


pervaporation

व्याश्लेषणी बाष्पन (न.)





petri plate

सुसज्ज संवर्ध पेटिका


petrification

अश्मन (न.) (also petrification)


petrochemical

पेट्रोरासायनिक n. पेट्रोरसायन (न.)


petroleum ether

पेट्रोलिअम ईथर


petroleum fractions

पेट्रोलिअम भागांश


petroleum gas

पेट्रोलिअम वायु, खनिजतेल वायु


petroleum jelly

पेट्रोलिअम जेली, खनिजतेल जेली


petroleum naphtha

पेट्रोलिअम नॅफ्था


petroleum refining

पेट्रोलिअम शुद्धीकरण


pewter

प्यूटर (न.) (alloy)


pH gradient electrophoresis

isoeoectric focusing




phage lysozyme

जीवाणुभक्षी लायसोझाइम


phagocyte

भक्षकपेशी (स्त्री.), भक्षी पेशी (स्त्री.) (also phagocyte cell)


phagocytic index

भक्षकपेशी निर्देशांक


phagocytin

फॅगोसायटिन (न.)


phagocytosis

भक्षकाणु क्रिया (स्त्री.), पेशीय भक्षण (न.), भक्षकपेशी क्रिया (स्त्री.)


phagophobia

अन्न भयगंड (पु.)


pharmaceutical

औषधीय, औषध-, औषधनिर्माण-


pharmaceutical chemistry

औषधनिर्माण रसायनशास्त्र


pharmacology

औषधशास्त्र (न.)


pharmacophore

औषधपरिणामी समूह (पु.), औषधीगट (पु.)


pharmocodynamics

औषधक्रियाशास्त्र (न.)


phase

१ प्रावस्था (स्त्री.) २ (as, of the moon) कला (स्त्री.) state


phase contrast

प्रावस्था विरोध


phase diagram

प्रावस्था आकृति, प्रावस्था आरेख


phase difference

प्रावस्था भेद


phase equilibria

प्रावस्था समतोल


phase inversion

प्रावस्था व्यस्तन, प्रावस्था पर्यस्तन



phase space

प्रावस्था अवकाश


phase transformation

प्रावस्था संक्रमण, प्रावस्था रूपांतरण, प्रावस्थांतर (न.) (also phase transition)


phase-angle

प्रावस्था कोन (पु.)




phenanthrene

फेनान्थीन (न.)


phenanthrone

फेनऍन्थोन (न.)


phenelzine sulphate

फेनिल्झाइन सल्फेट


phenetidine

फेनिटिडिन (न.)



phenobarbital

फेनोबार्बिटल (न.)



phenol coefficient

फेनॉल गुणांक


phenol formaldehyde resin

फेनॉल फॉर्माल्डिहाइड राळ


phenol oxidase

फेनॉल ऑक्सिडेज



phenol sulphate

फेनॉल सल्फेट





phenolic hydroxyl group

फेनॉलिक हायड्रॉक्सिल गट


phenolphethalein

फेनॉल्फ्थॅलिन (न.)


phenolsulfonphthalein test

फेनॉलसल्फोन्फ्थॅलीन चाचणी



phenomena

घटना (स्त्री.अ.व.) (sing. phenomenon)


phenosafranine

फेनोसॅफॅनाइन् (न.)


phenothiazine

फेनोथायऍझाइन (न.)


phenotype

दृश्यप्ररूप (न.)


phenyl hydrazide

फेनील हायड्राझाइड


phenyl hydrazone

फेनील हायड्राझोन


phenyl isocyanide

फेनील आयसोसायनाइड


phenyl isothiocyantate

फेनील आयसोथायोसायनेट


phenyl methyl ketone

फेनील मेथील कीटोन


phenylactic acid

फेनीलऍसिट्युरिक आम्ल


phenylalanine

फेनीलऍलॅनिन (न.)


phenylalanine hydroxylase

फेनीलऍलॅनिन हायड्रॉक्सिलेज


phenylalanine load test

फेनीलऍलॅनिन सह्यता चाचणी (also phenylalanine tolerance test)


phenylalanine tolerance index

फेनीलऍलॅनिन सह्यता निर्देशांक


phenylalanine tolerance test

phenylalanine load test


phenylarsonic acid reagent

फेनीलआर्सोनिक आम्ल अभिकारक


phenylbutazone

फेनीलब्युटॅझोन (न.)


phenylhydrazine reagent

फेनीलहायड्राझिन अभिकारक


phenylketonuria

फेनील कीटोनमेह (पु.)


phenylthiohydantoin amino acid

फेनील थायोहॅडॅन्टॉइन ऍमिनो आम्ल (abbr. PTH-amino acid)


pheromone

फेरोमोन (न.), संकेती रसायन (न.)


phial

कुपिका (स्त्री.) (also vial)


philosopher's stone

परीस (पु.)


phlogiston

फ्लॉजिस्टॉन (न.)


phlogiston theory

फ्लॉजिस्टॉन सिद्धांत



phloridzin

फ्लोरिड्झिन (न.)


phloroglucinol

फ्लोरोग्लुसिनॉल (न.)



phonon scattering

फोनॉन विकिरण




phosphatase

फॉस्फेटेज (न.)


phosphatase test

फॉस्फेटेज चाचणी



phosphate bend test

फॉस्फेट मणि चाचणी


phosphate bond energy

फॉस्फेट बंध ऊर्जा


phosphate group

फॉस्फेट गट



phosphate potential

फॉस्फेट विभव


phosphate separation

फॉस्फेट विलगन


phosphate transfer potential

फॉस्फेट स्थानांतरण विभव


phosphate-group transfer

फॉस्फेट-गट स्थानांतरण


phosphatemia

फॉस्फेटरक्तता (स्त्री.)


phosphatidal choline

फॉस्फेटिडल कोलीन


phosphatidal ethanolamine

फॉस्फेटिडल इथॅनोलामाइन


phosphatidal group

फॉस्फेटिडल गट


phosphatidal serine

फॉस्फेटिडल सेरिन


phosphatide

फॉस्फेटाइड (न.)


phosphatidic acid

फॉस्फेटिडिक आम्ल


phosphatidyl choline

फॉस्फेटिडाइल कोलीन (also called lecithin)


phosphatidyl ethanolamine

फॉस्पेटिडाइल इथॅनोलामाइन


phosphatidyl serine

फॉस्फेटिडाइल सेरीन


phosphatidyl sugar

फॉस्फेटिडाइनल शर्करा


phosphetidyl glycerol

फॉस्फेटिडाइन ग्लिसेरॉल





phosphoarginine

फॉस्फोअर्जिनाइन (न.)


phosphocozymase

फॉस्फोकोझायमेज (न.)


phosphocreatine

फॉस्फोक्रिएटिन (न.)


phosphodiester

फॉस्फोडायएस्टर (न.)


phosphodiester bond

फॉस्फोडायएस्टर बंध


phosphodiesterase

फॉस्फोडायएस्टरेज (न.)


phosphoenolpyruvate carboxylase

फॉस्फोइनॉलपायरूव्हेट कार्बोक्सिलेज


phosphoenolpyruvic acid

फॉस्फोइनॉलपायरूव्हिक आम्ल


phosphogluconate oxidative pathway

फॉस्फोग्लुकोनेट मार्ग


phosphoglyceric acid

फॉस्फोग्लिसरिक आम्ल


phosphoglyceride

फॉस्फोग्लिसराइड (न.)


phosphoguanidine

फॉस्फोग्वानिडीन (न.)


phospholipase

फॉस्फोलिपेज (न.)


phospholipid

फॉस्फोलिपिड (न.)


phospholipoprotein

फॉस्फोलिपोप्रोटीन (न.), फॉस्फोलिपोप्रथिन (न.)


phosphomolybdate

फॉस्फोमॉलिब्डेट (न.)


phosphomolybdate pigments

फॉस्फोमॉलिब्डेट वर्णक (पु.अ.व.)


phosphomolybdic acid reagent

फॉस्फोमॉलिब्डिक आम्ल अभिकारक


phosphomonoesterase

फॉस्फोमोनोएस्टरेज (न.)



phosphonolipid

फॉस्फोनोलिपिड (न.)


phosphoproteine

४'-फॉस्फोप्रोटीन (न.), फॉस्फोप्रथिन (न.)


phosphor

संदीपक (पु.), फॉस्फर (पु.)


phosphor bronze

फॉस्फर बाँझ


phosphorescence

स्फुरदीप्ति (स्त्री.) brightness


phosphorescence lifetime

स्फुरदीप्ति काल


phosphorescence spectrum

अनुदीप्ति पंक्ति




phosphoric acid

फॉस्फोरिक आम्ल


phosphorimetry

फॉस्फोरिमिति (स्त्री.), स्फुरदीप्तिमिति (स्त्री.)


phosphorolysis

फॉस्फोरिक आम्लीय अपघटन (न.)


phosphorous pentoxide

फॉस्फोरस पेंटॉक्साइड


phosphorus (P)

फॉस्फोरस (P) (पु.)


phosphoryl group

फॉस्फोरिल गट


phosphoryl group

फॉस्फोरिल गट


phosphoryl transfer potential

फॉस्फोरिल स्थानांतरण विभव


phosphoryl-group carrier

फॉस्पोरिल-गट वाहक


phosphoryl-group transfer

फॉस्फोरिल-गट स्थानांतरण


phosphorylase

फॉस्फोरिलेज (न.)


phosphorylase a

फॉस्फोरिलेज a


phosphorylase b

फॉस्फोरिलेज b


phosphorylase kinase

फॉस्फोरिलेज कायनेज


phosphorylase phosphate

फॉस्फोरिलेज फॉस्फेटेज


phosphorylation

फॉस्फोरिलीकरण (न.), फॉस्फोरिलन (न.)


phosphosphingolipid

फॉस्फोस्फिंगोलिपिड (न.) (also sphingophospholipid)


phosphosynthetic quotient

प्रकाशसंश्लेषी भागफल


phosphotungstate pigments

फॉस्फोटंगस्टेट वर्णक (पु.अ.व.)


photo

प्रकाशचित्र (न.), फोटो (पु.)


photo-

प्रकाश (किरण) क्रियाशील (in comb.)


photoautograph

प्रकाशस्वयंपोषी (पु.)


photocatalysis

प्रकाशीय उत्प्रेरण (न.)


photocell

photoelectric cell


photochemical

१ प्रकाशरासायनिक २ प्रकाशरसायनशास्त्रविषयक


photochemical action

प्रकाशरासायनिक क्रिया


photochemical action spectrum

प्रकाशरासायनिक क्रिया वर्णलेख


photochemical degradation

प्रकाशरासायनिक अवक्रमण


photochemical dissociation

प्रकाशरासायनिक विचरण


photochemical effect

प्रकाशरासायनिक परिणाम


photochemical equilibrium

प्रकाशरासायनिक समतोल


photochemical equivalent

प्रकाशरासायनिक सममूल्य, प्रकाशरासायनिक तुल्यांक


photochemical excitation

प्रकाशरासायनिक उत्तेजन


photochemical kinetics

प्रकाशरासायनिक क्रियागतिकी


photochemical process

प्रकाशरासायनिक प्रक्रिया


photochemical reaction

प्रकाशरासायनिक अभिक्रिया


photochemistry

प्रकाश रसायनशास्त्र (न.)


photochromism

प्रकाशीय रंगबदल (पु.)


photoconductive effect

प्रकाशवहनी परिणाम


photoconductivity

प्रकाशवाहकता (स्त्री.)


photocurrent

प्रकाशविद्युतधारा (स्त्री.)


photodecomposition

प्रकाशापघटन (न.)


photodetector

प्रकाशसंसूचक (पु.)


photodissiciation

प्रकाश विचरण (न.)


photoelectric action

प्रकाशविद्युत क्रिया


photoelectric cell

प्रकाशविद्युतघट, प्रकाश घट (पु.) (also photocell)


photoelectric effect

प्रकाशविद्युत परिणाम


photoelectric speed

प्रकाशविद्युत गति


photoelectron

प्रकाशजन्य इलेक्ट्रॉन (पु.), प्रकाशैलेक्ट्रॉन (पु.)


photoemmission

प्रकाशविद्युतौत्सर्जन (न.)


photographic chemical

प्रकाशचित्रण रसायन


photographic detection

प्रकाशचित्रण संसूचन


photographic developer

प्रकाशचित्रण विकासक


photographic filter

प्रकाशचित्रण निस्यंदक


photographic negative

व्यस्त प्रकाशचित्र


photographic plate

प्रकाशचित्र पट्टिका


photographic process

प्रकाशचित्रण प्रक्रिया


photographic rotation technique

परिवलन प्रकाशचित्रण तंत्र, प्रकाशचित्रणीय घूर्णन तंत्र


photographic sensitiser

प्रकाशचित्रीय संवेदक


photoluminescence

प्रकाशदीप्ति (स्त्री.)


photolysis

प्रकाशापघटन (न.)



photolytic dissociation

प्रकाशापघटनी विचरण


photometer

अनुदीप्तिमापी (पु.) (as, an instrument for comparing the luminous intensities of tewo sources of light)


photometric analysis

अनुदीप्तिमितीय विश्लेषण


photometric error

अनुदीप्तिमितीय त्रुटि


photometric titration

अनुदीप्तिमितीय अनुमापन


photometry

अनुदीप्तिमिति (स्त्री.)


photomicrograph

सूक्ष्मदर्शी प्रकाशचित्र (न.)


photomultiplier

प्रकाशविद्युत गुणक (पु.) (also called electron multiplier phototube or photomultiplier tube)


photomultiplier tube

प्रकाशविद्युत गुणक नलिका (also called electron multiplier phototube or photomultiplier)



photooxidation

प्रकाशऑक्सिडन (न.)


photoperiodism

प्रकाशीय आवर्तिता (स्त्री.)


photophosphorylation

प्रकाशफॉस्फोरिलन (न.)


photoreactivation

प्रकाशपुनःसक्रियण (न.)


photoreactive enzyme

प्रकाशपुनःसक्रियण विकर


photoreduction

प्रकाश क्षपण (न.)


photorespiration

प्रकाशीय श्वसन (न.)


photosensitisation

प्रकाशसंवेदीकरण (न.)


photosensitiser

प्रकाशसंवेदक (पु.), प्रकाशसुग्राही (पु.)


photosensitive

प्रकाशसंवेदी


photosensitivity

प्रकाशसंवेदनशीलता (स्त्री.)


photosensor

प्रकाशसंवेदी (पु.)


photosynthesis

प्रकाशसंश्लेषण (न.)


photosynthetic

प्रकाशसंश्लेषी


photosynthetic electron transport

प्रकाशसंश्लेषी इलेक्ट्रॉन प्रवाहन


photosynthetic organism

प्रकाशसंश्लेषी जीव


photosynthetic phosphorylation

प्रकाशसंश्लेषी फॉस्फोरिलन


photosynthetic unit

प्रकाशसंश्लेषी एकक


photosystem I

प्रकाशसंश्लेषी समूह एक


photosystem II

प्रकाशसंश्लेषी समूह दोन


phototropism

प्रकाशानुवर्तन (न.)


phototube

प्रकाशविद्युतनलिका (स्त्री.)


photovoltaic cell

प्रकाशव्होल्टीय घट





phthalic anhydride

थॅलिक अनहायड्राइड



phthalocyanine

थॅलोसायनिन (न.)


phthalonitrile

थॅलोनायट्राइल (न.)


phycobilin

फायकोबिलिन (न.) (also called plant bile pigment)


phycocyanin

फायकोसायनिन (न.)


phycoerythrin

फायकोएरिथ्रिन (न.)


phylogenic tree

वंशवृक्ष (पु.)



physical analysis

भौतिक विश्लेषण


physical balance

भौतिक तुला


physical change

भौतिक परिवर्तन


physical chemistry

भौतिक रसायनशास्त्र


physical equilibrium

भौतिक समतोल


physical process

भौतिक प्रक्रिया


physical property

भौतिक गुणधर्म


physical state

भौतिक अवस्था


physical stress

शारीरिक दबाव



physico-chemical

भौतिक-रासायनिक



physiologic

शरीरक्रियात्मक (also physiological)


physiological chemistry

शरीरक्रियात्मक रसायनशास्त्र


physiological property

शरीरक्रियात्मक गुणधर्म


physiological saline

शरीरक्रियात्मक लवणद्राव (also called normal saline)


physisorption

भौतिक शोषण (न.) sorption


phytoagglutinin

पादप समूहन प्रतिद्रव्य (न.), फायटोऍग्लुटिनिन (न.) (also plant agglutinin)


phytochemistry

वनस्पति रसायनशास्त्र (न.)


phytochrome

पादपवर्णक (पु.)


phytoestrogen

फायटोइस्ट्रोजेन (न.), पादपैस्ट्रोजेन (न.)


phytohormone

पादपहॉर्मोन (पु.), पादपसंप्रेरक (पु.)




pi

पाय (पु.) (symbol II or pi)






picolinic acid

पिकोलिनिक आम्ल


picramic acid

पिक्रॅमिक आम्ल


picramic acid

पिक्रॅमिक आम्ल




picrolonic acid reagent

पिक्रोलोनिक आम्ल अभिकारक


picrotoxin

पिक्रोटॉक्सिन (न.)


piericidin A

पायरिसिडिन A  (antibiotic)


piezoelectricity

दाबविद्युत (स्त्री.)


piezometer

दाबमापी (पु.), संपीड्यतामापी (पु.)


pig iron

बीड (न.), पिंडलोह (न.)


pigment

वर्णक (पु.) colour



pill

गोळी (औषधी) (स्त्री.)



pilot experiment

पथदर्शी प्रयोग


pilot plant

पथदर्शी संयंत्र


pilot reading

पथदर्शी वाचनांक





pinacol-pinacolone rearrangement

पिनॅकॉल-पिनॅकॉल पुनर्रचना





pineal gland

पिनिअल ग्रंथि


pinealectomy

पिनिअलौच्छेदन (न.)


pineapple oil

अननसगंधी अर्क



ping pong mechanism

पिंग पाँग विकर यंत्रणा (also called binary complex mechnism) (the mechanism of an enzymatic reaction in which two or more substrates and two or more products are involved and the enzyme shuttles back and forth between its original and a modified form)


pinocytosis

पेशीय प्राशन (न.)





pipe clay triangle

मृद नलिका त्रिकोण





piperzine

पिपेरेझिन (न.) (drug)


pipette

पिपेट (न.), शोषनळी (स्त्री.) (also pipet)


pitch

डांबर गाळ (पु.), खड्या डांबर (न.)


pitchblende

पिचब्लेंड (न.)


pitocin

पिटोसिन (न.) (hormone)


pituitary

पीयूषिका (स्त्री.), पीयूषिका ग्रंथी (स्त्री.) adj. पीयूषिका (also hypophysis or pituitary gland)


pituitary dwarfism

पीयूषिका खुजेपणा


pitutary basophilism

पीयुषिका अर्बुद (a tumor of the pituitary gland)


plama thromboplastin component

Christmas factor



Planck constant

प्लँक स्थिरांक, प्लँकचा स्थिरांक (also Plank's constant)



plane

१ प्रतल (न.) २ समतल (न.)


plane group

प्रतल गट (as, in symmetry and group theory)


plane of polarisation

धुवण प्रतल


plane of symmetry

सममिति प्रतल


plane polarisation

प्रतल धुवण


plane-polarised

प्रतल धुवित


plane-polarised light

प्रतल-धुवित प्रकाश


plant

१ वनस्पति (स्त्री.) २ संयंत्र (न.)


plant agglutinin

पादप पित्त वर्णक phycobilin)



plant hormone

वनस्पतिज संप्रेरक, वनस्पति संप्रेरक


plant lectin

पादप लेक्टिन, प्लांट लेक्टिन


plant pigment

वनस्पतिज वर्णक


plaque

शुल्क (पु.), प्लाक (स्त्री.)


plaque assay

शल्क आमापन, प्लाक आमापन


plaque technique

शल्क तंत्र, प्लाक तंत्र


plasitsol

प्लास्टिसोल (न.)


plasma

१ प्रद्रव्य (न.), प्लाझ्मा (पु.), जीवद्रव्य (न.) २ आयनायु-


plasma cell

जीवद्रव्य पेशी, प्लाझ्मा पेशी


plasma clearance

जीवद्रव्य निचरा, प्लाझ्मा निचरा


plasma membrane

जीवद्रव्य पटल


plasma protein

जीवद्रव्य प्रथिन, प्लाझ्मा प्रोटीन


plasma state

आयनायु अवस्था


plasma thromboplastic factor

pntihaemophilic factor


plasma thromboplastic factor B

जीवद्रव्य रक्तसाकळण कारक B


plasmalemma

जीवद्रव्याच्छद (पु.), पेशी आवरण (न.)


plasmalogen

प्लाझ्मालोजेन (न.)




plasminogen

१ प्लाझ्मिनोजेन (न.) २ प्लाझ्मिनजनक (पु.)


plasmogeny

प्लाझ्मोजेनी (स्त्री.)


plasmolysis

जीवद्रव्यआकुंचन (न.), जीवद्रव्यलयन (न.)



plasmoquine

प्लाझ्मोक्विन (न.) (drug)



plaster

गिलावा (पु.) crust


plaster of paris

प्लास्टर ऑफ पॅरिस, पॅरिस प्लास्टर


plastic

प्लास्टिक (न.) adj. आकार्य, घडणसुलभ, प्लास्टिक-


plastic deformation

आकार्य विरूपण


plastic flow

आकार्यता प्रवाह


plastic sulphur

आकार्य गंधक


plasticiser

आकार्यता सहायक (पु.)


plasticity

आकार्यता (स्त्री.), घडणसुलभता (स्त्री.) pliability



plastocyanin

प्लास्टोसायनिन (न.)



plate count

संवर्धन बशी गुणनांक


plate theory

पट्टिका सिद्धांत



platelet

घनास्त्रपेशी (स्त्री.), बिंबाणु (पु.) (also thrombocyte)



platinic acid

प्लॅटिनिक आम्ल



platinised asbestos

प्लॅटिनीकृत ऍस्बेस्टॉस



platinum (Pt)

प्लॅटिनम (Pt) (न.)


platinum crucible

प्लॅटिनम मूस


platinum electrode

प्लॅटिनम इलेक्ट्रोड


platinum policeman

प्लॅटिनमचा अवक्षेपकरक्षक


pleated

चुण्या पाडलेला, चुणीत, चुणीदार




plexiglass

प्लेक्सिग्लास (पु.)


pliability

आनम्यता (स्त्री.) compressibility, संपीड्यता, ductibility, १ तन्यता २ तंतुक्षमता, elasticity, स्थितिस्थापकत्व, स्थितिस्थापकता, प्रत्यास्थता, expansibility, प्रसरणक्षमता, extensibility, १ विस्तारक्षमता २ वितन्यता, flexibility, नम्यता, लवचिकता, लवचिकपणा,




plumbago

१ काळे शिसे (न.) २ ग्रॅफाइट (न.)




plumbum (Pb)

लेड (Pb), शिसे (न.) (lead)


plural scattering

बहुल विकिरण


plutonium (Pu)

प्लुटोनिअम (Pu) (न.)


pneumatic nebuliser

वायवीय कणविस्फारित्र


pneumatic trough

वायु द्रोणी


poikilotherm

विविध-तापी (पु.)


poikilothermic

विविधतापीय (also cold-blooded)


point

१ बिंदु (पु.) २ अंक (पु.)


point defect

बिंदु दोष (as, in crystallography)


point group

बिंदु गट (as, in symmetry and group theory)


point source

बिंदुरूप उद्गमस्थान, बिंदुरूप उत्पत्तिस्थान, बिंदुप्रभव (न.)


pointer

दर्शक (पु.), काटा (पु.), सुई (स्त्री.), दर्शक काटा (पु.)


poise

प्वॉझ (न.) (unit of viscosity)


Poiseuille's equation

पॉइश्चुलीचे समीकरण




poisonous dose

विषारी मात्रा




polar co-oridnates

धुवीय सहनिर्देशक (पु.अ.व.)


polar compound

धुवीय संयुग


polar fibres

धुवीय तंतू (पु.अ.व.)



polar reaction

धुवणी अभिक्रिया


polar solvent

धुवीय द्रावक


polargograph

पोलॅरोग्राफ (न.)


polarigram

पोलॅरोग्रॅम (न.)


polarimeter

धुवणमापी (पु.)


polarimetry

धुवणमिति (स्त्री.)


polarisability

धुवणीयता (स्त्री.), धुवणक्षमता (स्त्री.)


polarisation

धुवण (न.), धुवीकरण (न.), दिशादेशन (न.) electric polarisation, विद्युत धुवण, magnetic polarisation, चुंबकीय धुवण, optical polarisation, प्रकाशीय धुवण


polarisation current

धुवण धारा


polarisation error

धुवण त्रुटी


polarisation of a cell

घट धुवण


polariscope

धुवणदर्शी (पु.)


polarise

धुवित करणे, धुवित होणे



polarised cell

धुवित सेल, धुवित विद्युत घट


polarised light

धुवित प्रकाश


polarised radiation

धुवित प्रारण



polarising glass

धुवणी काच



polarographic analysis

पोलॅरोग्राफी विश्लेषण


polarographic reduction

पोलॅरोग्राफी क्षपण


polarographic wave

पोलॅरोग्राफी तरंग


polarography

पोलॅरोग्राफी (स्त्री.)


polaroid filter

पोलॅरॉइड निस्यंदक, धुवक निस्यंदक, धुवणी निस्यंदक



Polenske number

पोलेन्सके अंक


policeman

अवक्षेपरक्षक (पु.) (a device to remove precipitates form the walls of galss vessels in quantitative analysis)



polonium (Po)

पोलोनिअम (Po) (न.)


poly azo dyes

पॉली ऍझो रंजक (पु.अ.व.)



poly-anion

बहुऍनायन (न.), बहुऋणायन (न.)


polyacid base

बहुआम्लांकी आम्लारि



polyacrylamide

पॉलिऍक्रिलिकऍमाइड (न.)


polyacrylamide gel

पॉलिऍक्रिलिकऍमाइड जेल


polyacrylamide gel electrophoresis

पॉलिऍक्रिलिकऍमाइड जेल विद्युतभारित कणसंचलन


polyacrylonitrile

पॉलिऍक्रिलोनायट्राइल (न.)


polyacrylonitrile fibres

पॉलिऍक्रिलोनायट्राइट तंतू (पु.अ.व.)



polyamide fibres

पॉलिऍमाइड तंतू (पु.अ.व.)



polyatomic molecule

बहुअण्वी रेणु, बहुअणु रेणु



polybasic acid

बहुआम्लारिअंकी आम्ल


polychromatic radiation

बहुवर्णीय प्रारण


polycondensation

पॉलिसंघनन (न.) (also called condensation polymerisation)


polycrystalline

बहुस्फटिकी


polycyclic

बहुचक्री, बहुवलयी (also polynucleated)


polycyclic ketone

पॉलिसायक्लिक कीटोन


polycythaemia

बहुलोहितपेशिता (स्त्री.) (also polycythemia)


polydepsia

अतितृषा (स्त्री.)




polyester fibres

पॉलिएस्टर तंतू (पु.अ.व.)


polyetylene

पॉलिइथिलिन (न.) (also called polythene)


polyfunctional

विविधक्रियात्मक


polyhedral

बहुपृष्ठकी, बहुपृष्ठक-


polyhydric

पॉलिहायड्रिक, पॉलिहायड्रॉक्सि (also polyhydroxy)


polymer

बहुवारिक (पु.) monomer, addition polymer, समावेशित बहुवारिक, atactic polymer, स्वैरशाखी बहुवारिक, block polymer, गट बहुवारिक, branched polymer, सशाख बहुवारिक, condensation polymer, संघनन बहुवारिक, co-polymer, सहबहुवारिक cross-linked polymer, बद्धजाल


polymer chemistry

बहुवारिक रसायनशास्त्र


polymerase

पॉलिमरेज (पु.) (बहुवारिकन विकर)




polymerisation

बहुवारिकन अभिक्रिया


polymerism

बहुवारिकता (स्त्री.)


polymixin

पॉलिमिक्सिन (न.)


polymorphic

बहुआकृतिक, बहुरूपी


polymyxin

पॉलिमायक्झिन (न.) (antibiotic)


polynosic fibres

पॉलिनॉसिक तंतू (पु.अ.व.)


polynuclear hydrocarbon

बहुवलयी हायड्रोकार्बन



polynucleotide

पॉलिन्यूक्लिओटाइड (न.)


polyol

शर्करा अल्कोहोल (न.) (a polyhydroxy alcohol)


polyolefins fibres

पॉलिओलिफन तंतू (पु.अ.व.)


polypeptide

पॉलिपेप्टाइड (न.)


polyphagia

अतिभक्षण (न.), अतिभक्षिता (स्त्री.)


polypropylene fibres

पॉलिप्रॉपिलीन तंतू (पु.अ.व.)


polypropylene film

पॉलिप्रॉपिलीन फिल्म


polyprotic acid

पॉलिप्रोटिक आम्ल


polyribosome

बहुरायबोसोम (पु.) (short polysome)


polysaccharide

पॉलिसॅकराइड (न.), बहुवारिक शर्करा (स्त्री.) (also called glycan)


polysome

बहुरायबोसोम (पु.) (short form of polyribosome)


polysulphide

पॉलिसल्फाइड (न.)


polytene chromosome

१ बहुपट्ट-गुणसूत्र (न.), २ महागुणसूत्र (न.)


polythene

पॉलिथीन (न.) (also called polyethylene)


polyunsaturated

बहुअसंपृक्त मेदाम्ले (न.अ.व.)


polyurethane fibres

पॉलियुरेथेन तंतू (पु.अ.व.)


polyuria

बहुमूत्रता (स्त्री.)



polyvinyl acetate

पॉलिव्हिनिल ऍसिटेट


polyvinyl alcohol

पॉलिव्हिनिल अल्कोहोल (abbr. PVA)


polyvinyl chloride

(प्लास्टिक) पॉलिव्हिनिल क्लोराइड (abbr. PVC)


polyvinyl chloride fibres

पॉलिव्हिनिल क्लोराइड तंतू (पु.अ.व.)




porosity

सछिद्रता (स्त्री.), सरंधता (स्त्री.)



porous cup electrode

सछिद्र पेला इलेक्ट्रोड



porphobilinogen

पॉर्फोबायलिनोजेन (न.)



porphyropsin

पॉर्फिरॉप्सिन (न.) (natural pigment)


portion

१ भाग (पु.) २ खंड (पु.) segment


portland cement

पोर्टलँड सिमेंट


position

स्थल (न.), स्थान (न.), स्थिति (स्त्री.)


position isomer

स्थान समसूत्री


position isomerism

स्थान समसूत्रता


positive

१ धन, धनात्मक (+) २ photog, सम ३ होकारात्मक


positive catalyser

धन उत्प्रेरक


positive catalysis

धन उत्प्रेरण


positive cotton effect

धन कॉटन परिणाम


positive electrode

धन इलेक्ट्रोड


positive electron

धन इलेक्ट्रॉन (also called positron)


positive element

धन मूलद्रव्य


positive feedback

होकारी पश्चप्रदाय




positive ray analysis

धन किरण विश्लेषण


positive rays

धन किरण (पु.अ.व.) (also called canal rays)


positive stain

इष्ट अभिरंजक


positive staining

इष्ट अभिरंजन


positively charged

धन प्रभारित


positron

पॉझिट्रॉन (पु.) (also called positive electron)


positron theory

पॉझिट्रॉन सिद्धांत


positronemitter

पॉझिट्रॉन उत्सर्जी


post-precipitation

पश्च अवक्षेपण (न.)


postulate

आधारतत्त्व (न.) theory


potable

पिण्यास योग्य, पेय


potable water

पिण्यास योग्य पाणी, पेयजल (न.)



potash alum

पोटॅश ऍलम, पोटॅश तुरटी


potassium (K)

पोटॅशिअम (K) (न.) (kalium)


potassium bititrate

पोटॅशिअम बोमेट (also cream of tartar)


potassium bromide

पोटॅशिअम बोमाइड


potassium carbonate

पोटॅशिअम कार्बोनेट


potassium chloride

पोटॅशिअम क्लोराइड


potassium chloroplatinate

पोटॅशिअम क्लोरोप्लॅटिनेट


potassium dichromate

पोटॅशिअम डायक्रोमेट


potassium ferricyanide

पोटॅशिअम फेरिसायनाइड


potassium ferrocyanide

पोटॅशिअम फेरोसायनाइड


potassium hydrogen iodate

पोटॅशिअम हायड्रोजन आयोडेट


potassium hydrogen phthalate

पोटॅशिअम हायड्रोजन थॅलेट


potassium hydroxide

पोटॅशिअम हायड्रॉक्साइड


potassium iodate

पोटॅशिअम आयोडेट


potassium iodide

पोटॅशिअम आयोडाइड


potassium nitrate

पोटॅशिअम नायट्रेट


potassium periodate

पोटॅशिअम परआयोडेट


potassium permanganate

पोटॅशिअम परमँगनेट


potassium sodium tartarate

पोटॅशिअम सोडिअम टार्ट्रेट (also called Rochelle salt)


potassium thiocyanate

पोटॅशिअम थायोसायनेट


potency

अंतःशक्ति (स्त्री.)


potential

स्थितिज (न.), विभव (न.) adj. १स्थितिज-, विभव- २ सक्षम-


potential barrier

विभव अवरोध, विभव प्राचीर


potential buffer

सक्षम बफर, सक्षम उभयरोधी


potential energy

स्थितिज ऊर्जा (as, the energy of position or state)


potential gradient

विभव प्रवणता


potential scattering

विभव विकिरण


potentiation

प्रभाव संवर्धन (न.), अंतःशक्तिवर्धन (न.)


potentiometer

विभवमापी (पु.)


potentiometric method

विभवमितीय पद्धति


potentiometric titration

विभवमितीय अनुमापन


potentiometry

विभवमिति (स्त्री.)


potentiostat

विभवस्थापी (पु.)


Potter-Elvehjem homogeniser

पॉटर-एल्व्हेम एकजिनसी मिश्रणी





pour plate

सवनपट्टी (स्त्री.), पोअर प्लेट


powder

चूर्ण (न.), भुकटी (स्त्री.)


powdered zinc

जस्ताची भुकटी, झिंकची भुकटी (also zinc dust)


power

१ Elec. शक्ति (स्त्री.) २ सामर्थ्य (न.) ३ क्षमता (स्त्री.) ४ Math. घात (पु.) ५ विद्युत (स्त्री.), वीज (स्त्री.) energy, apparent power, आभासी शक्ति, available power, उपलब्ध शक्ति, candlepower, कॅन्डल शक्ति, dispersive power, अपस्करण शक्ति, driving power,


ppm

ppm  (abbr. of parts per million)


practical

प्रयोगात्मक, प्रायोगिक, व्यावहारिक, प्रात्यक्षिक n. प्रात्यक्षिक (न.) demonstration


practical equillibrium quotient

प्रयोगजन्य समतोल भाग


praseodynamium (Pr)

प्रासिओडिमिअम (Pr) (न.)


Prausnitz-Kuestner reaction

प्राउत्स्नित्सकुस्टनर अभिक्रिया


prawn

झिंगा (पु.), कोळंबी (स्त्री.)


pre-metallised azo dyes

पूर्व-धातुयुक्त ऍझो रंजक (पु.अ.व.)




precession axis

पुरस्सरण अक्ष (also axis of precession)


precessional angle

पुरस्सरण कोन


prechrome dyeing

पूर्वक्रोम रंगाई


precipitaiton membrane

अवक्षेपण पटल


precipitant

अवक्षेपक (पु.)


precipitate

अवक्षेपित करणे, अवक्षेपित होणे n. अवक्षेप (पु.) deposit


precipitate electrode

अवक्षेपण इलेक्ट्रोड



precipitating reagent

अवक्षेपी अभिक्रियाकारक


precipitation

अवक्षेपण (न.)


precipitation reaction

अवक्षेपण अभिक्रिया


precipitation titration

अवक्षेपण अनुमापन


precipitin

अवक्षेपी प्रतिद्रव्य (न.), प्रेसिपिटीन (न.)


precise

१ नेमका, तंतोतंत २ परिशुद्ध accurate, अचूक, correct, बरोबर, अचूक, exact, तंतोतंत, यथातथ्य, unambiguous, असंदिग्ध


precision

१ सातत्यता (स्त्री.) २ नेमकेपणा (पु.) ३ परिशुद्धता (स्त्री.)


precision extimate

निश्चिततेचा अंदाज




precursor enzyme

पूर्वद्रव्य विकर


prednisolone

प्रेड्निसोलोन (न.)


prednisone

प्रेड्निसोन (न.) (hormone substitute)


preferred orbit

अधिमत कक्षा


preferred orientation

१ अधिमत दिशाभिमुखन २ अधिमत दिशानिदेशन


pregelatinised starch

पूर्वजिलेटिनित पिष्ट


pregnanediol

प्रेग्नॅनोलोन (न.) (steroid)


preliminary test

प्राथमिक चाचणी


premix burner

पूर्वमिश्रक ज्वालक, पूर्वमिश्री ज्वालक


preparation

१ तयारी (स्त्री.) २ सिद्धता (स्त्री.) ३ बनवणे ४ लघुउत्पादन (न.)


preparative ultracentrifuge

लघुउत्पादी पराअकेंद्रित्र


preservation

परिरक्षण (न.), टिकवणी (स्त्री.)


preservative

परिरक्षक n. परिरक्षक (न.) (पदार्थ, रसायने वगैरे)



pressure broadening

दाब विस्तारण



pressure dialysis

दाब अपोहन, दाब व्याश्लेषण


pressure effect

रक्तदाबवर्धी परिणाम


pressure filter tube

दाब गाळण नलिका


pressure filtration

दाब गाळण


pressure gauge

दाब प्रमापी


pressure gradient

दाब प्रवणता


pressure regulator

दाब नियामक



presumption

गृहीतक (पु.), धारणा (स्त्री.)


preventive solution

प्रतिबंधक द्रावण


primary

१ प्रथम, प्राथमिक, cf. quaternary, चतुर्थक, secondary, द्वितीयक, tertiary, तृतीयक २ मूल, मूलभूत, मौलिक ३ आद्य n. १ chem. प्राथमिक (न.) (पदार्थ, रासायनिक पदार्थ वगैरे) २ Elec. Eng. प्राथमिक कुंडलन (न.) ३ Astrom. प्राथमिक (न.) (ग्रह वगैरे)


primary acidosis

प्राथमिक आम्लरक्तता


primary adsorption

प्राथमिक अधिशोषण


primary alcohol

प्राथमिक अल्कोहोल


primary alkalosis

प्राथमिक अल्करक्तता


primary amine

प्राथमिक अमाइन


primary battery

प्राथमिक बॅटरी


primary carbon atom

प्राथमिक कार्बन अणु



primary colour

प्राथमिक वर्ण, प्राथमिक रंग


primary deficiency

प्राथमिक कमतरता


primary electric cell

प्राथमिक विद्युत घट


primary ionisation constant

प्रथम आयनन स्थिरांक


primary isotope effect

प्राथमिक समप्रोटॉनी परिणाम


primary process

प्राथमिक प्रक्रिया


primary prostaglandin

प्राथमिक प्रोस्टाग्लँडिन


primary reaction

प्राथमिक अभिक्रिया


primary standard

प्राथमिक मानक


primary valence

प्राथमिक संयुजा



primidone

प्रिमिडोन (न.) (drug)



principal axis

प्रमुख अक्ष


principal quantum number

प्रमुख क्वांटम अंक


principle

१ तत्त्व (न.) c.f. theopry, २ लाक्षणिक घटक (पु.)


principle valence

मुख्य संयुजा



prism

प्रिझम (पु.), कोनचिति (स्त्री.)


prism spectrograph

प्रिझम पंक्तिलेखी, प्रिझम स्पेक्ट्रोग्राफ




proaccelerin

आदिऍक्सेलरिन (न.)


probability

संभव (पु.), संभवनीयता (स्त्री.)


probability factor

संभाव्यता गुणक


problem

समस्या (स्त्री.), प्रश्न (पु.)


procaine

प्रोकेन (न.) (drug)


procarboxypeptidase

आदिकार्बोक्सि पेप्टिडेज (न.)


procaryote

प्रोकॅरिओट (पु.), असीमकेंद्रकी (पु.) एच १०-१४ (also prokaryote)


procedure

कार्यपद्धति (स्त्री.), कार्यप्रणाली (स्त्री) method


process

प्रक्रिया (स्त्री.) method, batch process, घाणा प्रक्रिया, खंडित प्रक्रिया, chemical process, रासायनिक प्रक्रिया, continuous process, अखंड प्रक्रिया, hypothetical process, परिकल्पनात्मक प्रक्रिया, परिकल्पित प्रक्रिया


processive exonuclease

१ संपूर्ण विघटनकारी एक्झोन्यूक्लिएज २ निःपाती एक्झोन्यूक्लिएज


prochiral compound

आदिकायरल संयुग, हस्तरूपणपूर्व संयुग


proconvertin

प्रोकन्व्हर्टिन (न.), आदिकन्व्हर्टिन (न.) (also called serum prothrombin convering factor)


producer gas

प्रोड्युसर गॅस, प्रोड्युसर वायु


product

१ उत्पाद (पु.), उत्पादित वस्तु (स्त्री.) २ Math. गुणाकार (पु.) ancillary product, साह्यभूत उत्पाद, auxillary product, साह्यकारी उत्पाद, by-product, उपौत्पाद, co-product, सह उत्पाद, side product, आनुषंगिक उत्पाद



proelastase`

प्रोइलॅस्टेज (पु.)




progesterone

प्रोजेस्टेरॉन (न.) (hormone)


progestogen

प्रोजेस्टोजेन (न.)


programmed-temperature gas chromatography

प्रायोजित-तापमानी वायु वर्णलेखन


prohormone

पूर्वसंप्रेरक (पु.)


proinsulin

प्रोइन्सुलिन (न.), पूर्वैन्सुलिन (न.)


projection formula

प्रेक्षेपण सूत्र



prolactin

प्रोलॅक्टिन (न.) (also called lactogenic hormone)


prolactin regulatory hormone

प्रोलॅक्टिन नियामक संप्रेरक


prolactin release-inhibiting hormone

प्रोलॅक्टिन स्त्रावी-संदमी संप्रेरक




proline

प्रॉलिन (न.) (amino acid)


promethium (Pm)

प्रोमिथिअम (Pm) (न.)


promitochondrion

आदितंतुणिका (स्त्री.)



prontosil

प्रोन्टोसिल (न.) (drug)


proof

१ प्रमाण (न.) २ उपपत्ति (स्त्री.) ३ सिद्धता (स्त्री.), सिद्धि (स्त्री.) adj. प्रमाणित proof (in comb.) रोधी (as in airproof हवारोधी)


proof-spirit

प्रुफ-स्पिरिट (न.), प्रमाणित स्पिरिट (न.)





propanediol

प्रोपॅनेडायॉल (न.)


propanoic acid

प्रोपॅनॉइक आम्ल



propargyl alcohol

प्रोपार्जिल अल्कोहोल



propellant

प्रणोदनकारी, प्रणोदी n. प्रणोदनकारी (पु.), प्रणोदी (पु.)



property

गुणधर्म (पु.) quality, additive property, समावेशी गुणधर्म, chemical property, रासायनिक गुणधर्म, colligative property, संख्यावलंबी गुणधर्म, constitutive property, घडणात्मक गुणधर्म, extensive property, विस्तारात्मक गुणधर्म, intensive property, स्थायी


prophylactic

निरोधी, रोगनिरोधी


prophylaxis

पूर्वप्रतिरक्षा (स्त्री.), रोगनिरोध (पु.)



propionic acid

प्रोपिओनिक आम्ल


propionic fermentation

प्रोपिओनिक किण्वन



proportional

प्रमाणात (असलेला), समानुपाती


proportional counter

समानुपाती गुणित्र


proportional error

समानुपाती त्रुटि


proportional pump

प्रमाणक पंप


proposition

१ प्रस्ताव (पु.) २ विधान (न.) theory, propyl adj. प्रोपिल



prospecting

पूर्वेक्षण (न.)


prostaglandin

प्रोस्टाग्लँडिन (न.)


prostanoic acid

प्रोस्टॅनॉइक आम्ल


prosthetic group

प्रॉस्थेटिक गट, प्रॉस्थेटिक समूह



protamine zinc insulin

प्रोटॅमाइन झिंक इन्सुलिन


protean

विप्रथिन (न.) (any of various insoluble primary protein derivatives)



protection of group

गट संरक्षण


protective

संरक्षी, संरक्षक


protective action

संरक्षक क्रिया


protective chelation

संरक्षक कलिल



protein

प्रोटीन (न.), प्रथिन (न.)


protein biosynthesis

प्रथिन-बद्ध आयोडिन


protein chemistry

प्रोटीन रसायनशास्त्र, प्रथिन रसायनशास्त्र



protein conformation

प्रथिन समाविन्यास


protein efficiency ratio

प्रथिनक्षमता गुणोत्तर (abbr. P.E.R.)


protein efficiency ratio method

प्रथिनक्षमता गुणोत्तर पद्धति


protein evolution

प्रथिन उत्क्रांति


protein factor

प्रथिन गुणक


protein index

प्रथिन निर्देशांक


protein release factor

१ मुक्तिकारक प्रथिन २ प्रथिन स्त्रावी संप्रेरक


protein structure

प्रथिन संरचना


protein synthesis

प्रोटीन संश्लेषण, प्रथिन संश्लेषण


protein value

biological value


protein-energy ratio

प्रथिन-ऊर्जा गुणोत्तर



proteinase

प्रोटिनेज (पु.)



proteinuria

प्रोटीनमेह (पु.), प्रथिनमेह (पु.)


proteoglycan

प्रथिनग्लायकन (न.) (also called mucoprotein)


proteolysis

प्रथिनापघटन (न.)


proteolytic

प्रथिनापघटनी, प्रोटीनापघटनी


proteolytic coefficient

प्रथिनापघटनी सहगुणक


proteolytic enzyme

प्रथिनापघटनी विकर


proteolytic reaction

प्रथिनापघटनी अभिक्रिया




prothrombin derivatives theory

प्रोथॉम्बिन साधित सिद्धांत


prothrombin factor

प्रोथॉम्बिन कारक (एक प्रकारचा रक्त साकळण कारक)


protic solvent

१ (protophilic solvent) प्रोटॉनग्राही द्रावक २ (protogenic solvent) प्रोटॉनदायी द्रावक


protista

प्रोटिस्टा (पु.) (also protist)


protoactinium (Pa)

प्रोटोऍक्टिनिअम (Pa) (न.)


protocatechic acid

प्रोटोकॅटेच्युइक आम्ल


protogenic solvent

प्रोटॉनदायी द्रावक


protolysis

प्रोटॉन अपघटन (न.)


protolysis

प्रोटॉन अपघटन (न.)




proton acceptor

प्रोटॉन ग्राही



proton magnetic resonance

प्रोटॉन चुंबकीय संस्पंदन


proton-transfer reaction

प्रोटॉन-हस्तांतरण अभिक्रिया


protophilic solvent

प्रोटॉनग्राही द्रावक


protoplasm

जीवद्रव्य (न.), प्रोटोप्लाझम (न.)


protoplast

१ जीवद्रव्यक (न.) २ भित्तिहीनजीवाणु (पु.)


protoporphyrin

प्रोटोपॉर्फिरिन (न.)


prototropy

प्रोटॉन चलसमघटकता (स्त्री.) anionotropy


prototype

आदिरूप (न.) model


Prout hypothesis

प्राऊटची परिकल्पना


provitamin

प्रोव्हिटॅमिन (न.), आदिव्हिटॅमिन (न.)


proximate analysis

१ स्थूल विश्लेषण २ मूलद्रव्यात्मक विश्लेषण


proximity

सामीप्य (न.) region


proximity effect

सामीप्य परिणाम


prussian blue

प्रशियन निळा





pseudocyclic photophosphorylation

चक्रीयभासी प्रकाशफॉस्फोरिलन


pseudohemoglobin

आभासीहीमोग्लोबिन (न.)


pseudonucleoprotein

आभासीन्यूक्लिओप्रथिन (न.)


pseudophotoaffinity labeling

आभासी प्रकाशआसक्ति चिन्हन


pseudouridine

आभासीयुरिडिन (न.)


psychochemicals

मनोरसायने (न.अ.व.)


psychosine

सायकोसिन (न.) (glycoside)


psychrophilic bacteria

निम्न-तापरागी जीवाणू (पु.अ.व.)



pteroylglutamic acid

टेरॉइलग्लुटॅमिक आम्ल (vitamin B complex)


PTH-amino acid

PTH- ऍमिनो आम्ल (abbr. of phenylthiohydantoin amino acid)








pulp

रांधा (पु.), लगदा (पु.)


pulsating ribosome

स्पंदी रायबोसोम


pulse height analyser

स्पंद उंची विश्लेषित्र


pulse polarography

स्पंद पोलॅरोग्राफी


pulsed-wave nmr

स्पंदित-तरंग nmr


pulveriser

चूर्णिका (स्त्री.) grinder






pupuric acid

प्युप्युरिक आम्ल



pure chemistry

केवल रसायनशास्त्र




purification

शुद्धीकरण (न.)



purine base

प्युरिन आम्लारि



purothionine

प्युरोथायोनिन (न.)



putrefaction

सडणे (न.), कुजणे (न.)


PVA

PVA  (abbr. of polyvinyl alcohol)


PVC

PVC  (abbr. of polyvinyl chloride)



pyran dyes

पायरन रंजक (पु.अ.व.)



pyranose ring

पायरॅनोज वलय




pyrazoline

पायरॅझोलाइन (न.) (drug)


pyrazolones

पायरॅझोलोने (न.अ.व.)



pyrexia

ज्वर (पु.), ताप (पु.)




pyridoxal

पायरिडॉक्सल (न.) (vitamin)


pyridoxine

पायरिडॉक्झिन (न.) (also called vitamin B6)



pyrimidine

पायरिमिडिन (न.)


pyrimidone

पायरिमिडोन (न.)




pyroantimonate

पायरोँटिमोनेट (न.)


pyrogallol

पायरोगॅलोल (न.)


pyrogen

ज्वरजन (न.), पायरोजेन (न.)


pyrolusite

पायरोल्युसाइट (न.) (ore)


pyrolysis

तापापघटन (न.), ऊष्मा अपघटन (न.), पायरोलिसिस (न.)


pyrometer

उत्तापमापी (पु.)  optical pyrometer, प्रकाशीय उत्तापमापी radiation pyrometer, प्रारण उत्तापमापी


pyrophoric

(iron) पायरोफोरिक, स्वयंदाही


pyrophosphate

पायरोफॉस्फेट (न.)


pyrophosphoric

पायरोफॉस्फोरिक


pyrotechnics

१ आतषबाजी (स्त्री.) २ दारूकाम (न.), बारूदकाम (न.) ३ दारूकाम साहित्य (न.)



pyrrolidine

पायरोलिडिन (न.)


pyrrolidinium

पायरोलिडिनिअम (न.)


pyruvic acid

पायरूव्हिक आम्ल


Q-electron

Q - इलेक्ट्रॉन (पु.)





quadrant

१ चतुर्थक (पु.) २ क्वाड्रंट (पु.) ३ चतुर्थांश (पु.) ४ वृत्तपाद (पु.), पाद (पु.)


quadratic

१ द्विघात- २ वर्गात्मक, वर्ग-


quadratic equation

१ द्विघात समीकरण २ वर्ग समीकरण


quadri-

चतुर्-, चतुः mono- (in comb.) (also tetra-)


quadrivalance

चतुःसंयुजा (स्त्री.)


quadrivalent

चतुःसंयुजी (also tetravalent)


quadruple

चौफेरी, चतुः single


quadruple bond

चतुर्बंध (पु.)


quadruple point

चतुष्क बिंदु


quadrupole mass spectrometer

चतुर्धुवी वस्तुमान पंक्तिमापी


quadrupole moment

चतुर्धुव आघूर्ण


qualitative

गुणात्मक gravimetric


qualitative analysis

गुणात्मक विश्लेषण


qualitative property

गुणात्मक गुणधर्म


quality

१ गुण (पु.) cf. attribute, धर्म, अंगगुण character, रक्षण, गुण property, गुणधर्म २ गुणवत्ता (स्त्री.)



quantasome

क्वांटासोम (पु.)


quantisation

क्वांटीकरण (न.), क्वांटन (न.)


quantise

क्वांटीकरण करणे, क्वांटन करणे



quantised state

क्वांटित अवस्था


quantitate

१ परिमाणीकरण करणे २ राशीकरण करणे


quantitative

१ मापात्मक २ परिमाणात्मक gravimetric


quantitative analysis

१ मापात्मक विश्लेषण २ परिमाणात्मक विश्लेषण


quantitative property

मापात्मक गुणधर्म


quantitative reaction

परिमाणात्मक अभिक्रिया


quantity

१ परिमाण (न.) २ राशि (स्त्री.)


quantum

पुंज (पु.), क्वांटम (पु.)


quantum chemistry

क्वांटम रसायनशास्त्र


quantum detector

क्वांटम संसूचक


quantum efficiency

क्वांटम कार्यक्षमता


quantum mechanics

क्वांटम स्थितिगतिशास्त्र


quantum number

क्वांटम अंक electon quantum number, इलेक्ट्रॉन क्वांटम अंक inner quantum number, अंतःक्वांटम अंक magnetic orbital quantum number, चुंबकीय कक्षीय क्वांटम अंक magnetic quantum number, चुंबकीय क्वांटम अंक magnetic spin quantum number, चुंबकीय आभ्राम क्वांटम


quantum relation

क्वांटम प्रमाणसूत्र


quantum state

क्वांटम अवस्था, क्वांटम स्थिति


quantum theory

क्वांटम सिद्धांत


quantum theory

क्वांटम सिद्धांत



quantum yield

क्वांटम प्राप्ति


quantum-recording spectrofluorometer

क्वांटम-अभिलेखी पंक्तिप्रतिदीप्तिमापी


quart

क्वार्ट (न.) (पाव गॅलन)


quartation

क्वार्टेशन (न.) (सुवर्णापासून चांदी वेगळी करण्याची पद्धत)


quartering

चतुर्थांशन (न.)


quartz

गारगोटी (स्त्री.), क्वार्टझ (न.)


quartz crucible

क्वार्टझ मूस




quasi-metallic

अर्ध धात्विक


quaternary

(a group of flour) चतुष्क (न.) adj. चतुर्थक single, primary


quaternary nitrogen

चतुर्थक नायट्रोजन


quaternary structure

चतुर्थक संरचना


queen bee substance

(pheromone) राणी माशी आआव


quench correction curve

शामक दुरुस्ती आलेख



quercetin

क्वेर्सेटिन (न.)


quicklime

चुनकळी (स्त्री.)


quicksilver

पारा (पु.), मर्क्युरी (पु.)


quinhydrone

क्विनहायड्रोन (न.)


quinhydrone electrode

क्विनहायड्रोन इलेक्ट्रोड





quinoline dyes

क्विनोलिन रंजक (पु.अ.व.)




quinonoid dyes

क्विनोनॉइड रंजक (पु.अ.व.)


quinquevalence

पंचसंयुजा (स्त्री.)



quintuple point

पंचक बिंदु


R and S configuration

R व S संरूपण


R-configuration

R-संरूपण (न.)




racemate

बहिःपूरित आम्ल क्षार (पु.), रॅसेमेट (पु.)


racemic

बहिःपूरित, रॅसेमिक


racemic acid

बहिःपूरित आम्ल, रॅसेमी आम्ल


racemic compound

बहिःपूरित संयुग, रॅसेमी संयुग


racemic mixture

बहिःपूरित मिश्रण, रॅसेमी मिश्रण


racemisation

बहिःपूरण (न.), रॅसेमीकरण (न.)


racemised protein

बहिःपूरित प्रथिन, बहिःपूरित प्रोटीन, रॅसेमित प्रोटीन



radial chromatography

त्रिज्य वर्णलेखन, अरीय वर्णलेखन (also called circular chromatography)


radial development

अरीय विकसन


radial dilution

अरीय विरलन


radial distribution method

अरीय वितरण पद्धति


radial quantum number

त्रिज्य क्वांटम अंक


radial wave-function

अरीय तरंगफल




radiant energy

प्रारित ऊर्जा


radiant heat

प्रारित उष्णता


radiant intensity

प्रारित तीव्रता


radiant power

प्रारित शक्ति


radiant reflectance

प्रारण परावर्तनांक


radiate

प्रारित करणे, प्रारित होणे



radiating power

प्रारण शक्ति


radiation

प्रारण (न.) blackbody radiation, कृष्णिका प्रारण black radiation, कृष्ण प्रारण Cerenkov radiation, चेरेन्कोव्ह प्रारण coherent radiation, संसंजित प्रारण cosmic radiation, वैश्व प्रारण electromagnetic radiation, विद्युतचुंबकीय प्रारण full radiation black


radiation biochemistry

प्रारण जीवरसायनशास्त्र


radiation chemistry

प्रावरण रसायनशास्त्र (also called nuclear chemistry)


radiation curing

प्रावरण रूपांतरण


radiation detector

प्रारण संसूचक


radiation dose

प्रारण मात्रा


radiation pyrometer

प्रारण उत्तापमापी


radiation sickness

प्रारण आजार, प्रारण रुग्णता


radiation source

प्रारण प्रभव


radiation sterilisation

प्रारण निजुरंतुकीकरण, प्रारणीय निजुरंतुकीकरण


radiation temperature

प्रारण तापमान


radiation thermocouple

प्रारण तापयुग्म


radiationless transition

प्रारणरहित संक्रमण


radiator

प्रारी (पु.), रेडिएटर (पु.)



radicidation

विशेष प्रारणीय निजुरंतुकीकरण (न.)


radio chemistry

किरणोत्सार रसायनशास्त्र



radio-

१ रेडिओ- २ किरणोत्सारी, किरणोत्सार- २ प्रारण- ४ किरण- (in comb.)


radio-astronomy

रेडिओ-खगोलशास्त्र (न.)


radio-frequency mass spectrometer

रेडिओ-वारंवारता वस्तुमान पंक्तिमापी


radioactinium

रेडिओऍक्टिनिअम (पु.)


radioactivate

किरणोत्सारी करणे


radioactive

किरणोत्सारी, किरणोत्सार-


radioactive chain

किरणोत्सारी साखळी, किरणोत्सारी शृंखला (also called radioactive series)


radioactive clock

किरणोत्सारी कालमापी


radioactive constant

किरणोत्सारी स्थिरांक


radioactive contamination

किरणोत्सारी संदूषण


radioactive decay

किरणोत्सारी क्षय, किरणोत्सारी ऱ्हास


radioactive decay law

किरणोत्सारी क्षय नियम, किरणोत्सारी ऱ्हास नियम


radioactive disintegration

किरणोत्सारी विघटन


radioactive disintegration series

किरणोत्सारी विघटन श्रेणी


radioactive element

किरणोत्सारी मूलद्रव्य (also radioelement)


radioactive emanation

किरणोत्सारी प्रसर्ग


radioactive equilibrium

किरणोत्सारी समतोल


radioactive half-life

किरणोत्सारी अर्धायुकाल


radioactive heart

किरणोत्सारी उष्णता


radioactive indicator

किरणोत्सारी दर्शक


radioactive isotope

किरणोत्सारी समप्रोटॉन (also called radioisotope)


radioactive nuclide

किरणोत्सारी केंद्रकाम, किरणोत्सारी न्यूक्लाइड


radioactive pile

किरणोत्सारी चिति


radioactive series

किरणोत्सारी श्रेणी (also called radioactive chain)


radioactive series of element

किरणोत्सारी मूलद्रव्य श्रेणी


radioactive source

१ किरणोत्सारी प्रभव २ किरणोत्सारी उद्गम ३ किरणोत्साराचे उत्पत्तिस्थान


radioactive source strength

किरणोत्सारी प्रभव सामर्थ्य (also called curie)


radioactive standard

किरणोत्सार मानक


radioactive strength

किरणोत्सार सामर्थ्य


radioactive tracer

किरणोत्सारी दर्शक, किरणोत्सारी शोधक


radioactivity

१ किरणोत्सार (पु.), किरणोत्सारण (न.) २ किरणोत्सारिता (स्त्री.)


radioactivity log

किरणोत्सार क्रमलेख


radiobiology

प्रारण जीवशास्त्र (न.)


radiocarbon dating

रेडिओकार्बनी कालमापन, किरणोत्सर्गी कार्बनी कालनिर्णयन


radiochemical action

रेडिओरसायनिक क्रिया


radiochemical kinetics

रेडिओरासायनिक क्रियागतिकी


radiochromatography

प्रारण वर्णलेखन (न.)


radioelement

radioactive element


radiograph

प्रारणचित्र (न.),


radiography

प्रारणचित्रण (न.), क्ष-किरण चित्रण (न.)


radioimmunoassay

प्रारणप्रतिक्षमता आमापन (न.)


radioimmunoelectrophoresis

प्रारण प्रतिक्षमता विद्युतकणसंचलन (न.)


radioisotope

किरणोत्सारी समस्थानिक (पु.) (also called radioactive isotope)


radiometer

प्रारणमापी (पु.)


radiomicrometer

प्रारण सूक्ष्ममापी (पु.)


radionuclide

किरणोत्सारी न्यूक्लाइड (न.), किरणोत्सारी केंद्रकाभ (पु.)


radiotherapy

१ किरणोपचार (पु.) २ किरणोपचार पद्धति (स्त्री.)


radiothorium

रेडिओथोरिअम (पु.), किरणोत्सारी थोरिअम (पु.)


radium (Ra)

रेडिअम (Ra) (न.)


radon (Rn)

रेडॉन (Rn) (पु.)


raffinate

रॅफिनेट (न.), परिष्कारित (न.)



raisin

१ बेदाणा (पु.) २ मनुका (स्त्री.) ३ खिसमिस (न.)



Raman effect

रामन परिणाम (विकीर्ण तरंगलांबी परिवर्तन परिणाम)


Raman frequency

रामन वारंवारता


Raman jump

रामन प्लुति, रामन उडी


Raman lines

रामन लेखा (स्त्री.अ.व.)


Raman spectrometer

रामन पंक्तिमापी


Raman spectroscopy

रामन पंक्तिदर्शन


Raman spectrum

रामन पंक्ति, रामन स्पेक्ट्रम



Ramchandran plot

रामचंद्रन आलेख


Ramsay-Young rule

रामसे-यंग नियम




random

१ स्वैर २ यादृच्छिक


random orientation

स्वैर दिशादेशन


random sample

यादृच्छिक नमुना


randomisation

यादृच्छिकीकरण (न.)


randomness

यादृच्छिकता (स्त्री.)


Raney's alloy

रॅने संमिश्र


Raney's catalyst

रॅने उत्प्रेरक


range

१ (as, the horizontal distance to which a shot or other projectil is or may be propelled) पल्ला (पु.), टप्पा (पु.), आवाका (पु.), परास (पु.) (परास range of anything thrown) २ (as, the average distance radioactive or other projected particles of a given ty


range-energy relationship

परास-ऊर्जा संबंध


Raoult's law

राऊल्टचा नियम




rapid fast dyes

शीघ पक्की रंजक (पु.अ.व.)


rapid scan

द्रुत क्रमवीक्षण


rapid-flow technique

शीघवाही तंत्र


rapidogen dyes

रॅपिडोजेन रंजक (पु.अ.व.)


rare earth metal

रेअर अर्थ धातु


rare earth minerals

रेअर अर्थ खनिजे (न.अ.व.)


rare earths

रेअर अर्थस् (न.अ.व.)



rarefaction

वायु विरलन (न.)



Raschig process

रॅशिग प्रक्रिया



ratafia

कडू बदाम स्वादार्क (पु.)


rate constant

वेग स्थिरांक, क्रियागति स्थिरांक


rate controlled reaction

kinetically controlled reaction


rate determining setp

गति निर्णायक पायरी


rate of change

परिवर्तन गति


rate of decomposition

अपघटन गति



rate of sedimentation

अवसादन गति (also rate of settling)


rate theory

क्रियागति सिद्धांत


rate zonal centrifugation

density gradient centrifugation


ratio

१ अनुपात (पु.) २ गुणोत्तर (न.)






ray

किरण (पु., न.) actinic ray, क्रियाशील किरण alpha-rays, आल्फा किरण Becquerel ray, बेक्वेरेल किरण beta rays, बीटा किरण canal rays, नलिका किरण, कॅनॉल किरण cathode-ray, कॅथोड- किरण convergent rays, अभिसारी किरण cosmic ray, विश्वकिरण delta rays, डेल्टा किरण


Rayleigh equation

रॅले समीकरण


Rayleigh scattering

रॅले विकिरण



rayon dyes

रेयॉन रंजक (पु.अ.व.)


RBC

RBC  (abbr. of red blood cell)


RCF

RCF  (abbr. of relative centrifugal force)


RDI

RDI  (abbr. of recommended daily intake)


react

१ प्रतिक्रिया करणे, प्रतिक्रिया होणे २ अभिक्रिया करणे, अभिक्रिया होणे



reaction

१ अभिक्रिया (स्त्री.) २ प्रतिक्रिया (स्त्री.) additive reaction, समावेशी अभिक्रिया backward reaction, प्रतिगामी अभिक्रिया biochemical reaction, जीवरासायनिक अभिक्रिया chain reaction, शृंखला अभिक्रिया colour reaction, वर्ण अभिक्रिया, रंगदायी अभिक्रिया


reaction condition

अभिक्रिया स्थिति


reaction coordinate

अभिक्रिया सहनिर्देशक


reaction isochore

समआयतन अभिक्रिया रेषा


reaction isotherm

समताप अभिक्रिया रेषा


reaction kinetics

अभिक्रिया गतिकी


reaction mechanism

१ अभिक्रियेचा क्रियाविधि २ अभिक्रियेची यंत्रणा


reaction order

order of reaction


reaction product

अभिक्रिया निष्पत्ति


reaction quotient

अभिक्रिया गुणोत्तर, अभिक्रिया भागाकार


reaction rate

अभिक्रिया गति


reaction site

reactive site


reactivation

अभिक्रियाशीलन (न.)



reactive dye

अभिक्रियाशील रंजक


reactive site

अभिक्रिया स्थान, अभिक्रिया केंद्र (also reaction site)


reactivity

अभिक्रियाशीलता (स्त्री.)



reagent

अभिक्रियाकारक (पु.), अभिकारक (पु.)


reagent bottle

अभिकारक बाटली


real expansion

वास्तविक प्रसरण



rearrangement

पुनर्रचना (स्त्री.) molecular rearrangement, रेणु पुनर्रचना sigmatropic rearrangement, सिग्माकर्षी पुनर्रचना


rearrangement reaction

पुनर्रचना अभिक्रिया



receptor

ग्राहीगट (पु.), ग्राहीकेंद्र (न.), ग्राहक (सा.)


receptor site

ग्राही स्थान, ग्राहीगट स्थान


recessive gene

अप्रभावी जीन


reciprocal

१ व्यस्त, व्युत्क्रमी २ अन्योन्य


reciprocal lattice

व्युत्क्रमी जालक


reciprocation

व्युत्क्रमण (न.)


reciprocity

१ व्युत्क्रमता (स्त्री.) २ अन्योन्यता (स्त्री.)


Recknagel's phenomenon

रेकनॅगेलचा निष्कर्ष


recoil radiation

प्रतिक्षिप्त प्रारण


recoll atom

प्रतिक्षिप्त अणु


recombinase

रिकॉम्बिनेज (पु.)


recombination

पुनःसंयोजन (न.)


recommended daily intake

दैनिक आहार इष्टांक (abbr. RDI)


recommended dietary allowance

आहारविषयक शिफारशी


reconstitute

पुनर्रचना करणे, पुनर्घडण करणे


recording spectrophotometer

अभिलेखी पंक्तिअनुदीप्तिमापी


recovery

१ पुनःप्राप्ति (स्त्री.), उपलब्धि (स्त्री.) २ पूर्वभवन (न.)


recovery ratio

पुनःप्राप्ति गुणोत्तर, उपलब्धि गुणोत्तर


recovery time

पूर्वभवन काल


recrystallisation

पुनःस्फटन (न.)


rectification

१ दोषनिरसन (न.) २ परिशोधन (न.)


rectified

१ दिष्टकृत २ परिशोधित


rectified spirit

परिशोधित स्पिरिट



rectifying column

परिशुद्धि स्तंभ




recycling chromatography

पुनश्चक्री वर्णलेखन



red blood cell

लाल रक्तपेशी (abbr. RBC)


red cell agglutination

haemagglutination


red cell lysis

लाल पेशी अपघटन


red drop

रक्तिमा पात (लाल रंगातील प्रकाश संश्लेषण पात)


red head

लालभडक उष्णता, लालोष्मा (पु.)


red hematite

(ore) रेड हेमेटाइट


red herrings

रेड हेरिंग्ज (दहा दिवस घूमित व खारवलेला)




red phosphorus

तांबडा फॉस्फरस


red-hot

लालभडक उष्ण, लालोष्म


red-shift

अभिरक्त विस्थापन (न.)


redistillation

पुन्हा ऊर्ध्वपातन करणे (न.), पुनरूर्ध्वपातन (न.)


redox

(abbr. of reduction-oxidation) रिडॉक्स, क्षपणॉक्सि


redox carrier

इलेक्ट्रॉनवाही (पु.) (also electron carrier)


redox couple

रिडॉक्स युग्म, क्षपणॉक्सि युग्म (also redox pair)


redox electrode

क्षपणॉक्सि इलेक्ट्रोड


redox equation

क्षपणॉक्सि समीकरण


redox indicator

क्षपणॉक्सि दर्शक


redox lipid

रिडॉक्स लिपिड, क्षपणॉक्सि लिपिड



redox polymer

क्षपणॉक्सि बहुवारिक


redox potential

क्षपणॉक्सि अभिक्रिया


redox titration

क्षपणॉक्सि अनुमापन


reduce

लघु करणे, संक्षेप देणे, लघुरूप देणे, क्षपण करणे



reduced equation of state

अवस्थेचे लघुरूपित समीकरण


reduced flavin adenine dinucleotide

क्षपित फ्लेविन मोनोन्यूक्लिओटाइड (FADH2)


reduced nicotinamide adenine dinucleotide

क्षपित निकोटिनऍमाइड ऍडेनाइन डायन्यूक्लिओटाइड (NADH)


reduced nicotinamide adenine dinucleotide phosphate

क्षपित निकोटिनऍमाइड ऍडेनाइन डायन्यूक्लिओटाइड फॉस्फेट (NADPH)


reduced viscosity

घटलेली विष्यंदिता, घटित विष्यंदिता




reducible representation

लघुरूपक्षम प्रतिरूपण


reducing agent

क्षपणक (पु.) (क्षपणकारी कारक) (also reductant)


reducing atmosphere

क्षपणकारी वातावरण


reducing end

क्षपणकारी अन्त्यक


reducing enzyme

क्षपणकारी विकर


reducing equivalent

क्षपणकारी सममूल्य


reducing flame

क्षपणकारी ज्योत


reducing ion

क्षपणकारी आयन


reducing sugar

क्षपणकारी शर्करा



reductase

रिडडक्टेज (पु.), क्षपणी विकर (पु.)


reduction

१ क्षपण (न.) २ लघूकरण (न.), संक्षेपण (न.)


reduction potential

क्षपण विभव


reduction reaction

क्षपण अभिक्रिया


reduction-oxidation

क्षपणॉक्सि (abbr. redox)


reductive alkylation

क्षपणी अल्किलीकरण


reductive desulphurisation

क्षपणी विसल्फरीकरण


reductor

१ (as, an reducing agent) क्षपणक (पु.) २ (as, an apparatus) क्षपणित्र (न.)



reference axis

संदर्भ अक्ष


reference electrode

संदर्भ इलेक्ट्रोड


reference frame

frame of reference


reference man

संदर्भ पुरुष


reference plane

संदर्भ प्रतल


reference point

संदर्भ बिंदु


reference protein

संदर्भ प्रथिन


reference sample

संदर्भ नमुना


reference standard

सदर्भ मानक


reference station

संदर्भ स्थानक



reference volume

संदर्भ आकारमान, संदर्भ आयतन


reference woman

संदर्भ स्त्री




refinery

परिष्करणी (स्त्री.)



reflectance

१ परावर्तनांक (पु.) २ परावर्तकता (स्त्री.) luminous reflectance, अनुदीप्त परावर्तनांक, spectral reflectance, प्रारण परावर्तनांक, spectral reflectance, पंक्तीय परावर्तनांक, specular reflectance, सुव्यवस्थित परावर्तनांक


reflecting grating

परावर्तन जाल


reflecting power

परावर्तन शक्ति


reflection

परावर्तन (न.) internal reflection, आंतरिक परावर्तन, mirror reflection, पूर्ण आंतरिक परावर्तन, total reflection, पूर्ण परावर्तन


reflux

पुनर्वाहित करणे, आंतरिक संघनन करणे


Reformatsky reaction

रिफॉर्मट्स्की अभिक्रिया


reforming process

पुनरूरपण प्रक्रिया




refracting index

अपवर्तनांक (पु.)


refracting power

अपवर्तन (न.)


refractivity

अपवर्तनता (स्त्री.), अपवर्तकता (स्त्री.)


refractometry

अपवर्तनांकमिति (स्त्री.)



refractory furnace

उत्ताप भट्टी (उत्तापसाही भट्टी)


refrigerant

प्रशीतक (पु.) adj. प्रशीतक


refrigeration

प्रशीतन (न.)


refrigerator

प्रशीतनी (स्त्री.), प्रशीतक (पु.)


regeneration

पुनर्जनन (न.)


regenerative furnace

पुनर्योजी भट्टी, पुनर्जनी भट्टी


regenerator

पुनर्जनित्र (न.)


region

१ प्रदेश (पु.) २ क्षेत्र (न.) betweenness, अंतरत्व, domain, अधिक्षेत्र, सत्तासट, interval, अंतराल, nearness, निकटता, neighbourhood, आसमंत, प्रतिवेश, proximity, सामीप्य, range, परास, व्याप्तिसट, vicinity, परिसर





regulatory enzyme

नियामक विकर


regulatory protein

नियामक प्रथिन


regulatory site

allosteric site


regulus

रेग्युलस (न.), धातुगुलिका (स्त्री.)


Reichert-Meissl number

रायचर्ट-मिसेल अंक


Reichert-Meissl value

रायचर्ट-मिसेल मूल्य


Reimer-Tiemann reaction

रायमर-टायमन अभिक्रिया


reinforced concrete

प्रबलित काँक्रिट



rejection quotient

त्याज्यतेचे भागफल



relative atomic weight

सापेक्ष अणुभार


relative centrifugal force

सापेक्ष अपकेंद्री बल (abbr. RCF)


relative density

सापेक्ष घनता


relative deviation

सापेक्ष विचलन


relative electrode potential

सापेक्ष इलेक्ट्रोड विभव


relative error

सापेक्ष त्रुटि


relative half-cell potential

सापेक्ष अर्ध-घट विभव


relative humidity

सापेक्ष आर्द्रता


relative retention

सापेक्ष धारण


relative specific activity

सापेक्ष विशिष्ट सक्रियता


relative supersaturation

सापेक्ष अतिसंतृप्ति


relative viscosity

सापेक्ष विष्यंदिता


relatove plating efficiency

सापेक्ष विलेपन कार्यक्षमता


relatove precision

सापेक्ष नेमकेपणा, सापेक्ष निश्चितता



relaxation method

शिथिलन पद्धति


relaxed helix

विस्कळित सर्पिल, विस्कळित हेलिक्स


relaxed muscle

शिथिल स्नायु



relaxing factor

शिथिलन कारक


relaxing protein

शिथिलक प्रथिन


release agent

विमोचक (पु.)


release factor

स्त्रावी कारक, मोचन कारक (short factor R)


releasing hormone

स्त्रावी संप्रेरक


remanence

(चुंबकीय) शेष प्रवर्तन (न.)



remote control

दूर-नियंत्रण (न.)



renal clearance

वृक्कीय निचरा


renal compensation

वृक्कीय प्रतिपूरण


renal diabetes

वृक्कीय मधुमेह (also renal glucosuria)


renal threshold

वृक्कीय अभिशोषण मर्यादा


renaturation

पुनःप्रकृतिकरण (न.)






reovirus

वीसपृष्ठी विषाणु (पु.)


repair enzyme

दुरूस्ती विकर (also reparase)


repair polymerase

दुरूस्ती पॉलिमरेज


repair replication

दुरूस्ती प्रतिकृतिकरण


repair synthesis

दुरूस्ती संश्लेषण



repeated distillation

पुनरावृत्त ऊर्ध्वपातन


repeating polymer

पुनरावर्ती पॉलिमर, पुनरावर्ती बहुवारिक


repeating unit

पुनरावर्ती एकक



replacement

प्रतिस्थापन (न.) displacement


replacement reaction

प्रतिस्थापी अभिक्रिया


replica

प्रतिकृति (स्त्री.)


replica plating

प्रतिकृति विलेपन


replicase

प्रतिकृति विकर (पु.), रेप्लिकेज (पु.)


replication

१ प्रतिरूपण (न.) २ पुनरावृत्तिकरण (न.)


replicatro

प्रतिकृतिगुणसूत्र केंद्र (न.)


reprecipitation

पुनरवक्षेपण (न.)


represent

१ दर्शित करणे २ प्रतिरूपित करणे


representation

निरूपण (न.), रूपण (न.), प्रतिरूपण (न.) model


repressible enzyme

दमनीय विकर


repressing metabolite

दमनीय चयापचयी


repressor

दमनकारी (पु.), प्रतिरोधी (पु.)


reproducibility

पुनरूत्पादकता (स्त्री.)


reproducible

पुनर्उत्पादनीय


repulsion

प्रतिकर्षण (न.), प्रतिसारण (न.)


reputed quart

रेप्युटेड क्वार्ट (इंपिरिअल क्वार्टचा २३ हिस्सा)


Resazurin test

रेझाझुरिन चाचणी




reservoir

संचायक (पु.), टाकी (स्त्री.)



residual current

अवशिष्ट धारा


residual gas

अवशिष्ट वायु, शेष वायु



residual spectrum

अवशिष्ट पंक्ति, अवशिष्ट स्पेक्ट्रम


residue

अवशेष (पु.) deposit


resilience

लवचिकपणा (पु.) pliability


resin

राळ (स्त्री.), रेझिन (न.)



resinificationreaction

रेझिनीकरण अभिक्रिया, राळी अभिक्रिया



resistance

१ रोध (पु.) २ ध्वनि रोध (पु.) ३ प्रतिकार (पु.) drug resistance, औषधक्रियारोध, electrical resistance, विद्यतरोध, external resistance, बाह्य रोध, high resistance, उच्च रोध, internal resistance, आंतरि रोध, intrinsic resistance, निज रोध, अंगभूत रोध, low


resistant

रोधी (पु.) adj. रोधी



resolution

वियोजन (न.), विभेदन (न.), विलगीकरण (न.)


resolution of mixtures

मिश्रणाचे विलगीकर


resolving power

वियोजन शक्ति



resonance energy

संस्पंदन ऊर्जा


resonance hybrid

संस्पंदन संकर


resonance line

संस्पंदन रेषा


resonance potential

संस्पंदी विभव


resonance radiation

संस्पंदी प्रारण


resonance stabilisation

संस्पंदन स्थिरण


resonant circuit

संस्पंदी परिपथ


resonant scattering

संस्पंदी विकिरण



resorcinol

रिसॉर्शिनॉल (न.)


resorcinol test

रिसॉरिसिनॉल चाचणी




respiratory acidosis

श्वसन आम्लताविकार


respiratory alkalosis

श्वसन अल्कताविकार


respiratory chain

श्वसन शृंखला (also called electron transport system)


respiratory chain phosphorylation

श्वसन शृंखला फॉस्फोरिलन


respiratory enzyme

श्वसन विकर


respiratory pigment

श्वसन वर्णक


respiratory protein

श्वसन प्रथिन


respiratory quotient

श्वसन भागफल


respiratory repression

श्वसन दमन


respirometer

श्वसनमापी (पु.)



rest point

विराम बिंदु, विराम स्थान


resting nucleus

विश्रामी केद्रक


restricted rotation

निर्बंधित घूर्णन


restriction

१ निर्बंध (पु.) २ (as, act or process) निर्बंधन (न.)


restriction enzyme

निर्बंधन विकर




retardation coefficient

मंदक गुणांक


retardation factor

मंदन गुणक



retention

१ धारण करणे (न.) २ धारण शक्ति (स्त्री.)


retention behaviour

धारण वर्तन


retention of configuration

संरूपण सातत्य


retention parameter

धारण प्राचल



retention volume

धारण आकारमान


retentivity

धारणक्षमता (स्त्री.), धारणशीलता (स्त्री.)


reticulate evolution

जालाभ उत्क्रांति



reticulin

रेटिक्युलिन (न.)


reticulocyte

जालिकापेशी (स्त्री.)


reticuloendothelial system

जालिका-अंतःस्तर संस्था


reticuloendothelium

जालिका-अंतःस्तर (पु.)



retinal

रेटिनल (न.) adj. दृष्टिपटल- (also called vitamin A aldihyde)



retinol

रेटिनॉल (न.) (also called vitamin A1 or axerophthol)


retort

बकपात्र (न.), ऊर्ध्वपातनयंत्र (न.)


retort stand

बकपात्र आधारणी



retro reaction

पश्चगमन अभिक्रिया, पुच्छगामी अभिक्रिया


retrogradation

विगुणीभवन (न.), पश्चगमन (न.)


retrograde

विगुणित, पश्चगामी



retting of bast fibres

अधोवाही तंतूंचे कुजवण


reverberatory furnace

परावर्ती भट्टी


reverse

व्युत्क्रमण करणे, प्रतिक्रमण करणे


reverse osmosis

व्युत्क्रमी परासरण


reverse transcriptase

व्युत्क्रमी अनुलेखीविकर


reverse transcription

व्युत्क्रमी अनुलेखन


reversibility

व्युत्क्रमणीयता (स्त्री.), प्रतिक्रमणीयता (स्त्री.)


reversible

प्रतिक्रमी, व्युत्क्रमी


reversible cess

प्रतिक्रमी घट, व्युत्क्रमी घट


reversible electrode

व्युत्क्रमी इलेक्ट्रोड


reversible gel

प्रतिक्रमी जेल


reversible hydrolysis

व्युत्क्रमी जलीय अपघटन


reversible inhibitor

व्युत्क्रमी संदमक


reversible metabolic pathway

व्युत्क्रमी चयापचयी मार्ग


reversible process

व्युत्क्रमी प्रक्रिया


reversible reaction

व्युत्क्रमी अभिक्रिया


reversion

प्रतिक्रमण (न.), व्युत्क्रमण (न.)




Rh blood group system

Rh रक्त गट पद्धति



rhenium

ऱ्हेनिअम (Re) (न.) (Re)


rheology

स्त्रोतशास्त्र (न.) (science of flow)



Rhesus factor

ऱ्हेसस घटक (Rh factor)



rhodamine-B reagent

ऱ्होडॅमिन बी चाचणी


rhodamine-B reagent

ऱ्होडॅमिन बी चाचणी


rhodium (Rh)

ऱ्होडिअम (Rh) (न.)


rhodopsin

ऱ्होडोप्सिन (न.), स्कॉटोप्सिन (न.) (also scotopsin) (visual purple)


rhodopsin cycle

रहोडोप्सिन चक्र


rhombic

समचतुर्भुजीय, समचतुर्भुज


RHP cytochrome

cytochrome C


riboflavin

रायबोफ्लेव्हिन (न.) (also called vitamin B2)


riboflavin mononucleotide

रायबोफ्लेव्हिन मोनोन्यूक्लिओटाइड (also called flavin mononucleotide)


riboflavin phosphate

रायबोफ्लेव्हिन फॉस्फेट


ribonuclease

रायबोन्यूक्लिएज (पु.)


ribonucleic acid

रायबोन्यूक्लिइक आम्ल (abbr. RNA) (also called ribose nucleic acid)


ribonucleoprotein

रायबोन्यूक्लिओप्रोटीन (न.)


ribonucleoside

रायबोन्यूक्लिओसाइड (न.)


ribonucleotide

रायबोन्यूक्लिओटाइड (न.)



ribose nucleic acid

रायबोज न्यूक्लिइक आम्ल (also called ribonucleic acid)



ribosime cycle

रायबोसोम चक्र



ribosomal DNA

रायबोसोम DNA


ribosomal particle

रायबोसोम कण


ribosomal precursor RNA

पूर्वगामी रायबोसोम RNA, पूर्वगामी रायबोसोम RNA, रायबोसोमीय पूर्वगामी RNA


ribosomal protein

रायबोसोम प्रथिन


ribosomal RNA

रायबोसोम RNA


ribosomal subparticle

रायबोसोम उपघटक (also ribosomal submit)



ribosylthymine

रायबोसिलथायमिन (न.)


ribothymidine

रायबोथायमिडिन (न.)


ribothymidylic acid

रायबोथायमिडिलिक आम्ल



ribulose-1, 5-diphosphate

रिब्युलोज-१, ५-डायफॉस्फेट


Rice test

राइस चाचणी (also called indirect complement fixation test)



ricin

रायसिन (न.) (प्रोटीन)



rider for balance

तुला आरोहक


rifampicin

रिफॅम्पिसिन (न.) (ऍन्टिबायोटिक)




rigiospecific

दिग्विशिष्ट अभिक्रिया


rigor mortis

मृत्यज काठिण्य, शव काठिण्य



ring closure

वलयपूर्ति (स्त्री.)



ring enlargement

वलयी विशालीकरण



ring opening

वलय खंडन, वलय विवृत्ति



ring structure

वलयी संरचना




Ringer's solution

रिंगर द्रावण


Rinmann's green

रिनमन ग्रीन



Ritz combination principle

रिट्झचे संयोजन तत्त्व



RNA

RNA  (abbr. of ribonucleic acid)


RNA coding triplet

RNA संकेतन त्रिक


RNA polymerase

RNA पॉलिमरेज RNA (बहुवारिकन विकर)


RNA replicase

RNA रेप्लिकेज


RNA virus

RNA विशाणु, RNA व्हायरस





roasting furnace

भाजणभट्टी (स्त्री.)


Robinson ester

रॉबिसन एस्टर, ग्लुकोज-६-फॉस्फेट (न.) (also glucose-6-phosphate)


robot chemist

यांत्रिक रसायनशास्त्रज्ञ


Rochelle salt

रोशेल क्षार (also called potassium sodium tartarate)


rock analysis

शिला विश्लेषण


rock crystal

स्फटिकरूप गारगोटी



rocking vibrational mode

दोलन कंपन प्रकार, संदोलन कंपन प्रकार



rodenticide

कृंतकनाशक (पु.)


roentgen

रोंटगेन (न.) (क्ष-किरण एकक किंवा गॅमा किरण एकक) (also rontgen)


Roentgen ray

रोंटगेन किरण (also X-ray or Rontgen ray)




rolling circle model

(DNA ची) पेडवर्धी चक्रीय प्रतिकृति



Rontgen equivalent

राँजेन सममूल्य (मानवाचेसस्तिन प्राण्यांचे) (of man/mammal)




room temperature

खोलीचे तापमान



root-mean-square value

वर्गमाध्य वर्गमूळ मूल्य


rope

तार येणे (न.) (slimy strands in food substances (as, milk, flourr or bread) caused by contamination with bacteria or fungi)


Rose-Gottlib test

रोज-गॉटलिब चाचणी


Rosenmund reduction

रोझेन्मुण्ड क्षपण


rosin

देवदार राळ (स्त्री.), राळ (स्त्री.) (the resin after distilling turpentine from the exudation of species of pine)


rotary Louvre dryer

लावरेचा घूर्णी शुष्कक


rotate

१ घूर्णन करणे, घूर्णन होणे २ परिवलन करणे, परिवलन होणे


rotating crystal diffraction method

घूर्णी स्फटिक विवर्तन पद्धति


rotating platinum electrode

घूर्णी प्लॅटिनम इलेक्ट्रोड


rotation

१ घूर्णन (न.) २ परिवलन (न.)


rotation reflection axis

घूर्णन परावर्तन अक्ष (also called alternating axis of symmetry)


rotation technique

घूर्णन तंत्र


rotational absorption spectra

घूर्णन अवशोषण पंक्ती (स्त्री.अ.व.)


rotational energy levels

घूर्णन ऊर्जास्तर (पु.अ.व.)


rotational mode

घूर्णनी अवस्था


rotational quantum number

घूर्णन क्वांटम अंक


rotational spectra

घूर्णन पंक्ती (स्त्री.अ.व.)


rotational spectrum

घूर्णन स्पेक्ट्रम, घूर्णन पंक्ति



rotatory dispersion

घूर्णन अपस्करण


rotenone

रोटेनोन (न.) (एक प्रकारचे कीटकनाशक)


Roth-Benedict sperometer

रॉथ-बेनेडिक्ट श्वसनमापी


Rothera's test

रॉथेरा चाचणी



rough microsomes

खडबडीत अंतर्द्रव्य जालिका (also rough-surfaced endoplasmic reticulum)



Rous sarcoma virus

राउस कर्कार्बुद विषाणु


Rowland circle

रालँड वृत्त





rubber policeman

रबरी अवक्षेप रक्षक


rubbing fastness

घर्षण पक्केपणा


rubenic acid reagent

रूबेनिक आम्ल अभिकारक


rubidium (Rb)

रूबिडिअम (Rb) (न.)





Rudolf test reaction

रूडोल्फ चाचणी अभिक्रिया


ruff degradation

रफ अवक्रमण


rule

१ नियम (पु.) २ सूत्र ३ theory



rumen

१ रवंथ करणे (न.) २ रोमंथिका (स्त्री.)




ruthenium (Ru)

रूथेनिअम (Ru) (न.)


rutherford

रूदरफोर्ड (न.) (प्रारण एकक)


Rutherford scattering

रूदरफोर्ड विकिरण


Rydberg constant

रिडबर्ग स्थिरांक


Rydberg fundamental constant

रिडबर्ग मूलभूत स्थिरांक


Rydberg number

रिडबर्ग अंक


Rydberg's formula

रिडबर्गचे सूत्र



S-Adenosylmethionine

S-ऍडेनोसिलमेथिओनाइन (न.)


saccarimetry

शर्करामिति (स्त्री.)


saccharic acid

सॅकॅरिक आम्ल



saccharimeter

शर्करामापी (पु.)



saccharogenic amylase

beta amylase


saccharose

साखर (स्त्री.), सॅकॅरोज (न.), शर्करा (स्त्री.) (also called sucrose)




safety glass

सुरक्षित काच, बिनधोक काच



safety match

सुरक्षित आगकाडी, बिनधोक आगकाडी


safety valve

सुरक्षित झडप (also safe valve)





sakaguchi reaction

साकागुची अभिक्रिया


sal ammoniac

नवसागर (पु.), (अमोनिअम क्लोराइड)


salicylaldehyde

सॅलिसिलाल्डिहाइड (न.)


salicylamide

सॅलिसिलऍमाइड (न.)



salicylic acid

सॅलिसिलिक आम्ल


salicylic aldehyde

सॅलिसिलिक अल्डिहाइड


saline

लवणयुक्त, खारट n. लवणद्राव (पु.)


saline solution

लवणाचे द्रावण




salivary juice

लाळरस (पु.) (the digestive juice, consisting of the saliva)



Salkowski reaction

साल्कोवस्की अभिक्रिया




salt

१ क्षार (पु.) २ (मीठ या अर्थी) लवण (न.) common salt, मीठ, लवण acid salt, आम्ल क्षार, basic salt, आम्लारि क्षार, complex salt, १ संकुल क्षार २ जटिल क्षार, double salt, द्विक्षार, lower salt, निम्न क्षार, mixed salt, मिश्र क्षार, normal salt, पूर्ण क्षार,



salt cake

सॉल्ट केक (अशुद्ध सोडिअम सल्फेट)



salt fracctionation

क्षार प्रभाजन


salting coefficient

क्षारीय अवक्षेपणांक


salting in

क्षारीय द्रावणीयता वृद्धी


salting out

क्षारीय अवक्षेपण


salting-out chromatography

क्षारीय अवक्षेपण वर्णलेखन


saltpeter

सोरा (पु.), सॉल्टपीटर (न.) (पोटॅशिअम नायट्रेट)


salvage metabolic pathway

चयापचयी नाश-रक्षण मार्ग


samarium (Sm)

समारिअम (Sm) (न.)



sample

मासला (पु.), नमुना (पु.), प्रतिदर्श (पु.) model


sample injector

नमुना अंतःक्षेपक



sampling

नमुना घेणे (न.), नमुनानिवड (स्त्री.)


sampling error

नमुनानिवड त्रुटि


sand

वाळू (स्त्री.), वालुका (स्त्री.)


sand-bath

वालुका-मज्जनी (स्त्री.)


sand-blast

वालुकाझोत (पु.), वाळूचा फवारा (पु.)


sand-blasted

वालुकाघर्षित (वालुकाझोत घर्षित)


sand-blasted glass

वालुकाघर्षित काच


Sandmeyer diazo reaction

सॅन्डमेअर अभिक्रिया


sandpaper

घासकागद (पु.), सॅन्डपेपर (पु.), वाळू कागद (पु.)


sandwich comounds

सॅन्डविच संयुगे (न.अ.व.)


sandwich technique

indirect fluorescent antibody technique


Sanger reaction

सँगर अभिक्रिया


Sanger reagent

सँगर अभिकारक






saponifiable fraction

साबणीकरण (न.), साबणन (न.)


saponification equivalent

साबणीकरण सममूल्य


saponification number

साबणीकरण मूल्यांक (also called Koettstorfer number)


saponification reaction

साबणीकरण अभिक्रिया, साबणन अभिक्रिया


saponification value

साबणीकरण मूल्य


saponifier

साबणीकारक (पु.)


saponify

साबणीकरण करणे, साबणीकरण होणे



sapphire

नीलम (पु.), सफायर (न.)


sarcolemma

स्नायुतंतुकाच्छद (पु.), स्नायुतंतुआवरण (न.)


sarcoma

ऊतिकर्करोग (पु.), संयोजी ऊतिअर्बुद (पु.) tumor


sarcomere

स्नायुतंतुकआवर्तीखंड (पु.)


sarcoplasma

स्नायुजीवद्रव्य (न.)


sarcoplasmic reticulum

स्नायुजीवद्रव्य जालिका


sarcosine

सार्कोसीन (न.) (also called N-methylglycine)


sarcosoma

(ऐच्छिक स्नायूची) तंतुणिका (स्त्री.) (तंतु + कणिका) (also sarcosome)


sarcotubule

कर्कार्बुद सूक्ष्मनलिका (स्त्री.)



sarsarpilla

सार्सापरिला (स्त्री.)


sassafras oil

सासाफाज स्वादार्क



saturate

संतृप्त करणे, संतृप्त होणे



saturated calomel electrode

संतृप्त कॅलोमेल इलेक्ट्रोड


saturated compound

संतृप्त संयुग


saturated hydrocarbon

संतृप्त हायड्रोकार्बन


saturated molecule

संतृप्त रेणु


saturated solution

संतृप्त द्रावण


saturated vapour

संतृप्त बाष्प


saturation

संतृप्ति (स्त्री.)


saturation factor

संतृप्ति गुणक


saturation kinetics

संतृप्ति गतिकी


saturation point

संतृप्ति बिंदु


sauerkraut

आंबवलेली कोबी (स्त्री.)




scale

१ मापनश्रेणी (स्त्री.), श्रेणी (स्त्री.) २ मापनी (स्त्री.), मोजपट्टी (स्त्री.), ३ प्रमाण (न.) ४ तराजू (पु.) ५ पारडे (न.)


scandium (Sc)

स्कॅन्डिअम (Sc) (न.)




scanning electron microscope

क्रमवीक्षी इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शी


Scardinger reaction

स्कार्डिंगर अभिक्रिया


scattered light

विकीर्ण प्रारण


scattering

विकिरण (न.) acoustic scattering, ध्वनि विकिरण, coherent scattering, संसंजित विकिरण, elestic scattering, अप्रत्यास्थ विकिरण, plural scattering, बहुल विकिरण, potential scattering, विभव विकिरण, resonant scattering, संस्पंदी विकिरण



Schardinger dextrin

स्कार्डिंगर डेक्स्ट्रिन


Schardinger enzyme

स्कार्डिंगर विकर (also called xanthine oxidase)




Schiff's reagent

शिफ अभिकारक



Schilling test

शिलिंग चाचणी


schlieren optical system

श्लिरेन प्रकाशीय पद्धति


Schmidt reaction

श्मिट अभिक्रिया


Schmidt-Thannhauser procedure

श्मिटथानहाउजर कार्यपद्धति


Schneider procedure

श्नायडर कार्यपद्धति


Schoeniger combustion apparatus

शोनिगर ज्वलनित्र


Schottky defect

शॉट्की दोष


Schrodinger equation

श्रॉडिंजर समीकरण, श्रॉडिंजर तरंग-समीकरण (also Schrodinger wave-equation)


Schrodinger wave-function

श्रॉडिंजर तरंगफल


Schultz-Dale reaction

शुल्झ-डॅले अभिक्रिया


Schultz's rule

शुल्झचा नियम


Schutz-Borisow rule

शुट्झ-बॉरीसॉ नियम



Schweitzer's reagent

श्वाइझ्रचा अभिकारक


science

विज्ञान (न.), शास्त्र (न.)


scientific

वैज्ञानिक, शास्त्रीय


scintillation

प्रस्फुरण (न.)


scintillation autography

प्रस्फुरण स्वंयचित्रण


scintillation counter

प्रस्फुरण गणित्र


scintillation crystal

प्रस्फुरण स्फटिक


scintillation detector

प्रस्फुरण संसूचक, प्रस्फुरण अभिज्ञातक


scintillation spectrometer

प्रस्फुरण पंक्तिमापी, प्रस्फुरण स्पेक्ट्रोमीटर


scintillator

प्रस्फुरक (न.) (also called fluor)


scleroprotein

स्क्लेरोप्रोटीन (न.), दृढप्रथिन (न.)


scomberoid poisoning

स्कॉम्बरॉइड मत्स्य विषबाधा


scotophobin

स्कॉटोफोबिन (न.) (स्मृतिनिर्देशी पेप्टाइड)


scotopic vision

मंदाभ दृष्टि, मंदप्रकाश दृष्टि



scrapings

खरवड (स्त्री.अ.व.)


scratch

ओरखडा (पु.), क्षणन (न.)


screen

पददा (पु.), पट (पु.) v.t. १ पडदा लावणे २ छाननी करणे


screening constant

प्रच्छादन स्थिरांक


screening effect

प्रच्छादन परिणाम


screw dislocation

स्क्रू विस्थानन


scrubber

मार्जनी (स्त्री.), मार्जक (पु.)



scrubbing chamber

मार्जनकक्ष (पु.)


scum

मळी (स्त्री.), साय (स्त्री.) deposit



second ionisation constant

द्वितीय आयनन स्थिरांक


second ionisation constant

द्वितीय आयनन स्थिरांक


second ionisation potential

द्वितीय आयनन विभव




second-order indicator electrode

द्वितीयक्रम दर्शक इलेक्ट्रोड


secondary

१ द्वितीयक २ दुय्यम primary


secondary alcohol

द्वितीयक अल्कोहोल


secondary amine

द्वितीयक अमाइन


secondary carbon atom

द्वितीयक कर्बाणु


secondary cell

storage cell


secondary electron

दुय्यम इलेक्ट्रॉन


secondary immune response

दुय्यम प्रतिक्षम प्रतिसाद


secondary process

दुय्यम प्रतिक्रिया


secondary product

दुय्यम उत्पादन


secondary reaction

दुय्यम अभिक्रिया


secondary standard

दुय्यम मानक


secondary X-rays

दुय्यम क्ष-किरण (पु.अ.व.)





section

छेद (पु.), खंड (पु.), अनुभाग (पु.) segment


sector

क्षेत्र (न.) segment


sector mass spectrometer

क्षेत्रीय वस्तुमान पंक्तिमापी


sedative

शामक औषध (न.) adj. शामक


sediment

अवसाद (पु.), गाळ (पु.) deposit




sedimentation coefficient

अवसादन गुणांक


sedimentation equilibrium

अवसादन सममूल्य (आक्रिबाल्ड पद्धति) (Archibald method


sedimentation equilibrium in density gradient

आनताप्रवणतेचा अवसादन समतोल


sedimentation potential

अवसादन विभव


sedimentation velocity

अवसादन वेग


sedoheptulose

सीडोहेप्टयुलोज (न.)


seepage

निस्यंदन (न.), पाझर (पु.)


segment

खंड (पु.) division, भाग, fraction, अंश, fragment, शकल, खंड, part, भाग, अंग, अवयव, portion, १ भाग २ खंड, section, छेद, खंड, अनुभाग, sector, क्षेत्र


segregate

वेगळे ठेवणे, विलग करणे, विलग्न होणे detach, विलग करणे, विलग होणे, divide, विभाजन करणे, separate, पृथक करणे, पृथक होणे, वेगळे करणे, वेगळे होणे, विभक्त करणे, विभक्त होणे, विलग करणे, विलग होणे, split, विभाजन करणे, विभाजन होणे


segregation

विभक्तीकरण (न.), विलग्नन (न.) decomposition


selection

निवड (स्त्री.), वरण (न.)


selection rules

निवड नियम (पु.अ.व.)


selective fermentation

निवडक किण्वन


selective reagent

निवडकारी अभिकारक


selectivity

वरणक्षमता (स्त्री.), निवडक्षमता (स्त्री.)


selectivity constant

वरणक्षमता स्थिरांक, निवडक्षमता स्थिरांक




selenium (Se)

सेलेनिअम (se) (न.)


selenium dioxide

सेलेनिअम डायॉक्साइड


self-dissciation

स्वयं-विचरण (न.)


self-inductance

स्वयंप्रवर्तन (न.), स्वयंप्रेरण (न.)


self-luminous

स्वयंदीप्त, स्वयं-अनुदीप्त


self-reduction

स्वयंक्षपण (न.)


Seliwanoff's test

सेलिवॅनोफ चाचणी


Seliwanoff's test

सेलिवॅनोफ चाचणी



semi drying oil

अर्धशुष्कन तेल


semi dying oil

अर्धशुष्कन तेल



semi-micro-

सूक्ष्मप्राय- micro


semi-micro-

सूक्ष्मप्राय micro


semi-microanalysis

सूक्ष्मप्राय विश्लेषण (न.)


semi-microanalysis

सूक्ष्मप्राय विश्लेषण (न.)


semi-permeable

अर्धपार्य permeable


semi-permeable membrane

अर्धपार्य पटल


semi-transparent

अर्धपारदर्शक permeable


semicarbazide

सेमिकार्बाझाइड (न.)


semicarbazide

सेमिकार्बाझाइड (न.)


semicarbazone

सेमीकार्बाझोन (न.)


semicarbazone

सेमीकार्बाझोन (न.)


semiconductor

अर्धवाहक (पु.)


semiconductor

अर्धवाहक (पु.)


semiconductor detector

अर्धवाहक संसूचक


semidine rearrangement

सेमिडिन पुनर्रचना


semidine rearrangement

सेमिडिन पुनर्रचना




semipolar bond

co-ordinate bond


semolina

शेवया (स्त्री.अ.व.)


senescence

जीर्णन (न.), वनस्पती जीर्णन (न.)


sense codon

अर्थवाही कोडॉन


sense strand

संकेतवाही पेड (also called Watson strand)


sensitisation

१ संवेदन (न.) २ अतिसंवेदिता (स्त्री.)


sensitised erythrocyte

अपप्रतिरक्षाशील एरिथोसाइट, अपप्रतिरक्षाशील लोहितपेशी



sensitive

संवेदी, संवेदनशील


sensitivity

संवेदिता (स्त्री.), संवेदनशीलता (स्त्री.)


sensitivity of balance

तुलेची संवेदिता


separate

पृथक करणे, पृथक होणे, वेगळे करणे, वेगळे होणे, विभक्त करणे, विभक्त होणे, विलग करणे, विलग होणे segregate


separating funnel

विलगकारी नरसाळे (also separatory funnel)


separation

विलगन (न.) analysis, विश्लेषण, categorisation, प्रवर्गीकरण, classification, वर्गीकरण, dialysis, व्याश्लेषण, अपोहन, disjunction, विस्थानन, dessection, विच्छेदन, sorting, विल्हेवारी, synthesis, संश्लेषण


separation factor

पृथकता गुणक


separatory funnel

separating funnel



sepsis

सेप्सिस (न.), पूयुक्तता (स्त्री.)


septa

(in comb.) सप्त- mono  (also hepta-)


septanose

सेप्टॅनोज (न.), सप्ताणुवलयी शर्करा (स्त्री.)



septicemia

जंतुजन्य रक्तदोष (पु.), रोगाणुरक्तता , (स्त्री.), पूमयता (स्त्री.)


sequenator

अनुक्रमित्र (न.)



sequence hypothesis

क्रम परिकल्पना


sequential induction

क्रमशः प्रवर्तन


sequential mechanism

क्रमवार क्रियायंत्रणा


sequential model

क्रमवार समविन्यास प्रतिकृति


sequential reactions

क्रमवार अभिक्रिया (स्त्री.अ.व.)


sequestering agent

ग्राभक (पु.), ग्राभणकारक (पु.)




SER

SER  (abbr. of smooth-surfaced endoplasmic reticulum)


serendipity berry

सेरेंडीपिटी बेरी


serial dilution

भूमितीश्रेणीय विरलन


series

१ श्रेणी (स्त्री.) २ माला (स्त्री.) ३ किरणोत्सारी श्रेणी (स्त्री.)


series of compound

१ संयुगमाला २ संयुग श्रेणी



serine convention

सेरीन संकेत (संरूपणाचा)



serum

रक्तद्रव्य (न.), सीरम (न.)


serum albumin

सीरम अल्ब्युमिन


serum converting enzyme

सीरम रूपांतरण विकर


serum globulin

सीरम ग्लोब्युलिन


serum hepatitis

सीरमजन्य यकृतदाह


serum prothrombin converting facto

सीरम प्रोथॉम्बिन रूपांतरण कारक (also called proconvertin)


serum urea nitrogen

रक्तद्रव्य युरिआ नायट्रोजन


sesqui-

(in comb.) अध्यर्ध-, सार्ध- mono


sesquioxide

सेस्क्विऑक्साइड (न.)


sesquiterpene

सेस्क्विटर्पीन (न.)



setteling

१ (गाळ, इत्यादी) खाली बसणे (न.) २ अवसादन (न.)



sex chromosome

लिंग गुणसूत्र


sex hormone

लिंग संप्रेरक, लिंग हार्मोन



SH group

SH गट (short of sulfhydril group)


shadowcasting technique

छायाक्षेपण तंत्र



shaking apparatus

हलवणी (स्त्री.)





sheen

पातळ पत्रा (पु.), पत्रा (पु.) cutting



shell

१ कवच (न.) २ कक्षक (पु.)




shielding constant

परिरक्षण स्थिरांक


shielding electrode

परिरक्षण इलेक्ट्रोड


shift

विस्थापन (न.), सृति (स्त्री.) v.t.i. विस्थापन करणे, विस्थापन होणे सृत होणे


shikimic acid

शिकिमिक आम्ल


shikimic acid pathway

शिकिमिक आम्ल मार्ग



shock

धक्का (पु.), अभिघात (पु.)



short-circuit

लघुपरिपथ (पु.) v.t. लघुपथित करणे (लघुपरिपथ करणे)



shot effect

निर्घात परिणाम, प्रक्षेप कुरव (also shot noise)


shunt

पार्श्वपथ (पु.) v.t.i. पार्श्वपथन करणे, पार्श्वपथित होणे



sickle cell

दात्राकार पेशी


sickle cell anemia

दात्राकार पेशी पांडुरोग (also sicklemia)


sickle cell disease

दात्राकार पेशी विकार


sickle cell hemoglobin

दात्र पेशी हीमोग्लोबिन


sicklemia

sickle cell anemia



side

बाजू (स्त्री.) adj. १ पार्श्व २ आनुशंगिक


side chain

उपशृंखला (स्त्री.), पार्श्वशृंखला (स्त्री.)


side chain cleavage

उपशृंखला खंडन


side chain compound

पार्श्वशृंखला संयुग


side chain theory

उपशृंखला सिद्धांत


side product

आनुषंगिक उत्पाद


side reaction

१ आनुषंगिक अभिक्रिया २ आनुषंगिक प्रतिक्रिया


siderophilin

अतिलोहविकार (पु.)


Siemens ozoniser

झिमेन्स ओझोनायझर



sigma

सिग्मा (पु.) (symbol )




sigmatropic rearrangement

सिग्माकर्षी पुनर्रचना


sign

चिन्ह (न.), खूण (स्त्री.) character


sign convention

चिन्हसंकेत प्रणाली


signal-to noise ratio

संकेत कुरव गुणोत्तर



silent discharge

नीरव विमोच, नीरव विप्रभार



silica crucible

सिलिका मूस



silica triangle

सिलिका (नळी) त्रिकोण






silicon (Si)

सिलिकॉन (Si) (न.)


silicon carbide

सिलिकॉन कार्बाइड


silicon fluorides

सिलिकॉन फ्लुरोइडे (न.अ.व.)


silicon hydrides

सिलिकॉन हायड्राइडे (न.अ.व.)



silicone rubber

सिलिकोन रबर



silver (Ag)

सिल्व्हर (Ag) (न.), चांदी, रूपे (न.), रजत (न.) (afgentum)


silver amalgam

रजत पारद संमिश्र


silver bromide

सिल्व्हर बोमाइड


silver chloride

सिल्व्हर क्लोराइड


silver iodide

सिल्व्हर आयोडाइड


silver mirror test

रूपेरी आरसा चाचणी, रजत दर्पण चाचणी


silver nitrate

सिल्व्हर नायट्रेट (कांडीखार)


silver reductor

रजत क्षपणित्र



similar

समरूप, सदृश, समान alike, सारखा, analogus, सदृश, comparable, तुलनायोग्य, तुलनीय, homologous, समश्रेणीय, identical, सरूप, like, समान, सारखा, parallel, सदृश, सम, uniform, एकसमान



simple enzyme

प्रथिनप्रधान विकर




simple harmonic motion

सरल आवर्त गति


simple lipid

साधे लिपिड (also called neutral lipid)


simple protein

असंयुग्मी प्रोटीन, असंयुग्मी प्रथिन



simple sugar

एकवारिक शर्करा (also called monosaccharide)


simple triglyceride

साधे ट्रायग्लिसराइड


simulation

बतावणी (स्त्री.), अनुकृति (स्त्री.)


simultaneous

युगपत, एकसमयावच्छेदी


simultaneous reaction

युगपत अभिक्रिया


sine wave

साइन तरंग, ज्या तरंग


single

एकेरी, एकल, एक binary, द्विअंगी, द्विक, quaternary, चतुर्थक, tenary, त्रिअंगी, त्रिक, double, दुहेरी, quadruple, चौफेरी, चतुः, triple, तिहेरी




single electrode

एकल इलेक्ट्रोड


single electrode potential

एकल इलेक्ट्रोड विभव (also called half-cell potential)



single state

एकलक स्थिति, युग्मित आभ्रामी अवस्था triple state  (the electrode state of an atom or a molecule in which two single electrons in two orbitals have their spin in opposite directions)


single-beam balance

एक-दांडी तराजू


single-beam photometer

एक-शलाकी अनुदीप्तिमापी


single-beam spectrometer

एक-शलाकी पंक्तिअनुदीप्तिमापी


single-pan balance

एक-पारडी तराजू





sintered crucible

सिंटरित मूस


sintered glass crucible

तापपिंडित काच मूस




siphon

निनाल (पु.) (also syphon)




skeletal isomer

कंकाल समसूत्री


skeleton formula

आराखडा सूत्र


sketch

रेखाचित्र (न.), आराखडा (पु.)


skew

वितल-, विषमतल- (नौकारूप), विषमतलीय (boat form) (generally, irregular, unsymmetrical, oblique)


skew conformation

विषमतल समाविन्यास (also called gauche conformation)


skew rays

वितल किरण (पु.अ.व.)




Skraup reaction

स्क्रॉप अभिक्रिया



slag

धातुमळी (स्त्री.) deposit




slashing

प्रलेपन (न.) (also sizing)


slate

स्लेट (दगड) (स्त्री.)


slime

अवपंक (पु.), राड (स्त्री.)



slit

१ फट (स्त्री.) २ (as, a narrow usu. rectangular opening through which light or other emission is admitted or through which it escapes) रेखाछिद्र (न.)





sludge

गाळ (पु.), अवमल (पु.)


slurry

स्लरी (न.), कणयुक्त द्राव (पु.), गारा (चिखलाचा) (पु.)





smelting

विगालन (न.), विगालन करणे (न.), विगालनन (न.), सहवितळण प्रक्रिया (स्त्री.)


Smith degradation

स्मिथ अवक्रमण


smog

धूहार (पु.) (धूर + निहार) (smoke + fog)



smoke point

धूम्रांक (पु.)



smooth microsomes

गुळगुळीत सूक्ष्मकणिका, गुळगुळीत पृश्ठी अन्तर्द्रव्य जालिका (also smooth-surfaced endoplasmic reticulum) (abbr. SER)


smooth muscle

गुळगुळीत स्नायु


smooth-surfaced endoplasmic reticulum

smooth microsomes




soapstone

शंखजिरे (न.), संगजिरे (न.)




soda cellulose

सोडा सेल्युलोज


soda lime

सोडा लाइम, अल्कित चुना


soda lime test

अल्कित चुना चाचणी


sodium (Na)

सोडिअम (Na) (न.) (natrium)


sodium acetate

सोडिअम ऍसिटेट



sodium argentocyanide

सोडिअम आजटोसायनाइड


sodium bicarbonate

सोडिअम बायकार्बोनेट, खाण्याचा सोडा


sodium bismathate

सोडिअम बिस्मथेट


sodium carbonate

सोडिअम कार्बोनेट


sodium carboxymethyl cellulose

सोडिअम कार्बोक्सिमेथिल सेल्युलोज


sodium chlorate

सोडिअम क्लोरेट


sodium chloride

सोडिअम क्लोराइड (मीठ)


sodium glutamate

सोडिअम ग्लुटामेट


sodium hydroxide

सोडिअम हायड्रॉक्साइड


sodium hypobromite

सोडिअम हायपोबोमाइट


sodium hypochlorite

सोडिअम हायपोक्लोराइट




sodium meta periodate

सोडिअम मेटा परआयोडेट


sodium nitrate

सोडिअम नायट्रेट


sodium nitroprusside

सोडिअम नायट्रोप्रुसाइड


sodium oxalate

सोडिअम ऑक्झलेट


sodium peroxide

सोडिअम पेरॉक्साइड


sodium persulphate

सोडिअम परसल्फेट


sodium tetraborate

सोडिअम टेट्राबोरेट


sodium tetraphenylboron

सोडिअम टेट्राफेनिलबोरोन


sodium thiosulphate

सोडिअम थायोसल्फेट, हायपोसल्फेट (न.)


sodium thiosulphate solution

सोडिअम थायोसल्फेट द्रावण





soft glass

मऊ काच, वितळण सुलभ काच


soft negative

अल्पौठाव (पु.), व्यस्तचित्र (न.)


soft rays

मृदु किरण (पु.अ.व.)



soft X-rays

अल्पभेदी क्ष-किरण (पु.अ.व.), अल्पभेदी एक्स-किरण (पु.अ.व.)




softness

१ मृदुता (स्त्री.) २ सुफेनता (स्त्री.) ३ (of radiation) दुर्भेदकता (स्त्री.) ४ (of glass) सुगलनीयता (स्त्री.)




solar cell

सूर्यप्रकाशीय घट


solar chromosphere

सौर वर्णावरण


solar radiation

सौर प्रारण


solar spectrum

सौर पंक्ति, सौर स्पेक्ट्रम


solder

डाख (स्त्री.) v.t. डाख देणे, झाळणे


soldering

डाख देणे (न.), झाळणी (स्त्री.), झाळकाम (न.)


solid

घनरूप पदार्थ (पु.), स्थायु (पु.) adj. घन-, घनरूप, स्थायु-


solid phase technique

घन प्रावस्था तंत्र


solid scintillation counter

घन प्रस्फुरण गणित्र



solid state

घनरूप अवस्था, स्थायु अवस्था


solid-state reaction

घनावस्थी अभिक्रिया


solidification

घनीकरण (न.), घनीभवन (न.) condensation


solidify

घनरूप करणे, घनरूप होणे


solubilised vat dyes

विद्रावित कुंड रंजक (पु.अ.व.), विद्रावित क्षपणकारी रंजक (पु.अ.व.)


solubility

द्रावणीयता (स्त्री.)


solubility coefficient of gases

वायूंचा द्रावणीयता गुणांक


solubility curve

द्रावणीयता आलेख


solubility product

द्रावणीयता गुणन फल


solubility product constant

द्रावणीयता गुणाकार स्थिरांक


solubility product pronciple

द्रावणीयता गुणाकार तत्त्व



soluble enzyme

द्रावणीय विकर (पेशीद्रव्यातील)


soluble RNA

स्थानांतरी RNA, द्रावणीय RNA  (also called transfer RNA


solublestarch

द्रावणीय स्टार्च



solution

द्रावण (न.) decinormal solution, अर्ध-प्रसामान्य द्रावण, normal solution, प्रसामान्य द्रावण, saturated solution, संतृप्त द्रावण, standard solution, ज्ञातमूल्य द्रावण, मानक द्रावण, unsaturated solution, असंतृप्त द्रावण


solution polymerisation

द्रावणी बहुवारिकन


solution pressure

द्रावण दाब


solution-electrode interface

द्रावण-इलेक्ट्रोड आंतरपृष्ठ


solvated ion

विद्रावित आयन



Solvay process

सॉल्व्हे प्रक्रिया



solvent dyes

जलेतर द्रावक रंजक (पु.अ.व.)


solvent extraction

द्रावक निष्कर्षण


solvent for fibre

तंतुद्रावक (पु.)


solvent naphtha

द्रावक नॅफ्था


solvolysis

द्रावक अपघटन (न.), द्रवीय अपघटन (न.) (also lyolysis)



somatic theory

कायिक सिद्धांत


somatomedin

सोमॅटोमिडीन (पु.)


somatotropin

कायपोषी संप्रेरक (पु.) (also called growth hormone)


somatotropin releasing hormone

सोमॅटोट्रॉपिन स्त्रावी संप्रेरक



Somogyl-Nelson method

सॉमॉग्यी-नेल्सन पद्धति






sorption

शोषण (न.) absorption, अवशोषण, adsorption, अधिशोषण, chemisorption, रासायनिक अधिशोषण, desorption, विशोषण, persoption, परिशोषण, physisorption, भौतिक शोषण


sorting

विल्हेवारी (स्त्री.) separation


sour

आंबट v.t.I. आंबणे, आंबवणे


source

१ उद्गम (पु.) २ (as, the point of origin) प्रभब (पु.) ३ मूळ (न.)


Soxhlet apparatus

सॉक्सलेट उपकरण


Soxhlet extraction apparatus

सॉक्सलेटचे निष्कर्षण उपकरण



soyabean trypsin inhibitor

सोयाबिन ट्रिप्सिन संदमक (also called Kunitz inhibitor)


space

१ अवकाश (पु.), अंतराळ (न.) २ जागा (स्त्री.)



space chemistry

अवकाश रसायनशास्त्र


space group

अवकाश गट (as, in symmetry and group theory)




spark source ionisation

स्फुल्लिंग प्रभव आयनन


spark spectroscopy

स्फुल्लिंग पंक्तिदर्शन


sparking potential

स्फुल्लिंगन विभव


spatial

अवकाशिक, अवकाशी, अंतराळासंबंधी


spatula

स्पॅचुला (पु.), सपाट चमचा (पु.)




specific activity

विशिष्ट सक्रियता


specific charge

विशिष्ट विद्युतभार


specific conductance

विशिष्ट प्रवहन


specific conductivity

विशिष्ट वाहकता


specific dynamic action

calorigenic action


specific fiscosity

विशिष्ट विष्यंदिता


specific gravity

विशिष्ट गुरूत्व


specific growth rate

विशिष्ट वर्धन गति


specific heat

विशिष्ट ऊष्मा


specific immunity

विशिष्ट प्रतिक्षमता


specific indicator

विशिष्ट दर्शक


specific ion electrode

विशिष्ट आयन इलेक्ट्रोड


specific radioactivity

विशिष्ट किरणोत्सारिता


specific rate constant

विशिष्ट क्रियागति स्थिरांक


specific reaction

विशिष्ट अभिक्रिया


specific reaction rate

विशिष्ट अभिक्रिया गति


specific reagent

विशिष्ट अभिकारक


specific refraction

विशिष्ट अपवर्तन


specific resistance

विशिष्ट रोध


specific rotation

विशिष्ट घूर्णन


specific surface

विशिष्ट पृष्ठ


specific volume

विशिष्ट आकारमान


specificity

विशिष्टता (स्त्री.)



spectra

१ पंक्ती (स्त्री.अ.व.), स्पेक्ट्रा (पु.अ.व.) २ मानपंक्ती (स्त्री.अ.व.), वर्णपंक्ती (स्त्री.अ.व.) (sing. spectrum)


spectral

१ पंक्तीय, पंक्ति-, स्पेक्ट्रमी २ मानपंक्तीय


spectral analysis

पंक्तीय विश्लेषण


spectral band width

पंक्ति पट्ट रूंदी


spectral characteristics

पंक्तीय वैशिष्ट्ये (न.अ.व.)


spectral interference

पंक्ति व्यतिकरण


spectral line

वर्णपंक्ति रेषा


spectral order

पंक्ति क्रम


spectral reflectance

पंक्तीय परावर्तनांक


spectro chemistry

पंक्ति रसायनशास्त्र


spectrochemical analysis

पंक्तिरासायनिक विश्लेषण


spectrochemical series

पंक्तिरासायनिक श्रेणी


spectrofluorometer

पंक्तिप्रतिदीप्तिमापी (पु.)


spectrogram

पंक्तिलेख (पु.)


spectrograph

पंक्तिलेखी (पु.), स्पेक्ट्रोग्राफ (पु.)


spectrometer

पंक्तिमापी (पु.), स्पेक्ट्रोमीटर (पु.)


spectrometry

पंक्तिमिति (स्त्री.)


spectrophotometer

पंक्तिअनुदीप्तिमापी (पु.)


spectrophotometric analysis

पंक्तिअनुदीप्तिमितीय विश्लेषण


spectrophotometry

पंक्तिअनुदीप्तिमिति (स्त्री.)


spectropolarimeter

पंक्तिधुवणमापी (पु.)


spectroscope

पंक्तिदर्शी (पु.), स्पेक्ट्रोस्कोप (पु.)


spectroscopic analysis

पंक्तीय विश्लेषण


spectroscopic splitting factor

पंक्तीय विभाजन गुणक


spectroscopy

पंक्तिदर्शन (न.) (the science of spectroscopic phenomena)


spectrum

१ (as, in spectroscopy) पंक्ति (स्त्री.), स्पेक्ट्रम (पु.) २ वर्णाली (स्त्री.), वर्णपंक्ति (स्त्री.) ३ (w.r.t. antibiotic or drug activity) प्रभावव्याप्ति (स्त्री.) absorption spectrum, अवशोषण पंक्ति, atomic spectrum, अणु पंक्ति, band spectrum, पट्ट


spectrum analysis

पंक्ति विश्लेषण


spectrum lines

पंक्ति रेखा (स्त्री.अ.व.)


specular reflectance

सुव्यवस्थित परावर्तनांक


specular reflectance

सुव्यवस्थित परावर्तनांक


specular reflection

mirror reflection




spherical aberration

गोलीय विपथन



spheroplast

अंशतः भित्तिहीन जीवाणु (पु.)


sphingolipid

स्फिंगोलिपिड (न.)


sphingomyelin

स्फिंगोमायलिन (न.)


sphingophospholipid

स्फिंगोफॉस्फोलिपिड (न.) (also called phosphophingolipid)


sphingosine

स्फिंगोलिपिडजनक (पु.), स्फिंगोसाइन (न.)


spin

आभ्राम (पु.) v.t.i. आभ्रामण होणे, आभ्रामण करणे


spin coupling

आभ्राम युग्मन


spin quantum number

आभ्राम क्वांटम अंक


spin splitting

आभ्राम विभाजन



spin-lattice relaxation

आभ्राम-जालक शिथिलन


spin-spin coupling

आभ्राम-आभ्राम युग्मन



spinning

तंतूकरण (न.), सूतकताई (स्त्री.) adj. १ (as, of an electron etc.) आभ्रामी २ तनन



spinning electron

आभ्रामी इलेक्ट्रॉन


spinning sideband

आभ्रामी पार्श्वपट्ट






spirit of vitriol

सल्फ्युरिक आम्ल


spiro compound

स्पायरो संयुग


splenectomy

प्लीहाउच्छेदन (न.)


split

विभाजन करणे, विभाजन होणे segregate





spontaneous combustion

उत्स्फूर्त ज्वलन


spontaneous electrolysis

उत्स्फूर्त विद्युत अपघटन


spontaneous induction

उत्स्फूर्त प्रवर्तन


spontaneous process

उत्स्फूर्त प्रक्रिया


spontaneous reaction

उत्स्फूर्त अभिक्रिया


spontaneous tumor

स्वजनित अर्बुद






sporulation

बीजाणुकजनन (न.)


spot analysis

ठिपका विश्लेषण





spot-test indicator

थेंब-चाचणी दर्शक


spot-test paper

drop reaction paper



spring balance

स्प्रिंग तुला


spurious radiation

छद्मी प्रारण


spurting

खदखदणे (न.), रटरटणे (न.)




srainless rings

ताणरहित वलये (न.अ.व.)



stable

स्थिर, स्थायी immobile


stable equilibrium

स्थायी समतोल


stable isotope

स्थायी समस्थानिक, स्थायी समप्रोटॉन


stable system

स्थिर अवस्था


stack

१ रास (स्त्री.) २ रासचिति (स्त्री.) v.t. रास लावणे


staggered conformation

सांतरित समाविन्यास


staggered form

सांतरित रूप




stainless steel

गंजरहित पोलाद, स्टेनलेस स्टील


stalagmometer

स्टॅलॅग्मोमीटर (पु.)


stand

घोडा (पु.), बैठक (स्त्री.)


standard

१ प्रमाण (न.) २ मानक (न.) adj. १ प्रमाणित, प्रमाण २ मानक, normal


standard addition method

ज्ञात समावेशन पद्धति, मानक समावेशन पद्धति



standard condition

मानक स्थिति


standard deviation

प्रमाणित विचलन


standard diffusion coefficient

प्रमाण विसरण गुणांक


standard electrode

मानक इलेक्ट्रोड


standard electrode potential

मानक इलेक्ट्रोड विभव


standard entropy

मानक एन्ट्रॉपी


standard error

मानक त्रुटि


standard free energy change

मानक मुक्त ऊर्जाबदल


standard hydrogen electrode

मानक हायड्रोजन इलेक्ट्रोड


standard joints

प्रमाणित जोड (पु.अ.व.) (of glass apparatus)


standard oxidation-reduction potential

मानक ऑक्सिडन-क्षपण विभव


standard potential

मानक विभव


standard pressure

मानक दाब


standard resistance

प्रमाणित रोध


standard sample

प्रमाण नमुना, मानक नमुना


standard solution

ज्ञातमूल्य द्रावण, मानक द्रावण


standard state

प्रमाण अवस्था


standard temperature

मानक तापमान


standard temperature and pressure

मानक तापमान व दाब (abbr. STP) (also called normal temperature and pressure)


standard volume

मानक आकारमान, मानक आयतन


standard volumetric flask

प्रमाण आकारमान पात्र


standardisation

१ प्रमाणन (न.) २ मानकन (न.), मानकीकरण (न.) calibration


standardise

१ मानकन करणे, मानकीकरण करणे २ प्रमाणन करमे, प्रमाणित करणे


standardised

१ मानकित, मानकीकृत २ प्रमाणीकृत


standardised instrument

प्रमाणीकृत उपकरण


standardised solution

प्रमाणीकृत द्रावण







stannum (Sn)

टिन (Sn) (न.), कथिल (न.) (tin)


Staphylococcus

स्टॅफिलोकॉकस (न.)


staphylokinase

स्टॅफिलोकायनेज (पु.)


staple fibre

तंतुक (पु.), आखूड तंतु



starch equivalent

स्टार्च तुल्लांक


starch granule

स्टार्च कणिका


starch indicator

स्टार्च दर्शक



starch reagent

स्टार्च अभिकारक


Stark effect

स्टार्क परिणाम (also called Zeeman effect)


Stark-Einstein equation

स्टार्क-आइन्स्टाइन समीकरण


Stark-Einstein equation

स्टार्क-आइन्स्टाइन समीकरण


Starling's hypothesis

स्टार्लिंग परिकल्पना



starvation

उपासमार (स्त्री.)


starvation diabetes

उपासमारजन्य मधुमेह


state

अवस्था (स्त्री.) condition, स्थिति, phase, प्रावस्था, excited state, उत्तेजित अवस्था, ground state, मूल अवस्था, physical state, भौतिक अवस्था, standard state, प्रमाण अवस्था, stationary state, स्थावर अवस्था, स्थायु अवस्था, thermodynamic state, ऊष्मागतिक


state of aggregation

समुच्चयित अवस्था


state of equilibrium

समतोल अवस्था



static electric charge

स्थितिक विद्युत प्रभार


static electricity

स्थितिक विद्युत (as opposed to dynamic electricity)


static equilibrium

स्थितिक समतोल


static pressure

स्थितिक दाब


stationary

१ स्थावर, स्थायु immobile २ (standing still) स्थिर


stationary phase

स्थिर प्रावस्था


stationary state

स्थावर अवस्था, स्थाणु अवस्था


statistical

१ सांख्यिकीय, सांख्यिकी- २ आकडेवारीसंबंधी


statistical average

सांख्यिकी सरासरी


statistical mean

सांख्यिकी माध्य


statistical thermodynamics

सांख्यिकी ऊष्मागतिकी


steady

अचर, निश्चल immobile


steady state

स्थिर अवस्था, निश्चल अवस्था


steady-state kinetics

स्थिर-अवस्था क्रियागतिकी




steam distillation

वाफ ऊर्ध्वपातन


steam-bath

वाफ-मज्जनी (स्त्री.)


steam-bath

वाफ-मज्जनी (स्त्री.)


steam-volatile

वाफ-बाष्पनशील






steatorrhea

स्टेटोऱ्हिआ (पु.), मेदसात्मीकरण विकार (पु.), अतिमेदविष्टता विकार (पु.)


steel

पोलाद (न.), स्टील (न.)



step

१ पद (न.) २ क्रम (पु.) ३ सोपान (पु.)


step up transformer

आरोही परिवर्तित्र, उत्परिवर्तित्र (न.)


step-down transformer

अवरोही परिवर्तित्र


step-sector method

क्रम-क्षेत्री पद्धति


steps of reaction

अभिक्रियेच्या पायऱ्या (स्त्री.अ.व.)


stepwise equilibria

क्रमवार समतोल


stercobilin

स्टर्कोबिलिन (न.)



stereochemical effect

त्रिमितिरासायनिक परिणाम


stereochemical formula

त्रिमितिरासायनिक सूत्र


stereochemistry

त्रिमिति रसायनशास्त्र (न.)


stereoisomer

त्रिमितीय समसूत्री (पु.)


stereoisomeric formula

त्रिमितिसमघटकी सूत्र


stereoisomerism

त्रिमितीय समसूत्रता (स्त्री.)


stereoselective

त्रिमितिनिवडक


stereoselective reaction

त्रिमितिनिवडक अभिक्रिया


stereospecific

त्रिमितिविशिष्टता (स्त्री.)


stereospecific reaction

त्रिमितिविशिष्ट अभिक्रिया




steric effect

त्रिमितिविन्यासी प्रभाव


steric hindrance

त्रिमितिविन्यासी अडथळा


steric hindrance of resonance

संस्पंदनाचे त्रिमितिविन्यासी संदमन


sterile solution

निर्जंतुक द्रावण


steriliised water

निर्जंतुक पाणी


sterilisation

जंतुनाशन (न.), निर्जंतूकरण (न.), निर्जंतुकीकरण (न.)


sterilised cotton

निर्जंतुक कापूस


steriliser

निर्जंतूकरण यंत्र (न.)



steroid glycoside

स्टेरॉइड ग्लायकोसाइड


steroid hormone

स्टेरॉइड हार्मोन, स्टेरॉइड संप्रेरक





Stickland reaction

स्टिकलॅन्ड अभिक्रिया


stigmasterol

स्टिग्मास्टेरॉल (न.)


stigmatic arrangement

बिंदुक मांडणी



still

ऊर्ध्वपातन यंत्र (न.)





stirring rod

ढवळणी (स्त्री.), ढवळण सळी


Stobbe condensation

स्टोबे संघनन


stoechiometry

१ स्टॉइकिओमेट्री (स्त्री.) २ अभिक्रिया समीकरणमिति (स्त्री.) (also stoichiometry)


stoichiometric point

स्टॉइकिओमितीय बिंदु, स्टॉइकिओमेट्री पॉइंट


stoichiometry

stoechiometry


Stoke's law

स्टोक्सचा नियम


Stoke's lines

स्टोक्स रेषा (स्त्री.अ.व.)


Stoke's reagent

स्टोक्स अभिकारक


stone

दगड (पु.), पाषाण (पु.)



stopclock

थांब घड्याळ (न.), स्टॉप क्लॉक (न.) (also stop watch)



stopcock grease

तोटी ग्रीज, तोटी वंगण




storage battery

संचयी बॅटरी, संचायक बॅटरी


storage cell

संचयी घट (also secondary cell)



STP

STP  (abbr. of standard temperature and pressure)


straight chain

अशाख शृंखला, सरल शृंखला


straight chain compound

सरल शृंखला संयुग


straight chain polymer

linear polymer


strain

१ गाळणे २ ताण देणे n. १ताण (पु.), c.f. stress २ (as, subdivision of species) विशिष्ट उपजाति (स्त्री.)


strain theory

ताण सिद्धांत




stray radiation

आगंतुक प्रारण


streak plating

रेखा विलेपन


stream analyser

प्रवाह विश्लेषित्र


Strecker reaction

स्ट्रेकर अभिक्रिया


Strecker synthesis

स्ट्रेकर संश्लेषण


strength

१ सामर्थ्य (न.), प्रबलता (स्त्री.) २ संहति (स्त्री.), तीव्रता (स्त्री.)


strength of a solution

द्रावणाची संहति, द्रावणाची तीव्रता


streptococcus

स्ट्रेप्टोकोकस (न.)


streptococcus lactis factor

स्ट्रेप्टोकोकस लॅक्टिस वर्धक


streptokinase

स्ट्रेप्टोकायनेज (पु.)


streptomycin

स्ट्रेप्टोमायसिन (न.)


stress

१ प्रतिबल (न.) २ दबाव (पु.) pressure, दाब, shear, कर्तर, strain, ताण, tension, तणाव, ताण, thrust, प्रणोद, torsion, पीळ, मोटन, mental stress, मानसिक दबाव, physical stress, शारीरिक दबाव


stretch fibre

प्रतानन तंतू (पु.अ.व.)


stretching frequency

प्रतानन वारंवारता


stretching vibration

प्रताननी कंपन


stretching vibrational mode

प्रताननी कंपन प्रकार


striated muscle

रेखित स्नायु


stripping

१ अपखंडन (न.) २ निर्लेपन (न.)


stripping voltammetry

अपखंडनी व्होल्टमिति



strong

१ प्रबल २ तीव्र, संहत





strong electrolyte

प्रबल विद्युत अपघटनी


strong-field quantum number

प्रबव-क्षेत्रीय क्वांटम अंक


strontium (Sr)

स्ट्राँशिअम (Sr) (न.)


structural chemistry

संरचनी रसायनशास्त्र


structural formula

संरचनात्मक सूत्र (also called constitutional formula)


structural gene

संरचनी जीन


structural isomer

संरचनी समसूत्री


structural isomerism

संरचनी समसूत्रता


structural proteing

संरचनी प्रोटीन


structural theory

संरचनी सिद्धांत


structural unit

रचनात्मक एकक


structure

संरचना (स्त्री.) arrangement


strychnine

स्ट्रिकनिन (न.)


Stuart factor

स्टुअर्ट घटक




subatomic

अवाणु-, अवआण्विक


subatomic particle

अवाणु कण



subcutaneous injection

अधस्त्वचा इंजेक्शन


sublimate

संप्लुत (पु.) v.t.i. संप्लुत करणे, संप्लुत होणे


sublimation

संप्लवन (न.) evaporation



sublime

संप्लवन करणे, संप्लवन होणे


submicroscopic

अतिसूक्ष्म ultramicroscopic



subribosomal

उपरायबोसोम (पु.) (also subribosome)




substantive dye

direct dye


substantivity

प्रतियोजी n. प्रतियोजी (पु.)


substituent effect

प्रतियोजी परिणाम


substitute

प्रतियोजन करणे n. प्रतियोजित (न.)



substituted enzyme

प्रतियोजित विकर


substitution

प्रतियोजन (न.) displacement


substitution compound

प्रतियोजी संयुग


substitution product

प्रतियोजी उत्पादन, प्रतियोजी निष्पत्ति


substitution titration

प्रतियोजन अनुमापन


substrate

१ कार्यद्रव्य (न.) २ अभिकरण (न.)


substrate inhibition

अभिकरण संदमन




subtraction of colours

रंगांचे ऊनन


successive approximation

अनुवर्ती निकटन


succinaldehyde

सक्सिनाल्डिहाइड (न.)



succinate pathway

सक्सिनेट मार्ग


succinic acid

सक्सिनिक आम्ल


succinic anhydride

सक्सिनिक अनहायड्राइड


succinimide

सक्सिनीमाइड (न.)



sucrose

साखर (स्त्री.), शर्करा (स्त्री.), सुक्रोज (न.) (also called saccharose)


sucrose octaacetate

सुक्रोज ऑक्टॅऍसिटेट



suction filtration

चूषण गाळण



sugar

साखर (स्त्री.), शर्करा (स्त्री.)



sugar alcohol

शर्करा अल्कोहोल



sugar of milk

दुग्धशर्करा (स्त्री.)


sugaring of dried fruits

सुकी फळे पाकवण


sulfa drugs

सल्फा औषधिद्रव्ये (न.अ.व.)


sulfadiazine

सल्फाडायऍझाइन (न.)


sulfadimidine

सल्फाडायमिडाइन (न.)


sulfaguanidine

सल्फाग्वानीडाइन (न.)


sulfamerazine

सल्फामेरॅझाइन (न.)


sulfamethazine

सल्फामेथॅझाइन (न.)


sulfamic acid

सल्फॅमिक आम्ल


sulfanilic acid

सल्फॅनिलिक आम्ल




sulfhydryl

सल्फहायड्रिल (न.)


sulfhydryl group

सल्फहायड्रिल गट (short SH group) (also called thiol group)



sulfide separation

सल्फाइड विलगन


sulfinic acid

सल्फिनिक आम्ल



sulfocyanide

सल्फोसायनाइड (न.)


sulfolipid

सल्फोलिपिड (न.)


sulfonamide

सल्फोनॅमाइड (न.)


sulfonaphthalein indicator

सल्फोनॅफ्थॅलिन दर्शक





sulfonic acid

सल्फोनिक आम्ल


sulfonic acid group

सल्फोनिक आम्ल गट


sulfosalicylic acid test

सल्फोसॅलिसिलिक आम्ल चाचणी


sulfoxide

सल्फॉक्साइड (न.)



Sullivan reaction

सुलिव्हन अभिक्रिया


sulph-

सल्फ- (in comb.) (also sulf)


sulpha-

सल्फा- (in comb.) (also sulfa)


sulphanilamide

सल्फानिलॅमाइड (न.)


sulphate

सल्फेट (न.) (also sulfate)


sulphide

सल्फाइड (न.) (also sulfide)


sulphitation

सल्फाइटन (न.)



sulpho-

सल्फो- (in comb.) (also sulfo)


sulphonation

सल्फोनेशन (न.), सल्फोनीकरण (न.) (also sulfonation)


sulphonation reaction

सल्फोनीकरण अभिक्रिया


sulphur (S)

सल्फर (S) (न.) गंधक (पु.) (also sulfur)


sulphur amino acid

सल्फर ऍमिनो आम्ल


sulphur dioxide

सल्फर डायॉक्साइड



sulphur trioxide

सल्फर ट्रायॉक्साइड



sulphuric acid

सल्फ्युरिक आम्ल


sulphurous

सल्फ्युरस, सल्फरस, सल्फरयुक्त


summation

योग करणे (न.), समाकलन (न.), संपूरण (न.)


super-

१ अधि- २ अति- (also supra)


superacidity

अतिआम्लता (स्त्री.)


superconductivity

अतिवाहकता (स्त्री.)


superconductor

अतिवाहक (पु.)




supercooled liquid

अतिशीतित द्रव



supercritical

१ अतिसीमांत २ अतिक्रांतिक


superficial expansion

पृष्ठीय प्रसरण


superheat

अतितापन करणे, अति तापवणे


superheated

अतितप्त, अतिऊष्मित


superheated steam

अतितप्त वाफ




superimpose

अध्यारोपित करणे


superimposible

अध्यारोपणक्षम


superimposition

अध्यारोपण (न.)



supermolecule

अधिरेणु (पु.)


supernatant

तवंगरूप, पृष्ठप्लावी


supernatant liquid

साक्यावरील द्रव, वरचा द्रव, निवळी (स्त्री.)



superoxide dismutase

सुपरऑक्साइड डिस्म्युटेज


superphosphate

सुपरफॉस्फेट (न.)



supersaturated solution

अतिसंतृप्त द्रावण


supersaturation

अतिसंतृप्ति (स्त्री.)


supersolubility

अतिद्रावणीयता (स्त्री.)


supersonic

स्वनातीत, ध्वनिवेगातीत



supporting electrolyte

आधारी विद्युतापघटनी


suppressor gene

दमनकारी जीन


suppressor grid

दामक ग्रिड


suppressor transfer RNA

दमनकारी स्थानांतरण RNA



supramolecular complex

अधिरेणु जटिल


suprarenal gland

अधिवृक्क ग्रंथि



surface adsorption

पृष्ठीय अधिशोषण


surface catalysis

पृष्ठीय उत्प्रेरण


surface density

पृष्ठीय घनता


surface energy

पृष्ठीय ऊर्जा


surface enzyme

पृष्ठीय विकर



surface modification

पृष्ठीय फेरबदल


surface orientation

पृष्ठीय अभिमुखता


surface tension

पृष्ठताण (पु.)


surface-active

पृष्ठसक्रिय


surfactant

पृष्ठक्रियाकारी (पु.)


surgical cotton

शस्त्रक्रियेचा कापूस


susceptibility

प्रभाव्यता (स्त्री.)






suspension polymerisation

निलंबन बहुवारिकन



svedberg

स्वेडबर्ग (न.) (अवसादन गुणांक एकक) (a unit of the sedimentation coefficient)


Svedberg's equation

स्वेडबर्ग समीकरण


sweetening agent

माधुर्य कारक


swell

स्फीति (स्त्री.), फुगवटा (पु.) v.t.t. १ फुगणे २ सुजणे


swelling

१ स्फीति (स्त्री.) २ सूज (स्त्री.) oedema


swelling agents for fibre

तंतु स्फीतिकारक (पु.अ.व.)


swinging bucket rotor

दोल नलिका घूर्णी




symbol

१ प्रतीक (न.), चिन्ह (न.) २ संज्ञा (स्त्री.), संकेतचिन्ह (न.) character


symmetric

सममित (also symmetrical)


symmetrical stretching vibration

सममित प्रताननी कंपन



symmetry classes

सममिति वर्ग (पु.अ.व.)


symmetry element

सममिति लक्षण


symmetry model

सममिति प्रतिमान, सममिति प्रतिकृति


symmetry operation

सममिति क्रिया


symnbiosis

१ सहजीवन (न.) २ सहजीविता (स्त्री.)


sympathetic nervous system

सहानुभूतिशील चेतासंस्था


sympathetic reaction

induced reaction


sympathomimetic action

सहानुभूतिचेतीय नक्कल क्रिया, सहानुभूतिशीलचेतासंस्था उद्दीपन (stimulation of the sympathetic nervous system by drugs)


syn

१ (with, alogwith together) सह २ (at the same time) सं-(as in synthesis संश्लेषण) (in comb.)


syn conformation

सह समाविन्यास, सिन समाविन्यास


syn-anti isomerism

सिन-ँटि समसूत्रता




synchronism

संकालिकता (स्त्री.)


synchronous growth

संकालिक वाढ


synchronous muscle

संकालिक स्नायु


synchroton

सिन्क्रोटोन (न.)


syndiotactic polymer

एकांतरितशाखीय बहुवारिक


syndiotactic polypropylene fibres

एकांतरितशाखीय पॉलिप्रॉपिलीन तंतू (पु.अ.व.)


syndrome

संलक्षण (न.), लक्षणसमूह (पु.)


syneresis

सोत्सर्ज आकुंचन (न.)


synergic reaction

युतिप्रभावी अभिक्रिया


synergism

युतिप्रभाव (पु.)


synonym

समानार्थी (पु.), समानार्थक (पु.)


synonym codon

समसंकेती कोडॉन


synovial fluid

संधिरस (पु.), संधिद्रव (पु.)



synthesis

संश्लेषण (न.) separation


synthesis

संश्लेषण (न.) separation


synthetase

सिंथेटेज (न.), संश्लेषी विकर (पु.)


synthetic

संश्लेषित, सांश्लेषिक, संश्लेषण-, संश्लिष्ट


synthetic chemistry

संश्लेषी रसायनशास्त्र


synthetic dye

संश्लेषित रंजक


synthetic fibre

संश्लेषित तंतु (also called chemical fibre)


synthetic process

संश्लेषण प्रक्रिया


synthetic resin

संश्लेषित राळ, संश्लेषित रेझिन


synthetic rubber

संश्लेषित रबर


syntophy

संपोषण (न.), अन्योन्यपोषण (न.)





system

१ पद्धति (स्त्री.) २ प्रणाली (स्त्री.) ३ संहति (स्त्री.) ४ संस्था (स्त्री.) ५ यंत्रणा



system of co-ordinates

सहनिर्देशक प्रणाली


systematic disease

शरीरव्यापी विकार, शारीरिक विकार


Szilard-Chalmers process

सिलार्ड-चामर्स प्रक्रिया



T C arm

T C भुजा (टी साय सी भुजा) (also called Kornberg arm)


t-RNA

t-RNA सिंथटेज आकलन स्थान synthetaserecognition site


t-RNA AA

t-RNA AA  (abbr. of transfer RNA for specific amino acid)


table

कोष्टक (न.), तक्ता (पु.), सारणी (स्त्री.) v.t. कोष्टक तयार करणे, सारणीबद्ध करणे (as, tabulated statement)


tablet

औषधांची गोळी (स्त्री.), वटिका (स्त्री.)


tabulated

कोष्टकात बसवणे, कोष्टक तयार करणे


tabulation

कोष्टक तयार करणे (न.), सारणी तयार करणे (न.), तक्ता तयार करणे (न.), कोष्टकीकरण (न.)


tachycardia

भक्षणक्षिप्रता (स्त्री.), द्रुतभक्षिता (स्त्री.)


tachyphylaxis

क्षिप्रप्रतिरक्षा (स्त्री.)


tachysterol

टॅकिस्टेरॉल (न.)


tag

१ (as, labelled atom in a molecule) विलक्षित (अणु वगैरे) (न.) २ बंद (पु.) ३ खूणचिठ्ठी (स्त्री.)



tailing

दीर्घीकरण (न.), दीर्घण (न.) (as, in chromatography)


taka-amylase

टाका-अमायलेज (पु.)


takadiastase

टाकाडायऍस्टेज (पु.)


talc

टाल्क (न.), संगजिरा (पु.)





tan leather

कमावलेले कातडे, कमावलेले चामडे


Tanabe-Schugano diagram

तानाबे-शुगॅनो आरेख


Tangier disease

टँजिअरचा विकार





tanning

(कातडे) कमावणे (न.), चर्मशोधन (न.)


tantalum (Ta)

टँटॅलम (Ta) (न.)


tantalum strip atomiser

टँटॅलम पट्टी कणित्र


tap

तोटी (स्त्री.) v.t. वाट फोडणे, अलगद धक्का देणे


tapioca starch

टॅपिओका स्टार्च


tapping

शाखा काढणे (न.) (electrical)



tare

आभंड (न.), (रिकाम्या भांड्याचे) निव्वळ वजन (न.)



target emetic

टार्टर एमेटिक


target organ

लक्ष्यांग (न.)


target theory

लक्ष्य सिद्धांत



tartaric acid

टार्टरिक आम्ल



taste

चव (स्त्री.), स्वाद (पु.) v.t. चव घेणे, स्वाद घेणे


taste buds

रूचिकलिका (स्त्री.अ.व.), स्वादकलिका (स्त्री.अ.व.)



taurocholic acid

टॉरोकोलिक आम्ल



tautomeric

चलसमघटक-, चलसमघटकी-


tautomeric system

चलसमघटक समूह


tautometism

चलसमघटकता (स्त्री.) aci-nitro tautomerism, ऍसि-नायट्रो चलसमघटकता, keto-enol tautometism, केटो-इनॉल चलसमघटकता


taxonomy

जीववर्गीकरणशास्त्र (न.), जीववर्गिकी (स्त्री.)


TBG

TBG  (abbr. of thyroxine-binding globulin)


TBPA

TBPA  (abbr. of thyroxine-binding prealbumin)


TCA

१ (abbr. of tricarboxylic acid) TCA २ (abbr. of trichloroacetic acid) TCA


TCA cycle

TCA चक्र (abbr. of tricarboxylic acid cycle)


TDP

TEAE-सेल्युलोज (abbr. of thymidine diphosphate) TDP EAE-cellulose, (abbr. of O-(triethylamino-T ethyl) - cellulose)



telcomer

टेल्कोमर (न.), अन्त्यवारिक (न.)



teleology

हेतुविद्या (स्त्री.)



tellurium (Te)

टेल्यूरिअम (Te) (न.)


tempch

टेंपे (न.) (कवककिण्वित सोयाबिन)


temperate cycle

lysogenic cycle



temperature coefficient

तापमान गुणांक


temperature effect

तापमान परिणाम


temperature gradient

ताप प्रवणता


temperature programming

तापमान प्रायोजन


tempering

(पोलादाला) पाणी देणे (न.) (of steel)


template

बृहदरेण्वीय साचा (पु.), अतिविशाल रेण्वीय साचा (पु.)


template RNA

messenger RNA


temporary

अस्थायी, तात्पुरता


temporary hardness

तात्पुरती दुष्फेनता (as, of water)





tensile behaviour

तन्यावर्तन (न.)


tensile strength

तन्यता सामर्थ्य


tensility

तन्यता (स्त्री.) pliability


tension

तणाव (पु.), ताण (पु.) stress



teratogeny

व्यंगजनन (न.) (also teratogenesis)


terbium (Tb)

टर्बिअम (Tb) (न.)


terephthalic acid

टेरेफ्थॅलिक आम्ल



term quantum number

पदीय क्वांटम अंक


terminal

१ अंत्य (न.) २ अग्र (न.) adj. अंतिम


terminal deletion

अंत्य लोपन


terminal enzyme

अंत्य-प्रभावी विकर


termination

अंत (पु.), समाप्ति (स्त्री.)


termination codon

समाप्ति कोडॉन, समापन कोडॉन


termination factor

समाप्ति कारक


terminology

परिभाषा (स्त्री.)


termolecular reaction

त्रिरेण्वीय अभिक्रिया (also trimolecular reaction)


ternary

त्रिअंगी, त्रिक single त्रिमान-


ternary complex mechanism

त्रिमान जटिल क्रियायंत्रणा






terpolymer

त्रिघटकीबहुवारिक (पु.)


tertiary

१ तृतीयक २ त्रिक (as in tertiary system त्रिक संहति)


test

१ चाचणी (स्त्री.), परीक्षा (स्त्री.) २ कसोटी (स्त्री.), निकष (पु.)



test laboratory

परीक्षण शाळा


test solution

चाचणी द्रावण



test-paer

निकष कागद (पु.), चाचणी कागद (पु.)


testectomy

वृषणौच्छेदन (न.)


testing

परीक्षण-, n. hjr C


testosterone

टेस्टोस्टिरोन (न.)



tetraacetate

टेट्राऍसिटेट (न.)


tetraatomic

टेट्राऍटोमिक, चतुरण्वी


tetrachloride

टेट्राक्लोराइड (न.)


tetrachloroethane

टेट्राक्लोरोइथेन (न.)


tetracyclic

चतुर्चक्री, चतुर्वलयी


tetracycline

(antibiotic) टेट्रासायक्लिन (न.)



tetraethyl, lead

टेट्राएथिल लेड



tetragonal carbon

चतुष्कोनीय कार्बन


tetrahedral atom

चतुष्पृष्ठी अणु


tetrahedral field

चतुष्पृष्ठी क्षेत्र


tetrahydrofolic acid (FH4)

टेट्राहायड्रोफोलिक आम्ल (abbr. THFA)


tetrahydropteroylglutamic acid

टेट्राहायड्रोप्टेरॉइलग्लुटामिक आम्ल


tetramer

चतुर्वारिक monomer



tetramerisation

चतुर्वारिकन (न.)


tetramerism

चतुर्वारिकता (स्त्री.)


tetravalency

चतुसंयुजा (स्त्री.)




tetrazo compound

टेट्राझो संयुग




tetroxide

टेट्रॉक्साइड (न.)


tex

टेक्स (न.) (तंतु सूक्ष्मता गणनांक)


textile chemistry

वस्त्रनिर्माण रसायनशास्त्र


textile fibre

वस्त्रनिर्माण तंतु


textile-printing

वस्त्र-छपाई (स्त्री.)



textured vegetable protein

मांसाभासी शाक प्रथिन


thalassemia

थॅलॅसेमिआ (पु.)


thalidomide

थॅलिडोमाइड (न.)


thallium (TI)

थॅलिअम (TI) (न.)


THAM

THAM  (abbr. of tris (hydroxymethyl) aminomethane)


Thenard's blue

थेनार्डचा निळा



theophylline

थिओफायलीन (न.)


Theorell-Chance mechanism

थेओरेल-चान्स क्रियायंत्रणा


theoretical

तात्त्विक, सैद्धांतिक


theoretical chemistry

सैद्धांतिक रसायनशास्त्र


theoretical plates

सैद्धांतिक चकत्या (स्त्री.अ.व.)


theorim

प्रमेय (न.) theory


theory

सिद्धांत (न.) axiom, गृहीतक, corollary, उपप्रमेय, उपसिद्धांत, hypothesis, १ परिकल्पना २ गृहित, पक्ष, law, सिद्धांत, lemma, सहायक प्रमेय, postulate, आधारतत्त्व, principle, तत्त्व, proposition, १ प्रस्ताव २ विधान, rule, १ नियम २ सूत्र, theorem, प्रमेय


theory of agent

औषधी द्रव्य


theory of antibody formation

प्रतिद्रव्य घडणाचा सिद्धांत


theory of cancer

कर्करोग सिद्धांत


theory of dilute solutions

विरल द्रावणाचा सिद्धांत


theory of gas

वायुविषयक सिद्धांत


theory of ionisation

आयननाचा सिद्धांत


theory of perturbation

विक्षोभनाचा सिद्धांत


theory of valency

संयुजा सिद्धांत


therapeutic index

उपचार निर्देशांक


therapy

उपचारपद्धति (स्त्री.)


therm

थर्म (न.) (as, any of several units of quantity of heat)



thermal

१ औष्णिक, औष्णीय २ तापीय


thermal analysis

औष्णिक विश्लेषण


thermal capacity

ऊष्माधारकता (स्त्री.)


thermal chromatography

औष्णिक वर्णलेखन


thermal conductance

औष्णिक प्रवहन


thermal conduction

औष्णिक वहन


thermal conductivity

औष्णिक वाहकता


thermal conductivity detector

औष्णिक वाहकता संसूचक


thermal convection

औष्णिक प्रक्रमण


thermal degradation

औष्णिक विसरण


thermal dissociation

औष्णिक विचरण


thermal energy

औष्णिक ऊर्जा, ऊष्मा ऊर्जा (energy in the form of heat)


thermal equilibrium

तापीय समतोल


thermal excitation

औष्णिक उत्तेजन


thermal expansion

औष्णिक प्रसरण


thermal gradient

तापीय प्रवणता


thermal instability

तापीय अस्थायित्व


thermal ionisation

तापीय आयनन


thermal neutron

तापीय न्यूट्रॉन


thermal neutron flux

तापीय न्यूट्रॉन स्त्रोत


thermal noise

तापीय कुरव (also called Johnson noise)


thermal polymerisation

औष्णिक बहुवारिकन


thermal reaction

औष्णीय अभिक्रिया


thermal resistance

औष्णीय रोध



thermionic effect

तापआयनिक परिणाम



Thermit process

थर्मिट प्रक्रिया


thermo

१ ऊष्मा- २ (w.r.t. temperature) ताप- (also therm-) (in comb)


thermo chemistry

औष्णिक रसायनशास्त्र, ऊष्मा रसायनशास्त्र


thermo-couple

तापयुग्म (न.)


thermobalance

औष्णिक तराजू (पु.), औष्णिक तुला (स्त्री.)


thermochemical constant

ऊष्मारासायनिक स्थिरांक


thermodynamic equation of state

ऊष्मागतिक समतोल


thermodynamic potential

ऊष्मागतिक विभव


thermodynamic state

ऊष्मागतिक अवस्था


thermodynamic system

ऊष्मागतिक संहति


thermodynamic work function

ऊष्मागतिक कार्यफल


thermodynamics

ऊष्मागतिकी (स्त्री.)


thermoelectron

तापैलेक्ट्रॉन (न.)


thermoforming

तापरूपण (न.)


thermogravimetric analyser

ऊष्माभारमितीय विश्लेषित्र


thermogravimetric analysis

ऊष्माभारमितीय विश्लेषण


thermogravimetry

ऊष्माभारमिति (स्त्री.)


thermoluminescence

तापानुदीप्ति (स्त्री.) brightness


thermolysis

औष्णिक अपघटन (न.)


thermomechanical analysis

ऊष्मायांत्रिकी विश्लेषण


thermometer

तापमापी (पु.), थर्मामीटर (पु.)


thermometric titration

तापमितीय अनुमापन


thermomolecular reaction

तापन्यूक्लीय अभिक्रिया


thermophil

तापरागी (पु.) (also thermophile)



thermopile

तापचिति (स्त्री.)



thermoplastic plastic

तापआकार्य प्लास्टिक


thermoplastic polymer

तापआकार्य बहुवारिक


thermoplastic resin

तापआकार्य रेझिन


thermosetting

तापदृढन (न.) adj. तापदृढ


thermosetting plastic

तापदृढ प्लास्टिक


thermosetting polymer

तापदृढ बहुवारिक


thermosetting resin

तापदृढ रेझिन


thermosetting substance

तापदृढ पदार्थ


thermostat

स्थिरतापी (पु.), तापस्थापी (पु.)



thermostatic control

तापस्थितिक नियंत्रण


THFA

THFA  (abbr. of tetrahydrofolic acid)


thiamine

थायमिन (न.) (also called vitamin B1 or antineuritic vitamin or oryzamin or antiberiberi factor)


thiamine pyrophosphate

थायामाइन पायरोफॉस्फेट (abbr. TPP)


thiazine dues

थायाझिन रंजक (पु.अ.व.)



thiazole dyes

थायऍझोल रंजक (पु.अ.व.)


thiazolidine

थायऍझोलिडाइन (न.)




thimerosal

थायमेरोसल (न.) (thiomersal)



thin filament

actin filament


thin-layer chromatography

पातळ-स्तर वर्णलेखन (abbr. TLC)


thin-layer gel filtration

पातळथरी जेल गाळण





thio group

थायोल गट (also called sulfhydryl group)


thiocyanogen

थायोसायनोजेन (न.)




thioindigo

थायोइंडिगो (न.)


thiokinase

थायोकायनेज (पु.)



thiolysis

थालोलेजी अपघटन (also thiolytic cleavage)


thiophen

थायोफेन (न.) (also thiophene)


thiophorase

थायोफोरेज (पु.)


thioredoxin

थायोरेडॉक्सिन (न.)


thioredoxin reductase

थायोरेडॉक्सिन रिडक्टेज


thiosulfate

थायोसल्फेट (न.) (also hiosulphate)


thiouracil

थायोयुरासिल (न.)



thioxotropy

कंपप्रवाहिता (स्त्री.)



thistle funnel

थिसल नरसाळे



thorin

थोरिन (पु.) (APNS) (also known as APNS)


thorium (Th)

थोरिअम (Th) (न.)


three-centre bonds

त्रिकेंद्री बंध (पु.अ.व.)


three-diamensional paper chromatography

त्रिमितीय कागद वर्णलेखी


three-diamensional polymer

त्रिमितीय बहुवारिक


three-point attachment theory

त्रिस्थानबंधी सिद्धांत



threo configuration

थिओ संरूपण



threonine dehydrase

थिओनाइन डीहायड्रेज



threshold limit value

सहन सीमा मूल्य


threshold potential

सीमा विभव




thrombokinase

थॉम्बोकायनेज (पु.)


thromboplastin

थॉम्बोप्लास्टिन (पु.)


thromboplastinogen

antithaemophilic factor


thrombosis

घनास्त्रता (स्त्री.)


thrombus

घनास्त्र (पु.), रक्तगुठळी (स्त्री.)


thrust

प्रणोद (पु.) stress


thulium (Tm)

थुलिअम (Tm) (न.)


Thunberg technique

थनबर्ग तंत्र



thymidine diphosphate

थायमिडिन डायफॉस्फेट (abbr. TDP)


thymidine kinase

थायमिडिन कायनेज


thymidylate kinase

थायमिडिलेट कायनेज


thymidylate synthetase

थायमिडिलेट सिंथेटेज


thymidylic acid

थायमिडिलिक आम्ल



thymocyte

उरोधिष्ठ पेशी (स्त्री.)




thymolphthalein

थायमोल्फ्थॅलीन (न.)



thymus

उरोधिष्ठ ग्रंथि (स्त्री.)


thymus nucleic acid

थायमस न्यूक्लिइक आम्ल


thyrocalcitonin

थायरोकॅल्सिटोनिन (न.), अवटुकॅल्सिटोनिन (न.)


thyroglobulin

थायरोग्लोब्युलिन (न.), अवटुग्लोब्युलिन (न.)


thyroid

अवटुग्रंथि (स्त्री.)


thyroid hyperfunction

अवटु अतिक्रियता (also hyperthyroidism)


thyroid-stimulating hormone

थायरोट्रॉपिन (न.) (also called thyrotropin)


thyroidectomy

अवटुग्रंथिउच्छेदन (न.)


thyrotropin

थायरोट्रॉपिन (न.) (also caleld thyroid stimulating hormone)


thyrotropin releasing factor

थायरोट्रॉपिन स्त्रावी कारक (abbr. TRF) (also called thyrotropin releasing hormone)


thyrotropin releasing hormone

थायरोट्रॉपिन स्त्रावी संप्रेरक (abr. TRH) (also called thyrotropin releasing factor)



thyroxine-binding globulin

थायरॉक्सिन-बंधी ग्लोब्युलिन (abbr. TBG)


thyroxine-binding prealbumin

थायरॉक्सन-बंधी पूर्वाल्ब्युमिन (abbr. TBPA)


time-of-flight mass spectrometer

उड्डाणकाल वस्तुमान पंक्तिमापी


tin (Sn)

टिन (Sn) (न.), कथिल (न.) v.t. १ कल्हई लावणे, कल्हई करणे २ डबाबंद करणे, डब्यात भरणे (stannum)



tincture

अल्कोहोली अर्क (पु.), टिंक्चर (न.)



tinned

१ डबाबंद २ कल्हई दिलेले


tinning

कल्हई (स्त्री.), टिनचा मुलामा देणे (न.)


tint

झाक (स्त्री.), वर्णछटा (स्त्री.)






titer

अनुमापनांक (पु.), अनुमापन मूल्य (न.) (also titre value)


titrand

अनुमापनीय द्रावण (न.)


titrant

अनुमापक द्रावण (न.)



titration

अनुमापन (न.) alkalimetric titration, अल्कमितीय अनुमापन, amperometric titration, ऍम्पिअरमितीय अनुमापन, complexometric titration, संकुलमितीय अनुमापन, conductometric titration, वाहकतामितीय अनुमापन, differential titration, भेददर्शी अनुमापन, electrometric


titration error

अनुमापन त्रुटि




titrimetric analysis

अनुमापनी विश्लेषण


titrimetric factor

अनुमापी गुणक (also called volumetric factor)


titrimetry

अनुमापनमिति (स्त्री.)


TLC

TLC  (abbr. of thin-layer chromatography)


TNT

TNT  (abbr. of trinitro toluene)


tocopherol

टोकोफेरॉल (न.) (also called antisterility factor or fertility vitamin or vitamin E)


Toepfer's reagent

टॉफर अभिकारक



Tollen's reagent

टॉलेन अभिकारक




toluene di-isocyanate

टोल्युइन डायआयसोसायनेट



tone

१ स्वर (पु.) २ कांति (स्त्री.)



tongs

चिमटा (पु.), सांडशी (स्त्री.)


tool

हत्यार (न.) apparatus


topology

१ संस्थितिविज्ञान (न.) २ संस्थिति (स्त्री.)


Toricellian vacuum

टोरीसेलिअनची निर्वात पोकळी


torque

(बल) आघूर्ण (न.) (the uniform or fluctuating turning moment exerted by a tangential force acting at a distance from the axis of rotation or twist)


torsion

पीळ (पु.), मोटन (न.) stress


torsion balance

मोटन तुला, पीळ तुला




total angular momentum quantum number

पूर्ण कोनीय संवेग क्वांटम अंक


total bond energy

पूर्ण बंध ऊर्जा


total cell count

एकूण पेशी गणनांक


total emissive power

पूर्णोत्सर्जन शक्ति



total heat content

पूर्ण अंतर्निहित ऊष्मा


total internal reflection

पूर्ण आंतरिक परावर्तन


total iron-binding capacity

पूर्ण लोह-बंधी क्षमता


total organic content analyser

संपूर्ण कार्बनी अंश विश्लेषित्र


total quantum number

पूर्ण क्वांटम अंक


total radiation

black radiation


total reflection

पूर्ण परावर्तन


totipotence

पूर्णक्षमता (स्त्री.)


touchstone

कसाचा दगड (पु.)


toughened glass

चर्मलित काच, चिवट काच




Townsend avalanche

टाउन्सएन्ड अवधाव, टाउन्सएन्ड लोट



toxic equivalent

विषाक्तता सममूल्य


toxic goiter

विषाक्त गलगंड


toxin

१ जंतुविष (न.) २ अनुरेखक (पु.)


tracer element

अनुलक्षी मूलद्रव्य


tracer technique

अनुलक्षी तंत्र



track

१ पथ (पु.) २ मार्ग (पु.) ३ रेखापथ (पु.)



trajectory of ion beak

आयन शलाका विक्षेपपथ



tranquiliser

प्रशांतक (पु.)



trans addition

पार समावेशन


transacetylase

ट्रान्सऍसिटिलेज (पु.) (also called acetyltransferase)


transaldolase

ट्रान्साल्डोलेज (पु.)


transamination

ऍमिनो-संक्रमण (न.)


transcarboxylation

हस्तांतरीकार्बोक्सिलन (न.)


transconductance

अंतराप्रवहन (न.)


transcriptase

ट्रान्सक्रिप्टेज (पु.) (संकेत अनुलेखी विकर) (also called DNA-dependent RNA polymerase)


transcription

१ प्रतिलेखन (न.) २ संकेती अनुलेखन (न.)


transesterification

एस्टर संक्रमण (न.)


transfer

१ स्थानांतरण करणे २ (as, to transmit or change from something to other) अंतरित करणे, अंतरित होणे n. १ स्थानांतरण (न.) २ अंतरण (न.)


transfer moulding

स्थानांतरण रूपण


transfer RNA

स्थानांतरण RNA, हस्तांतरण RNA  (also called soluble RNA) (abbr. tRNA)


transfer RNA for specific amino acid

ट्रान्सफर RNA ऍमिनो आम्ल (abbr. t-RNA AA)


transferase

ट्रान्सफरेज (पु.), हस्तांतरण विकर (पु.)


transference cell

विद्युतापघटनीवाहक घट, हिटॉर्फ घट (also Hittorf cell)


transference number

विद्युत वाहनांक, प्रवाहनांक (पु.) (also transport number or called Hittorf number)


transferrin

ट्रान्सफेरिन (न.)


transform

रूपांतर करणे, रूपांतर होणे


transformation

रूपांतरण (न.)


transformation constant

रूपांतरण स्थिरांक


transformation reaction

रूपांतरण अभिक्रिया


transformer

परिवर्तित्र (न.)


transhydrogenase

ट्रान्सहायड्रोजिनेज (पु.)



transistor

ट्रान्झिस्टर (पु.)


transistor amplifier circuit

ट्रान्झिस्टर प्रवर्धी परिपथ



transition point

संक्रमण बिंदु


transition range

संक्रमण पल्ला


transition state

संक्रमणावस्था (स्त्री.)


transitional element

संक्रमणी मूलद्रव्य


transitional metal

संक्रमणी धातु


transitional series

संक्रमणी श्रेणी


transketolase

ट्रान्सकीटोलेज (पु.)


translation

१ अनुसंकेतन (न.) २ स्थानांतरण (न.) ३ अनुवाद (पु.)


translational diffusion coefficient

स्थानांतरणीय विसरण गुणांक


translational energy

स्थानांतरणीय ऊर्जा



translocation

अपस्थानांतरण (न.)


translucent

अंशपार्य permeable


transmetylation

हस्तांतरी मेथिलीकरण (न.)


transmission grating

पारगमन जाल


transmittance

१ पारेषणांक (पु.), पारेषण (न.) २ पारगमनांक (पु.)


transmitted light

पाआरगत, प्रकाश, पारेषित प्रकाश


transmitted ray

पारेषित किरण


transmutaion equation

मूलद्रवांतरण समीकरण


transmutation

मूलद्रव्यांतरण (न.)


transmutatuin reaction

मूलद्रव्यांतरण अभिक्रिया


transparency

पार्यता (स्त्री.)


transpeptidase

ट्रान्सपेप्टिडेज (पु.) (also called peptide synthetase or peptidyl transferase)


transperent

पारदर्शक, प्रकाशपार्य permeable


transphosphorylation

ट्रान्सफॉस्फोरिलन (न.)


transport

प्रवाहन (न.) v.t. प्रवाहन करणे


transport number

transference number


transport property

प्रवाहन गुणधर्म


transuranic element

युरेनिअमपार मूलद्रव्य


transverse wave

अवतरंग (पु.)


trapping potential

विपाशन विभव


Traube's rule

ट्राउबचा नियम


treated clay

प्रक्रियित मृत्तिका



TRF

TRF  (abbr. of thyrotropin releasing factor)


TRH

TRH  (abbr. of thyrotropin releasing hormone)



tri-valent

त्रिपरिवर्ती, त्रिचल


triacetone diamine

ट्रायऍसिटोन डायामाइन


triad

त्रिक (न.), त्रिकूट (न.)


trial and error method

अन्वीक्षा-नि-प्रमाद पद्धति


triarylmethane dyes

ट्रायऍरिलमिथेन रंजक (पु.अ.व.)




tricarboxylic acid

ट्रायकार्बोक्सिलिक आम्ल, त्रिकार्बोक्सिलिक आम्ल (abbr. TCA)


tricarboxylic acid cycle

ट्रायकार्बोक्सिलिक आम्ल चक्र (abbr. TCA cycle)


trichloroacetic acid

ट्रायक्लोरोऍसिटिक आम्ल (abbr. TCA)



triclinic crystal system

त्रिअक्षी स्फटिक पद्धति



trigger reaction

प्रवर्तक अभिक्रिया


triglyceride

ट्रायग्लिसराइड (न.)


triiodide

ट्रायआयोडाइड (न.)


triiodothyronine

ट्रायआयोडोथायरोनिन (न.)


trimer

त्रिवारिक (पु.) monomer



trimerisation

त्रिवारिकन (न.)


trimerism

त्रिवारिकता (स्त्री.)


trimolecular reaction

termolecular reaction


trinitro toluene

ट्रायनायट्रो टोल्युइन (abbr. TNT)




trioxide

ट्रायॉक्साइड (न.)


triphenylmethane dye

ट्रायफेनिलमिथेन रंजक


triphenylmethyl group

ट्रायफेनिलमेथील गट (also called trityl group)




triple helix

त्रिसर्पिल (न.)



triple salt

त्रिक्षार (पु.)


triplet

(वर्णपंक्ति) त्रिक (न.), त्रिकूट (न.), त्रिपुटी (स्त्री.) doublet


triplet state

त्रिक अवस्था (अयुग्मित आभ्रामी अवस्था) single state  (a state of an atom or a molecule in which two electrons in two different orbitals are unpaired and have parallel spins)



tripod

तिपाई (स्त्री.), तिवई (स्त्री.)


tris

ट्रीस (हायड्रॉक्सिमेथील) ऍमिनोमिथेन (hydroxymethyl) aminomethane (abbr. THAM)


trisaccharide

ट्रायसॅकराइड (न.)


tritium (T)

ट्रिटिअम (T) (न.) (a heavy isotope of hydrogen with mass number 3)


tritium exchange method

ट्रिटिअम विनिमय पद्धति



trityl group

ट्रिटिल गट (also called triphenylmethyl group)



trivial name

प्रचलित संज्ञा


tRNA

स्थानांतरण RNA, हस्तांतरण RNA  (also RNAt)




tropic hormone

पोषी संप्रेरक


tropocollagen

ट्रोपोकोलॅजेन (न.)


tropocyosin B

ट्रोपोमायोसिन B


tropomyosin

ट्रोपोमायोसिन (न.)


tropomyosin A

ट्रोपोमायोसिन A


tropylium ion

ट्रोपिलिअम आयन


trough

१ द्रोणी (स्त्री.) २ (in contours of spectra and waveforms the concave portions are called troughs) न्यूनतम (न.)


true equilibrium

यथार्थ समतोल




tryptamine

ट्रिप्टामाइन (न.)


tryptic peptide

ट्रिप्टिक पेप्टाइड



tryptophan

ट्रिप्टोफॅन (न.)


tryptophan pyrrolase

ट्रिप्टोफॅन पायरोलेज


tryptophan synthetase

ट्रिप्टोफॅन सिंथटेज



tuberculin test

क्षयजंतु चाचणी


tubocurarine

ट्युबोक्युरेरीन (न.)


tumour

अर्बुद (पु.) cancer, कर्करोग, carcinoma,अभिस्तर कर्करोग, कर्कार्बुद, neoplasm, नवपेशीसमूह, अर्बुद, sarcoma, ऊतिकर्करोग, संयोजीतऊतिअर्बुद


tune

नलिका (स्त्री.), नळी (स्त्री.)



tungsten (W)

टंगस्टन (W) (न.) (वोल्फॅमिअम) (wolframium)


tungsten lamp

टंगस्टन दिवा



tuning-fork

द्विशूल स्वरित्र (न.), नादकाटा (पु.)


tunnel effect

सुरंग परिणाम



turbidimetry

गढूळतामिति (स्त्री.) nephelometry


turbidity

पंकिलता (स्त्री.), गढूळपणा (पु.)


turbidity test

पंकिलता चाचणी, गढूळता चाचणी


turbidity test of milk

दुधाची गढूळता चाचणी


turkey red oil

टर्की रेड ऑइल


turmeric

हळद (स्त्री.), हरिद्रापत्र (न.)


Turnbull's blue

टर्नबुलचा निळा


turnings

कातरा (पु.) cutting


turpentine

टर्पेंटाइन (न.)



Twaddell scale

ट्वाडेल (श्रेणी) (द्रवघनता परिणाम श्रेणी) (a technical hydrometer scale)


twin

युग्म (न.), जोडी (स्त्री.)


twin crystal

युग्म स्फटिक, जोड स्फटिक, स्फटिक द्वय


twisting vibrational mode

पोळण कंपन प्रकार, मोटनी कंपन प्रकार


two-dimensional paper chromatography

द्विमितीय कागद वर्णलेखी



Tyndall effect

टिंडॉल परिणाम (also Tyndall phenomenon)


Tyndall scattering

टिंडॉल विकिरण


type

१ Print, मुद्राक्षर (न.), मुद्र (पु.), टंक (पु.) २ प्रकार (पु.), प्ररूप (न.) model



typical compounds

प्ररूपी संयुगे (न.अ.व.)


typical elements

प्ररूपी मूलद्रव्ये (न.अ.व.)


tyrosinase

टायरोसिनेज (पु.)



tyrosinosis

टायरोसिन विकार (पु.)



U

U (युरेनिअम) (symbol for uranium)



ubiquinone

युबिक्विनोन (न.) (also called coenzyme Q)


Ullmann reaction

उलमन अभिक्रिया


ultimate precision method

अंतिम नेमकेपणा पद्धति


ultra-

परा-, अतीत (in comb.)


ultracentrifugation

पराअपकेंद्रण (न.)


ultracentrifuge

पराअपकेंद्रित्र (न.), अतिद्रुत अपकेंद्रित (न.)


ultrafilter

परागलनक (पु.), परानिस्यंदक (पु.)


ultrafiltration

परागलन (न.), परागालन (न.), परानिस्यंदन (न.)


ultrahigh temperature sterilisation

पराउच्च तापमान निर्जंतुकीकरण


ultramarine

अल्ट्रामरीन (न.)


ultramicroanalysis

अतिसूक्ष्म विश्लेषण (न.), सूक्ष्मातीत विश्लेषण (न.)


ultramicroscope

अतिसूक्ष्मदर्शी (पु.), सूक्ष्मातीतदर्शी (पु.)


ultramicroscopic

सूक्ष्मातीत submicroscopic


ultrasonic

श्रव्यातीत, स्वप्नातीत


ultrasonic homogeniser

स्वनातीत समांगित्र


ultraviolet

दंबुलातीत, पराजंबु


ultraviolet absorber

जंबुलातीत अवशोषक


ultraviolet radiation

जंबुलातीत प्रारण


ultraviolet rays

जंबुलातीत किरण (पु.अ.व.)


ultraviolet region

निर्वात जंबुलातीत प्रदेश


ultraviolet screening agent

पराजंबु छाननीकारक, जंबुलातीत छाननीकारक


ultraviolet spectrum

पराजंबु पंक्ति, जंबुलातीत पंक्ति



unambiguous

असंदिग्ध precise


unbreakable glass

अभंग काच, दुर्भेद्य काच


uncertainty principle

अनिश्चितता तत्त्व


undeviated ray

अविचलित किरण


unglazed

बिनाचकाकी, चकाकी नसणारा, अचकाकित





uniform

१ एकसमान २ एकविध similar


unilayer

एकस्तर (पु.), (एकरेणु स्तर) (also monomolecular layer or monolayer)


unimolecular

एकरेणु, एकरेण्वीय


unimolecular reaction

monomolecular reaction




unit membrane hypothesis

एकक पटल परिकल्पना




unit process

एकल प्रक्रिया


univalence

एकसंयुजा (स्त्री.) (also univalency)



univarent system

एकचल संहति



universal

१ सार्वत्रिक, सर्वकष २ वैश्विक, विश्व


universal gravitaion

वैश्विक गुरूत्वाकर्षण


universal indicator

व्यापक दर्शक


unpolished rice

हातसडीचा तांदूळ




unsaturated compound

असंतृप्त संयुग


unsaturated fatty acid

असंतृप्त मेदाम्ल


unsaturated hydrocarbon

असंतृप्त हायड्रोकार्बन


unsaturated iron-binding capacity

latent iron-binding capacity


unsaturated molecule

असंतृप्त रेणु


unsaturated solution

असंतृप्त द्रावण


unsaturated vapour

असंतृप्त बाष्प


unsaturation

असंतृप्ति (स्त्री.)


unshared electron pair

असामाईक इलेक्ट्रॉन युग्म



unstable

अल्पजीवी, अस्थायी


unstable equilibrium

अस्थायी समतोल


unsymmetrical

ऊर्ध्वमुख-, ऊर्ध्वमुखी


upward displacement

ऊर्ध्वमुखी विस्थापन



uramil

युरॅमिल (न.), युरामिल (न.)



uranium (U)

युरेनिअम (U) (न.)


uranium pile

युरेनिअम भट्टी


uranium series

युरेनिअम श्रेणी




urea cycle

युरिआ चक्र (also called arginine cycle)


urea formaldehyde resin

युरिआ फॉर्माल्डिहाइड रेझिन


urease

युरिएज (न.) (enzyme)




ureotelic organism

युरिआ-उत्सर्गी जीव



Urey equilibrium

युरे समतोल





uridine triphosphate

युरिडीन ट्रायफॉस्फेट (abbr. UTP)


uridine-5' triphosphate

युरिडिऑईन-५' ट्रायफॉस्फेट (abbr. UTP)


urobilinogen

युरोबिलिनोजेन (न.)


urotropin

युरोट्रॉपिन (न.) (also called hexamethylenetetramine)


UTP

UTP  1 (abbr. of uridine triphosphate) 2 (abbr. of uridine-5' triphosphate)


V

V (व्हॅनेडिअम) (symbol for vanadium)



vacuum

निर्वात जागा (स्त्री.), रिक्ति (स्त्री.) adj. निर्वात, रिक्त


vacuum desiccator

निर्वात शुष्कनपात्र


vacuum distillation

निर्वात ऊर्ध्वपातन


vacuum electron

रिक्त इलेक्ट्रॉन


vacuum evaporation

निर्वात बाष्पन


vacuum filter

निर्वात गाळणी



vacuum still

निर्वात ऊर्ध्वपातन उपकरण


vacuum system

निर्वात संहति



vacuum ultraviolet spectrograph

निर्वात जंबुलातीत पंक्तिलेखी


valence

संयुजा इलेक्ट्रॉन (also valency electron)



valence shell

संयुजा कक्षक






valency electron

valence electron



valeric acid

व्हॅलेरिक आम्ल




van Deemter equation

वॅन-डीम्टर समीकरण


van der waaks eqyatuion

वॅन दे वॉल्झ समीकरण


van der waals forces

वॅन दे वॉल्झ बले (न.अ.व.)


van der walls interaction

वॅन दे वॉल्झ अन्योन्यक्रिया (स्त्री.अ.व.)


van slyke method

वॅन स्लिके पद्धति


van't Hoff equation

व्हॉन्ट हॉफ गुणक


van't Hoff isobar

व्हॉन्ट हॉफ समदाब रेषा


van't Hoff isotherm

व्हॉन्ट हॉफ समतापरेषा


van't Hoff law

व्हॉन्ट हॉफ नियम


van't Hoff reaction

व्हॉन्ट हॉफ अभिक्रिया



vanadium (V)

व्हॅनेडिअम (V) (न.)


vanadium pentoxide

व्हॅनेडिअम पेंटॉक्साइड


vanaspati

हायड्रोजनित तेल (न.), वनस्पति तूप (न.)


vanillin

बॅनिलिन (न.) (essence)



vaporise

बाष्पन करणे, बाष्पन होणे




vapour diffusion method

बाष्प विसरण पद्धति


vapour discharge lamp

बाष्प विमोच दीप


vapour liquid partition chromatography

gas liquid chromatography


vapour phase chromatography

gas chromatography


vapour pressure

बाष्प दाब (also called vapour tension)


vapour tension

बाष्प ताण (also called vapour pressure)


variability

चलता (स्त्री.)



variable resistance

चल रोध


variance

१ प्रचरण (न.) २ तफावत (स्त्री.)


variant

परिवर्त (पु.) चल (पु.)


variation

१ चलन (न.) २ परिवर्तन (न.) ३ विचरण (न.) aberration


varnish

रोगण (न.), वॉर्निश (न.)


vascular

१ रक्तवाहिनीमय २ वाहिनीयुक्त



vasoconstriction

वाहिनीसंकोचन (न.)


vasodilation

वाहिनीविस्फारण (न.)


vasodilator

वाहिनीविस्फारक (पु.)


vasopressin

व्हॅसोप्रेसिन (न.) 9hormone)


vasosonstrictor

वाहिनीसंकोचक (पु.)


vasotocin

व्हॅसोटोसिन (न.) (hormone)



vat dye

क्षपणकारी रंजक, कुंड रंजक



vector

१ सदिश (पु.) २ (as, vector quantity) सदिश राशि (स्त्री.) ३ Biol. रोगवाहक (पु.)


vector addition

सदिश बेरीज (सदिशांची बेरीज)


vector model of atom

अणूची सदिश सैद्धांतिक प्रतिकृति



vegetable

वनस्पति (स्त्री.)


vegetable acid

वनस्पति आम्ल


vegetable alkali

वनस्पति अल्क


vegetable fibre

वनस्पतिजन्य तंतु


vehicle

संवाहक (पु.) (a usually inactive or carrier for an active substance)



velocity constant

वेग स्थिरांक


venetian red

व्हेनेशियन लाल


ventilation

संवातन (न.), वायुवीजन (न.)


veratraldehyde

व्हेरॅट्रल्डिहाइड (न.)


veratric acid

व्हेरॅट्रिक आम्ल


veratrole

व्हेरॅट्रोल (न.)


verification

पडताळणी (स्त्री.)




vermifuge

कृमिउत्सर्जक (पु.)



vermouth

व्हरमथ (न.) (एक प्रकारचे मद्य)



vertebrate

पृष्ठवंशीय n. पृष्ठवंशी (पु.) पृष्ठवंशी प्राणी (पु.)


vertex

शिरोबिंदु (पु.), शीर्ष (न.)





viable

१ जननक्षम २ जीवनक्षम


viable count

जननक्षमपेशी गणनांक




vibration-rotation spectrum

कंपन-घूर्णन पंक्ति


vibrational absorption spectra

कंपन अवशोषण पंक्ती (स्त्री.अ.व.)


vibrational energy

कंपन ऊर्जा


vibrational energy level

कंपन ऊर्जा स्तर


vibrational mode

कंपन प्रकार


vibrational quantum number

कंपनिक क्वांटम अंक


vibrational relaxation

कंपन शिथिलता


vibrational spectrum

कंपनिक पंक्ति


vibrationless transition

कंपनरहित संक्रमण, अकंपी संक्रमण


vicinal position

लगतचे स्थान


vicinity

परिसर (पु.) region


Victor Meyer's method

व्हिक्टर मेयर पद्धति



villikinin

विलिकायनिन (न.), उद्वर्ध संप्रेरक (पु.)


vinegar

शिरका (पु.), व्हिनेगर (न.)



vinyl acetate

व्हिनिल ऍसिटेट


vinyl alcohol

व्हिनिल अल्कोहोल


vinyl chloride

व्हिनिल क्लोराइड


vinyl polymerisation

व्हिनिल बहुवारिकन




viosterol

व्हायोस्टिरॉल (न.) (also called vitamin D2 or calciferol)



virtual

१ Optics. आभासी २ Math. कल्पित



virus

विषाणु (पु.), व्हायरस (पु.)


viscometer

विष्यंदितामापी (पु.)


viscose process

विस्कोज प्रक्रिया


viscose rayon

विस्कोज रेयॉन


viscosity

विष्यंदिता (स्त्री.)



visible radiation

दृश्य प्रारण


visible spectra region

दृश्य पंक्तीय प्रदेश


visible spectrum

दृश्य पंक्ति


vitamin

जीवनसत्त्व (न.), व्हिटॅमिन (न.) antiallpecia vitamin, प्रति अल्पोसिआ जीवनसत्त्व, antidermatosis vitamin, त्वचारोगरोधी जीवनसत्त्व, antineuritic vitamin, ँटिन्यूरिटिक जीवनसत्त्व, चेताविकाररोधी जीवनसत्त्व, antipellagric vitamin, पेलाग्रारोधी जीवनसत्त्व,


vitamin A

जीवनसत्त्व अ, व्हिटॅमिन A  (also called antixerophthalmic factor or anti-infective vitamin)


vitamin A aldehyde

जीवनसत्त्व अ चे अल्डिहाइड, व्हिटॅमिन A चे अल्डिहाइड (also called retinal)


vitamin A1

जीवनसत्त्व अ१, व्हिटॅमिन अ१ (also called axerophthol or retinol)


vitamin A2

जीवनसत्त्व अ२, व्हिटॅमिन A२ (also called dehydroretinol)


vitamin antagonist

जीवनसत्त्व प्रतिरोधी


vitamin B complex

Bcomplex



vitamin B1

जीवनसत्त्व ब१, व्हिटॅमिन B१ (also called thiamine or antineuritic vitamin or oryzamin or antiberiberi factor)


vitamin B12

जीवनसत्त्व ब१२, व्हिटॅमिन B१२ (also called cyanocobalamine or animal protein factor)


vitamin B2

जीवनसत्त्व ब२, व्हिटॅमिन B२ (also called riboflavin)


vitamin B3

जीवनसत्त्व ब३, व्हिटॅमिन B३ (also called antidermatosis vitamin or pantothenic acid)


vitamin B4

जीवनसत्त्व ब४, व्हिटॅमिन B४ (an activity that prevents muscular weakness in rats and chicks)


vitamin B5

जीवनसत्त्व ब५, व्हिटॅमिन B५ (also called nicotinic acid or antipellargric vitamin or anti-black-tongue factor)


vitamin B6

जीवनसत्त्व ब६, व्हिटॅमिन B६ (also called pyridoxine)


vitamin Bp

जीवनसत्त्व बपी, व्हिटॅमिन Bp  (also called antiperosis vitamin) (a supposed vitamin, which prevents the deformation of chick's legs)


vitamin C

जीवनसत्त्व क, व्हिटॅमिन C  (also called ascorbic acid or antiscorbutic factor)


vitamin D

जीवनसत्त्व ड, व्हिटॅमिन D  (also called antirachitic vitamin)


vitamin D2

जीवनसत्त्व ड२, व्हिटॅमिन D२ (also called calciferol or fertility vitamin or tocopherol)


vitamin D3

जीवनसत्त्व ड३. व्हिटॅमिन D३ (also called cholecalciferol)


vitamin E

जीवनसत्त्व इ, व्हिटॅमिन E  (also called antisterility factor or fertility vitamin or tocopherol)


vitamin H

जीवनसत्त्व ह, व्हिटॅमिन H  (also called biotin)


vitamin K

जीवनसत्त्व के, व्हिटॅमिन K  (also called antithemorrhagic factor)


vitamin M

जीवनसत्त्व म, व्हिटॅमिन M  (also called para aminobenzoic acid or mouse growth factor)


vitamin P

जीवनसत्त्व पी, व्हिटॅमिन P  (also called citrin or permeability vitamin)


vitaminBc

जीवनसत्त्व बक, व्हिटॅमिन Bc  (also called folic acid or Lactobacillus casei factor)




vodka

व्होडका (स्त्री.) (एक प्रकारचे मद्य)


volatile

(सहज) बाष्पनशील, बाष्पभावी


volatile oil

बाष्पनशील पदार्थ


volatile oil

बाष्पनशील पदार्थ


volatilisation

बाष्पीकरण (न.)


volatilisation loss

बाष्पीकरण त्रुटि


volatility

बाष्पनशीलता (स्त्री.)


Volhard method

व्होल्हार्ड पद्धति



voltage

व्होल्टता (स्त्री.)


voltage divider

व्होल्टता-विभाजनी


voltage-divider

व्होल्टता-विभाजनी परिपथ


voltaic battery

व्होल्टीय बॅटरी, व्होल्टा बॅटरी



voltameter

व्होल्टामीटर (also called coulometer)


voltammetry

व्होल्टामेट्री (स्त्री.), विद्युतदाबधारामिति (स्त्री.), विद्युतधारा व्होल्टतामिति (स्त्री.)


voltmeter

व्होल्टतामापी (पु.)


volume

१ आकारमान (न.), आयतन (न.) २ घनफळ (न.) magnitude adj. आकारमानी


volume correction

आकारमान सुधार


volume expansion

आकारमानी प्रसरण


volume percent

आकारमान प्रतिशत


volumetric

१ आकारमापनी, आकारमानी २ अनुमापनी gravimetric


volumetric analysis

१ आकारमापनी विश्लेषण, आकारमानी विश्लेषण २ अनुमापनी विश्लेषण


volumetric apparatus

आयतनमितीय उपकरणसंच, आकारमानी उपकरणसंच


volumetric calculation

आकारमानी गणन


volumetric correction

१ आकारमानी दुरूस्ती २ अनुमापनी दुरूस्ती


volumetric estimation

१ आकारमानी निर्धारण २ अनुमापनी निर्धारण


volumetric factor

आकारमापनी गुणक (also called titrimetric factor)


volumetric solution

आकारमापनी द्रावण


volumetry

आकारमिति (स्त्री.)


voluminous precipitate

बृहदाकारी अवक्षेप



vulcanisation

व्हल्कनित करणे, व्हल्कनित होणे



vulcanising agent

व्हल्कनी कारक


W

W (टंगस्टन) (symbol for wolframium i.e. tungsten)


wagging vibrational mode

अभिदोलनी कंपन प्रकार


Wagner rearrangement

वॅग्नर पुनर्व्यवस्था


Walden inversion

वॉल्डन प्रतिलोमन


Walden reductor

वॉल्डन क्षपणित्र



Warburg apparatus

वॉरबर्ग उपकरण


Warburg coefficient

वॉरबर्ग गुणांक (also called metabolic quotient)


Warburg effect

वॉरबर्ग परिणाम


Warburg flask

वॉरबर्ग पात्र (also Warburg vessel)


Warburg method

वॉरबर्ग पद्धति


Warburg theory

वॉरबर्ग सिद्धांत


Warburg vessel

Warburg flask


Warburg-Dickens-Horedker cycle

वॉरबर्ग-डिकन्स-हॉरेकर चक्र (also called hexose monophosphate pathway or hexose monophosphate shunt)


Warburg's yellow enxyme

old yellow enzyme)


Warhurg and Christian's coenzyme

वॉरबर्ग आश्चिन सहविकर



wash-bottle

धावनपात्र (न.)



washing fastness

धुलाई पक्केपणा


washing-soda

धुण्याचा सोडा (पु.)


Wasserman test

वासरमन चाचणी


waste products

टाकाऊ द्रव्ये (न.अ.व.)


watch-glass

वॉचग्लास (पु.), निरीक्षण काचबशी (स्त्री.)


water

जल (न.), पाणी (न.) aerated water, वायुमिश्रित जल, conductivity water, अतिनिम्नवाहकता जल, वाहकतामापणी जल, distilled water, ऊर्ध्वपातित पाणी, essential water, प्रकृति जल, hard water, दुष्फेन जल, heavy water, जड पाणी, mineral water, खनिज पाणी, sterilised



water condenser

जल संघनित्र


water conservation

जलसंधारण (न.)



water glass

वॉटर ग्लास, जलद्रव्य काच (सोडिअम सिलिकेट) (sodium silicate)


water of constitution

घडण जल, उद्भवी जल


water of crystallisation

स्फटिक जल


water of deliquescence

आर्द्रविद्राव्यता जल


water of hydration

सजलन जल


water pollution

जल प्रदूषण


water proofing

जलरोधन (न.)


water purification

जल, शुद्धीकरण


water repellent

जल प्रतिसारक




water-bath

जल-मज्जनी (स्त्री.)


water-cooling

जल-शीतन (न.)


water-soluble vitamin

जल-द्रावणीय जीवनसत्त्व



watertight

पाणबंद, जलाभेद्य


WAtson strand

वॅटसन पेड (also called sense strand)


Watson-Crick DNA model

वॅटसन-क्रिक यांची DNA प्रतिकृती




wave mechanics

तरंग स्थितिगतिशास्त्र




wave parameter

तरंग प्राचल



wave-function

तरंगफल (न.) antisymmetrical wave-function, प्रतिसममित तरंगफल, normalised wave-function, प्रसामान्यित तरंगफल (a solution of a wave equation)


wavelenagth selection

तरंगलांबी निवड


wavelength

तरंगलांबी (स्त्री.)


wavelength shifter

तरंगलांबी विस्थापक








weak electrolyte

सौम्य विद्युत अपघटनी


weathering

वात अपक्षीणन (न.)


wedge

पाचर (स्त्री.), कील (पु.)



Weerman degradatin

वीरमन अवक्रमण


Weerman test

वीरमनची चाचणी



weighing bottle

तोलकुपी (स्त्री.)


weight

१ वजन (न.) २ भार (पु.) ३ भारांक (पु.)


weight burette

भार मोजनळी, भार ब्युरेट


weight percent

भार प्रतिशत


weight-box

वजनपेटी (स्त्री.)


weight-box

वजनपेटी (स्त्री.)


weight-volume percent

भार-आकारमान प्रतिशत



welding

सांधणे (न.), सांधकाम (न.)


Werner's theory

वर्नरचा सिद्धांत



wet

१ ओला, आर्द्र २ सद्रव v.t.i. ओला करणे, ओला होणे


wet basis result

आर्द्रता आधारी निष्कर्षण


wet process

१ आर्द्र प्रक्रिया २ सद्रव प्रक्रिया



wet spinning

आर्द्र तंतूकरण


wet test

द्राव चाचणी (also wet reaction)


wet-ashing

सद्रव-भस्मीकरण (न.), सद्रव-भस्मन (न.)



wetting agent

आर्द्रक (पु.)


Whatman filter paper

वॅटमनचा गाळणी कागद


wheat germ

गव्हांकुर (पु.), गव्हाचा कोंभ


Wheatstone bridge

व्हीटस्टोनचा रोधसेतू


whey

पनीरजल (न.), छानापाणी (न.)


whiskey

व्हिस्की (स्त्री.)


white arsenic

सोमल (न.), व्हाइट आर्सेनिक (आर्सिनिअस ऑक्साइड) (arsenous oxide)


white lead

सफेदा (पु.), व्हाइट लेड




white radiation

श्वेत प्रारण


white vitriol

झिंक सल्फेट, व्हाइट व्हिट्रिऑल




whole number rule

पूर्णांक नियम


whole plasma

संपूर्ण जीवद्रव्य


whole serum

संपूर्ण रक्तद्रव्य


wholly miscible

पूर्णतः मिश्रणीय



Wijs iodine number

विजचा आयोडिनांक


Wijs solution

विजचे द्रावण


wild date palm

शिंदी (न.) (एक प्रकारचा खजूर)




willgerodt reaction

विल्गेरोट अभिक्रिया


Williamson's reaction

विल्यमसनची अभिक्रिया


Wilson chamber

विल्सन अभ्रकक्ष (also Wilson cloud chamber)


Wilson's disease

विल्सन विकार



window width

गवाक्ष रूंदी, खिडकी रूंदी


wine

द्राक्षमद्य (न.), फलमदिरा (स्त्री.)


Winkler method

विंकलर पद्धति


wintergreen oil

विंटरग्रीन तेल (मिथिल सॉलिसिलेट)





Witt's colour theory

विटचा वर्ण सिद्धांत



Wobble hypothesis

वॉबल परिकल्पना


Wobble pairing

वॉबल युग्मन


Wohl-Zemplen degradation

वोल्फ-किश्नर क्षपण


Wohler synthesis

व्होलर संश्लेषण



wolframium (W)

वोल्फॅमिअम (W) (न.) (टंगस्टन) (tungsten)


Wolman's disease

वोल्मन विकार



wood alcohol

काष्ठजन्य अल्कोहोल (also wood spirit or called methanol)











Wurtz-Fitting reaction

वुर्टझ-फिटिंग अभिक्रिया


Wurtz's reaction

वुर्टझ अभिक्रिया


x-axis

x-अक्ष (पु.) (एक्स अक्ष)


x-band frequencies

x-पट्ट वारंवारता (स्त्री.अ.व.)


X-chromosome

X-गुणसूत्र (न.)


X-ray

क्ष-किरण (पु.), एक्स-रे (पु.), X-किरण (पु.), एक्स किरण (पु.) (also Roentgen ray)


X-ray absorption

क्ष-किरण अवशोषणमापी


X-ray analysis

क्ष-किरण विश्लेषण


X-ray crystalline structure)

क्ष-किरण स्फटिकी संरचना


X-ray difraction method

क्ष-किरण विवर्तन


X-ray difraction pattern

क्ष-किरण विवर्तन स्वरूप


X-ray film

क्ष-किरण फिल्म, एक्स-रे फिल्म


X-ray method

क्ष-किरण पद्धति


X-ray photoelectron spectroscopy

क्ष-किरण प्रकाशजन्यैलेक्ट्रॉन पंक्तिदर्शन


X-ray spectral range

क्ष-किरण पंक्ति व्याप्ति


X-ray spectral range

क्ष-किरण पंक्ति व्याप्ति


X-ray spectrometer

क्ष-किरण पंक्ति, एक्स-किरण पंक्ति


X-ray tube

क्ष-किरण नलिका, एक्स-किरण नलिका




xanthene dyes

झॅन्थीन रंजक (पु.अ.व.)


xanthine base

झॅन्थीन आम्लारि


xanthine oxidase

झॅन्थीन ऑक्सिडेज (also called Schardinger enzyme)


xanthophyll

झॅन्थोफील (न.), पीतद्रव्य (न.)


xanthoproteic reaction

झँथोप्रोटेइक चाचणी


xanthoprotein meonophosphate

झँथोसिन मोनोफॉस्फेट (abbr. XMP)


xanthosine triphosphate

झँथोसिन ट्रायफॉस्फेट (न.) (abbr. XTP)


xanthosine-5'-monophosphate

झँथोसिन-५-मोनोफॉस्फेट (abbr. XMP)


xanthosine-5'-triphosphate

झँथोसिन-५'-ट्रायफॉस्फेट (न.) (abbr. XTP)


xenon (Xe)

झेनॉन (Xe) (पु.)


xerophthalmia

शुष्काक्षिपाक (पु.)


XMP

१ (abbr. of xanthosine monophosphate) XMP २ (abr. of xanthosine-५'-monophosphate) XMP


XTP

१ (abbr. of xanthosine triphosphate) XTP २ (abbr. of xanthosine-५'-triphosphate) XTP


XU

एक्सयू (X-किरण एकक) (abbr. of X-unit)


xylan

झायलन (पु.) (hemicellulose)





Y

Y (इट्रिअम) (symbol for yttrium)


y-axis

ब-अक्ष (पु.), (वाय अक्ष)


Y-chromosome

Y-गुणसूत्र (न.)


yam

यामजातीय (न.), गोराडू (पु.), सुरण (पु.)




yeast

यीस्ट (न.), किण्व (न.), खमीर (न.)



yeast fermentation

खमीर किण्वन




yield

प्राप्ति (स्त्री.), उतारा (पु.), उत्पन्न (न.)



Young's modulus

यंगचा मापांक


ytterbia

इटरबिआ (न.) (ore)


ytterbium (Yb)

इटरबिअम (Yb) (न.)


yttrium (Y)

इट्रिअम (Y) (न.)



z-axis

z-अक्ष (पु.) (झेड अक्ष)


Zeeman effect

झीमन परिणाम (also called Strak effect)


zein

झीन (न.), झैन (न.) (मक्यातील प्रथिन)


Zeisel method

झायसेल पद्धति


Zeisel reaction

झायसेल अभिक्रिया




zero gloss surface

चकाकीशून्य पृष्ठ (also called matte surface)


zero order reaction

शून्य कोटि अभिक्रिया



zero point energy

शून्य बिंदु ऊर्जा



zeta

झीटा (पु.) (Z किंवा ) (symbol Z or )



Ziegler catalyst

झायग्लरचा उत्प्रेरक


Ziegler method

झायग्लर पद्धति


Zimmerman-Reinhardt reagent

झिमरमन-राईनहार्ट अभिक्रियाकारक


zinc (Zn)

झिंक (जस्त (Zn) (न.)


zinc blende

झिंक ब्लेंड (ore)



zinc-copper-couple

जस्त-ताम्र-युग्म (न.)


zinc-white

जस्त-सफेदा (पु.)





zirconium (Zr)

झिर्कोनिअम (Zr) (न.)



zirconyl nitrate

झिर्कोनील नायट्रेट


zonal broadening

क्षेत्र विस्तारण


zonal centrifugation

स्तरदायी अपकेंद्रण, क्षेत्रीय अपकेंद्रण


zonal rotor

स्तरदायी घूर्णी, क्षेत्रीय घूर्णी


zone

क्षेत्र (न.), स्तर (पु.)


zone electrophoresis

स्तरीय विद्युतभारित कणसंचलन, क्षेत्रीय विद्युतभारित कणसंचलन



zone velocity

क्षेत्रीय वेग


zwitter ion

उभयविष्ट आयन, झ्विटर आयन


zymase

झायमेज (पु.) (enzyme)


zymogen

विकरजन (न.), झायमोजेन (न.)


zymogen granule

झायमोजेन कणिका, विकरजन कणिका